Morgunblaðið - 16.06.1955, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 16. júní 1955
MORGUNBLAÐIÐ
25
EINAR G. JÓNASSON, hrepps-
stjóri og sýslunefndarmaður
að Laugalandi í Glæsibæjar-
hreppi varð sjötugur hinn 23.
apríl síðastliðinn.
} Einar er fæddur í Stóra-Gerði
í Hörgárdal, sonur hjónanna Jón-
asar Jónssonar og Guðrúnar Jó-
hannesdóttur. Er hann kominn
af góðum ættum við Eyjafjörð.
Einar átti sjö systkini, og er einn
bræðra hans, Jón bóndi að Mel í
| Skagafirði, faðir Magnúsar Jóns-
sonar, alþingismanns Eyfirðinga.
; Ungur að aldri mátti Einar hverfa
| úr föðurhúsum og sjá fyrir sér
I sjálfur. Var hann þá fyrst framan
j af í Garðshorni á Þelamörk. Hann
1 stundaði nám við Háskóla vet-
urna 1907—1908 og gerðist
skommu síðar barnakennari í
Þannig myndir birtu Grimsby-blöðin af skipverjum á King Sol ( Glæsibæjarhreppi. Fékkst hann
er þeir voru komnir heim heilir á húfi og dvöldust meðal ástvina vjg þag starf í rúm þrjátíu ár
sinna. Þetta er mynd af stýrimanni King Sol, Mr. C. T. Wells, i við miklar vinsældir og álit. —
Mér var kennarastarfið hug-
þekkast, en smalamennskan
var bezti skólinn
heima hjá sér.
Skipverjar a! Ki
iofuðu hugprýði og dug
íslenzkra björgunarmanna
Hann hefur verið bóndi á Lauga-
landi'síðan árið 1925, byggt upp
jörðina og ráðizt þar i miklar
framkvæmdir.
Einar G. Jónasson hefur gegnt
fjöldamörgum trúnaðarstörfum
um dagana. Hann hefur verið
oddviti í Glæsibæjarhreppi,
sýslunefndarmaður í mörg ár og
hreppsstjóri. Auk þess verið for-
maður skattanefndar og starfað
að mörgum málum fyrir sveit-
ungana. Þá hefur hann haft mik-
Rabbað v/ð Einar G. Jónasson
hreppstióra sjötugan
aldri verið maður mjög vinnu- 1 á Laugalandi, en þangað til var
gefinn, hvort sem hann hefur ég í kaupavinnu á sumrum eftir
haft á hendi penna eða pál, setið að ég hætti i gróðrarstöðinni,
við kennarapúltið eða plægt og lengst af hjá Jóni heitnum á
brotið land. Vinnudagur hans er Krossastöðum.
því orðinn ærið langur, jafnvel j — Hvernig fóru kosningar fram
þótt heilsan hafi á stundum ver- fyrst er þú fórst í hreppsnefnd?
ið brokkgeng. | — Þá var kosið i heyranda
Skömmu eftir sjötugsafmæli hljóði. Það bauð sig enginn fram,
Einars, sem bar upp á 23. dag heldur las kjörstjórn upp nöfn.
aprílmánaðar, hitti ég hann að hinna kosningabæru manna og
máli. Mig fýsti að fræðast ofur-1 ríefndu þeir síðan þá sem þeir
lítið um ævi þessa kunna og virta j vildu kjosa.
sveitaryfirvalds. Og auðvitað hitti | —■ Hver voru helztu mál sveita-
ég hann önnum kafinn og það stjórna í þá daga?
meira áð segja með tvo menn í — Þau voru nú ekki mikið
einn helzti forvígismaður Sjálf-
stæðisflokksins í Eyjafjarðar-
sýslu og í framboði fyrir flokk-
nokkrum sinnum bleytt hann. _ |^þg^ stutta yfirliti má sjá>
Var sjorinn svo kaldur, að hann að Einar G Jónasson hefur viða
stirnaði upp af kuldanum. En
ÍBÚAR GRIMSBY bafa al-1 þeirra lýsir því t.d., að þegar
mennt fagnað því innilcga, • verið var að draga hann í land
hve vel tókst með björgun j í björgunarstólnum, hafi sjórinn
allrar áhafnarinnar á togaran-
um King Sol, er hann strand-
aði á Meðallandsf jöra í febrú-
arlok. Hafa þeir sýnt þakk-
læti sitt til íslendinga með
ýmsum hætti. Sérstaklega létu
skipbrotsmennirnir sjálfir þó
í Ijós innilegt þakklæti til ís-
lendinga. Voru birtar opin-
berar lýsingar skipbrotsmann-
anna á björguninni og kemur
fram í þeirri lýsingu mikil að-
dáun á karlmennsku íslenzku
björgunarmannanna.
ÍSLENDINGUM ÞAKKAÐ
í PRÉDIKUN
Skömu eftir heimkomu skip-
brostmannanna, var haldin þakk-
arguðsþjónusta í Grimsby. Þar
mælti presturinn m. a. á þessa
leið í prédikun sinni:
Undir forsjón Guðs og hand-
leiðslu var sjómönnunum bjarg-
að. En Guð notar alltaf mann-
anna hendur til að framkvæma
vilja sinn. Þér lofið og hrósið
hugprýði og óþreytandi atorku
íslenzku björgunarmannanna,
sem lögðu sig alla fram fyrir yð-
ur. Vér virðum með djúpu þakk-
læti þá miklu hjálp, sem íslenzku
karlmennirnir veittu. Siðan jafn-
skjótt og þér voruð komnir í
land, fenguð þér skjól, — lítið
skýli, — byggt af konunum á
íslandi til þess að vera undir
skipbrot búin. Þessi kofi hafði
staðið þarna í 10 ár, tilbúinn til
notkunar, ef á þyrfti að halda.
Vér þökkum einnig fyrir mót-
tökurnar á bóndabýlinu, þar sem
tekið var á móti ykkur með svo
mikilli gestrisni og vináttu Þið
fenguð fæði, húsaskjól og fatnað
Og þið gátuð varpað burt áhyggj -
um og ótta í öryggi. Við erum
öll af hjarta þakklát þessum ís-
lenzku vinum, sem veittu ykkur
svo dýrmæta hjálp á nevðar-
stundu. Guð notar sannarlega
mannanna hendur til að koma
fram vilja sínum.
STÓÐU í ÍSKÖLDUM SJÓ
UPP í MITTI
Blaðið Grimsby Evening Tele-
graph átti langt samtal við skip-
brotsmennina, sem nú voru komn
ir heilir á húfi til ástvina sinna.
Þeir lýstu ýtarlega björguninni
og þeirri hugprýði, sem íslenzku
björgunarmennirnir sýndu. Einn
björgunarmennirnir óðu sjóinn
upp í mitti og stóðu þar sumir
hverjir lengi til að taka á móti
skipbrotsmönnunum,
ENGINN MANNAMUNUR
Hefur þessi atburður og vask-
leg framganga fslendinga haft
mikil áhrif í Grimsby og þetta
fært mönnum heim sanninn um
það að íslendingar munu hvað
sem á dynur veita Bretum eins
og öðrum þjóðum alla þá aðstoð
sem þeir geta. Hjálparstarf og
Hknar gerir engan mannamun.
Er það sérstaklega áhrifamikið
að þessi atburður gerðist
skömmu eftir þær leiðinlegu á-
sakanir í brezkum blöðum, að ís-
lendingar hefðu átt sök á drukkn
un brezkra sjómanna. En íslend-
ingar muna það einnig að í því
máli tóku Grimsbæingar upp
hanzkann fyrir þeirra hönd og
báru rógskrifin kröftuglega til
baka.
Heipfarlegar árásir
Verkföllin aS leysasf
LONDON, 13. júrú — Óleystur
ágreiningur í járnbrautarverk-
fallinu í Bretlandi er um það, að
stjórn hinna þjóðnýttu járn-
brauta vill ekki hækka laun
kyndara og hreinsara, þótt hún á
hinn bóginn hafi tjáð sig fúsa
til þess að hækka laun við eim-
lestarstjórana.
Samningar voru í dag á úr-
slitastigi, að því er skýrt var frá
í brezka þinginu. Fulltrúar fé-
lags eimlestarstjóra og fulltrúar
félags járnbrautarverkamanna
taka þátt í þessum samningum,
hvorir i sínu lgai, en hinn samn-
ingsaðilinn er stjórn hinna þjóð-
nýttu járnbrauta. Fulltrúahóp-
arnir sitja hver í sínu herbergi
í verkamálaráðuneytinu og á
milli sendist sáttasemjari með
miðlunartillögur sínar.
vinnu. Að þessu sinni var hann ] frábrugðin því sem þau eru nú.
