Morgunblaðið - 16.06.1932, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐTÐ
I
JRorgmiblab'tb
Útgef.: H.f. Árvak ur, RaykjATlk.
Ritstjörar: Jön KJartanaaon.
Valtýr StefánMon.
Ritatjörn og afgreiOeia:
Auaturatrœtl 8. — Simi 100.
▲uKlýalnkaatjörl: B. Hafbarf.
AuKlýsinguakrifatofa:
Auaturatrœtl 17. — Slaal 700.
Helmaatmar:
Jön KJartanaaon nr. 748.
Valtýr StefánMon nr. 1880.
E. Hafberg nr. 770.
Aakrlftagjald:
Innanlanda kr. 8.00 á mánuöl.
Utanlanda kr. 2.S0 á aaánuöi.
í tanaaaölu 10 aura elntaklO.
20 aura meO Leabök.
Cltuarpið.
Fjelag útvarpsnotenda hjelt
fund hinn 9. þ. mán., og var þar
samþykt að gera eftirfarandi kröf-
ur viðvíkjandi útvarpinu:
1) Að útvarpsstjórnin geri víð-
tækar ráðstafanir til þess að
útbreiða útvarpið. Meðal ann-
ars með því að selja viðtæki
með auðveldum greiðsluskilmál-
um, og stuðli enn fremur að
því, að menn geti smíðað við-
tæki sín sjálfir.
2) Að viðtækjaverslunin íitvegi á-
valt fullkomnustu og ódýrustu
viðtækin sem völ er á á heims-
markaðinum, en bindi ekki við-
skifti sín við örfáar norður-
álfuverksmiðjur eins og nú er
gert, og se'lji þau ekki hærra
verði en þarf til að standast
verslunarkostnaðinn.
3) Að viðtækjaverslunin hafi næga
sjerfróða menn í þjónustu sinni
við innkaup og sölu tækj-
anna.
4) Fjelagið álítur nauðsynlegt að
rekstrarskýrsla yfir allan rekst
ur útvarpsins sje birt almenn-
ingi ársfjórðungslega.
5) Fjelag útvarpsnotenda telur
æskilegt að lögum og reglugerð
<um útvarpið verði breytt
þannig að Fjelag útvarpsnot-
anda fái fullan íhlutunarrjett
um fjármáiastjórn útvarpsins,
ásamt meiri hluttöku en það
hiefir nú að lögum um skipun
útvarpsráðs.
6) Sjái útvarpsstjórnin sjer ekki
fært að taka til greina kröf-
urnar undir töluliði 1, 2 og 3
þá álítur Fjelag útvarpsnot-
enda nauðsynlegt að breyta um
sölufyrirkomulag.
Bnn fremur var samþykt svo
Mjóðandi tillaga:
„Fundurinn ályktar að lýsa því
yfir við iitvarpsráðið að hann tel-
ur dagskrá útvarpsins, eins og hún
hefir verið upp á síðkastið, svo
fáskrúðuga, að ekki sje viðunandi
og óskar að bót verði ráðin á þessu
svo fljótt sem föng eru á.“
Laus aime-ráðstef nan.
Lausanne, 15. júní.
United Press. FB.
Fulltrúar sex stórveldanna komu
saman á fund hjer í dag, til und-
irbúnings Lausanne-ráðstefnunni,
sem hefst á morgun. í fundarlok
kl. 7 síðd. var opinberlega tilkvnt,
að rætt hefði verið um starfstil-
högun á ráðstefnunni og einnig
hvort taka skyldi til umræðu á
ráðstefunni áformin um stofnun
Dónárbandalagsins.
Knattspyrnuf jelagið Víkmgnr. 1.
«og 2. flokkur, æfing í kvöld kl. 8.
Fistanð og horfur.
Huað er orðið af „brynju“
Framsóknarstjórnarinnar ?
Hraðsiglingar.
Seglskipið „Cutty Sark.“
I.
Gasnefnd Reykjavíkur auglýsti
nýlega eftir tilboðum í 1200 smál.
af kolum til kyndingar í gasstöð
borgarinnar. Tilboð komu og var
því lægsta tekið. En sá fyrirvari
var gerður, að því að eins skyldi
tilboðið vera gildandi, að gjaldeyr-
ir fengist til greiðslu á kolunum.
