Morgunblaðið - 28.02.1941, Blaðsíða 5

Föstudagur 28. febrúar 1941
jJftorcýmtblaMft
Ötgef.: H.f. Árvakur, Reykjavlk.
Rltstjórar:
Jón KJartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgrOarm.)
Auglýsingar: Árni Óla.
Ritstjörn, auslýsingar og afgreiOsia:
Austurstræti 8. — Slrnl 160«
Áakrirtargjald: kr. 3,50 á m&nuBl
innanlands, kr. 4,00 utanlamla
1 lausasölu: 20 aura eintaklb
25 aura meC L>esbök.
aifsem. Slysavarna-
Hvar er ío ustan?
PAÐ er nú senn liðinn hálf-
ur mánuður síðan Alþingi
settist á rökstóla. Ekkert ból-
ar þó enn á stóru málunum,
sem beðið er eftir frá stjórn-
inni. Ekkert frumvarp er fram
komið í skattamálunum. Þar
anun enn verið að reyna að
bræða saman menn og flokka.
Ekkert er fram komið frá
stjórninni í sjúlfstæðismálinu
«og hefir ekkert heyrst, hvaða
tillögur hún ætlar að gera í
þessu stórmáli.
Aðgerðaleysi stjórnarinnar í
sjálfstæðismálinu er óverjandi
í alla staði. Það getur auðveld-
lega skapað glundroða hjá1
þjóðinni og óeiningu í málinu. j
Þegar þjóðstjórnin var mynd-
uð, var fyrsti boðskapur henn-
ar til þjóðarinnar sá, að hún
ætlaði að hafa forystuna í
sjálfstæðismálinu. Þetta ljet
þjóðin sjer vel líka, enda var
nauðsynlegt að forystan í þessu
stórmáli væri í höndum stjóm-
arinnar, þar sem nú átti að
fara síðasta áfangann.
Stjórnin hefir valið þá að-
ferðina, að láta ekkert uppi
um sínar fyrirætlanir. Hinsveg-
ar hafa aðrir skrifað mikið
um málið, og nú er svo komið,
að málsmetandi menn eru farn-
ir að dóila um þær leiðir, sem
okkur beri að fara.
Morgunblaðið lítur svo á, að
þetta sje ákaflega óheppilegt.
Þjóðin hefir hingað til borið
gæfu til. að standa saman í
sjálfstæðismálinu. Það hefir
verið hafið yfir alla flokka-
drætti. Engin sundrung hefir
þar komist að. Þar hefir ríkt
alger eining. t
Það var þetta sjónarmið, sem
átti að vaka fyrir þjóðstjórn-
inni, þegar hún tók málið í
sínar hendur og lofaði að beita
sjer fyrir farsælli lausn þess.
Og í þessu hafði hún óskift
fylgi allrar þjóðarinnar.
Morgunblaðið hefir fyrir sitt
leyti ekki viljað hefja neinar
umræður um málið, meðan
stjórnin ljet ekkert frá sjer
heyra. Það hefir og bægt frá
greinum um málið, þar sem
nokkuð ólík sjónarmið hafa
komið fram, ekki um kjarna
málsins, heldur um þær leiðir,
sem okkur bæri nú að fara. —
Blaðið hefir fyrir sitt leyti
treyst því, að stjórnin fyndi þá
leið, sem að vitrustu manna
ráði væri heppilegust og öll
þjóðin gæti sameinast um.
Af þessum ástæðum telur,
Mbl. það afar óheppilegt, ef
menn nú, á síðasta augnabliki
fara að dgila um það málið, er
hingað til hefir verið hafið yfir
allar deflur og flokkadrætti. Sú
, deila getur haft skaðleg áhrif.
Aaðalfundi síðast gat for-
seti fjelagsins gefið
fundarmönnum þá ánægju-
legustu sk.yrslu, sem nokkru
sinni hafði verið gefin á að-
alfundi Slysavarnafjelagsins
síðan fjelagið var stofnað,
að hví le.yti, að á árinu 1939
höfðu færri menn druknað
en nokkru sinni áður, svo
vitað sje.
