Morgunblaðið - 05.01.1933, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
3
3Hor0tatWatt$
ÚtBef.: H.Í. Árvakur, Reykjavlk.
Rltatjörar: J6n KJartanaaon.
ValtÝr Stefknaaoo.
Rltatjörn ok afgrelSala:
Austurstrætl 8. — Slmi 1600.
Auglýslngastjörl: ES. Hafberg.
Auglýaingaakrlfstofa:
Austurstræti 17. — Slmi 3700
Helmaalmar:
Jón KJartansson nr. 3742.
Valtýr Stefánsson nr. 4220.
B. Hafberg nr. 3770.
Áakrlftagjald:
Innanlands kr. 2.00 & mánuUi.
Utanlanda kr. 2.60 á aaánuBl.
t lauaasölu 10 aura elntaklB.
20 aura metS Leabök.
Uinnuöeilur.
ÖUum kemur saman um, að
vinnudeilur geti haft hinar alvar-
legustu afleiðingar fyrir þjóðfje-
lagið. Þess vegna er það furðulegt
hve löggjafarvaldið hefir verið
sinnulaust um þessi mál. Það eru
að vísu til lög um sáttasemjara í
vinnudeilum, og hafa þau gert
nokkuð gagn, en eru engan veginn
fullnægjandi.
1 öllum stærri lcaupstöðum lijer
á landi eru starfandi verklýðs-
fjelög vig liinar ýmsu atvinnu-
greinir. Pjelög þessi eiga fullkom-
inn rjett á sjer, svo framarlega
sem þeim er stjórnað með gætni
og hagsýni.
Stjettarfjelögin hafa hlotið við-
urkenningu í þ.jóðfjelagi voru,
með þeim starfsaðferðum, sem
slíkum fjelagsskap jafnan fylgir.
En einmitt vegna þess, að stjett
arfjelögin verða oft að beita starfs
aðferðum, sem geta haft hinar al-
varlegustu afleiðingar fyrir þjóð-
f jelagið í lieild, er það óforsvaran-
legt af löggjafarvaldinu, að láta
mál þessi ekki til sín taka meir
-en orðið er.
Það þarf að setja almenn lög
úm vinnudeilur. Þar eiga að vera
skýr ákvæði um það, hvað leyfi-
legt er og hvað óleyfilegt, þegar
slíkar deilur standa yfir. Einnig
þarf að vera til úrskurðarvald um
það. hvenær verkfall eða verk-
kann skuli teljast, lögmætt og hve-
nær ólögmætt.
Vonandi lætur Alþingi þessi mál
til sin taka, því að það er öllum
tyrir bestu, að þannig sje um
þetta. bviið, að allir aðiljar get.i
trevst. rjettlátri niðurstöðu.
Skuldír os gialdbrst.
Stjórnskipuð nefnd safnar nu
skýrslum um skuldii' bænda. Söfn-
nnin er komin nokkuð á leið.
Skuldir reynast öllu meiri en við
^ar búist. Síðar mun mega gera
s.ier hugmynd um, live mikill hluti
hamda á fyrir skuldum.
Hermann Jónasson dæmdi Magn
hs Guðmundsson í fangelsi fyrir
;að hafa átt þátt í því, að Behrens
greiddi skuld sína meðan hann
átti fyrir skuldum þeim er hann
Imi'fti að greiða.
Hómarinn bygði á því, að hann
taldi eignaframtalið vafasamt. Sa
sem eignaframtalið samdi var
sýknaður. En Magnús dæmdur,
fyi'ir að fara eftir framtali, sem
elómarinn taldi rjett. Svo strang-
h'ga fara Jieir Hriflungar út í það,
að hver fái sitt frá skuldugum
^önnuin, og enginn of mikið.
Það mun ekki eins dæmi nú,
að eignir hænda hrökkvi eliki
nema til hálfs við skuldir. 'ffugs-
um okkur t, d. bónda sem skuldar
8 þúsund krónur, og á sem svarar
4 þúsund. Hann skuldar nágranna
ídnum 10 krónur. En hann má
ekki fyrir nokkurn mun borga
nágrannanum nema kr. 5.00. Ef xvt
af er brugðið þeirri reglu er það
tugthússök. (Sbr. Hermann).
Segjuni að bóndinn skuldi kaup-
fjelagi sínu kr. 4 þúsund. Hpnn
má ekki borga kaupfjelaginu
nema 2 þúsund. Fylgi hann eltki
þeiri’i reglu blasir við honum fang
elsið.
