Morgunblaðið - 17.09.1948, Blaðsíða 9

p7v*>T-
Föstudagur 17. sept. 1948.
MORGVNBLAÐIB
Sósiaiisminn: böi bresku þjóðarinnar
ÞEGAR Loretta Young. banda-
riska leikkonan kom til Eng-
lands, varð atvik, sem fyrir
hana kom þar, víðfleygt. Blaða-
maður einn, sem átti viðtal við
íiana hafði alskegg og leikkon-
an spurði hann, bvers vegna
hann rakaði sig ekki. Hann
Svaraði: ,,Það er vegna þess, að
það fást engin rakblöð i búðun-
mn lijer“. Svona sögur kærir
formaður formaður ferðaskrif-
stofunnar ensku sig ekkert um,
því að slikar sögur er hann
hræddur um að fæli ferðamenn
ina, og amerísku dollarana um
leið, brott frá Englandi.
Englendingum gremst gagn-
rýni útlendinga á þjóðlífi
þfirra. Þeir eru hársárir. þegar
rætt er um slik efni og jeg verð
að játa að þeir hafa margt til
að vera hársárir yf'r-
Er þetta upphaf aði þræla-
ríkinu?
Hjerna sit jeg við skrifborðið ^
mitt og reyki mína ruddasigar- j
ettu. Einn tuttugu sígarettu
pakki kostar hjer 4,50 kr. Og'
svo er jeg að hugleiða- Hvort
þióðnýtingin í Bretlandi hefurj
tekist eða mistekist? Er þetta j
uppphafið að þrælarikinu, sem '
Hilaire Belloc, sagði fyrir löngu
að yrði óumflýjanlegt, ef ríkið
færi að hafa afskifti af og
þrengja mannrjettindin. Hann
skrifaði á sínum tíma: „Ef við
afnemum eignarjettinn, þá get-
um við ekki umflúið að þjóðin
öll verði þrælar.“
Á þeim dögum var fólk, sem
kallaði sig sósialista og hjelt, að
sósíalismi táknaði frelsi og auð-
æfi. En nú á dögum höfum við
hjer mann að nafni Aneurin
Bevan, heilbrigðismálaráð-
herra, sem lýsir því yhr, að
það sje sælla og sósíalistiskra
að leigja hús hjá rikinu, en að
e’ga sitt eigið hús. Og hann vill,
að okkur sje bannað að byggja
eigin hús, jafnvel þótt við eig-
um efnið og vinnum sjálfir að
h úsbyggingunni.
ög Sir Stafford Cripps, vold-
ugasti stjórnmálamaðurinn, hef
ur aðvarað okkur um að ef við
luýðum ekki boðum og banni
ríkisins, þá verði beitt valdi til
að láta okkur hlýða.
Það sem sósíaíisminn hafði
í för með sjer.
Þetta er ekki sá sósíalismí,
sem sósíahstar liðinnar aldar
drej’mdi um. Nei, — en þetta
er það, sem sósíalisminn hlaut
að leiða af sjer.
Það er ekki svo ýkja langt
síðan enskur fyrirlesari skrifaði
bok um ferð sina til Bandaríkj-
anna. Þar sagði hann, að Eng-
land væri 50 árum á undan
Bandarikjumnn í fjelagsmála-
löggjöf. Það getur verið rjett.
En er þjóðin okkar hamingju-
samari, þegar hún á kolanám-
ucnar, en ekki heimili sín? Þeg-
ar hún á járnbrautimar, en má
ekkj. ferðast með þeim eins og
hún vill? Er þjóðin okkar ham-
ingjusamari við það að leggja
líf sitt í hendur stjórnmála-
mannanna?
„The New Statesman“, sem
er blað, gefið út af enskum
sósíalistum, tók eftirfarandi orð
eftir handarískum hennanni, er
kom til Englands: „Það getur
ver'ð að þið hafið fjelagslegt
auðungarvinn a nefnd
fögrum nöfnum
Eftir H. W. Seaman,
þekktan breskan
blaðamann
öryggi, en þið getið ekki farið! „Þegar jietta verður allt lið'ð
bað um aukaskamt af bensíni,
vcgna þess, að hann kæmist
ekki í vinnuna á rjettum tíma,
ef hann færi með strætisvagn-
inum. — Hann fekk hálfan
þrátt fyrir allt ekki vera óá-»
nægður. Hann vantar ef til vi!V
ýms þægindi, sem hann hafði
áður, en hann hefur sína pen-
ina og svo hefur hann trygg-
ingastofnunma. Matarskamtur-
inn er lítill, en maturinn er
ódýr, þannig blekkir stjórnin
þjóðina. Niðurgreiðslur ó mat-
væfum nema árlega 400.000,-
000 sterlingspundmn.
Og frelsi. Hann er fyrir
inn i búð, og keypt pott af
mjólk, þegar þið þurfið ó því
að halda”.
Jeg segi bara: „Góði minn,
við getum ekki einu sinni keypt
hálfpott af mjólk og ef mjólk- j alisminn sjálfur sje hallærið,
ui sendilhnn, er kemur snemma' aðrir segja, að sósíalisminn
ó morgnana, leggur meir en bind' enda á það innan skams,
hjá“. — Fólk talar um ástand-
ið nú, eins og það talaði um
st.'íðið, eins og það væri hall-
æri, sem einhvern tíma hlýtur
að Ijúka. Sumir segja, að
, löngu orðinn því vanur, að veit-
skamtinn og var sagt, að hannj ingahústigandinn birtist kl. 10
gæti keyrt í vinnuna á bílnuimý kvöldin og tilkynni, að þaíf
sínum. Hinsvegar var homun • ^ þegar í stag ag ]0ka Veit-
tilkynt, að hann gæti farið með i]igahúsinu- Þá verða allir ' 'að
strætisvagninum hina le'ðina, fara ýt
heim til sín.
Hver sem móima^lir er yfir-
lýstur andsósíalisti. Þegar hús
mæður fara í kröfugöngu, eru
sosi
lær kallaðar barnalegar og á-
ir | bvrgðarlausar. Þegar læknar
næsta án, eða
meir
pott á dyraþrepið á einni vikv.
þ • myndu hæði mjólkursendilí-
inn og húsfrúin í því húsi
lenda í fangelsi. Það er afbrot
að selja eða gefa mjólk nema
e. nhver stjórnmálamannanna
hafi umsjón með því.
Varaða þig kaupmaður sæll.
Ef þú selur lauk, sem er
minna en 3% sentimeter að
þvermáh, sagði einn þingmað-
urinn nýlega i ræðu, þá veirður
þjer varpað í fangelsi- Reglu-
gerðin gefur ósköp blátt ófram
fyyirskipun um, að það eigi að
taka þvermál lauksins á rjett-
um stað miðað við miðpunkt
hans.
Ef búðarmenn vilja fá að
vita, hvað er rjett og hvað er
rangt, verða þeir að kaupa ein-
tak af reglugerðum verslunar-
rúðsins, jafnóðum og þær
streyma úr prentvjelimum. Á
sícustu tólf mánuðmn hafa
g ugið dómar í 30,000 málum
fyrir óhlýðni við fyrirskipanir
ráðsins, og við þessa dóma og
eftirgrenslanir er eytt stóikost-
legu vinnuafli.
I Tjekkóslóvakíu er stilt út
í búðarglugga marglitu postu- allir þróðu. Við sungum ,When
líni, sem er svo dýrt, að enginn the Lights go on again ‘(Þegar
ó þessu ári, eða
• . . o. s. frv.
London er litlu bjartari nú,
en hún var á striðstimunum og
þcð er mikið minna fjör þar.
Það logar aðeins á öðru hverju
gótuljósi. Flestum leikhúsum og
hióum er lokað klukkan 10 á
kvöldin. Neðanjarðarhrautirnar
hætta ferðunum snemma. Og ef
þú átt heima einhversstðar í
úthverfunum verður þú að
ganga alla leið og í myrkri, því
að það er slökkt á götuljósunum
klukkan ellefu.
Stjórnin hefur bannað að
eyða rafmagni í auglýsingaljós,
eða í búðarljós að næturlagi.