Þessi atburður gefur glögga
mynd af því ástandi, sem nú ríkir
í landi voru. Gjaldeyrir er lítt eða
ekki fáanlegur, jafnvel til kaupa
á brýnustu nauðsynjum.
Þessi staðreynd stingur mjög í
stúf við fullyrðingar þær, sem fyr-
verandi stjórn gaf nm síðustu ára-
mót, bæði í ræðum og ritum, að
íslenska þjóðin væri nú betur
brynjuð en nokkru sinni áður og
að hún mundi því geta mætt harð-
æruin og kreppu.
í einfeldni sinni hjelt fyrverandi
stjórn, að hún væri að brynja
þjóðina þegar hún var að koma í
ióg góðæristekjunum. Góðærin til
lands og sjávar færðu ríkissjóði
meiri tekjur en áður hafði þekst,
enda hvíldu drápsklyfjar skatta og
tcl'la á landsmönnum. A fjórum
árum (1928—1931) urðu tekjur
ríkissjóðs um 62% milj. kr. eða
16—17 milj. umfram áætlun. —
Aldrei urðu þó tekjurnar svo mikl-
ar, að eyðslustjórnin kæmi þeim
ekki í lóg jafnharðan. Og hún
gerði meira. Hún bætti nýjum
skuldabagga á þjóðina er nam 14—
15 milj. kr. Hánn hvarf einnig í
eyðsluhítina. Byðslan umfram f jár-
lagaáætlun varð þessi fjögur ár
um 29.5 milj. kr.
n.
Framsóknarstjórnin hjelt í ein-
fe'ldni sinni, að hún væri að brynja
þjóðina, þegar hún var að ausa út
miljónunum á góðærunum.
Bn hversu haldgóð þessi brynja
hefir verið sjest best með því að at-
huga, hvemig þjóðarbúskapurinn
hefir staðið þessi árin. Sá búskap-
ur kemur fram í greiðslujöfnuði
Landsbankans út á við.
Reikningar Landsbankans sýna,
að í ársbyrjun 1929 hefir bankinn
átt 11.7 milj. kr. inneigu hjá er-
lendum bönkum. í árslok 1929 var
inneignin komin niður í 6.5 milj.
kr.; í árslok 1930 er inneign 2.1
milj. kr.; en í árslok 1931 er kom-
in 6.3 milj. kr. skuld.
Sagan, sem þessar tölur segja er
ærið athyglisverð. Hún sýnir, að
frá ársbyrjun 1929 hefst halli á
búskapnum og sá halli fer svo hrað
vaxandi með hverju ári. Á þessum
þrem árum hefir þannig hagur
landsins út á við versnáð um nál.
18 milj. kr. Og þetta eru sömu
árin, sem stjórnin þóttist vera að
ríða stálbrynju utan um þjóðina!
Og þó er sagan að eins hálfsögð
með þessu. Allmikið af þeim gjald-
eyri, sem til hefir fallið erlendis
þessi ár, er ekki raunverulegar
tekjur landsmanna, heldur lánsfje.
Mun eigi fjarri sanni að áætla, að
gjaldeyrir sá, sem þannig hefir
fengist, nemi um 20 milj. kr. —
Þeirri upphæð verður að bæta við
óessi ár um 38 milj. kr. til þess að
jjóðarbúskapurinn bæri sig.
Þannig lítur „Framsóknar“-
brynjan út!
Og nú er ekki lengur til gjald-
eyrir til brýnustu þarfa lands-
manna. Vextir og afborganir ríkis-
skulda gleypa obbann af þeim
gjaldeyri, sem til fellur.
HI.
Um „brynju“ ríkissjóðs, skatt-
jegnanna og atvkmuvega lands-
manna er óþarft að fjölyrða. Þar
er alt í kaldakoli. Ríkissjóður gal-
tómur með hinn þunga skulda-
bagga á herðum sjer. Skattþegn-
arnir svo þrautpíndir, að þeir geta
ekki lengur risið undir byrðunum.
Atvinnuvegirnir liggja í rústum.