Og verði kaupf j ela gsst j órinn
svo óheppinn að fara fram á að
bóndinn greiði rneira en lielnving,
þá er liann ofurseldur refsivéndi
laganna, og má búast við því, að
veggir fangelsisins umlyki bratt
lians háttvirtu persónu.
Það var því engin fvvrða, þó
Pjetur Magnússon mintist á það í
hæstarjettarræðu sinni á dögun-
nm, að ef allir þeir, sem í dag
œttu ekki fyrir skuldum, en
gæfu ekki eigvvr sínar fram til
o-jaldþrotaskifta, yrðu tugthúslim-
ir, þá mætti þjóðin láta liendur
standa fram úr ermurn við tugt-
húsagerðina.
Tíminn endurtekur oft það sann
mæli í seinni tíð, að allir skvdi
vera jafnir fyrir lögnnum.
Er nú eftir að vita, hve hart
verðvir gengið að þeim kaupfje-
lagsstjórnm t, d. sem kunria að
misstíga sig í því, að heimta of
mikið af hændunum, sem elvki
eiga fyrir skuldum, og ,,van-
rækja“ eins og það er nefnt a
Tímamáli, að láta skifta upp eig-
um símvm. Því varla geta menn
efast um, að Tíminn vilji láta
ganga jafnt yfir alla(!!!)
Farþegaskipið
Atlantie brennnr.
Bérlín, miðvikudag.
Kviknað hefir í franska far-
þegaskipinu „Atlantie“ i Errnar-
sundi rjett fyrir utan Le Havre.
Öljósar fregnir eru komnar af
brunanum, en þó vita menn, að
engir farþe'gar voru á skipinu,
lieldur aðeins skipsliöfnin, sem var
260 manns. Sagt er að skipshöfnin
liafi yfirgefið skipið og má því
telja víst að eigi muni vera hægt
að bjarga því. „Atlantic er eitt
af stærstu skipum Prakka, (FU)
Nánar frá skipsbrunanum.
London 4. januar.
í breskum útvarpsfregnum er
nánar sagt frá brunanum á „At-
lantic“. Skipið er 42.000 smálestir
að stærð, bygt í San Lazare 1930.
og var eitt með stærstu og við-
bafnarmestu hafskipum Frakka.
Það var á leiðinni frá Cherbourg
til Le Havre til viðgerðar, er
slysið vildi til, og voru því engir
farþégar með því. Annars befir
skipið einkum verið í siglingum
milli Bordeaux og Suður-Ame-
ríku. Eldurinn kom upp um 4-
leytið, og komu þegar tvö skip
á. vettvang. Annað var þýska skip-
ið Bulir, sem náði skipshöfninni
heiln og höldnu um borð, og var
skipið orðið mannlaust klukkan
sex. Frá Cherbourg var sent gufn-
skip og flugvjel, og gaf áhöfnin
á flugvjelinni ]>á skýrslu, að eld-
urinn geisaði stafna á milli í skip-
inu, og hallaðist það um 20 gráð-
ur, og væri hverju skipi ófært að
því. (FÚ).
Síðustu fregnir af skips-
brunanum.
Upptök eldsins ókunn.
Berlín, miðvikudagskvöld.
Flugvjelar, er flugu yfir franska
farþegaskipið „Atlantic“ í eftir-
miðdag, sögðu, að það, væri alt
eitt eldhaf og engin tök að bjarga
neinu; en áhöfnina höfðu þýska
skipið Ruhr og hollenska skipið
Akkilles tekið um borð til sín
fyrir hádegi í dag. Ekkert er upp-
víst um það hvernig eldurinn kom
upp, en menn telja líklegt, sök-
um þess að skipið gat engin loft-
skeyti sent frá sjer, að eldurinn
liafi komið upp í loftskeytaklef-
anum. — Paul Boncour hefir sent
áhöfnunum á skipnnum, sem að-
stoðuðu við björgunina, þakkar-
ávarp. (FÚ).
Svar
til Jóns Arnasonar
frá Sigurði á Veðramóti.
Þann veg er farið sumum mönn-
um, ekki síst þeim sem hátt hefir
verið hossað og mikið undirhlaðið,
að þegar þeir ervv kornnir í bær
aðstöður að þeim finst þeir ciga
mikið undir sjer, sem kallað er,
þá þola þeir ekki að sveigt sje
að þeim einu orði (jafnvel þó það
sje í allri velvild), án þess að
rjúka npp eins og reiðir hanar
eða láta alla vega dólgslega.
