Morgunblaðið - 11.07.1951, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 11. júlí 1951
MORGUNBLÁÐIÐ
5
Sigurður Kallcíórsson og: Kirstine kona hans.
Fátækur sveitadreugur
lagði út i heisuiun
Er nú mlkiisjíietinn kiæMeri í Danmörku —
Viðiat við Sigurð Haildérsson, ssm
ekki hafði komið ti! tsíands s 44 ér
MJER FINNST jeg eiginlega ekki vera kominn „heim til íslands“
fyrr en jeg kem austur á fjörðu, sagði Sigurður Halldórsson við
frjettamann Mbl. Sigurour hefur búið í Danmörku frá því aldamóta
árið 1900 og ekki komið til íslands í 44 ár. Hann kom ásamt konu
sinni* Kirstine, hingað með síðustu ferð Gullfoss, en ætlar með
Esjunni austur á fornar slóðir seinni hluta júlí.
— Jeg er fæddur og uppalinn'í
Reyðarfirði, sagði Sigurður. —
Faðir minn var Halldór Runólfs-
son og ólst jeg upp fyrstu árin
hjá afa mínum Runólfi í Þernu-
nesi, en langafi minn var Brynjólf
ur á Borg í Skriðdal, sem mörg-
um er kunnur. Þegar jeg var 10
ára var jeg ráðinn til sr. Jónasar
Hallgrímssonar á Kolfreyjustað.
Átti jeg að vera þar smali á
sumrum, en launin voru kennsla
að vetrinum, en það var í raun-
inni ekki svo afleitt kaup á þeim
tímum. Kona hans, frú Arnesen,
var lærð kona og hafði skóla fyr-
ir stúlkur úr sveitinni. Á Kol-
fieyjustað var jeg þangað til jeg
var 18 ára, en þá sigldi jcg fyrst
til Danmerkur.
I.AGTÆKUR MEÐ NÁL
OG TVINNA
— Hver var ætlun yðar með
þeirri Danmerkurför?
— Jeg artlaði að læra klæð-
skeraiðn. Þegar jeg var ungling-
ur á Kolfreyiustað, þótti jeg lag-
tækur í höndunum og það var
óvenjulegt að jeg kunni dálitið að
íara með nál og enda, og fólk var
að hvetja mig til að læra til skreð
ara. Svo sigldi jeg, en heldur var
skipið lítilfjörlogt, sem þá var
notað til millilandaferða. Þetta
var aldamótaárið. Mig minnir að
skútan hafi hcitið Inga og var
eign Þórarins Tulinius. Við Yor_
um, þrjár vikur á leiðinní til Ála-
borgar, kemum við í Newcastle
og Middlesborough á Englandi.
SVEITAPILTUR ÚTI f IíEIMI
— Jeg minnist þess enn, segir
Sigurður, — að þrátt fyrir
dönskukennsluna heima á Kol-
freyjustað, þá gat maður lítið
bjargað sjer í máiinu fyrst í stað,
eftir að kom til Danmerkur. Jeg
hafði aðeins.lært máiið af bók-
um, en þegar út til Danmcrkur
kom, gat jeg illmögulega skilið
Danina, sem töiuðu svo hratt og
ógreinilega. Það laprðist samt
fljótt. Og ekki var sveilapiltur-
inn af Austfjörðum veraidarvan-
ur. Heima í sveitinni voru allir
vanir að hcilsast þegnr þeir mætt
ust og ieg aetlaoi að halda þeim
sið, þegar jeg steig á land í A’a-
borg og tók ofan fyrir hverjum
manni.
Svo mæíti jeg einum fínum
manr.i mcð afskaplega háan topp
hatt, eins og þeir tíðkuðust í þá
daga og je<? hugsaði sem svo, að
manni, með svona háan hatt yrði
aö heilsa ákaflega virðulega
og tók pottíokið djúpt ofan.
MaSurinn fijelt vísí að jeg væri
éitthveð ruglaður í ko'llinum. —
Svona gerðust margar skyssur
og alitaf verða manni á einhver
mistök. Mjer finnst það þó i raun
inni ágætt, því að rnistökin eru
besti skoli lifsins. Maður lærir
af reynslunni og ef ekki væru
skyssur til, þá væri heldur engin
reynsla til.
SNERI MJER YFIR í
KVENFATASAUM
— Síðan komuð þjer til Kaup-
mannahafnar?
— Jú og hóf að læra klæð-
skeraiðn. Upphaílega ætlaði jeg
að læra að sauma lierraföt, en
1902 fjekk jeg stöðu hjá Salo-
mon Davidsen, sem var fræg
kvenfataverslun og síðan hef jeg
eingöngu snúið mjer að kveníata-
saumi. Þar kynntist jeg og Kir-
stine, konu minni, en næst heppn
inni á hún mestan þátt i því,
hvað mjer hefur gengið vel.
IEGAÆ IIEPPXIN KÖM
TIL SKJALANNA
— Ilvenær settu.ð þjer svo upp
yðar eigin tískuhús?
— Eítir að jeg hætti hjá S.
Davidsen rjeðum við hjónin olik-
ur til Thomsen-verslunarhússins
hjer í Reykjavík og störfuðum
þar í 2 ár. Var jeg tíeildarstjóri
kvenfatadeildarinnar. Síðan fór-
um við út til Skotlands 1907, vor-
. um þar í eitt ár og siðan aftur til
Kaupmannahafnar.
Þá var það sem heppnin kom
til og hjálpaði mjer. Kona nokk-
ur komst að því ai tilviljun, að
jeg var nýkomin frá Skotiandi og
hún bað mig um að sauma á sig
drakt. Jeg gerði það og vandaði
mig eins og jeg gat og konan, sem
var áhrifamikil meðal samkvæm-
isfólks i Kaupmannahöín, var svo
ánægð mcð klæðnnðinn og svo
velviljuð mjer, að hún sagði
kunnmgjakonum sínum 'frá mjer.
Viðskiptavina’hópurinn stækkaði
svo ört, að jeg gat fljótlega sett
upp eigin tískuhús og hefur
hepnin leikið við mig æ síð'an.
AÐEINS FYRIR GAMLA
VHSSKEPTAMM
— Jeg hef aðeins haft fasta við
skiptavini aila tíð og saumað fín
og dýr kvcnföt. Þr.ð kcma til
mín konur ekki aðeins frá Kaup-
mannahöfn, heidur hvaðanæva
úr Danmörku og jafnvel frá öðr-
um löndum. M.a. hefur einn við-
skiptavinurinn iengi búið á Sum-
atra i hoilensku Austur-Indíum
og konur hafakomið frá Ameríku
og sumum Evrópulöndunum.
— Jeg ætlaði annars að dra.ga
mig í hije fyrir nokkrum árum,
Franrli. á bls. 8
Ávarp !l! íslendínga
frá Landssambandi
hestamanna
FYRSTA ársþing Landssambands
hestamannafjelaga vill vekja eft-
irtekt aíþjóðar á hinu þýðingar-
mikia hlutverki hestsins i þjóð-
lífi íslendinga. Það telur, að
enda þótt tækniþróunin og vjeia-
nótkunin sje nauðsynleg og þýð-
ingarmikil, þá sje þar á ýmsan
hátt stefnt í öfgar, sem hvorki sje
hagkvæmt fyrir þjóðarbúskap-
inn nje hollt fyrir uppeldi þjóð-
arinnar.
Landssamband hestamanna lít-
ur svo á, að hesturinn sje nauð-
synlegur til bústarfa á öllum býl-
um landsins og óhjákvæmilegur
við fjárgæslu og heyskaparstörf.
Hins vegar er það ljóst, að of
i lítið er til af góðnm hestum í
landinu, og of fáir vita, hvað góð-
ur hestur raunverulega er og get-
ur afkastað. Þetta á stóran þátt
i vjelakaupum bænda og gjald-
eyriseyðslu þjóðarinnar vegna
þeirra.
Ástæðurnar fyrir skorti hinna
góðu hrossa, sem eru ómetanleg
fyrir hvern bónda, telur L. H.
aðallega vera þrennar:
1. Skipuiag og starfsemi hrossa
ræktarinnar er ekki í því lagi,
sem vera þyrfti, og skortir þar
fyrst og fremst stuðning löggjaf-
ar og fjárveitingarvaldsins. —
Mætti með óverulegum hrossa-
skatti ásamt framlagi samkvæmt
lögum um búfjárrækt bæta þar
mikið um. Þá væru sambönd
hrossaræktarfjelaga einnig mjög 1
þýðingarmikil endurbót á fjelags
Skipulaginu, eins og nú hefur
verið komið á á Suðurlandi.
2. Uppeldi hrossa er viða mjög
ábótavant, og er óhófleg stóð-
eign margar bænda þar mikil or-
sök. Með nýjum og heilbrgiðum
fjárstofni ætti að geta orðið al-
menn stefnubreyting á þessu
sviði.
3. Of aimenn vankunnátta í
tamningu, hirðingu og meðferð
hrossa, Þarna er þýðingarmikið
verksvið, sem eðlilegast er, að
bændaskólarnir vinni að umbót-
um á.