Vitað er um einn búðareiganda,
sem keypti sjer vindrafstöð sem
hann kom fyrir uppi á húsþaki Vf 8nd-
neita að láta draga sig inn í
gróðaíyrirtæki eins og sjúkra-
samlagið, kallar Aneurin Bevan
fjelag þeirra „hópur pólitískra
eitrunarseggja". Og alménn-
ingsálitinu er visað á bug, sem
hehnskulegu þvaðri.
Hringlandi vitleysa.
Keith Chessels skrifaði
t Nawöitngarvinna með rtafnint*
þegnskapur.
Fyrir 22 órum sagði Hilairo
Belloc, sem þá þegar sá, oð
hverjti stefndi: Það er um tvent
að ræða:
1) að komið verði á nauð-
ungarvinnu,
2) að nauðungarvinnu verði
• komið ó, en henni gefið ann-
að nafn til blekkingar.
Það eru miklar líkur á, að
nafnið „þegnskapur“ verði not
að og þá „þegnskapar dómstól-
ar“, sem dæma um brot á nauð
„Glasgow Sunday Mail,“ eftir ungarvinnunni.
að hafa komist í kynni við Nauðungarvinnunni er þeg-
vmnubrögð stjórnarinnar: —[ ar koxriið á, en reynt hefur ver-
Hversvegna getum við ekki ð að breiða ýfir það. Maður
ræktað meiri matvæli? Vegnabið nafni John A. Harrington
þess, að við verðum að flytja frá Bath, 28 ára gamall, sem
út landbúnaðarvjelar. — Hvers, var smiður, lagði þó vinnu
vegna? Svo að aðrar þjóðir geti hilluna þegar litla vinnu var oð
ræktað meiri matvæli. — Til fá og gaf sig fram við vinnu-
hvers? Svo að þær geti selt okk-
ur matvæli. Og hversvegna? —
Vegna þess, að við getum ekki
ræktað nóg sjálfír.
miðlunarskrifstofuna. Þar var
honmn sagt að halda ófram
smíðunum, því að annars
hjá sjer. Rafmagnið notaði
hann til að lýsa upp búðar-
gluggann hjá sjer. — Honum
var skipað að slökkva ljósin
samkvæmt tdskipun númer
2510. Þar var einfaldlega bann-
að að hafa ljós í búðarglugg-
um. Ekki kom móhnu við,
h\ort aflið var tekið úr vind-
mum.
1 stríðinu var hað ljósið, sem
getur keypt það. Eini borðbún-
aðurinn, sem hjerna sjest, er
hvítur. Allnr sá litaði er send-
ur til útlanda. Við seljum okk-
ai góðu, sterku fataefní og kaup
um í staðinn ónýt efni frá
Frakklandi. Og samt er útflutn-
ingurinn ekki líkt því nægjan-
legur. Okkur er sagt, að þetta
sje okkar sök, við vinnum ekki
nóg, — það er auðvitað ekki
sök stjórnarinnar, sem ræður út
flutningsversluninni!
Við fáum 4^/2 fatamiða á mán
uði. Alfatnaður kostar 26 miða.
Nærskyrta þrjá. Maður verður
líka að láta miða fyrir vasa-
I klútum og ljerefti. Eitt lak kost-
j ar miða fyrir nærri tvo mán-
. uði. — Þessi skömtun er ekki
ljósin verða kveikt aftur) og
við sáum fyrir okkur augu barn
arma, þegar þau horfðu á götu-
liósin í fyrsta sinn. Og Ijósin
komu, okkur fanst það eins og
nýr dagur. — Hveraig attum
við þá að vita, að sá dagur yrði
svo skuggalegur?
Ástandið altaf að versna.
Eftir þriggja óra frið, er á-
standið verra en óður. Farmið-
ar með járabrautunum eru dýr
ari, kolin eru dýrari. Brjefin
okkar eru opnuð, ekki í ritskoð-
uu, heldur til þess að leita í
þeim að bannvörum- Slátrari
sagði við mig: „Þegar jeg fæ
stvkki af innfluttu kjöti og er
að höggva það í búðinni mmni,
1 vegna vöruskorts, því að vefnað ^ eru viðskiftavinirnir svo hungr-
arvöruskýrslur sýna að í vöru.aðir, að mjer finst þeir ætla að
skemmunum liggi vefnaðarvör- jeta mig með augunum".
