Morgunblaðið - 21.12.1945, Blaðsíða 8

MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagnr 21. des. 1945
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstrasti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 8.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands.
I lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
Ekkert lært
ÞAÐ HEFIR verið sagt um stjórnarandstöðuna hjer —
hina konunglegu stjórnarandstöðu Hermanns Jónasson-
ar — að hún hafi aðeins eitt sjónarmið: að vera á móti
öllu sem frá ríkisstjórninni kemur. Sama hvað það er.
Stjórnarandstaðan hefir neitað þessu og sagt að þetta
væri rógur stjórnarliða. En öll framkoma stjórnarand-
ttöðunnar, frá því að ríkisstjórnin var mynduð og fram
á þenna dag, hefir staðfest, að svona er þetta.
Vafasamt er, hvort stjórnarandstæðingar hafi nokkurn
tíma staðfest jafn greinilega rjettmæti þessarar þungu
ákæru á hendur sjer og síðasta dag þingsins, er verið
var að ræða hvaða tilhögun mundi heppilegast að hafa
á störfum þingsins.
★
Eins og kunnugt er, lagði ríkisstjórnin til, að þessu
þingi yrði frestað til 1. febrúar, og jafnframt, að sam-
komudagur reglulegs Alþingis 1946 yrði 1. október, í
stað 15. febrúar.
Augljóst er, að með þessu fyrirkomulagi eru störf
þingsins gerð hagfeldust. Mörg stórmál liggja fyrir þessu
þingi, sem ekki hefir unnist tími til að afgreiða. Þau
eru hjá ýmsum nefndum þingsins eða milli umræðna.
Með frestun þingfunda nú, vinst það, að málin verða tekin
upp á ný, er þingið kemur aftur saman 1. febrúar og
haldið áfram þar sem frá var horfið.
Ef hinsvegar þessu þingi hefði verið slitið og hlaupið
frá fjölda hálfkaraðra mála, en nýtt þing komið saman
15. febr., þá hefði orðið að taka upp öll málin á ný frá
byrjun. Þar með voru gerð ónýt störf þessa þings í öll-
um þeim málum, sem ekki vanst- tími til að afgreiða.
Sjá vitanlega allir, hve óhagstæð slík vinnubrögð hefðu
orðið, auk þess sem þau hefðu haft mikinn aukinn kostn-
að í för með sjer.
★
En hvað gerði stjórnarandstaðan? Tók hún vel þessari
skynsamlegu tilhögun ríkisstjórnarinnar? Eða snerist hún
gegn henni?
Auðvitað hagaði stjórnarandstaðan sjer í þessu máli
nákvæmlega eins og hún hefir altaf gert. Hún snerist á
móti.
Stjórnarandstaðan rjeðst harkalega að stjórninni fyrir
aðgerðir hennar í þessu máli. Hún talai, að með þessu
væri stjórnin að traðka á þingræðinu og lýðræðinu!
Stjórnin væri hjer að skapa ljótt fordæmi, enda hefði hún
sýnt á s. 1. sumri, að hún vildi ekki láta Alþingi fjalla
um stórmálin fyrr en eftir á, sbr. bráðabirgðalögin um
landbúnaðarmálin. Fleira álíka gáfulegt heyrðist frá
stjórnarandstöðunni í sambandi við þetta mál.
★
En það varð ekki hátt risið á þeim Framsóknarmönn-
um, þegar farið var að ræða um fordæmið. Bæði for-
sætisráðherra og framsögumaður allsherjarnefndar,
bentu á, að stjórn Framsóknarflokksins hefði farið ná-
kvæmlega eins að á árunum 1933 og 1934, og reyndar
gengið talsvert lengra. Framsóknarstjórnin liet þinghald
niður falla frá 8. des. 1933 og til 1. okt. 1934. Og hún
ljet ekki þar við sitja, því að sumarið 1934 gaf hún út
stórfeld bráðabirgðalög einmitt um sömu mál (landbún-
aðarmálin), sem hún ásakar núverandi stjórn fyrir.
