Morgunblaðið - 22.01.1955, Blaðsíða 7

Laugardagur .22. jan. 1955
MORGIJTSBLAÐIÐ
7
GuðSaygor Einarsson, fyrv. bæfarsijóri:
Megn fjárhogsóreiða og alls kyns öngþveiti er
nú ríkjandi í bæjarmálum Akurnesinga
AÁRUNUM 1942—''50 óx Akra-
nesbær úr sjávarþorpi í
myndarlegan kaupstað.
Það lætur máske einkennilega
í eyrum að segja, að á einum
• átta árum hafi svo stórstígar
framfarir orðið, en eigi að síður
tala staðreyndir hér óhrekjan-
legu máli. Það sem olli þessum
hamskiptum byggðarlagsins á sér
engan líka í þróunarsögu ís-
lenzks bæjarfélags. Það voru
kaupin á steinkerunum, sem not-
uð voru til hafnargerðarinnar, er
gerðu æfintýrið að veruleika. —
Fyrir tíma steinkeranna var lítil
og illa varin bátahöfn á Akra-
nesi, en nú er þar komin stór-
skipabryggja, sem á fyrir sér að
stækka til muna, auk ágætrar
bátakvíar. Akranes er fyrst og
fremst sjávarbær og þess vegna
er það höfuðnauðsyn fyrir vaxt-
arskilyrði bæjarins, að hafnar-
gerð sé þar fullkomin. En meira
þarf að sjálfsögðu til að koma
en hafnargerðin ein. Sjávarútveg-
ur og fiskvinnsla krefst margvís-
legrar þjónustu af tækninni, ann-
arrar en aukins bátaflota og skipa
og bættra hafnarskilyrða.
MARGHÁTTAÐAR
FRAMKVÆMDIR
Á Akranesi var fram til ársins
1946 lítil rafmagnsstöð rekin með
olíuafli, sem hvergi nærri full-
nægði hinu nýja viðhorfi er
hafnarframkvæmdirnar sköpuðu.
Fyrir því var ráðizt í byggingu
nýrrar og stærri rafveitu og Anda
kílsárvirkjunin reis af grunni.
Fólkið streymdi til Akraness á
þessum árum hvaðanæfa að af
landinu í leit sinni að lífvænlegri
atvinnu. — Sérstaklega var að-
streymið af Vestfjörðum mikið,
enda hafði hannibalisminn þá náð
kverkataki á öllu athafna- og
framfaralífi vestur þar og þannig
gert fólksflóttann óumflýjanleg-
an. Þessi síaukni aðstraumur
fólks fæddi af sér nýjar kröfur.
Stóraukin holræsa-, gatna- og
gangstéttagerð var framkvæmd,
byggður var nýr barnaskóli, nýtt
sjúkrahús, síldarverksmiðjan
stækkuð, keyptur nýr togari og
bátaflotinn aukinn, garðland
stækkað og hafinn undirbúning-
ur að nýrri vatnsveitu, auk margs
annars, sem ástæðulaust er að
rekja frekar.
ÞRÍFÓTURINN
TEKUR VIÐ
Þannig stóðu málin þá í árs-
byrjun 1950, þegar bæjarstjórn-
arkosningar fóru fram. Þríflokk-
arnir, Framsókn, kratar og komm
únistar tóku höndum saman gegn
þeim framfaraöflum Sjálfstæðis-
flokksins, sem hrundið höfðu áð-
urgreindum framkvæmdum af
stað, fuillokið sumum, en komið
öðrum vel áleiðis. Öfund þeirra
manna, sem lætur betur að gera
kröfur til annarra en framkvæma
sjálfir, rak þá til samtaka gegn
Sjálfstæðisflokknum og þrífót-
urinn varð til. Of margir kjós-
endur létu ginnast af fagurgala
og loforðum þessara manna, sem
áður höfðu ekki fengið neitt gert
í bæjarmálum og á þá hafði því
ekki reynt í þeim efnum. Þeir
unnu dyggilega eftir þeirri stefnu
skrá sinni að lofa aðeins nógu
miklu, en þá varðaði hreint ekki
neitt um efndir né bæjarhag. Ef
framkvæma hefði átt alla loforða
stefnuskrá þríflokkanna hefði
vafalaust mátt byggja upp bæ á
Akranesi á fjórum árum ámóía
stóran og Reykjavík!