Þetta sannast mjög á Jóni
Árnasyni í grein sem hann ritar
í 55. töluhlað „Tímans“, nýverið
mn Skagafjai'ðar-brjef mitt, í-
Morgunblaðinu 20. nóvember s.l.
Sný jeg mjer þá fyrst með
nokkurum orðum að því, sern Jón
segir um mig sem samvinnumann,
og þeim sökum, sem hann segir
mig bera á S. I. S-
Þá er þetta fyrst: „Þessi maður
(þ. e. undirritaður) hefir að nafn-
inu til verið fjelagi í samvinnu-
fjelagi.“ Það á sennilega að skilj-
ast svo, að jeg sje þaS ekki nú.
Það sanna er, að jeg hefi verið
í samvinnufjelagi öll mín búskap-
ar ár, nú milli 20 og 30, og er
enn í tveim. En jeg hefi aldrei
skuldað þar neitt og aldrei verið
Framsóknarflokksmaður. — Þetta
tvent telur Jón nóg til þess að jeg
verði að teljast aðeins „að nafninu
til“ samvinnnmaður.
Stefna mín í samvinnumálum
hefir verið og er þessi í fánm
orðum:
1. Að fjelögin sjeu ópólitísk.
2. Aðslvilin innlend og útlend
verslnn.
3. Skuldlaus viðskifti.
Vegna þessara stefnumála minna
sem samvinnumanns, gekk jeg úr
Kaupfjelagi Slcagfirðinga, ásamt
nokkrum fleiri, og stofnuðum við
annað kaupfjelag: Verslunarfje-
lag Skagfirðinga, sem lesendnm
þessa blaðs er að nokkru kunnugt
af fyrri greinum mínum.
Það blasir við eftir ummælum
Jóns, að samvinnumenn verða þeir
einir taldir, meira en að nafni til,
sem vaða í skuldum yfir liaus,
þegja við öllu sem fram fer, og
eru í Framsóknarflokknum.
Þá segir Jón, að jeg liafi stund-
um mætt á sambandsfundi og ekki
látið mikið á mjer bera. Það þykir
nú Jóni dálítið undarlegt að láta
ekki mikið á sjer bera, og á bágt
með að skilja slíka háttsemi. Jeg
verð þá, í þessu sambandi að
nvinna bann á það, að nóg þótti
honum og fleirum bera á mjer
lijer um árið, þegar mikill bluti
(af degi gekk í það á Sambands-
fundi að anclmæla ræðum mín-
vm um sparnað á kostnaði við
Sambandið. Þar lijelt jeg því fram
að fella niður styrk til pólitískra
blaða og til Samvinnuskólans og
enn fremur að lækka mætti laun
st rfsmanna, minsta kosti niður í
í'áðherralaun. Umræðunum lauk
þannig, að einn fundarmanna gat
þess, að nú væri bviið að halda
hjer 30 ræðnr á móti þessum eina
manni og það sýndist ekki hafa
liaft taiikil áhrif þó allir snerust
-rn þessum eina.
Jón segir að mitt bjargráð sje
að bændur leysi upp sín samtök
(sennilega verslunarsamtök). Ekki
veit. jeg lvvaðan honum kemur
þessi viska. Það sem jeg legg til
er að sendur sje snjall sölumaður
til að aðstoða Sambandið við söl-
una ef skeð gæti, að honnm tækist
betur en Jóni. Þetta kallar hann
svo tillögur um upplausn Sam-
bandsins og er mjer sá skilningur
torráðin gáta. Nema ef Jón lítur
svo á, að sennilega seldi sá maður
svo mikið betur, að eftir það
vildi enginn láta hann selja, en
sína starfsemi telur hann náttúr-
lega líf Samhandsins.
Hjer fer .Jóni líkt og fleirum
hans pólitísku samherjnm, að hann
hýr t.il sakir á sína andstæðinga
og dæmir þá ,svo, eftir þeim sök-
nm.
Það, sem jeg segi urn Samband-
ið er þetta: „Það virðist því sem
reynslan sýni að út á við sje Sam-
bandið vesælt. og vannváttngt til
að bæta okkar verslun.“
Jeg verð að halda mjer við
að þetta sje rjett, meðan reynsl-
an sýnir að það selur ekki betur
en aðrir.
En því höfum við látið og látnm
enri S. í. S. selja fyrir okkur, að
við höfum altaf verið að vona, að
því mætti betnr takast en öðrunv.
Þetta er sví hugsnn, sem frá npp-
hafi hefir vakað fyrir okknr sam-
vinnumönnum í tilliti til Sam-
bandsins.