Sjeu nú verknaðir þessara tveggja ríkisstjórna athug-
aðir út frá sjónarmiði þingræðis og lýðræðis, hvað kem-
ur þá í ljós? Framsóknarstjórnin 1934 studdist við eins
atkvæðis meiri hluta á Alþingi, en núverandi stjórn
nýtur öflugs meiri hluta á þingi. Stjórn Framsóknar-
flokksins var í minni hluta hjá þjóðinni, en núverandi
stjórn styðst við mjög sterkan meiri hluta.
Asakanir stjórnarandstæðing'a nú, hitta því fyrst og
fremst þá sjálfa.
Þeir, sem búa í glerhúsi, eiga ekki að kasta grjóti.
Þenna sannleika ættu þeir Framsóknarmenn að hafa
lært.
\JíLueiji ábripar:
ÚR DAGLEGA LlFINU
Er til nóg smjör?
HVAR SEM komið er inn í
matvöruverslanir hjer í bænum,
ber mest á smjörpökkum. I
mjólkurbúðunum eru líka smjör-
pakkar í öllum hillum. En þetta
góðgæti er ekki til sölu fyrir
hvern, sem það vill kaupa. Smjör
ið er skamtað og hver maður faer
sinn skamt, og ekki gramminu
meira. Nú hefir enginn á móti
því, að nauðsynjavara eins og
smjör sje skamtað, úr því ekki
eru til nógar birgðir, til þess að
allir geti fengið lyst sína.
En hinu eru menn ekki búnir
að gleyma, að í fyrravor skemd
ust smjörbirgðir hjer á landi
vegna þess, að of ríflega var á-
ætlað til skömtunar. Vonandi að
slíkt komi ekki fyrir aftur. Eða
getur verið að hætta sje á slíku?
Sennilegt er, að flestir hafi
þegar sótt sinn smjörskamt, en
samt er til nóg af smjöri. Hvern-
ig væri, ef skömtunaryfirvöldin
athuguðu málið og ef það reynd
ist rjett, að hægt væri að veita
aukasmjörskamt, þá væri sann-
arlega gott að fá hann núna fyr-
ir jólin.
•
Leist verst á mjólk-
urbúðirnar.
I GÆR hitti jeg kunningja
minn, sem dvalið hefir erlendis
um nokkurra ára skeið. Jeg
spurði hann, hvernig honum lit-
ist á sig hjer heima. „Prýðilega",
sagði hann. ,Reykjavík er altaf
að fara fram og jeg kann alveg
ágætlega við mig og varð ekki
fyrir neinum vonbrigðum, en
mönnum hættir stundum við
því, eins og Vestur-íslengingnum,
sem kom í heimsókn til gamla
landsins og sagði, er hann fór
aftur til Ameríku: „Jeg er ó-
kunnugur í mínu eigin landi —
jeg vil fá peningana, sem jeg
hefi eytt í þetta ferðalag aftur“.
„Nei, það fór ekki þannig fyr-
ir mjer sem betur fer. En þó
get jeg ekki gert að mjer, að
„krítísera“ eitt hjer í bæjarlífinu,
og það er mjólkurbúðirnar. Mjer
finst þær vera afleitar og skil
ekki, hvernig Reykvíkingar fara
að því að þola þær“.
Þetta sagði íslendingurinn,
sem dvalið hefir fjölda mörg ár
erlendis. Jeg sagði honum, að
þetta stæði alt til bóta. Við hefð-
um fengið bráðduglegan mann
sem forstjóra mjólkursamsölunn
ar, mann, sem væri allur af vilja
gerður til að bæta úr hinu slæma
ástandi, sem mjólkurmálin væri
í hjá okkur. Þeir sem þektu
hann, hefðu mikla trú á, að hann
myndi bæta úr eins fljótt og
hann gæti því við komið.
