Morgunblaðið - 14.03.1940, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ
Fimtudagur 14. mars 1940.
- Mæðiveikin
Það hefir verið minst á það í
blöðunum, að fyrir yfir-
standandi Alþingi liggi frumvarp,
þar sem gert er ráð fyrir mink-
andi fjárveiting til útrýmingar
þessum vágesti — mæðiveikinni,
sem sauðfje vort hefir verið end-
nrbætt með fyrir hina alþektu
hugkvæmni Framsóknar, og sem
með öðrum hliðstæðum framförum
má fullyrða að borið hafi þann
árangur, sem við mátti búast, þat
sem að stóðu þeir einir kraftar,
er höfðu til að bera brennandi
áhuga og þá ekki að tala um
vitið — að ógleymdri þekking-
unni.
Það er nú ekki ætlun mín, að
fara að rekja þessa framsóknar-
sögu sauðfjárræktarinnar. Þáð
verður að bíða síns tíma, og þá
jafnframt aðrar framsóknarfram-
farir landbúnaðinum og sauðfjár-
rækt vorri til úrbóta. Aftur hefit'
mjer í sambandi við það hug-
kvæmst máske síðar meir að heita
nokkrum ritlaunum fyrir best rit-
aða sögu þessara framsóknarsauð-
fjárræktarframfata, og þá að
byrjað yrði á „roquefort“-ostinum
og svo rakið áfram og sýnt hvern-
>g gleypigirnd hinnar fjelags-
bundnu skipulagningar verður
ostinum til falls og öllum til ó-
gagns, eins og öðrum úrbótum(-!t
sauðfjárræktarinnar, sem hin
skipulagða klíbustjórn undanfar-
inna ára hefir staðið að með inn-
flutningsbraski sínu.
En úr því sem komið er —
hvað er hægt að gera til úrbóta
því ástandi, sem nú ríkir, sjer-
staklega að því er snertir hina
svokölluðu mæðiveiki? Er ekki
hægt að hjálpa fjáreigendum til
þess að útrýma henni án aukins
fjárframlags frá því opinbera ?
Það, sem fyrir mjer vakir í þessu
máli, er hvort ekki mundi með
aðstoð hinna áhugasömu manna,
sem stóðu að innfærslu þessara
súrbóta sauðfjárræktinni til heilla,
mega breyta um aðferð og veita
bændum aðra aðstöðu til þess að
losna við mæðiveikina úr fje sínu.
Því verður ekki neitað, að það
opinbera er búið að kosta miklu
jtil, en mjer finst árangurinn ekki
svara til fyrirhafnar nje tilkostn-
aðar. Liggur það mikið að mínu
áliti í því, að ekki hefir gætt
nógu mikils samstarfs milli fjár-
cigenda og hinnar áhugasömu út-
rýmingarnefndar, þó skipuð sje að
minsta kosti tveim hinna hug-
kvæmu og áhugasömu manna, sem
báðir í upphafi koma mikið við
sögu þessa máls.
Það hafa verið settar upp girð-
ingar, og gæslumenn verið skip-
aðir þar sem þess hefir þótt þörf
til þess að varna útbreiðslu veik-
innar. En hefir þess þá að sama
skapi verið gætt að koma í veg
fyrir sýkingarhæthuna innan hinna
sýktu svæða ? Því miður sýnist
mjer mikið vanta á það, eða svo
lengi sem ekki eru gerðar neinar
sjerstakar ráðstafanir til þess að
hindra það, að sjúkt og heilbrigt
fje sje látið ganga saman sumar
og vetur.
Allir, sem nokkuð þekkja til,
vita, að sýkingarhættan er mest í
húsum, sjerstaklega þar sem sú
tilhögun er höfð, að húsin eru í
senn heit, loftlaus og blaut. Eins
er smitunarhættan mjög mikil við
alla samanrekstra haust og vor.
Það mun eiga sjer stað, að fje,
sem kemur dauðveikt til rjetta á
haustin, er látið hirðulaust flækj-
ast í rekstrum bæja og sveita á
milli óhindrað innan um annað
fje, og það jafnvel fram yfir vet-
urnætur. Eins er með fje, sem
veikin kemur fram í eftir að tekið
er í hús — það er látið ganga
með því heilbrigða í stað þess að
taka það strax frá og annað hvort
lóga því eða aðskilja það frá því
heilbrigða og setja það í sjúkra-
hús, sem þyrfti að vera á hverj-
um bæ, og láta það ekki úr því
meðan það lifir koma saman Við
heilbrigt fje.
