Morgunblaðið - 09.11.1946, Blaðsíða 16

VEÐURÚTLITIÐ: Faxaflói:
VIÐ SKLDUM EKKI hvor
Laugardagur 9. nóvember 1946
Mrotnaði
við fremri lest
GUNNAR SN.lÓLFSSON hrepp
stjóri í Hornafirði, kannaði í
gær, samkvæmt ósk Gísla
Sveinssonar sýslumanns, fram-
hluta m.s. Borgey er rak þar á
land í fyrradag.
I viðtali við blaðið í gær-
kvöldi, skýrði hann svo frá, að
sjer hefði tekist að ganga þurr-
um fótum kringum flakið.
Hann sagði sjer þætti ekki ann-
að sýnna, en að skipið hefði
þverkubbast í sundur við
fremra lestarop. Kjölinn sagði
hann standa nokkuð aftur af
skipsflakinu.
Að lokum gat hann þess, að
botninn þar sem skipið sökk,
sje sljettur sandbotn.
Ákveðið er, að skipaskoðun-
arstjóri fljúgi til Hornafjarðar
í dag, til frekari rannsóknar, en
hann komst e'tki þangað í gær
vegna þoku á vissu svæði Suð-
urlandsins.
Honum til aðstoðar við rann-
sókn þessa verður Pjetur Otta-
son, skipasmiöameistari, enn-
fremur verður með í förinni
Jón Bergsveinsson Slysavarnar
fjelagsfulltrúi
in er kenari
Kona hins nýkjörna sænska forsætisráðherra, frú Aina Erlarider,
er kennari í kvennaskóla I Stokkhólmi, en þrátt fyrir hið nýja
embætti bónda henpnar ætlar hún að halda starfi sínu áfram.
Frú Erlander kennir stærðfræði, eðlisfræði og efnafræði. Mynd-
in er tekin í kenslutíma hjá forsætisráðherrafrúnni
i Chiang Kai Shek
boðar vopnahlje
Chungking í gærkveldi.
Einkaskeyti til Morgunblaðsins frá Reuter.
Happdræffismlisr Ihor-
valdsenfjeBagsms
seljas! ve!.
UNDANFARNA daga hafa
konur í Thorvaldsensfjelag-
inu selt happdrættismiða fyr
ir 10 þús. kr., en ágóðanum
ætla þær sem kunnugt er, að
verja til þess að reisa vöggu-
stofu, og telja læknar mikla
nauðsyn á að henni verði.
komið upp.
Vinningarnir í happdrætt-
inu eru ailt fallegir munir. —
Þeir eru til sýnis í glugga
Thorvaldsensbazars Austur-
stræti. Þessar 10,000 kr. eru
vissulega ágætur fengur, en
ekki nærri nóg til byggingar-
innar. Má því betur ef nóg á
að verða og ættu menn að
kaupa happdrættismiðana,
sem enn eru seldir í þessu
skyni.
CHANG KAI CHEK hershöfðingi tilkynnti í kvöld, að hann
fyrirskipaði öllum herjum sínum að hætta að skjóta, nema ef
þær neyddust til þess að verja stöðvar sínar fyrir árásum komm-
únista. Sagði hershöfðinginn að þetta sýndi betur en nokkuð
annað friðarvilja stjórnarinnar.
Varanlegur friður.
Chiang Kai Shek sagði að
þetta væri gert með það fyrir
augum að koma á varanlegum
friði í Kína og stjórnarfarslegu
jafnvægi í landinu. Hershöfðing
inn gaf út fyrirskipan sína eftir
fund, sem hatdinn var í þjóð-
þinginu í morgun, og hvöttu
fulltrúarnir hershöfðingjana að
láta hætta hernaði, en reyna að
koma á friðsamlegu samstarfi.
Takist að koma friði á, fara
kosningar fram sex mánuðum
eftir að gengið hefir verið frá
friðarsamningunum.
Frakkar vilja r@5a
um Gyðfngamálin
Smyglari
dæmdur
DANSKUR maður hefir ver-
ið dæmdur fvrir smygl. Hann
er skipverji á e.s. Anne, leigu-
skipi Eimskipafjelags íslands.
Við tollskoðun, sem fram fór
í skipinu við komu þess hing-
að til Reykjavíkur þ. 4. nóv.
s. 1., fundust 143 heiKlöskur og
fjórar hálf f.löskur af sterku
áfengi, ennfremur tvær stunda
klukkur. Matsveinn skipsins
átti þennan varning.
I gærmorgun var hann dæmd
ur í lögreglurjetti Reykjavík-
ur í 7000 króna sekt og varn-
ing'urinn gerður upptækur.
HIN nýútkomna árbók ísa-
foldar, Hvar, Hver, Hvað, vek-
ur mikla athygli og gengur ört
út. Finr.st mönnum mikið til
um fjölbreytni ekki stærri bók-
ar og það hversu mörgum af
spurningum daglega lífsins má
fá svör við í lienni. Hvað ann-
ála og- hagnytar upplýsingar
snertir, sem ganga úr sjer eftir
því sem fram líða stundir,.nær
bókin yfir tímabilið frá 1. ág.
1945 til 1. ág. 1946. Mun því
verða hagað þanni" í framtíð-
ini, svo að næsta bók nær í
annálum og upplýsingaratrið-
um, sem'tíminn breytir, yfir
tímabilið 1. áý'. 1946 til 1. ág.
1947. Gildir þetta um öll árs-
yfirlit, sem í bókinni eru.
London í gærkveldi.
FRANSKA stjórnin hefir
sent stjórnum Breta og Banda-
ríkjamanna uppástungu um
það, að þessar þrjár þjóðir
haldi sameigínlega ráðstefnu
um Gyðingavandamálin og
hinn mikla straum Gyðinga til
Palestínu á óiöglegan hátt. Er
fullyrt í þessu skjali frónsku
stjórnarinnar að Gyðingar fari
um Frakkland og fleiri lönd
með vegabrjef sem sýni að þeir
ætli til hinna og þessarra landa
annarra en Palestínu, en fari
svo þangað, þegar þeír eru
komnir í skip, nægilega marg-
ir saman. Drepið er á það í orð-
sendingunni, hvort ekki mundi
heppilegast um sinn, að banna
alla flutninga Gyðinga, meðan
fjallað sie um málin og einnig
talið rjettast, að alþjóðasamtök
taki hjer eftir Gyðingamálín
að sjer. — Reuter.
Betra útiif um
samkomuiao
New York í gærkvöldi.
BEVIN, utanríkisráðherra
Breta ræddi í dag við utan-
ríkisráðherra Júgóslava, Sim
itch, og er talið að hann hafi
lagt áherslu á að Júgóslavar
ættu að hafa góða sambúð við
Vesturveldin, og afnema allt
sem gæti orðið til að vekja
deilur milli Júgóslava og
þeirra. Simitsh mun ekki hafa
minnst neitt á það, að Júgó-
slafar vildu fá Gorizia í stað
Trieste. Þetta staðfestir það,
sem Simitch sagði við Byr-
nes í gær, að sendinefnd
Júgóslava á þingi sameinuðu
þjóðanna hefði ekkert umboð
til þess að bera þetta mál upp
vestra. — Reuter.
Hóskólafyrirlestur
um tvö merk mál
Á MORGUN, sunnudaginn 10. nóv., kl. 2 e. h., flytur dr.
Björn Guðfinnsson dósent, fyrirlestur fyrir almenning í hátíða-
sal háskólans um tvö merk viðfangsefni íslenskra fræða: Sam-
einingu íslensks framburðar og undirbúning nýrrar stafsetn-
ingar.
<
Svo sem kunnugt er, hefir
dr. Björn starfað að rannsókn-
um á framburðinum um land
alt mörg undanfarin ár, og er
nýlega komin út bók frá hans
hendi um þetta efni: Mállýsk-
ur I.