Appelsínurnar í Kron.
HÚSMÓÐIR skrifar til Vík-
verja og spyr, hvernig á því
standi, að KRON auglýsi appel-
sínum handa viðskiftavinum sín-
um, en slíkir ávextir fáist ekki
í verslunum kaupmanna. Getur
hún sjer til, að þetta muni vera
áróðursatriði hjá KRON til þess
að afla sjer viðskiftavina og fje-
laga.
Sannleikurinn mun hinsvegar
vera sá, að KRON hefir fengið
appelsínusendingu. Kaupmenn
fengu leyfi fyrir 15.000 kössum
af appelsínum, en ekki tókst að
fá appelsínurngr til landsins fyr
en fyrst á næsta ári. Þá munu
allir fá sinn skamt.
•
. Breyting á matartíma.
„ÞAÐ VAR þarft verk að
vekja máls á því vandræða-
ástandi sem ríkir hjer á vinnu-
stöðum í sambandi við matar-
og kaffihlje", skrifar Björn L.
Jónsson veðurfræðingur, og held
ur áfram: „Þeim sem á þetta
hafa minst í dálkum þínum, eru
þeirrar skoðunar, að afnema eigi
kaffitímana með öllu og jafnvel
stytta matartímann um helming
og borða t. d. mjólk og brauð á
milli kl. 12 og hálfeitt. Vinnu-
tíminn yrði þá úti 1—lVz klst.
fyrr.
Jeg hefi oft átt tal um þetta
við menn úr ýmsum stjettum, og
flestir ef ekki allir talið þessa
breytingu æskilega. Og fyrir fá-
um dögum frjetti jeg, að reynsla
væri á þessa tilhögun komin hjer
á landi, og vil jeg vekja athygli
á henni., fyrst aðrir hafa ekki Orð
ið til þess“.
o
Hafa þegar breytt.
,MEÐ SAMKOMULAGI milli
meistara og sveina voru kaffihlje
feld niður á öllum trjesmíða-
vinnustofum fyrir nokkrum mán
uðum. Vinnutíminn hjelst hinn
sami og áður, en kaupið mun
hafa hækkað sem því svaraði.
Matartími er enn sem fyrr kl.
12— 1, en mörgum mun leika hug
ur á að fá honum breytt líka.
Vinnutíminn er frá kl. 8—12 og
13— 18. Sennilega hafa sumir
kunnað því illa að vinna 5 tíma
samfelt án þess að geta fengið
sjer kaffisopa, en mjer skilst, að
nú sje almenn ánægja með þessa
tilhögun, og það sýnir, að allir
þessir kaffitímar eru ekkert ann
að en ávani og óþarfi. Nú um
skeið hafa trjesmiðir meira að
segja unnið til kl. 20 daglega án
nokkurrar hvíldar.
Trjesmiðir eiga mikinn heiður
skilið fyrir að hafa riðið hjer á
vaðið, og vonandi taka aðrar
stjettir þá sjer til fyrirmyndar,
aðrir iðnatiarmenn, verksmiðju-
fólk, verkamenn skrifstofufólk
o. fl. Þar sem ekki er hægt að
stytta matartímann niður í hálf-
tíma, þyrfti blátt áfram að lengja
hann upp í IV2—2 tíma“.
Þetta var brjef Björns Jóns-
sonar og munu flestir taka und-
ir með honum.
Q -
! ^ >
A ALÞJOÐA
VETTVANGI
«91

Rjeft fyrir Hoskvsfundinn
BANDARÍKIN, Bretland og
Rússland ætluðu aftur að reyna
að stöðva strauminn, sem bar til
ósamlyndis. Stjórnendur allra
þjóðanna vissu, að mikið lá við,
og datt ekki í hug að sýna þá
bjartsýni, sem komið hafði fram
fyrir fundinn í London og gert
vonbrigðin yfir úrslitum hans
meiri en ella hefði orðið.
