Morgunblaðið - 17.01.1945, Blaðsíða 6

MORGUNBLAFTÐ
Miðvikudagur 17. janúar 1945

Útg.: H.f Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Ólá.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Simi 1600.
ÁskriftargjaldTkr. 7.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands.
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
Nýju skattarnir
SKATTAFRUMVÖRP ríkisstjórnarinnar eru nú komin
fyrir almenningssjónir. Áður en lokið var afgreiðslu fjár-
laganna var lagt fyrir þingið frumvarp um tekjuskatts-
viðauka árið 1945 og eru áætlaðar tekjur af því (6 milj.
kr.) komnar inn í fjárlögin. \
Nú hafa bæst við þrjú ný skattafrumvörp. Þau eru
frumvarp um veltuskatt, um söluverð fisks erlendis og
og um álög á ýms gjöld, sem fyrir eru.
Veltuskatturinn er lagður á skattskyldan atvinnurekst-
ur einstaklinga og fjelaga og miðast við veltu ársins 1945.
Þessi skattur nemur ll/>% af heildsölu og umboðssölu,
1% af smásölu og 1% af veltu iðju- og iðnfyrirtækja.
Gjaldið af söluverði fisks erlendis miðast við söluna
1944. Gjald þetta er 2% af heildarsöluverði skipa, er
veiddu og seldu eigin afla.
Þriðja skattafrumvarpið er um 100 9^’ hækkun á ýms
gjöld ríkissjóðs: Vitagjald, aukatekjur, stimpilgjald, lesta-
gjald o. fl., og 5% hækkun á gjaldi af innlendum tollvör-
um og eignarskatti.
Heildartekjur ríkissjóðs af þessum þrem nýju skatta-
frumvörpum eru áætlaðar um 15 milj. kr.
Þessi nýju skattafrumvörp ríkisstjórnarinnar gefa góða
hugmynd um fjárhagsástæður ríkissjóðs eftir mestu veltu
ár, sem yfir landið hefir komið. Þar hefir allt verið látið
reka á reiðanum, með þeim hörmulegu afleiðingum, að
krefja verður nú skattþegna landsins yfir 20 milj. króna,
til þess að bjarga ríkissjóði.
Pjetur Magnússon fjármálaraðherra gat þess við eld-
húsumræðurnar á dögunum, að hann hefði gert saman-
burð á fjárlögum ársins 1940 — síðustu fjárlögum er
samþ. voru fyrir stríð — og fjárlögum 1945, sem þingið
gekk frá fyrir jólaleyfið. Við þann samanburð kom í ljós.
að allir útgjaldaliðir, sem nokkru máli skifta, hafa minst
þrefalaast, margir fimmfaldast og nokkrir tífaldast. Með
öðrum orðum: Rekstursútgjöld ríkisins hafa á stríðsár-
unum farið langt fram úr dýrtíðarvísitölunni, og vita
þó allir, að dýrtíðin er meiri í okkar landi en flestum
öðrum löndum.
Þetta er óglæsilegur vitnisburður um Ijettúð þá og
ábyrgðarleysi, sem ríkt hefir í fjármálum þjóðarinnar.
Spyrji menn svo að því, hver sje orsök þessa ástands,
er nauðsynlegt að þjóðin skilji að meinsemdin á rætur
sínár að rekja til sjálfs stjórnarfarsins. Það óhappaspor
var stigið haustið 1942, að framkvæmdavaldið var slitið
úr tengslum við Alþingi, með þeim afleiðingum, að enginn
flokkur eða flokkar báru ábyrgð á stjórnarfarinu. Af-
greiðsla fjárlaganna var algerlega undir hendingu komin,
hverju sinni. Þetta hlaut að hafa illar afleiðingar. enda
fær þjóðin nú að súpa seyðið af því.
★
Það er ekki að vita hvernig farið hefði með fjármál
ríkisins, ef ekki hefði tekist að mynda þingræðisstjórn
á þessu þingi. Ef óeining og sundrung hefði ríkt áfram,
var fjárhagslegt hrun og öngþveiti yfirvöfandi.
Það var mikið happ, að einmitt nú skyldi veíjast í sæti
fjármálaráðherra maður, sem þjóðin ber óskift traust til,
sakir framúrskarandi hæfileika og mannkosta.
Fjármálaráðherrann hefir nú verið að gera hreint borð.
Það hefir orðið hans hlutskifti að krefja skattþegnana
um nýja skatta, sem nema um eða yfir 20 'milj. kr._ Vit-
anlega er þetta ekkert gleðiefni fyrir hann. En þjóðin
veit, að þetta er gert af knýjandi nauðsyn, en ekki af
löngun fjármálaráðherra til þess að eyða og sóa. Og það
getur þjóðin verið fullviss um, að ef hún fær notið Pjet-
urs Magnússonar lengi í sæti fjármálaráðherrans, verður
ekki langt að bíða þess, að skattarnir verði lækkaðir
aftur.
Hinir nýju skattar eru neyðarúrræði. En þeir eru
óumflýjanlegir, eins og fjármálum ríkisins er komið.
Karl Theodor Hall
Krisljánsson.
Minning
HANN andaðist á Landspít-
alanum hinn 8. þ. m. Banaleg-
an var ekki löng, en þó gat
andlát hans tæplega á óvart
komið þeim, er honum voru
kunnugastir, því hann hafði
verið mjög heilsuveill árum
saman.
Karl var fæddur hjer í bæn-
um 3. júlí 1911. Foreldrar hans
voru Kristján Ásmundsson Hall
bakarameistari og kona hans
Jósefína Kristín Jósafatsdóttir.
Misti hann báða foreldra sína
í spönsku veikinni miklu haust
ið 1918. Var hann þá tekinn til
fósturs af Guðmundi Loftssyni
fyrv. bankastjóra og konu hans
Hildi Guðmundsdóttur og gekk
þeim í sonar stað, en kjördótt-
ur áttu þau hjónin fyrir, Sess-
elju Guðmundsdóttur.
Af systkinum Karls eru á lífi
Gunnar Hall verslunarstjóri,
kvæntur Steinunni Sigurðar-
dóttur, Unnur, gift Kristni Guð
mundssyni kaupmanni og
Anna, gift Hirti Hjartarsyni
forstjóra.
Árið 1933 fluttist Karl norð-
j ur að Blönduósi og kvæntist
þar, ári síðar, eftirlifandi konu
sinni Klöru Jakobsdóttur, ætt-
aðri þaðan. Varð þeim tveggja
barna auðið, drengs, sem Krist-
ján heitir, og stúlku, Jakobínu
að nafni. Eru börnin bæði á
lífi og hin mannvænlegustu.
Árið 1939 fluttust þau hjón-
in hingað til bæjarins. Var þá
þegar farið að brydda töluvert
á hjartabilun hjá Karli. Þjáð-
ist hann mjög af þeim sjúk-
dómi, og því meir, sem lengra
leið. Karl var að eðlisfari glað-
lyndur maður og bjartsýnn, en
.hvergi kom þrek hans betur
ifram en í því, hvernig hann
■bar sjúkdóm sinn. Vissi hann
þó manna best, að heilsu hans
var svo háttað, að hann mátti
búast við dauða sínum á hverri
stundu.
Karl var hvers manns hug-
ljúfi sökum skapgerðar sinnar
og mannkosta. Hann var og
þeim hæfileikum búinn, að hon
um hefði orðið mikið úr starfs-
degi sínum, ef heilsan hefði
leyft. Hann var einn þeirra
manna, sem sagt er um, að alt
ljek í höndum hans. Og starfs-
þrá hans var slík, að hann ljet
sjer ógjarna verk úr hendi
falla á meðan hann gat uppi
setið.
Karl átti því láni að fagna að
eignast góða og ástríka konu
og efnileg börn, enda var heim-
ilislif þeirra hið ánægjulegasta.
Karl Hall verður jarðsettur
í dag og hefst athöfnin með bæn
á heimili fósturforeldra hans,
Bergstaðastræti 73. Ó. H.
Uíkverji ihrij^c

De Gaulle ekki með
London í gærkveldi:
Fregnir frá Washington
herma, að almennt sje talið með
al stjórnmálamanna þar vestra,
að De Gaulle hershöfðingi
muni ekki verða á ráðstefnu
þeirra Churchills, Roosevelts
og Stalins á næstunni. Álitið
er ennfremur, að bæði Stettin-
ius og Anthony Eden muni sitja
ráðstefnu þessa. — Reuter.
iJlr tlciqlc
ciqicqci
í þjóðbraut.
HAFI MENN áður efast um,
að ísland sje komið í þjóðbraut,
þá ætti sá efi að fara að hverfa,
þegar menn heyra um þá um-
fejð, sem orðin er um landið okk
ar. Á tveimur mánuðum hafa
lagt ieið sína um ísland hvorki
meira nje minna en 26 amerísk-
ir blaðamenn og rithöfundar. í
nóvembermánuði komu 12 amer-
ískir blaðamenn frá stærstu dag
biöðum og frjettastofum Banda-
ríkjanna og núna síðast á sunnu
daginn var komu hjer við 14
amerískir blaðamenn og rithöf-
undar. Auk þess hefir ísland ver
ið áfangi á leiðinni milli Amer-
iku og Evrópu fyrir þúsundir
manna, sem við vitum engin deili
á og fáum aldrei að vita um.
Það er ekki einskis virði fyrir
okkur að fá heimsóknir eins og
þessar blaðamannaheimsóknir.
Því miður fjekk hópurinn, sem
hjer var á sunnudaginn, ekki
tækifæri til að dvelja hjer neitt
að ráði og kynna sjer land og
þjóð. En þeir dvöldu hjer nógu
lengi til að fá áhuga fyrir þjóð-
inni og landinu.
II
Mikið veltur á mót-
tökunum.
ÞAÐ VELTUR á miklu, hvern
ig móttökur erlendir blaðamenn
og rithöfundar fá, þegar þeir
koma hingað til landsins. Fái þeir
tækifæri til að hitta ábyrga
menn, sem geta gefið þeim rjett-
ar upplýsingar, þurfum við ekk-
ert að óttast. Kom það greinilega
í ljós eftir heimsókn blaðamann-
anna, sem komu í nóvember.
Greinar þeirra voru undantekn-
ingarlaust sannar og rjettar.
Öðru máli var að gegna um 12
starfsbræður þeirra, sem komu
hingað til landsins í ágústmán-
uði 1941. Þeir komu á amerísku
flutningaskipi og stóðu við hjer
í nokkra daga. Þeir hittu enga
menn, sem gátu gefið þeim rjett
ar upplýsingar um land og þjóð
og árangurinn varð eftir því.
Það var frá þeim blaðamönn-
um, sem sögurnar komu um
„Víkingana, sem voru grátandi
á lögreglustöðinni í Reykjavík,
vegna þeSs, að konur þeirra voru
að dansa við ameríska og enska
hermenn í Hótel Borg“.
Og frá þeim kom sagan um
„súkkulaðið og ginið, sem her-
mennirnir höfðu jafnan tilbúið
til að lokka til sín íslenskt kven-
fólk“.
•
Afmælissýning
Á SUNNUDAGINN annan en
var hjelt Leikfjelagið hátíðarsýn
ingu fyrir Gunnþórunni Halldórs
dóttur í Iðnó. Hafa blöðin sagt
ítarlega frá því, er þar gerðist.
En samt langar mig til að birta
hjer skemtilegt brjef um sýn-
inguna frá vini mínum einum.
Hann skrifar:
„Jeg var í Iðnó á sunnudag-
inn á afmælissýningu eða gull-
brúðkaupi hennar Gunnþórunn-
ar okkar. Mjer hefir altaf þótt
vænt um Gunnþórunni, þótt jeg
hafi aldrei sagt henni neitt frá
því. Þessvegna vildi jeg vera með
á hennar heiðursdegi. •— Þegar
hún kom inn á leiksviðið í fyrsta
þætti, rjóð og frísk og kát og
glöð, lýsti sólskinsbros hennar
um allan salinn og alla leið inn
í hjörtu okkar Reykvíkinga.
Hún er alveg einstök.
En það er ýmislegt annað, sem
mig langaði til að benda á“.
©
Álflióll og Elverhöj.
„JEG GET t. d. ekki felt mig

yið nafnið á leikritinu, að kalla
það Álfhól, því Álfhóll og Elver-
höj er tvent ólíkt, eins og menn
sjá. Álfhóll er á svipinn eins og
strýtumyndaður harðbalahóll,
með moldarflagi í vanganum og
blágrýtisnibbu upp úr, duggara-
bandslegur hóll, sem er alveg
jfjarskyldur dönskum drauma-
landshól, sem er ekki hærri en
það, að Norðmenn myndu kalla
hann dal, með anemonium, ger-
aníum, seneraríum og levkoj, og
háum beykitrjám til að skýla
fyrir sólinni. Þetta Álfhólsnáfn
setti ekki rjettan svip á leikinn“.
•
RosabuIIutíska.
„MJER FANST það líka aí-
veg óviðeigandi, að okkar helstu
! karlmenn í leiknum óðu.fram'og
aftur í ógurlegum stríðsrosabull-
^um, eins og þeir væru að vaða
i austur í Ölfusforum, en ekki á
leiksviði í Iðnó. Mjer var að
j detta í hug, hvort. þetta stafaði
af þ^í, að vatn væri kómið í
leikhúskjallarann. Þeir ættu að
I kynna sjer það, sem hafa húgs-
að sjer að byggja ráðhúsið okk-
ar úti í Tjörn. Það gæti orðið
nokkuð dýrt fyrir bæinn, ef all-
ir starfsmennirnir þyrftu að vera
svona verjaðir".
„En ef þessi rosabullumóður
er í einhverju sambandi við það,
hvernig menn hugsa sjer að það
sje að ferðast um sljettur Sjá-
lands, þá tel jeg þetta móðguh
við danska bændastjett, sem vit-
anlega fyrir löngu hefir þurkað
mýrarnar og gert þær að blóm-
legum ökrum. Mjer er sem jeg
sæi framan í stjórnendur Land-
búnaðarfjelagsins í Kóngsins
Kaupmannahöfn, sem fyrir 100-
150 árum verðlaunuðu framúr-
skarandi dugnað í yrkingu lands
ins með stórum silfurbikurum,
eins og þeim, sem afburða
íþróttamenn fá nú, ef þeir hefðu
heyrt, að hjer í Reykjavák
hjeldu menn, að rjett fyrir fram-
an tærnar á þeim væri enn í dag
bólandi kviksyndi, svo menn
væðu þar upp í buxnastreng".
•
Áherslur.
„EKKERT SKIL jeg heldur í
honum Sigurði Grímssyni að
vera að sproksetja menn fyrir
það, hvaða áherslur eða betón-
ingar þeir leggja á orðin, hvort
heldur þeir segja t. d. E lísabet,
Elísabet, Elísabet eða Elsabet.
Því hægt væri að fyrirbyggja
allan misskilning með þvi að
kalla konuna bara Betu. Hún var
ekki veglegri en það, hálfgerður
umskiftingur, sem sett hafði ver
ið í vitlausa vöggu, en hringur-
inn, sem Kristján fjórði kóngur
vor var álitinn hafa gefið henni,
fanst í reiðileysi úti í skógi. Hæp
ið að menn nú á dögum kunni
við að fara þannig með þóngs-
gersemar.
•
Lokaþátturinn.
„SKEMTILEGASTUR var loka
þátturinn, þegar Gunnþórunn
kom aftur og Brynjólfur með
henni, og þau hjeldust í hendur.
Brynjólfur hjelt í hönd Gunn-
þórunnar og Gunnþórunn í hönd
Brynjólfs. Þau gengu fram á
sviðið, eins og lítil börn, sem eru
að dansa „Munken gaar i Enge“.
Stúlka, sem sat fyrir aftan mig,
sagði: „Eru þau ekki agalega
I sæt!“
Að gefnu tilefni skal það tekið
fram, að menn þeir, er stálu bif-
reiðinni á Mímisvegi nú um s. L
helgi, voru erlendir menn.