hvorki við plægingar eða gegn- Fátækraframfærslan voru þá
ingar, heldur sat hann niðurjöfn- stærstu mál sveitastjórnanna og
unarfund. En brátt lauk fundin- hefur það nú breytzt til batnaðar,
um og tókst mér þá að tefja lítið sem betur fér, með bættum efna-
eitt fyrir Einari og leggja fyrir hag fólks. Svo voru fjallskilamál
hann nokkrar spurningar. Þar og útsvars og skattaálögur, semja
sem hann hefur verið kennari í kjörskrár og ellistyrktarskrár. —•
rúm 30 ár innti ég hann fyrst Oddvitastarf hér í þessum hreppi
eftir skólagöngu hans sjálfs. | var mikið. Hér voru margir á
Ég var um tvítugt þegar ég fór þurfamannaframfæri og hrepp-
il afskipti af stjórnmálum, verið í unglingaskóla að Ljósavatni og urinn stór. Þurfamennirnir áttu
var þar í 12 vikur. Var þar kennt sveit úti um allt land og var því
fyrst og fremst þetta almenna mikið verk að innheimta framiag
og svo var þar eins konar undir- til þeirra, en heimasveit þeirra
búningsdeild undir búnaðarskóla átti að leggja þeim að % hlutum.
nám að Hólum. Vorum við þar Á þessum störfum mínum varð
einir 6 talsins, sem fórum svo á svo allmikil breyting 1938 þegar
búnaðarskólann að Hólum árið ég varð hreppstjóri og þá jafn-
eftir. Eftir að ég lauk námi í framt sýslunefndarmaður.
búnaðarskólanum vann ég all-! — Hvenær fórstu svo að skipta
mörg ár við gróðrarstöðvarstörf, þér af stjórnmálum?
fyrst að Hólum en síðan í gróðr-) — Ég mun hafa verið 18 ára.
arstöð Ræktunarfélags Norður- Það var hér nokkuð mikil hrey f-
lands. Á vetrum stundaði ég ing á ferðinni á stjórnmálasvið-
barnakennslu og hóf hana strax inu og snerist um heimastjórnina
og ég kom úr Hólaskóla eða 1909 og Hannes Hafstein. Síðan hef cg
og hafði hana á hendi í sam-
fleytt rúm 30 ár.
— í hverju voru störf þín í
gróðrarstöðvunum fólgin?
— Þau voru margs konar. Á
Hólum vann ég m. a. við að
komið við sögu í málefnum Ey-
firðinga síðari árin. Meðal sveit-
unganna hefur hann notið svo
mikils álits, að hann gegnir fyrir
þá helztu störfum til lengri tíma,
og flokksbræður hans í sýslunni
velja hann til framboðs, þegar
aðstaðan var einna erfiðust og
sækja þurfti á brekkuna. Öllum
þessum verkefnum hefur Einar
skilað af sér með sóma, enda
hvorki skort til þess hæfileikana
né samvizkusemina. — Hann er
prýðilega menntaður maður og
fjöllesinn. Á yngri árum hefur
honum án efa leikið hugur á
langri skólagöngu, en orðið að
neita sér um hana, eins og marg-
ur annar efnismaðurinn á þeim
dögum, vegna fátæktar.
Einar á Laugabóli er vinsæll
maður með afbrigðum. Hann er
gætinn í orðum og mildur í dóm-
um um menn og málefni.
Sveitungar og vinir Einars
sýndu honum margvíslegan sóma,
er hann var sjötugur, með gjöf-
um og veglegu samsæti.
Allir hinir mörgu vinir hans,
nær og fjær, óska honum langra
lífdaga við góða heilsu.
Jónas G. Rafnar.
★ ★
★ ★ ★
★ ★
Rabbað við
Einar G. Jónasson, hreppsstjóra,
sjötugan
alltaf skipt mér nokkuð af stjórn-
málum.
— Hvað geturðu sagt mér um
afskipti þín af félagslífi og
skemmtanalífi á yngri árum þín-
um?
E
ITT ágætasta yfirvald í ey-
firzkri sveit er Einar G. Jón-
asson hreppsstjóri á Laugalandi.
Allt frá því að ég var patti og
fór að bera skyn á það hvort vel
planta trjám, en *ftir að ég kom j _ £g tók talsveran þátt í
hingað vann ég við alls konar ungmennafélagshreyfingunni. —•
störf, er til féllu. Þá voru náms- skemmtanalíf var mjög með öðr-
skeið á hverju ári, t. d. lærðu um þætti en nú er. Dansleikir
stúlkur þar gróðursetningu og voru ekki aðrir erf svokölluð
garðrækt alls konar. Ég vann boðsböll. Tóku þá nokkrir strák-
mikið við plægingar, en gróðrar- ar sig saman og efndu til dans-
stöðin leigði menn þá út til þeirra leiks og buðu þangað stúlkunum
starfa, einnig vann ég mikið við ár SVeitinni. Gjarna voru þessir
að dreifa útlendum áburði á vor- dansleikir í einhverri baðstofu.
in, en til þess voru þá engar Ef t d var byggð ný baðstoía
vélar. | einhvers staðar þá var hún notuð.
— En hvað viltu svo segja mér Síðan var gefið kaffi eða jafnvel
um störf þín sem kennari? | súkkulaði, en þá þekktist ekki að
— Kennslan hefur mér fundizt seldur væri aðgangur á slíkar
hugþekkasta starf sem ég hef skemmtanir. — Stundum höfðu
unnið. Eg var alla tíð farkennari ( stúlkurnar líka dansleiki og buðu
hér í Glæsibæjarhreppi. — Ég piltunum. Harmonika var algeng-
kenndi lengst af 24 vikur á vetri asta hljóðfærið að dansa eftir og
á 2 til 3 stöðum, og fengu börnin lék harmonikuleikarinn oft fyrir
því 8 til 12 vikna kennslutíma á lítið eða ekkert gjald. Piltarnir
ári. Það var að sönnu skemmri ! skutu þá saman í einhverja þókn-
tími en nú er, en þá var líka un handa honum. Ég minnist þess
haldið betur á tímanum. Það voru ' fyrst eftir að ég kom úr skóla
ekki mörg fríin og félli dagur úr | að þá voru haldnar hér samkom-
fyrir illviðri þá var reynt að ur og voru þar haldnir fyrirlestr-
bæta hann upp síðar. Þá var | ar um ýmis mál er þá voru efst á
kennt 5 til 6 stundir á dag. Það . baugi, t. d. um búnaðarmál eða
vil ég fullyrða að þá voru börn
áhugasamari um að sækja skóla
heldur en þau eru nú. Mín
reynsla er sú að það lærist að
eða illa var talað um menn, hef! tiltölu meira á skömmum tíma en
ég aðeins heyrt Einars að góðu
getið. Það mun vera vandrataður
sá gullni meðalvegur að gera svo
öllum líki, ekki hvað sízt sem
sveitarstjórnarmaður. Þetta hef-
ur Einari á Laugalandi tekizt svo
vel að furðu gegnir, enda hefur
hann verið í sveitarstjórn síðast-
liðin 40 ár, lengst af oddviti, en
nú á seinni árum hreppstjóri.
Einstök prúðmennska, hógværð,
rétísýni og ágætar gáfur samfara
Verkfall hafnarverkamanna skjótri og skýrri hugsun hafa ver-
heldur áfram, en vonir standa ið veganesti Einars um hina oft
til þess að það verði leyst mjög torfæru krókastigu sveitarstjórn-
fljótlega. ' armálanna. Einar hefur frá barns
löngum. Áhugi barnanna er betur
vakandi og námsleiða gætir síð-
ur. Það gegnir að sönnu allt öðru
máli með börn í sveit en í kaup-
stað. f sveitinni hafa börnin nóg
að starfa, þegar þau eru ekki við
eitthvert annað áhugamál. íjg
minnist þess að ég flutti oftar en
einu sinni fyrirlestur um einhver
efni hér frammi í dölum. Á ung-
mennafélagsfundunum voru svo
málfundir. Ég minnist þess líka
að á Hólaskóla gáfum við út
skrifað skólablað og var það að-
eins eitt eintak af hverju blaði
og skiptust menn á um að skrifa
í það. Var blaðið síðan lesið upp
nám, en í kaupstaðnum er fátt á næsta málfundi og á hverjum
fyrir þau annað að gera en ráfa fundi voru svo kosnir 3 menn í
á götunum og þá er að sjálfsögðu ! útgáfustjórn er sjá skyldu nm
betra að hafa þau í skólanum ' næsta blað. Annars hafði ég ekki
lengur.
mikinn tíma til skrifta á Hólum,
— Hvenær fórst þú svo að fást, því að ég hafði þar ærið erií-
við sveitarstjórnarstörf?
— Ég var fyrst kosinn í hrepps-
nefnd 1916. Oddviti varð ég svo
1919. Árið 1925 fór ég svo að búa
samt starf á hendi auk námsins.
Ég var eins konar matarstjóri,
sem kallað var. Matarstjórn var
Frh. á bls. 27.