Þá vill Landssamband hesta-
manna vekja eftirtekt alþjóðar
og þá sjerstaklega æskunnar á
því, áð hestamennska hefur frá
fyrstu byggð landsins verið
fremsta og glæsilegasta íþrótt ís-
lendinga, og vill því vænta þess
eindregið, að fjelagssamtök æsku
fólksins vinni að því að opna aft-
ur hugi unglinga og glæða áhuga
þeirra fyrir unaðssemdum hesta-
mennskunnar og þeirri gleði og
Hfsnautn, sem íslensk náttúra
veitir fólki í fjelagsskap við góð-
hestinn.
Reykjavík, 1. júlí 1951.
eyrði ®kki ísl®nsk{g
tcslcið 8 18 úw
Tveir Hafnar-lslendingar í heimsékn
FYRIR skömmu eru komnir hing lur ekki peninga. Launin á skip—
unum vorö lág. Við hásetarnív
fengum 63 kr. laun á mánuði, auk.
: fæðis.
| — Svo gleymdist íslenskar*.
smám saman?
I — Já, jeg tala hana mjög iítið',
en skil töluvert. Síðan ieg gekk
i íslendingafjelagið í Höin heíur
hún þó rifjast töluvert upp. Þar
er giltaf töltið íslenska á fund-
um. Qg nú þessa daga síðan jeg,
kom heim hraðfer mjer fram.
I
YEGAGFRDARMAÐUR
í GENTOFTE
— Hvenær hættuð þjer svo
siglingunum?
— Það var -árið 1927. Jeg gift-
ist árið 1916 danskri konu. Reist—
um við bú í Gentofte, sem er ein
af útborgum Kaupmannahafnar.
Þar höfum við búið allan okkai
búskap. Jeg gerðist vegagerðar—
maður hjá bænum þegar jeg korr*
i land. Hefi þar fasta atvinnu
Bý í bæjarhúsi og er húsvörður.
þar. Fæ fría húsaleigu í staðinn..
Okltur líður ágætlega. Við eig—
um fimm börn og þau eru öll bú-
sett í Danmörku.
Uppkast að IriSar-
samninpm !il
LONDON, 10. júlí Rreska utan-
ríkisráðuneytið tilkynnti í dag að
n. k. fimmtudag yrði birt uppkast
það, sem Bretar og Baiidaiíkja-
menn hafa að tmdanförnu gert að ,
únistastjórnin í Iíína fái aðild að
□sírðir í Serewe
að til lands tveir Islendingar, sem
dvalið hafa samfleytt í rúm 40 ár
í Danmörku. Eru það þau Bjarni
Eyjólfsson, sjómaður og frú Carla
Cristensen. Koma þau hingað á
vegum Þorfinns Kristjánssonar,
en hann hefur ásamt fáeinum
mönnum hjer heima beitt sjer
fyrir því að nckkrir aldraðir
Hafnar-íslendingar, sem þar hafa
dvalið langdvölum yrðu styrktir
til stuttrar dvalar og heimsóknar
til gamla landsins.
Morgunblaðið hitti þetta fólk
að máli i gær. — Komst Bjarni
Evjólfsson þá m.a. að orði á þessa
leið um það, sem á daga hans
hefur drifið:
SJOMABUR FRA BLAUTU
BARNSBEINI
— Jeg er fæddur á Sólheimum
í Vestur-Skaptafellssýsiu árið
1882 og er þvi 69 ára gamall. —
Flutti þaðan með foreldrum mín-
um l'/2 árs gamall suður á Mið-
nes. Ólst svo upp í Sandgerðis-
hverfinu og stundaði sjó frá
biautu bai'nsbeini. Var m.a. á
ENGINN BILL, EKKERT
SKIP, ENGIN HÖFN-----------
— Og hvernig hefur yður svo
liðið hjer heima?
— Ferðin hingað og dvölir*
hjer heíur verið dásamleg. Jeg,
hef ferðast. töluvert og sjeð mig
um. AHt er öðru vísi en það vav
áður. Þá var hjer enginn bílí,
ekkert skip, engin höfn og engirk
vatnsveita. Jeg man alltaf eftit
vatnskerlingunum, sem sótti*.
vatnið fyrir Reykvíkinga. Ent
þær tiíheyra löngu liðinni ííð.
Mjer finnst fólkið hjer ganga bet
ur klætt en anr.arsstaðar, en um-
ferðin er eins og í Kaupmanna-
höfn. Það eru m&iri lætin. AlHr
hafa verið elskulegir við mig og.