En svo er þetta spurningin:
;Ætlar þessi von að láta sjer til
skammar verða ? Það vona jeg
ekki verði, þó illa áhorfist.
En það má fyr vera þjösna-
skapur, af Jóni eða öðrum, sem við
þessi mál eru riðnir, að geta ekki
þolað að samvinnumenn láti nokk-
urt orð falla sem umkvörtnn á
hverju sem gengur með sölu, eða
annað það sem máli skiftir í þess-
vvm fjelagsskap, án þess að ansa
þá brigslum og tilbúnum sökum.
Það er rakalaus staðhæfing og
illmæli að jeg hafi farið með v
minni grein skammir um Sam-
bandið, eða gert nokkrar tillögnr
sem því mætti til tjóns verða. —
Aðeins sagt, að þetta verð, sem
okkur er nú gefin von nm, sje eins
■M———1
og ekkert verð, og reynandi væri
að fleiri aðstoðuðu við söluna á-
þessum sjerstöku erfiðleikatímum.
Þá kem jeg að þessári lúalegn
getsök, mjer liggur við að segja
þessari illgirnislegu hugsun, sem
liggur á bak við þessi ummæli
Jóns: „En mjer vírðist á tóninum
í Morgunblaðinu að þeir sem
fjandskapast við samvinnufjelög..
bænda. bíði þess með mikilíi
eftirvæntingu að markaður fyrir
freðkjöt bregðist í framtíðinni.'l
Það vona jeg að fáir sjeu þeir
einstaklingar í þessu landi, aðrir
en Jón, sem svona viðbjóðslega,r
hugsanir ala með sjer um aðra
menn, þó andstæðingar sjeu.
Vonandi er Jón þarna undari-
tekning.
Þegar maður veltir fyrir sjer
þessari liugsun fyllist maður við-
bjóði og liryllingi að nokkur mað-
nr skuli geta gert sjer það í hng
,að mikill hluti landsmanna ali þá
hugsun sjer í brjósti, með mikilli
eftirvænting, að eymd, basl og
volæði megi verða hlutskifti sinn-
«r eigin þjóðar.
Nú hefir Jón talið mig aðeins
að nafninu til samvinnumann og
þar með skipað mjer í flokk þess-^
ara manna og veit jeg þá ekki
hvernig á að hngsa þá hugsun til
,enda, að jeg híði þess með eft-
irvæntnig að mín verðmætasta og
aðalframleiðsluvara og allra minná
stjettarbræðra verði einskis virði.
Mjer skilst á þessu skrifi JónS
að hann vilji eiginlega þakka
sjer það live mikið bændur hafi
nú bygt af frystihúsum, og að
hægt er að flytja lijeðan freðkjöt
'á erlendan markað. Þetta er auð-
vitað verk samvinnufjelaga, með
aðstoð Sambandsins og Viðlaga-
sjóðs, en þó reyndi Sambandið
að spilla fyrir byggingu eins Sam-
bándsfjelags eins og það gat.
Ekki fer jeg úti í þá sögu hjer.
Hún er áður kunn og illræmd að
vonum.
Jón segir að jeg sje sama. sinn-
is og þeir sem vilja svíkja fje-
lagsskapinn og fela kaupmönnum
alla forsjá. Þetta segir liann, þó
liann viti. að jeg liafi altaf skift
við samvinnufjelag, sje stofnandi
tveggja og 5 stjórn beggja.
Hvað balda menn nú um svona
rök og ritmenskú? Því svarar hver
fyrir sig.
Jeg liefi nú rekið til baka öll
jiessi brigsl og sakir sem borm
eru á mig í þessari umræddu greín
og vona því að allir sjái og sjeu
mjer sammála um að ásakanír
Jóns hafa verið. ýmist ósaiinar,
ómaklegar, eða illgirnislegar get-
sakir. Læt svo úttalað um þetta,
hvórt sem Jón japlar á því lengnr
eða skemur.
Veðramóti 10. des. 1932.;
Sig. Á. Björnsson. .
Nýtt Zeppelinloftfar.
Berlín 4. jan.
Þjóðverjar eru nú að byggja
nýtt Zeppelin loftfar. sem mtm
verða mun stærra en Graf Zeppe-
lin og taka fleiri farþega. Loft-
farið á að fylla með Helium-gasi,
sem er ekki eldfimt. og héfir fjðra
Mavbachvjelar, sem brenna hrá-
olíu. Hraði þess verður 130—140
kílómetrar á klukkustund. (FÚ).