MISTÖK í
BÆJARSTJÓRAKOSNINGU
Á fyrsta bæjarstjórnarfundi
árið 1950 skyldi kosinn nýr bæj-
arstjóri fyrir þrífótinn. Eitthvað
tóku raðir þríflokkanna að riðl-
ast þá þegar, því fyrir misskiln-
ing eða skilningsleysi Framsókn-
armannsins í bæjarstjórn var
^ Árangur vinstri stjórnar á síð-
asta og þessu kjörtímabili
Framsóknarmaðurinn Sveinn
Finnsson kosinn í stað kratans
Jóns Guðjónssonar. Höfðu þrí-
flokkarnir gert með sér einhvern
,,málefnasamning“ og jafnframt
samþykkt fyrir bæjarstjórnar-
fundinn að kjósa Jón fyrir bæj-
arstjóra, en af því varð ekki eins
og fyrr greinir.
Þessi fyrsti bæjarstjórnarfund-
ur lofaði því engu góðu um næstu
framtíð fyrir Akranesbæ. Meiri
hluti þríflokkanna skapaði strax
kyrrstöðu í öllu athafnalífi kaup-
staðarins og glundroðinn, sem
þessi meirihluti olli gerði bæjar-
stjórnina gersamlega óstarfhæfa.
Hinn nýi bæjarstjóri gat hér ekk-
ert að gert og varð að láta sér
lynda að sitja allt .kjörtimabilið
út aðgerðalaus. Framkvæmdir á
Akranesi stöðnuðu með öllu að
heita mátti. Unnið var eitthvað
að undirbúningi Sementsverk-
smiðjunnar, en á honum hafði
þegar verið byrjað áður en bæj-
arstjóri kom til Akraness.
EINU
FRAMKVÆMDIRNAR
Einu framkvæmdirnar á Akra-
nesi voru bygging samkomuhúss
fyrir bæinn, sem varð aðkallandi
mál eftir að Báruhúsið brann. Á
bæjaryfirvöldin varð ekki treyst
í þeim efnum frekar en öðrum
og Sjálfstæðisflokkurinn varð
einn að leysa þann vanda, enda
er hann nú eigandi hússins og
rekur það. Það er táknrænt, að
þegar Sjálfstæðisflokkurinn hef-
ur misst meirihlutaaðstöðu sína
í bæjarstjórn, framkvæmir hann
utan bæjarstjórnar hið eina sem
gert var í framfaramálum kaup-
staðarins á árunum 1950—1954.
Maður skyldi nú ætla, að þrí-
flokkarnir hefðu látið sér nægja
aðgerðaleysið eitt á þessu kjör-
tímabili, en því láni var ekki að
íagna, heldur hefur óreiðan og
sleifarlagið grafið svo gjörsam-
lega undan bæjarsjóði, að hann
stendur nú fjárhagslega á heljar-
þröm. Auk þess að hafa ekkert
framkvæmt í málefnum kaup-
staðarins í fjögur ár hefur ekk-
ert verið gert til þess að greiða
lánsskuldir sem stofnaðar voru
til að standast straum af hinum
gífurlegu framkvæmdum á ár-
unum 1942 til 1950. Hins vegar
hefur trúlega verið framfylgt
þeirri köllun að skattpína borg-
arana öll árin 1950—1954, en til
hvers því fé hefur verið eytt er
bezt að þríflokkarnir svari fyrir.
GVENDUR Á BÚRFELLI
OG RÓSA
Það gegnir furðu hversu ó-
skammfeilnir „stjórnmálamenn“
mynda meirihluta þrífótarins á
Akranesi. í stað þess að láta sér
að kenningu verða ógæfu og getu
leysi síðasta kjörtímabils, rotta
þeir sig aftur saman við síðustu
bæjarstjórnarkosningar og nú all-
ir á einn lista. Þannig náðu þeir
Akranesbær.
sameiginlega naumum meiri-
hluta kjósenda og þar með hrein-
um meirihluta bæjarstjórnar. Það
ætlar að verða dýrt spaug fyrir
Akurnesinga að fullreyna þenn-
an þrífót! Þessi nýi meirihluti
þríflokkanna byrjaði kjörtíma-
bilið með því að afskrifa Svein
Finnsson cg fá annan bæjarstjóra
í st:.oi-in. Þa j gekk ekki snurðu-
laus. ao íinna bæjarstjóra, sem
hæíTi þessum nýja meirihluta og
gegnir það út af fyrir sig engri
furðu. Hins vegar minnir sú leit
óneitanlega á bónorðsferðir
Gvendar á Búrfelli og árangur-
inn keimlíkur, því þrífóturinn
fékk að lokum sína Rósu. Barna-
kennari úr Reykjavík var kosinn
bæjarstjóri á Akranesi og fer vel
á því fyrir meirihluta bæjar-
stjórnarinnar á Akranesi núna,
en á hinn bóginn vafasamur
hagnaður fyrir bæjarbúa. Þessi
nýi bæjarstjóri var að því leyti
ekki ólíkur Búrfells-Rósu, að
honum þótti húsakynni sín hin
nýju ófín í meira lagi og sér
ósamboðin, enda munu nokkrir
skildingar hafa horfið úr pyngju
bæjarsjóðs við lagfæringarnar,
líkt og blóðmörskeppir úr sá
Bárðar bónda forðum. Þessi nýi
bæjarstjóri hefur nú setið við
stjórnvöl á Akranesi í heilt ár
og allar framkvæmdir hans á því
tímabili hafa miðast við það eitt
að lagfæra bæjarskrifstofurnar,
auk þess sem ný flaggstöng mun
hafa verið sett á bæjarhúsið, að
sjálfsögðu með logagylltum hún!
BÆKLINGUR
UM BÆJARSTJÓRNARMÁL
Nýlega hefur bæjarstjórnar-
meirihlutinn á Akranesi gefið út
bækling um ástandið á Akranesi
núna og er þar reynt að koma
óreiðugumsinu yfir á minnihluta
Sjálfstæðisflokksins. Þetta er út
af fyrir sig ekki ný saga. Þrí-
flokkarnir reyna ávallt að kenna
Sjálfstæðisflokknum sinar eigin
ófarir og skiptir engu hvort Sjálf-
stæðisflokkurinn er í meiri- eða
minnihluta það eða það skiptið.
Hins vegar tala staðreyndirnar
öðru máli og munu að lokum
opna augu almennings fyj;ir því,
að engum flokk er treystandi
fyrir bæjar- eða landsmálum
öðrum en Sjálfstæðisflokknum.
Að því stefnir nú ákveðið í lands-
málum, að Sjálfstæðisflokkurinn
nái hreinum meirihluta á Alþingi
og að því mun einnig stefna á
Akranesi að Sjálfstæðisflokkur-
inn fái þar hreinan og traustan
meirihluta. Framtíðin mun skera
úr því.
SORPTUNNUR
OG BÆJARSKRIFSTOFUR
í þessum áminnzta bæklingi
bæjarstjórnarmeirihlutans á
Akranesi segir m. a.: „Það er
táknrænt að heilbrigðisnefndin
íinnur sig knúða til að fcera fram
tvær óskir í sömu andránni og
leggja á það álíka áherzlu: Sorp-
tunnurnar í bænum og bæjar-
skriístofurnar. — Gerði nefndin
þetta áreiðanlega af fullkominni
ábyrgðartilfinningu og brýnni
þörf.“ Þessi tilvitnuðu ummæli
eru hugleiðingar bæjarstjórans í
sambandi við bréf sem hann fékk
frá heilbrigðisnefnd Akraness
þann 11. maí s.l. og er vissulega
ástæða til að taka undir þessi orð
hans, þegar þess er gætt hvernig
stjórn Akranesbæjar er nú hátt-
að.
Að öðru leyti er þessi bækling-
ur bæjarstjórnarmeirihlutans í
rauninni eitt samfellt ádeilurit á
meirihluta síðasta kjörtímabils
og bæjarstjórann Svein Finnsson,
en það sakar ekki að geta þess
hér að sá meirihluti var myndað-
ur af sömu þríflokkunum undir
sömu stjórn, sem nú ásakar. —
Bæklingurinn er þannig eintal
veiklaðrar bæjarstjórnarsálar og
talinn boða væntanlega uppgjöf.
BOTNLAUST
SKULBAFEN
Þegar hinn nýi bæjarstjóri tók
við á Akranesi á s.l. vetri var
næstum öllum fyrri starfsmönn-
um á bæjarskrifstofunum vikiö
burtu og nýir menn hvaðanæfa
að af landinu settir í staðinn.
Bæjargjaldkeri kom frá Akur-
j eyri, útgerðarstjórinn frá Reykja-
j vík og skrifstofustúlka cfan úr
Kjós. Þrátt fyrir þetta mannval
bólar hvergi á nýjum fram-
kvæmdum umfram það sem upp
hefur verið talið varðandi bæj-
arskrifstofurnar og flaggstöngina.
Bæjarsjóður og bæjarútgerð eru
í botnlausu skuldafeni og segir
bæjarstjóri sjálfur í bæklingi
sínum, að „bókhald bæjarútgerð-
arinnar reyndist mjög gallað og
ófullkomið engu síður en bók-
hald bæjarins." Skal á það bent,
að til þess að fá einhvern botn
í bókhald bæjarins núna segist
bæjarstjóri hafa þurft að fara í
bækur allt aftur til þess tíma, er
Sjálfstæðismenn réðu á Akranesi,
svo einhverjar reiður kæmust á
reikningana. Var tap bæjarút-
gerðar orðið að sögn bæjarstjór-
ans sjálfs í árslok 1953 kr.
3.599.205.29 og frá 1. jan. til 15.
júní s.l. nam það kr. 2.2 millj.,
en það er á þeim tíma sem nýi
bæjarstjórnarmeirihlutinn hefur
ráðið á Akranesi. Nú mun svo
komið, að útgerðarstjórinn er á
förum eftir tæplega eins árs þjón
ustu og kommúnistinn í útgerð-
arráði, sem einnig er oddamaður
i bæjarstjórn, heíur verið gerður
burtrækur. Er það haft fyrir satt,
að útgerð togaranna hafi á síð-
ustu tímum frekar minnt á
skemmtihúsarekstur en atvinnu
og ferðir forustumanna bæjar-
útgerðarinnar í bankana meira
líkst sirkusferðalögum með sí-
gaunasniði heldur en ferðum til
fjár.
Þannig er þá komið málunum.
á Akranesi.
„GUÐI SÉ LOF AÐ TIL ER
HÆSTIRÉTTUR!“
„Guði sé lof að til er Hæsti-
réttur!“ sagði karl einn forðum,
sem tapaði máli í undirrétti og
ekki er grunlaust um, að Akur-
nesingum sé eitthvað svipað inn-
anbrjósts núna. Það eru að vísu
nokkur ór enn, þar til hægt er
að hrinda þessum meirihluta-
ófögnuði burt úr málefnum bæj-
arins og sárt til þess að vita, að
jafn blómlegt byggðarlag og
Akranesbær er, skuli þurfa að
bíða þann tíma til nýrra bæjar-
stjórnarkosninga, en huggun er
það eigi að síður, að þrífótur
glundroðans og athafnaleysisins
mun verða fullreyndur þá og
kjósendur á Akranesi verða sá
Hæstiréttur sem dæma mun þrí-
flokkana, Framsókn, krata og
komma til eilífrar útskúfunar úr
málefnum Akraneskaupstaðar.
G. Ein.
SENDIFERÐABÍLL
GÓÐ KJÖR
Fordson sendibíll, model
1946, í góðu standi, en með
úrbrædda vél, til sölu. Mjög
væg útborgun og mánaðar-
greiðslur. Tilboð sendist af
greiðslu Mbl. fyrir þriðju-
dagskvöld, merkt: „Góð kjör
— 643“.
Sogamýri
— Blesugróf
Eyggingarióð eða húsgrunn-
ur í smáíbúðahverfi óskast
keypt, ellegar ióð eða skúr í
Blesugj'óf eða annars stað-
ar. Sendið nafn og heimilis-
fang til afgr. Mbl. fyrir
þriðjudagskvöld, merkt:
„Þagmælska — 656“.
MOCCASÍNUR
kr. 98,00.
'" ‘ X-
INNISKÓR
kr. 73,00.
ÁustureYræti 10.