? Nú, vegna þess, að við
verðum að flytja landbúnaðar-
vjelarnar út . • .
Löglegur eggjaskamtur bvers
manns er eitt egg á viku. Und-
arlegt er, að á fjölmörgum
hóndabæjum eru hænsnir
Hvers-1 skyldi hann fá þriggja mónaða
fangelsi eða 100 sterhngspunda
sekt. Hann hjelt áfram smíðun-
um.
Og um allt landið er fullt af
starfsmönnum ríkisins og sveita
fjelaga. 700,000 í þjónustu rík-
is og mörg hundruð þúsund i
kvæmlega 49. Ástæðan er, að þiónustu sveitafjelaga. 1 „Sun-
hver, sem hefur 50 hænsni eðajdcy Express“ var nýhga sýnt
fleiri, verður að gefa skýrslu ‘ fram á það, að ef maður kæm-
um það til stjórnarinnar, semfist í eitthvert ríkisembættið, ))á
kaupir síðan öll egg hans á1 gætu menn verið vissir um að
verði, sem hún ákveður sjálf. jfá að ferðast til annara landa
Þannig er hænsnaræktin hindr og auk þess væri það tryggíng
ur fyrir 480,000,000 vefnaðar-
vörumiðum. Og sama er að
segja um skófatnað og skómiða.
Er sósíalisminn sjálfnr hall-
æri?
Jeg hef oft heyrt fólk segja:
Ef kýr einhvers bóndans er
veik, fær hann aukabensín-
skamt til að sækja dýralækni.
Ef kona bóndans er veik, þá
uð hjá mövgum. sem myndu
hc.fa meiri framleiðslu ef slík-
ar reglugerðír væru ekki.
í'egar maður gengur fram-
hjá gjaldkeranum á matsölunni
gotur ef til vill svo farið, að
að maturinn, sem maður er
með á bakkanum kosti meira
en 2 shillings og 4 pence. Þá
tekur hann af bakkanum, þang-
að til verðið er rjett. Þetta er
eftir nákvæmum fyrirskipun-
um um að hver maður megi
ekki fá mat fyrir meira en 2 sh.
og 4 pence á matsölunum.
Minní matur en afhrotameim
fengn áður.
Það er alment álitið, að þó
við fáum minni mat en fyrir
stríð, þá sje hann þó nógur fyr-
ir hvern einstakling til að halda
fullri heilsu. Skýrslur stjórn-
arinnar sýna, að hver maður
fær 2900 hitáeiningar á dag
— það er heldur mmna en af-
brotamenn fengu í fangelsum
getur hann farið gangandí að fyrir stríðið.
sækja lækni. En hlustið þið nú
á staðreynd: Verslunarmaður
Maðurinn, sem tekur
sæti á veitiiigastofuj v
sier
rðist
gegn skortinum. Slíkir menn
væru sjálfkjörnir til að hafa
sjerrjettindi.
Fangelsí með sífjölgandi
fí’.ngavörðum.
Og þrátt fyrir alt það, sem
j°g hefi talið hjer á undan, þá
hefur etnska þjóðin ekki misst
alla von. Fjöldi Englendinga
neitar að samþykkja að lýs-
hig Charles Morgan á ástand-
ir:u sje rjett. Harm skrifaði í
„Sunday Times“: „Fangelsið
þrengist æ meir. Svið frjáls
framtaksins minkar. Fangarnir
eiga að halda upp sífjölgandi
fcngavörðum.
Mat! og drykk fer stöðugt
aftur að magni og gæðuni,
raánusS eftir mánuð. Sósí ■
allisraínn, eins og hann n\í
keimuir fram, er samkeppnl
án launa, leiðindi án vonar,
styrjöld án sigurs og hag-
skýrslur án nokkurs enda.
En fjöldi manna sjer, að
þessi yfirlýsing er rjett- Þeim
finst sárgrætilegt að sjá þetta
Frh. á bls. 12.