Nú aftur á móti verð jeg því
miður að gefa fundinum alt öðru
vísi og sorglegri skýrslu í þessum
efnum en fyrirrennari minn, þar
sem 58 menn druknuðu á árinu
1940 af okkar eigin landsmönn-
um. Reyndar kemur þetta fundar-
mönnum eða öðrum ekki á óvart,
þegar tillit er tekið til hinna miklu
vígaferla, sem nii geysa í námunda
við oss, og að íslensk slrip verða
að sigla inn á auglýst hættusvæði,
og hafa farið yfir 800 ferðir á ár-
inu inn á það, og við getum jafn-
vel með nokkrum sanni sagt að
nvi nái hættusvæðið umhverfis alt
fsland, og tundurdufl ýmist reka
á land eða eru á reki rjett við
landsteinana, og það er nú dag-
legur viðburður að heyra tilkynn-
ingar birtar í blöðum og útvarpi
um, að á þessum eða hinum staðn-
um hafi sjest tundurdufl á reki,
og þó forsjónin hafi hingað til
forðað íslenskum skipum frá tund-
urduflahættunni lijer við land enn
sem komið er, þá getum vjer búist
við, að hætturnar aukist í þessum
efnum, en minki ekki fyr en að
ófriðnum afloknum.
Af þeim 58 mönnum, sem drukn-
að hafa á árinu, fórust 17 menn
íslenskir erlendis af styrjaldará-
stæðum, og var tilfinnanlegasta
slysið, þegar togarinn Bragi fórst
og 10 hraustir og vaskir menn
með honum. Mestu slys á mönnum
fyrir utan Bragaslysið urðu, þeg-
ar vjelbáturinn Eggert fórst með
7 mönnum 24. nóv. s.l., Hegri með
5 mönnum um mánaðamót.in okt.
og nóv. og Halldór í september
með 4 mönnum. Eins og að und-
anförnu hefir verið samin skrá
um hinar mörgu slysfarir á árinu,
og hefir sú skrá verið bii-t. í sjó-
mannablaðinu „Víkingur“ og verð-
ur, ,eins og að undanförnu, birt í
árbók f jelagsins nákvæmlega sund-
urliðuð. Állir þessir menn, sem
þjóðin á nú á bak að sjá,, ,voru
á besta aldursskeiði og fyrirvinna
heimila og vandamanna. Jeg bið
fundarmenn að minnast hinna
látnu merkismanna og votta að-
standendum þeirra samúð fundar-
ins og fjelagsins í heild með því
að rísa úr sætum.
★
Á árinu 1940 hafa íslendingar
getið sjer gott orð fyrir það, 'hve
mörgum mannslífum þeir hafa
bjargað úr sjávarháska, og er sú
tala mörgum .sinnum hærri en
nokkurt annað ár, svo vitað sje.
Er þar um að ræða orsakir stríðs-
ins. Hve margir hafa lent í sjáv-
arháska, stafar mestmegnis af hin-
um grimmu árásum á siglinga-
skipin, er fara inn á Tiættusvæðið.
Samkvæmt skýrslu, sem skrifstofa
Slysavarnafjelagsins hefir samið
um þetta, efni, liefir 1118 mönnum
verið bjargað úr sjávarháska á
árinu, þar af 1093 ei’lendum mönn-
fje ags
Skýrsla íorseta fjela =sms
r
Guðbjortar Olaf'isonar
um frá um 20 þjóðflokkum. Lang-
flest af þessum björgunum hafa
verið intar af höndum af íslensk-
um skipum í siglingum til Eng-
lands og á hættusvæðinu, eins og
skýrsla sú ber með sjer, sem um
þetta hefir verið gerð og birt hef-
ir verið í sjómannablaðinu „Vík-
ingur“. Þetta er öllum gleðiefni
og ánægjulegt. til þess að vita, að
okkar fámenna sjómannastjett
hefir með þessum störfum sínum
getað veitt mörgu heimili erlendis
þá ánægju að heimta vini sína og
vandamenn íir heljargreipum. Þó
fæst af þessum björgunarafrekum
sjeu unnin fyrir aðgerðir Slysa-
varnafjelagsins eru ,björgnnaraf-'
rekin ekki minna virði fyrir það.
Ilvað viðvíkur björgunarstörf-
um Slysavarnafjelagsins, björgun-
arsveita þess og einstakra manna,
má helst nefna björgun skipshafn-
arinnar af vjelbátnum „Kristján“
er strandaði í Skiptivík í Höfnum
1. mars 1940. Var það fvrir sjer-
staka árvekni björgunarsveitarinn-
ar í Höfnum og frábært snarræði
og samvinnu einstakra manna við
björgunarstörfin, að auðið var að
bjarga skipshöfninni. Lögðu ein-
stakir björgunarliðsmenn sitt eigið
líf í hættu við björgunarstörfin
og sýndu með fádæma snarræði
og vaskleika aðdáunarverða fram-
komu, er varð öllum skipbrots-
mönnum til lífs, í stórbrimi, sem
hvolfdi bátnum svo að segja í
sömu svipan og hann kendi
grunns og eyðilagði hann gersam-
lega á fáum mínútum. .Jeg finn
ástæðu til að þakka björgunar-
sveitinni í Höfnum sjerstaklega
fyrir þetta björgunarafrek og veit,
að þar mæli jeg fyrir munn allra
fundarmanna og fjelaga Slysa-
varnafjelagsins um land alt.
Þá bjargaði björgunarsveitin á.
Stokkseyri 3 breskum hermönnum
úr lífsháska, er lent höfðu á smá
bátkænu á flúð í Ölfúsá liinn 12.
júlí s.l. Var aðstaða öll erfið sök-
um hins mikla straumþunga í ánni,
er hvað eftir annað sleit tildrátt-
artaugarnar og skotlínur, en
þetta lánaðist þó um síðir, og náð-
ust allir mennirnir ómeiddir og
lítið þjakaðir í land eftir nálega
11 klukkustundar veru á flúðinni.
Sundurliðaða skýrslu um allar
bjarganir, eins og um slýsfarirnar,
hefir skrifstofa fjelagsins gert, oa'
hefir jeg þær hjer við hendina og
get, lesið upp, ef fundurinn óslcar
þess sjerstaklega. Annars verða
þessar skýrslur eins og að undan-
förnu birtar í árbók fjelagsins
næst.
'k
A síðasta aðalfundi skýrði for-
seti Slysavarnafjelagsins frá erfið-
leikum f jelagsins um rekstur björg
I unarskipsins „Sæbjörg“ • um ára-
mótin 1939 og 1940 og hinum ein-
, staklega góðu móttökum, er á-
skorun fjelagsstjórnarinnar fjekk,
þegar hvin leitaði til almennings
um fje til úthalds skipsins á s.l.
vertíð. Gjaldkeri mun gera fund-
inum grein fyrir útkomunni af
söfnuninni, og fer jeg því ekki
frekar út í það.
Björgunarskipinu var svo haldið
viti á vertíðinni til 1. maí. Eftir
það fór skipið nokkrar ferðir að
sækja skip, sem orðið höfðu fyrir
vjelbilun. En algerlega var skip-
inu lagt upp í júlímánuði, og lá
það hjer í höfninni aðgerðarlaust
það sem eftir var ársins. Á því
tímabili, sem skipinu var haldið
viti, veitti það hjálp og aðstoð 37
skipum og bátum með samtals 260
manna áhöfnum, Það er oft erfitt
að seg'ja um, hvað er hjálp og að-
stoð eða björgun ,en hvað sem
því líður, þá er víst um það, ,að
starfsemi sltipsins var mikilsverð
fyrir bátaflotann og mjög vel
þegin af öllum sem hjálparinnar
nutu og mikið fjárhagsatriði fyrir
tryggingarfjelögin, enda hafa þau
látið fjelagið njóta þess, og bera
liðir í reikningunum vott um, að
sá skilningur sje að vakna hjá
tryggingarfjelögunum og einstök-
um mönnum, að þannig líti þeir
einnig á málin og vonast fjelags-
stjórnin til, að sá skilningur vaxi
og fjelagið fái framyegis að njóta
þess í auknum styrkjum og gjöf-
um.
En þótt fjelagið fengi miklar
gjafir í reksturssjóðinn á árinu,
þá varð samt vitkoman svv, að ekki
var fyrirsjáanlegt, hvernig skipið
yrði gert vit nú á vertíðinni, nema
eirihverjar sjerstakar ráðstafanir
yrðu gerðar til fjáröflunar í því
skyni. Stærsta gjöfin í í’ekstrar-
sjóðinu var hin stórhöfðinglega
gjöf Max Nielsén skipaútgerðar-
rnanns í Kaupmannahöfn, sem
fjekst ekki yfirfærð, en fyrir at-
beina og velvilja Sveins Björns-
sonar sendilverra og sendiráðsins
íslenska í Kaupmannahöfn ltom
gjöfin að fullvvm notum á þann
hátt, að peningarnir voru að mestu
notaðir til afborgana á bygging-
arkostnaði skipsius, en efasamt er,
hvort fvvll not fjárins hefðu orðið,
hefði þeirrar aðstaðar ekki notið
við. Færi jeg sendiherra og sendi-
ráðinvv bestu þakkir fjelagsstjórn-
arinnar fyrir þessa ómetanlegu
hjálp og velvild.