Veðrið er meira að segja yndælfc
á hverjum degi. Jeg fæ ekki nóg-
samlega þakkað þeim mönnum,
sem hafa gert mjer kleift að sj;»
Island aftur, segir þessi gamlí
sicmaður. sem dvalið hefur fjarri
ættlandi sínu í 42 ár.
FÖR 18 ÁRA GÖ.MUL
ÚT í HLJMINN
Frú Carla Christensen, sem er
fædd og uppalin hjer í Reykja-
vík fór 18 ára gömul, árið 1910,
hjeðan að heiman til Kaupmanna
hafnar til ættingja sinna þar.
Foreldrar hennar, Jóhannesr
Hansen, kaupmaður og Lára kona
hans, voru bæði aönsk, en höfðu
fiutt ur.g hingað til lands. Var
Hansen verslunarstjóri hjá Thorr*
sen, en stofnaði síðar eigin versl-
un.
Frú Carla giftist i Kaupmanna-
höfn og eignaðist 5 drengi, serr>
allir eru á líii. Hefur hún lengst-
um átt heima í Hvidovre, sem er
smábær í nágrenni borgarinnar.
Kafði maður hennar, Lars Christ
er.sen, þar fiskverslun.
Frú Christensen hefur dvaiifS
41 ár í Damnörku. Hún talar ís-
lensku ágactlega, enda þótt húi*
hafi mjög lítlð umgengist íslend—
inga i Danmörku.
Þegar blaoið hitti hana að máli
kvaðst hún hafa m;kla löngun tit
þess að skoða sig hjer um þann
tíma, sem hún dvelur hjer.
GAMLAR ENDURÚIINNINGAK
SIFJAST UPP
Það, sem mótar svip þessa
íólks, sem svo lengi liefur dvalið
fjarri ísiandi, er Teginleikinn yfir
þvi að vera komið heirn og hafa
fengið tækifæri til þess að rifja
upp gamlar endurminningar og
heilsa upp á vini og ættingja,:
Fögnuðdr þess og ánægja mcc|
Jcg fjekk hvorki brjef nje blað'i ferðalaglð hingað heim er einlæg
heiman frá íslanði. Þó varð mjer j og fölshvalaus. Vonandi endisfc.
frftrn íi ófarin æviáx?
Frú Carla Christensen.
Bjarni Eyjólfsson.
Reykjavík. Sumarið
friðarsamningum við Japani. Er I 1909 ?éðist jeg á strandferjaíkip
nú samkomulag komift á í aða!.1 iö Skalholt og var a þvi alit sum-
atriðum mn friCarskilmála milii I fið'^haustið for ^eg svo með
þeirra þjóða sem biirðust gegnf£v> ,tl1 Kaupmannahaftiar. Þar
Japðnnm. Þó skerast Rússar þai>ef fg att heima siðan. Gerðist
úr lcik. Ósenniiégt er að komm-i þar farma«ur pg stundaði Slglmg-
skútum
j ar i 18 ár. Fór þá «lr» flesí heirns-
ins höf, m.a. til Kina og Japan.
Var á skipum Sameinaða gufu-
sldpafjelagsins og Austur-Asíu-
fjelagsins. Þetta gckk alit saman
vel. Það kom aldrei neitt íyrir
mig, enda bótt ýmislegt geiðist í
heimsstyi'jöldinni.
LONDON, 10. júlí —- í dag urðu
umrajðui' í ncðri málstofu breska
þingsins um óoirðir, scm urðu ný- j
lega í Serawe, höfuðborg Bamang-
wato þjóðflokksins í S.-Afríku. —
Gordon Walker nýlendumálaráð-
herra skýrði svo frá, að fylgis-
menn hins landræka þ.jóðhöfðingja
Seretse Ivhamá hefðu ráðist á
fylgisinenn Tshekcdi Khama og
yiljað reka þá á brott úr landinu
og hafi þá komið til hökkuria
óeirða. Wallser sagði það ætlún
stjórnarinnar að kalla sáman þiiig j oít hugsáð þangað. En jeg reikn- 1 hún Jangt íram a
þjóðflokksins til að Væða jivernig ’ aði ckki rneð a'ð koma heim aft- ! þess í framanði lar.di.
KEYRÐI EKKI ISLENSKT
ORÐ í 18 ÁR
— Þjer hafið lítið umgengist
landa á þessu tirnabili?
— Já, það var lítið um þá, jeg
heyrSi tkki íslenskt orð í 18 ár.
korna niegi á meiri ró í jandinu. uf. Til siíks 'ferðalags 'hafði máð-
i
S. Rj..