í fyrirlestri þessum gerir
hann nokkra grein fyrir á-
rangri og niðurstöðum þessara
rannsókna, gefur stutt yfirlit
yfir allar helstu mállýskur í
landinu, eðli þeirra, uppruna,
útbreiðslu o. fl. Leggur hann
síðan til, að framburðurinn
verði samræmdur að meira eða
minna leyti og framburðar-
kensla tekin upp í öllum skól-
um. Er þetta í samræmi við að-
gerðir annara menningarþjóða,
en hvarvetna erlendis er nú
lögð hin mesta áhersla á sam-
ræmingu og fegrun framburð-
ar, og standa íslendingar mjög
að baki öðrum þjóðum í þess-
um efnum.
I síðara hluta erindisins ræð-
ir dr. Björn um stafsetningar-
málin. Lýsir hann ástandi
þeirra, en því er hann mjög
kunnugur, bæði vegna langra
kenslustarfa, fjölmargra nám-
skeiða, sem hann hefir haldið
fyrir kennara, og ferðalaga
sinna um land alt undanfarin
ár. Telur hann að ástand þess-
ara mála sje nú svo bágborið,
að e. t. v. hafi það aldrei verið
verra, stafsetningarkenslan
taki víða meginhluta alls þess
tíma, sem ætlaður sje móður-
málskenslupni allri, en árang-
urinn standi ekki í neinu rjettu
hlutfalli við þessa tímaeyðslu;
óreiðan fari vaxandi og virð-
ingarleysi fyrir stafsetningunni
— og raunar móðurmálinu í
heild.
Dr. Björn rekur aðalorsakir
þessa ófremdarástands ■ og
kemst að þeirri niðurstöðu, að
ekki verði úr bætt, nema .tekin-
r' V "*'-•* "
verði upp ný stefna 1 málinu.
Leggur hann m. a. til, að haf-
inn verði undirbúningur þess,
að stafsetningin verði auðveld-
uð til muna, áður en langir
tímar líða. Bendir hann á leið-
ij til þessa. Yrði stafsetningin
gerð vel viðráðanleg, mundi
vinnast tími til þess að snúa
sjer að kenslu málsins sjálfs og
bókmentanna, og væri það
stórum vænlegra til að auka
skilning nemenda og ást á ís--
lenskri tungu.
Þessi vandamál bæði: fram-
burðurinn og stafsetningin,
snerta beinlínis hvern einstak-
ling í landinu, og hefir annað
þeirra, stafsetningin, oft verið
á dagskrá. Gefst mönnum nú
kostur þess að kynnast nýjum
viðhorfum til lausnar á þeim
í fyrirlestri dr. Björns í há-
skólanum á morgun.
Churchilt ©pínleraí
London í gærkveldi.
MARY Churchill, yngsta dótt
ir Winston Churchill fyrrum
forsætisráðherra opinberaði í
dag trúlofun sína með Christo-
pher Soames kapteini í Cold-
stream-varðliðinu, en hann er
sonur annars kapteins í sömu
hersveit. — Reuter.
Vaxtabrjefin:
Salan í gær nam
310 (dús. króna
ÞAÐ ÞOKAST í áttina með sölu vaxtabrjefa Stofnlána-
deildarinnar. En hraðinn mætti vera meiri. í gær seld-
ust í Reykjavík og Hafnarfirði fyrir 310 þús. kr., og
var enn sem fyrr mest sala í smábrjefum. Nemur
þá heildarsalan, að því er vitað er 4.6 mili. kr.
SfríS fyrir bæffum lífskjörum
ALMENNINGUR Bretlands og Bandaríkjanna lagði hart
að sjer til að geta keypt stríðsskuldabrjef fyrir þús-
undir miljóna. Fjenu var varið til kaupa þeirra vopna,
sem sigurinn var unninn með. — Við íslendingar
heyjum stríð fyrir bættum lífskjörum. Vopn okkar
eru stórvirk atvinnutæki. Eigi okkur að verða sigurs
auðið, þurfum við mikið fje. Til þess þarf hver og
einn að leggja sinn skerf að mörkum — MEÐ ÞVÍ
AÐ KAUPA VAXTABRJEF STOFNLÁNAÐEILD-
ARINNAR.