Ilinn 12. október s.l. var ákveð-
ið á stjórnarfundi að kalla saman
fulltrúafvvnd slysavarnadeildanna
við Faxaflóa, þar éem til umræðu
vrðu möguleikar til f járöflunar til
reksturs björgunarskipinu nú á
vertíðinni, og var sá fulltrvvafund-
ur haldinn á skrifstofu fjelagsins
sunnudaginn 27. október. Á fund-
I inum mættvv fulltrúar frá slysa-
I varnadeildunum v Sandgerði,
Garði, Keflavík, Yatnsleysuströnd,
ITafnarfirði, Akranesi og kvenna-
anös
deildinni í Reykjavík, ásamt fj©*
lagsstjórninni.
Á fundinum kom fram svohljóð-
andi tillaga, er samþykt var með
öllum atkvæðum:
„Fulltrúar slysavarnasveita við
Faxaflóa, sem mættir eru á fnndi
ásamt stjórn Slysavarnafjelagsins,
leyfa sjer að skora á stjórnina að
hef ja nú þegar starfsemi, sem mið-
ar í þá átt að tryggja úthald
b j örgunarskipsins „Sæbjörg“ á
komandi vertíð“.
Eftir fundinn var ákveðið að fá
Svein Björnsson til þess að flytja
ávarp til landsmanna og hvatningn
til þess að leggja fjelaginu lið í
þessum efnum, og gerði hann það
með hinni mestu prýði eins og
fundarmönnnm er kunnugt. Jafn-
framt var ákveðið að skrifa til
flestra skipa og báta með utaiv-
áskrift til útgerðarmanna eða
skipa- og bátaeigenda og biðja þá
um fjárhagslegan styrk til fje-
lagsins og þá einkum til reksturs
„Sæbjargar“.
Árangur af þessvvm fjáröflunar-
tilraunum kom fljótlega í ljós í
fjelagafjölgun hjer í Reykjavik
og skömmu fyrir árarnót fóru fje-
\
laginu að berast gjafir utan af
landi, og hefir nokkuð af þeim
gjöfum verið auglýst í blöðum
bæjarins, en mikið hefir komið
inn, sem ekki hefir enn verið aug-
lýst, og halda gjafirnar áfram að
berast fjelaginvv, svo von er um, að
þessi f járöflunarleið muni einnig
bera góðan árangur.
Björgunarstöðvar eru nxx 38 eða
einni fleiri en í fyrra. Sú, sem
bættist við, er á Gjögrum við Ör-
lygshöfn á Patreksfirði. Línubyssu
sú, sem nú er í Þorlákshöfn, gerhr
stjórnin ráð fyrir, að verði ónot-
hæf, þar sem hún er þýsk og
ómögulegt að fá eldflugur tiJ
hennar frá Þýskalandi sem stend-
ur, og hefir því verið ákveðið að
senda til Þorlákshafnar enska línu-
byssu strax og ferð fellur. Þá hef-
ir verið ákveðið að setja upp línu-
byssu á Fljótshólum eða öðrum
stað í Gaulverjabæjarhreppi sam-
kvæmt ósk slysavarnadeildarinn-
ar þar, og er hún til hjer í Reykja-
vík. Þá liefir og verið ákveðið að
koma upp fluglínustöð á Rangár-
sandi nvv í ár og ráðstafanir ver-
ið gerðar til þess, að hvvn komist
upp og önnur nokkru austar, eða
við ströndina í Vestur-Eyjafjöll-
um.
Meðlimatala fjelagsins hefir
aukist um nokkuð á annað þús-
und á árinu, eða um nálega 1770
eftir því sem næst verður komist.
12 nýjar slysavarnadeildir hafa
bæst við á árinu, þar af tvær
kvennadeildir, önnur á Akranesi
og hin á Raufarhöfn. Nokkrar
fleiri eru í smíðum og von um
að enn fleiri bætist við á þessn
ári, sjerstaklega ef lítilsháttar fjs
verður varið í því augnamiði, seni
jeg tel mjög æskilegt, því tekjnr
1 fjelagsins af deildunum er eini
fasti stofninn, sem fjelagið get.ur
FRAMH Á SJÖTTTT SÍÐTF