Ofan á alt þetta bætist svo það,
að nál. öl'l viðskiftalönd vor hafa
hlaðið kring um sig geigvænlegum
tollmúrum. Höfum við þegar feng-
ið að kenna á þessum tollastefn-
um. Norðmenn liafa sagt upp kjöt-
tollssamninghum og hækkað stór-
lega toll á kjöti. Englendingar
nafa lagt 10% innflutningstoll á
fisk. Eru nú háværar raddir þar í
landi um, að fá þenna toll enn
hækkaðan og að tollur verði einn-
ig lagður á innflutning kjöts. Ital-
ir og Portúgalir hafa einnig hækk-
að tolla á fiski, og vafasamt er
talið, hversu lengi við fáum búið
við bestukjara tollsamning vorn
við Spán.
Þannig eru horfurnar hinar í-
skyggilegustu, hvert sem litið er.
Bn hvergi verður vart „Framsókn-
ar‘ ‘ -bryn junnar.
Þjóðin býr vafalaust lengi að
þeirri óstjórn, sem ríkt hefir hjer
að undanförnu. En þó er ekki
vonlaust um, að takast megi að
komast upp úr feninu, ef þjóðin
er samtaka og einhuga. Til þess
þurfa að vísu stór átök og miklar
fórnir. Það verður að fordæma þá
stefnu, sem ríkt hefir undanfarið.
Það verður að koma í veg fyrir,
að pólitískir sjergæðingar og ang-
urgapar komist aftur til valda. —
Það verður að sameina alla lands-
menn um þá hugsjón, að hjer eigi
framvegis að búa þjóð, sem ekki að
eins er frjáls í orði, heldur einnig
á borði.
Takist þetta, þá mun vel fara.
Frá Vals-mönnum.
Akureyri, FB. 15. júní.
Kepptum við Knattspyrnufjelag
Akureyrar í gær og unnum með
5:1. Keppum við fyrsta flokk
Knattspyrnufjelags Akureyrar í
dag og knattspyrnuflokk frá Húsa-
vík á morgun. Ágætis veður. —
Góð líðan. — Kærar kveðjur.
Sjómannakveðjur.
Tromsö, 15. júní. FB.
Góð líðan. Kærar kveðjur til
vina og vandamanna.
fslendingamir á b.s. Euskal Erres.
Ráðherra látinn.
í. dag, 15. júní, er skýrt frá
hraðsiglingu skipsins „Herzogin
Cecilie“, sem fór leiðina frá Port
Aiígusta við Spencer-flóann í
Ástralíu til Falmouth á 106 dögum
og það talin fljótasta ferð, sem
farin hefir vérið þá leið. Menn
verða að gæta þess, að styttra er
frá Port Augusta til Fallmouth en
frá Melbourne til sama staðar.
Jeg leyfi mjer hjer með að koma
með örlitla leiðrjettingu, ekki eftir
minni, heldur eftir „Lloyds Cal-
ender.“
Ár 1868—1869 fór „Tliermo-
pylae“, London—Melbourne á 60
dögum, sama skip fór sömu leið
árið 1870—1871 einnig á 60 dögum.
„James Baines“, frá Liverpool—
Melbourne árið 1854, á 63 dögum.
„Cutty Sark“, frá Lizard—Mel-
bourne á 64 dögum. 1875, fór
„Accrington“ skip það, er jeg
byrjaði sjóferðir á, vegalengdina
Liverpool til Calcutta á 74 dögum,
og „Corialanus“, sem hingað
kom á stríðsárunum, fór frá Erm-
arsundi til Calcutta á 70 dögum
árið 1877.
Sú mesta ferð seglskips, sem
sögur fara af er sólarhringssigl-
ing skipsins „Lightning" 1. mars
Veðtið (miðvikudagskv. kl. 5):
í dag hefir verið hlý S-læg átt um
alt land með smáskúrum á S- og
V-landi og vestan til á N-landi, en
þuru og björtu veðri á NA-landi.
Hiti er víðast 11—15 st., alt að
19—20 st. sums staðar á N- og A-
landi. Lægðin er yfir Grænlands-
liafi og hreyfist lítið. Mun vindur
haldast S-lægur næstu dægur.
Veðurútlit í Rvík í dag: S- eða
SV-gola. Smáskúrir.
íþróttablaðið Þjálfi kemur út í
dag. Duglegir drengir óskast ti'l
að selja blaðið og komi þeir á
Laugaveg 30, kl. 3 í dag.
Ásgeir Ásgeirsson forsætisráð-
herra sigldi í gær með Gullfossi
til þess að leggja fyrir konung til
undirskriftar lög þau er samþykt
voru á síðasta Alþingi.
Skipafrjettir. Gullfoss fór hjeð-
an í gærkvöldi til Vestmanneyja
og Kaupmannahafnar. — Goðafoss
var á Patreksfirði í gær. — Brú-
arfoss er á leið hingað frá Khöfn.
— Dettifoss kom til Hamborgar í
fyrrakvöld. — Lagarfoss fer frá
Khöfn í dag. — Selfoss fór hjeðan
í gærkvöldi til Sands og ólafs-
víkur, fer þaðan út til Grimsby og
Antwerpen, kemur við í Leith á
heimleið.
1854, er það fór 436 sjómílur og
„löggað“ var hvað eftir annað
I8V2 sjómíla.
,Flying Cloud‘ fór tvisvar vega-
lengdina New-York til San Frane-
isco á 89 dögum suður fyrir Horrt
og „Andrew Jackson“ einu sinni
sinni sömu leið og ér það met, og
fjöldi hinna göm'lu skipa fóru líkt
þessu.
„Cutty Sark“, sem Englending-
ar geyma sem minningu fornrar
frægðar, fór að meðaltali frá
Lundúnum til Melbourne á 7i
dögum í 17 ár, undir stjórn skip-
stjóra Woodgets. Hinum gömlu
skipstjórum hefði ekki þótt það
færandi í sögur, þótt þeir hefðu
farið síðustu ferð „Herzogin
Ceeilie“ á 106 dögum. — „Cutty
Sark“ var frægast allra, seglskipa
Englendinga. fyrir skjótar ferðir
og nafn þess könnuðust allir við.
„Melbourne or Hell in sixty
days“, var orðatiltæki eins al-
þekts skipstjóra. sem ætlaði að
sýna sig mikinn, en ávann sjer að
lokum fyrirlitningu -sjófarenda og
útgerðarmanna fyrir illa meðferð
á skipshöfnum sínum.
Reykjavík, 15. júní 1932.
Sveinbjörn Egilson.
Farþegar með Gullfossi voru 27
til Kaupmannahafnar, þar á meðal
Jón Þorláksson alþm., Hjeðinn
V aldimarsson alþm., frú dr. Björg
Þorláksson, Þorkell Þorkelssoa
veðurstofustjóri, Sigurður Jónaa-
son bæjarfulltrúi, Hallgr. Fr. Hall-
grímsson forstj., Jón Sigurðsson
skrifstofustj. Alþingis og frú, Har-
áldur Sigurðsson píanóleikari, Hall
grímur Tulinius stórkaupm. og frú,
Guðm. Björnsson kaupm. frá fsa-
firði og dóttir.
Anton Wichmann, hinn þýski
yei-slunarfræðingur sem hjer var,
er farinn að skrifa í þýsk blöð um
för sína hingað. í tímaritinu „Der
deutsche Kaufmann im Auslande“
irtist upphaf greinanna. Segir þar
frá ferð hans hingað með Detti-
fossi, og fylgja þrjár myndir. —
Greinir þessar birtast í mörgum
þýskum blöðum saiútímis.
Sjötug er í dag Guðbjörg Brynj-
ólfsdóttir, Bergþórugötu 27.
Gústaf Svíakonungur á afmæli í
dag, og í dag ætlar sonarsonur
hans, elsti sonur ríkiserfingjans og
tilvonandi konungur Svía, að opin-
bera trúlofun sína og Sibylle prins-
ssu af Sachsen-Koburg-Gotha. Þau
eru skvld. Faðir hennar, Carl her-
tcgi er sonarsonur Victoríu Eng-
Iandsdrotningar og bróðursonur
Alberts hertoga af Connought, sem
er afi prinsins.
London, 15. júní.
United Press. FB.
hallann, til þess að rjett útkoma Látinn er Sir Donald MacLean,
fáist á þjóðarbúskapnum. Útkom- mentamálaráðherra. — Banamein
tfn verður þá sú, að vantað hefir hans var hjartabilun.
Dagbók