Sjúku framgengnu fje á vorin
má ekki sleppa saman við annað
fje, heldur ber að einangra það,
og safna saman úr sveitar- eða
sýslufjelaginu: í sjerstaka girð-
ingu, sem til þess væri gerð og
það opinbera veitti styrk til að
koma upp. Öllu fje, sem xir girð-
ingunni kæmi að haustinu, yrði
fargað. En á hverju hausti, þegar
fje kemur af afrjetti, ætti að gera
það að skyldukvöð, að alt sjúkt
fje yrði gengið úr og aðskilið
áður en rekið er til rjettar, og
því lógað strax. Eins ætti að lóga
strax öllu því fje, sem veikinnar
verðu vart, hjá að haustinu og
fyrri part vetrar, eða að minsta
kosti tafarlaust að einangra það
— sjerstaklega eftir að farið er
að gefa, því hvergi er smitunar-
hættan meiri en við jötuna.
Méð þessari aðferð og almennri
árvekni vildi jeg meina að útrýma
mætti mæðiveikinni innan tíðar,
ekki síst ef öll meðferð sauðfjár-
ins yrði samrýmd til herðingar
því, en ekki til veiklunar — eins
og ekki er óalgengt orðið.
P. Stefánss-on frá Þverá.
Hæstirjettun
Skaðabætur
vegna
ásíglíngar
Hæstirjettur kvað í gær upp
dóm í málinu: Sigurjón
Einarsson f. h. eigenda b.v. Garð-
ars gegn eigendum v.b. Lúðu.
Málavextir eru þeir, að hinn 15.
nóv. 1938 varð árekstur milli tog-
arans „Garðars” og vjelbátsins
„Lúðú‘ á svonefndum „Leir“ út
af Keflavík. „Lúða“ skemdist
talsvert við áreksturinn og kröfð-
ust eigendur skaðabóta af eigend-
um togarans, samtals 850 krónum.
Sjó- og verslunarrjettur Hafn-
arfjarðar dæmdi eigendur „Garð-
ars“ til að greiða 748 kr. í skaða-
bætur og 300 kr. í málskostnað.
Eigendur „Garðars" áfrýjuðu.
Hæstirjettur staðfesti dó'minn og
dæmdi eigendur „Garðars“ til að
greiða 300 kr. í málskostnað fyr-
1 ir Hæstarjetti.
I forsendum Hæstarjettar segir
svo:
„Það er upplýst í málinu, að
stefndu höfðu varðljós í báti sín-
um á þeim tíma, er hjer skiftir
máli. Áfrýjandi hyggur, að ljósið
hafi ekki getað sjest af b.v. Garð-
ari vegna -þess að bátverjar á v,b.
Lúðu hafi skygt á það, en engar
sennilegar líkur eru komnar fram
fyrir þvq að svo hafi verið. Orsök
árekstursins verður að telja þá, að
skipstjórnarmenn b.v. Garðars
hafi ekki veitt ljósinu athygli í
tæka tíð og þess vegna ekki breytt
um stefnu til að forðast ásiglingu.
Verður því að mæla ábyrgð á tjón
inu á hendur áfrýjanda einum.
Vegna málflutningsins skal það
tekið fram, að í þessu sambandi
skiftir ekki máli, hvort v.b. Lúða
kynhi samkvæmt siglingareglum
að hafa átt að bregða upp öðru
Ijósi til þess að sýna legu veiðar-
færanna.
Samkvæmt framansögðu þykir
mega staðfesta hinn áfrýjaða dóm
að niðurstöðu til. Eftir þessum úr-
„Rrosandi land“
i síðasla sinn
Óperettan Brosandi land verður sýnd í síðasta sinn annað kvöld.
Á myndinni sjást fjórir aðalleikendurnir talið frá vinstri: Svein-
björn Þorsteinsson, Sigrún Magnúsdóttir, Annie Þórðarson og
Pjetur Jónsson.
■ 5. Hljómleikar Tónlistarljelagsins:
íslenskir hljómieikar
Háskólafyrirlestur á þýsku. Dr.
Will sendikennari flytur í kvöld
kl. 8 fyrirlestur með skuggamynd-
um í háskólanum. Efni: „Das
Leben in einer mittelalterlichen
Stadt“. Öllum heimill aðgangur.
00000000000000<>000000000C>00<C>0000<>000<
Þ AKK’ARORÐ.
Þegar dauðinn ber að dyrum og sviftir burt ástvinum vor-
um, en sorgin og söknuðurinn veikir þrekið og lamar hjartað,
finnur maður fyrst, hvað einlæg hluttekning góðra manna er
dýrmæt náðargjöf.
Jeg vil endurtaka þakklæti mitt til allra hinna mörgu
mannvina, sem hafa auðsýnt mjer kærleika og styrkt mig í
sorg minni, en öllum öðrum fremur þakka jeg kaupm. Stefáni
A. Pálssyni, sem reyndist mínum látna eiginmanni jafnan hinn
/ tryggasti og besti vinur og hefir nú við dauða hans auðsýnt
mjer svo óumræðiLega mikið drenglyndi. Náðarinnar og kær-
leikans faðir blessi hann og ástvini hans og alla aðra, sem
mjer hafa hluttekningu sýnt.