Og þótt mikið væri rætt um
fundinn í Moskva vestur í Was-
hington, þá var alvöruhreimur í
öllum. Nú myndu mistök verða
alvarleg, ef þau ættu sjer stað,
og enginn ljet sjer detta í hug
að spá góðum árangri fyrirfram.
Áhersla var lögð á eftirfarandi
atriði, þegar rætt var um undir-
búning fundarins:
1) Tortrygni í alþjóðamálum
myndi ekki hverfa, uns Rússar
væru orðnir sannfærðir um það,
að Bandaríkjamenn ætluðu ekki
að nota atómsprengjuna sem
hótun á alþjóðavettvanginum.
„Við viljum hafa hreinar hend-
ur, hvað sprengjunni viðvíkur",
sagði einn amerískur stjórnmála-
maður.
2) Hinar sameinuðu þjóðir og
samkunda þeirra var annað al-
varlegt umræðuefni. ,Ef Rússar
eru ekki teknir með í atóm-um-
ræðurnar, þá getum við eins
kvatt. hið nýja þjóðabandalag",
var skoðun annars stjórnmála-,
mannsins.
3) Þó að Bandaríkjamenn hefðu |
sprengjuna, þá voru það Rússar,
sem voru að styrkja stjórnmála-
aðstöðu sína í ýmsum löndum.
Skýrsla Mark Ethridges um
Balkanlöndin hefir ekki verið
birt, vegna þess, að utanríkis-
ráðuneytið vill sýna Molotov
hana í Moskva, og spyrja einu
sinni enn, hvenær Rússar ætli að
láta af yfirdrotnun sinni í Balk-
anlöndunum.
Öll þessi áhersla á sprengjuna
var eðlileg hjá Bandaríkjamönn
um, sem ræða svo mjög um hana,
en það var alls ekki gefið að
Rússar hefðu minsta áhuga á
samningum um þau mál. Rússar
telja atóm-málin framtíðarmál,
og kæra sig koliótta um það,
þótt samningar um þau takist
ekki í bráðina. Þeir vissu það í
Moskva, að Bandaríkjamenn
myndu elcki nota sprengjuna í
yfirstandandi deilum, og í milli-
tíðinni ætluðu rússneskir vísinda
menn sjer að ná þeim á sviði at-
óm-rannsóknanna. Það gæti ver-
ið, að aðstaða Rússa til þess að
kaupslaga með hliðsjón af atóm-
sprengjunni yrði stórum betri
eftir fimm eða tíu ár.
í London var haldið, að Rúss-
ar myndu leggja mikla áherslu
á að komast í hernámsráð Jap-
ans. Þegar Harrimann sendiherra
hitti Stalin í hvíldarstað hans,
Socchi, þá ræddi marskálkurinn
lítt um Balkan og atóm, en þess
meira um Austurasíumálin. —
Varla myndu Bandaríkin láta
undan Rússum viðvíkjandi Jap-
an, en sendinefndin sem fór
hjeðan frá Washington til
Moskva í þessarri viku, var á-
ákveðin í því að reyna allar fær-
ar leiðir til samkomulags.
(Time 17. des.)
Bretar brenna þerp
til grunna
London í gærkveldi:
í GÆR brendu breskar her-
sveitir til grunna þorp eitt á
Java, í hefndarskyni fyrir það,
að íbúar þorpsins drápu að því
er talið var 20 breska hermenn.
Herinn hlífði hinum kínverska
hluta þorpsins, en jöfnuðu alt
við jörð með eldi og sprengjum
í þeim hluta þorpsins, sem Java
búar bjuggu. — Oeirðir eru
stöðugt miklar á Java, ög virð-
ist ekkert lát á vörn innborinna
manna, þótt Bretar hafi fengið
ærinn liðsauka. Reuter.