Smiðjustíg 9, 12. mars 1940.
Sesselja Hansdóttir.
>000000000000000000000000000000000000
slitum ber áfrýjanda að greiðalhans. Jeg leyfi mjer að beina
þessu til forráðamanna Tónlist-
arfjelagsins, og mætti þá til-
stefndu málskostnað fyrir hæsta-
rjetti, og ákveðst hann 300 kr.“
Theodór Líndal hrm. flutti mál-
ið fyrir „Garðar“, en Sveinbjörn
Jónsson hrm. fyrir „Lúðú‘.
samsetning „symfoniu-hljóm-
sveitar“ hjer í bæ hlýtur að
vera. Til þess að hamla á móti
blásturshljóðfærunum hefði
þurft að minsta kosti 40 strok-
hljóðfæri, en hjer voru aðeins
17. Þetta er atriði, sem áheyr-
endur gera sjer lAla grein fyr-
ir, en hefir þó mjög mikla þýð-
ingu, því að hljómmýkt hverr-
ar hljómsveitar er einmitt kom-
in undir strokhljóðfærunum og
fjölda þeirra.
Svíta Árna Björnssonar er á
köflum mjög vel gerð, og satt
að segja mjög mikið betur, en
jeg hafði búist við, eftir því,
sem jeg hafði áður heyrt eftir
Árna. Sjer í lagi voru tveir síð-
ustu kaflarnir skemtilegir, ög
öll meðferðin á íslensku „tem-
unum“, sem voru aðaluppistað-
an í þessu verki, var mjög liðleg,
enda þótt þar gætti á köflum
nokkurra áhrifa frá Jóni Leifs.
einka þessa tónleika einhverjum gn en(ja þótt verkið væri í sjálfu
sjer vel hugsað fyrir orkester
(orkestralt), þótti mjer sjálf
Hljómleikar þessir eru í pró-
?raminu helgaðir minningu
Sigfúsar Einarssonar. Enda þótt
það tíðkist nokkuð erlendis, að
tileinka ákveðnu tónskáldi
hljómleika, þar sem aðeins Jítill
hluti viðfangsefnanna er eftir
þetta sama tónskóld, verður
ekki hjá því komist, að benda
á, að það hefði verið hægur
nærri og mjög vel til fundið
af Tónlistarfjelaginu, að efna
einmitt nú til hljómleika með
verkum eftir Sigfús Einarsson
eingöngu. Sigfús ljet sjer, með-
an hann iifði, aldrei svo ant um
sinn eigin frama, að hann efndi
til „tónskáldakvölds" með eig-
in verkum, og þessvegna ætti
þetta einmitt að hafa getað orð-
ið eitt af fyrstu verkefnum Tón-
listarfjelagsins eftir fráfall
alt öðrum.
Tónleikarnir hófust á því, að‘
karlakórinn „Kátir fjelagar“ „instrumentationin“ bera lítinn
undir stjórn Halls Þorleifssonar vott um þekkingu á hljóðfærun-
EF LOFTUR GETUR ÞAÐ EKKI
ÞÁ
söng þrjú lög eftir Sigfús Ein-
arsson og eitt lag eftir Karl Ó.
Runólfsson. Kórinn hefir tekið
miklum framförum, síðan jeg
heyrði hann fyrir rúmum tveim
árum; raddirnar eru mjög vel
samstiltar, og söngurinn óað-
finnanlega hreinn, en meðferðin
öll nokkuð daufleg, nema helst
í laginu „Jeg veit eina bauga-
lín“ og svo í „Nú sigla svörtu
skipin“, sem kórinn söng síðar
á hljómskránni með undirleik
hljómsveitar.
Aðal viðburðirnir á þessu
kvöldi voru auðvitað tvær nýju
,,svíturnar“ eftir ung íslensk
tónskál: Islensk svíta eftir
Árna Björnsson og „Á kross-
götum“ eftir Karl Runólfsson.
Það háði útfærlsunni á þessum
HVER?verkum um of, hve bágborin
um og samstillingu þeirra.
Svíta Karls Runólfssonar „Á
krossgötum“ á samkvæmt pró-
graminu að lýsa straumhvörf-
um í íslensku tónlistarlífi. Á
öftustu síðu prógramsins eru
nokkrar skýringar á þessu verki,
og get jeg ekki stilt mig um
að taka upp dæmi af því, hvern-
ig á ekki að skýra tónlist fyrir
íslenskum áheyrendum. Þar
segir m. a.: „Stefjan í 2. götu
er hringstefja, þ. e. endirinn
krefst byrjunarinnar. Þessi
stefja er runnin úr íslensku
stefi. Stefin, sem fylgja stefj-
unni taka breytingum út allan
kaflann (þ. e. byrja á endir,
í miðju o. s. frv., enda á byrjun,
í miðju 0. s. frv.)“.
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU.