Morgunblaðið - 15.05.1956, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 15. maí 1956
MORGUNBLAÐIB
9
Veldi Francos verðnr viltorn
með hverjum deginum, sem líður
MEIRIHLUTI Spánverja hefur!
aldrei haft neina ;;amúð með ’
Stjórn Francos hershöfðingja, og
þrátt fyrir að nær daglega séu
andstæðingur einræðisherrans
handsamaðir — og þeim varpað í
fangelsi, virðast Spánverjar vera
óhræddir að gagnrýna og fara
háðulegum orðum um stjórn
Francos á almanna færi. Hvar
sem er á Spáni, jafni. i borg sem
bæ, heyrast menn formæla ein-
valdanum og undirtRlum hans.
Að undanförnu hefur grunn-
tónninn í gagnrýni fólks á vald-
höfunum breytzt töluvert. Menn
eru farnir að minnast daga lýð-
veldisins gamla með vonarhreim
í röddinni, því að þeir segja að
óðum styttist til næsta lýðveldis
á Spáni — þar sem Franco kom-
ist vart lengur hjá því að láta af
einræðisvöldum og efna til
frjálsra kosninga.
SPÁNVERJ'VR ÓTXAST
HUNGRID
Gamall skipstjóri frá Cataloniu
sagði nýlega við útlending: „að
þeir Spánverjar, sem væru svo
gamlir, að þeir myndu lýðveldis-
tímann — og gætu gert saman-
burð á honum og stjómarháttum
Francos myndu, að fyrir daga
fasistanna hefðu börnin /engið
meira að borða, klæðnaður al-
mennings verið betri, rífsafkomu-
skilyrðin og hagur almennings
hafi þá verið betri en nú — og
þá hefði fólk verið algerlega
óhrætt við að láta skoðanir sín-
ar í ljós“. Spánn er í dag fátæk-
asta land í Evrópu, ea við vitum
að það er okki vegna þess, að
landið er fátækt af núttúrugæð-
um. Það er einfaldlega vegna
þess, að fólkið er haluið einangr-
uðu — í fáfræði og þrælkun. En
jafnvel fáfróður maður skynjar
það, þegar launin hr-'kkva ekki
til lífsframíæris“.
„Sjáið til“ — sagði gafli skip-
stjórinn „ég er kvær.tur maður
og á þrjú börn. Ég stunda at-
vinnu mína sex daga vikunnar,
og þegar ég ætla að kaupa skó
fyrir son minn verð ég að fá þá
með afborgunum. Ég verð að
vinna tvær vikur fyrir einum
skóm. t>egar við nutum lýðræðis-
ins var þetta allt öðru vísi. Spánn
var ekki auðugt land, en bjóðin
var hamingjusöm. Menn íengu
tkki eins mikil laun, en þeir báru
samt meira úr býtum. Faðii minn
sá fyrir átta manna fjölskyldu,
en við þurftum samt aldiei að
hafa áhyggjur vegna ónógrar
fæðu. í dag óttast hver einasti
Spánverji hungrið".
ÞEIR ÞRÁ LÝÐR/EDIÐ
Álíka var vitnisburður kaup-!
manns nokkurs í Elche: „Ég
ætla ekki að segja, að það hafi
ekkert mát* finna að gamla lýð-
veldinu Það versta við lýðveld-
ið var einfaldlega það, 'ið það
var ekki nógu traust. Ef það |
hefði verið styrkara en raun bar
vitni, hefði aldrei neinn Franco
kofnið til sögunnar. En í hrein-
skilni sagt' — komu stjómarvöld-1
in á lýðveldistímanura fram við
fólkið eins og það væri menn,
en nú virðist framkoma valdhaf-
anna líkust því, að við séum
skepnur. Fólk kann aldrei að
meta neitt að verðleikum fyrr en
það. hefur tapað því, en ég held,
að margir okkar, scm munum
gamla tíman, vildum með ánægju
gefa líf okkar ef það gæti stuðl-
að að því að lýðræðisskipulaginu
væri aftur komið á“.
ALÞÝDAN í MOLDARKOFUM
Spánverjar eru mjóg óánægðir
með tengsli • þau, sem eru á’ milli
ríkis og kirkju, enda lát i þeir
óánægju sína óspart i ljóS. Hvergi
er kirkjan jafn öflug og á Spáni,
og klerkastéttin er almennt fyrir-
litin. Kjaramunurinn hjá alþýðu-
fólki á Spáni og klerkastéttinní
Þjóðin heimtar frelsi, en
emræðisherronn strsitist é móti
nrisin á Seyðisfirði
IALÞÝÐUBLAÐINU 10. þ. m.' með kvíguræðunni frægu á AJ.-
er fréttaskeyti frá Seyðis- þin'gi.
Á undanförnum mánuðum hafa Spánverjar sýnt Franco meiri and-
spyrnu en nokkurn tíma fyrr á undanförnum 17 árum. Menn hlusta
nú ekki lengur á Franco nema með öðru eyranu, því að stjórn hans
hefur sýnt glögg veikíeikamerki. Spánverjar vilja fylgja málinu
fast fram — og endurlieimta hið forna lýðræði.
er það mikill, að eksi er hægt
annað en geta þess.
f Andalúsíu, þar sem þúsund-
ir fjölskyldna búa í holum, sem
grafnar hafa verið inn i fjalls-
hlíðarnar, berst kirkjar. svo
óhóflega á, að engu tali tekur.
„Það er ekk: réttlátt*, sagði hús-
móðir í Sevilla, og það kenndi
nokkurs ótta í röddinni“, að ég
og maður minn ásamt sex börn-
um okkar, sem verðum að hfa í
hreysi, — &ð okkur sé sagt að
leggja meira og meira fé mán-
aðarlega til kirkjunnar. Hvers
vegna getur hún ekni snúið sér
til hinna ríku?“
FRANCO BOÐIN BYRGIN
Hinar nýafstöðnu óeirðir
spænskra stúdenta í Madrid hafa
haft mjög v’ðtæk og mikil áhrif,
þrátt yfrir að spænsku blöðin
reyni að draga úr áhrifum þeirra
eins og hægt er. 1 fyrsta skipti
síðan Franco kom til valda hefur
skipulögð mótmælaalda boðið
veldi hans byrgin. í íyrsta skipti
í sautján ár hefur sjálfstæður
hópur manno risið upp af eigin
hvötum, til þess að mótmæla
gjörðum Falangista, og það er
þessi hreyfing, sem Falangistar
hafa óttazt í hart nær tvrr ára-
tugi.
Áhrif unpreisnaronda þessa
hafa orðið geysileg Stúdentar
hafa orðið varir við íýjan styrk-
leika — styrkleika, sem hingað
til hefur ekki verið afhjúpaður.
Miðstéttafólk og efnaðra fólk,
sem eiga börn sín í háskólum,
háfa fundið hin vaxandi afskipti
stjórnarvaldanna af háskólalíf-
inu. Spænskir listmáiarar og rit-
höfundar hafa fundið, að bann
stjórnarinnar við útgáfu tveggja
stærstu bókmenntatímarita lands
ins er áhrif óttaástands og
óöryggis. Sú einfalda staðreynd,
að einvaldir.um hefur nú verið
boðin byrjin sýnir það og sann-
ar, að fasist.astjórnin hefur tap-
að hinni guðlegu heigi sinni.
Þá má benda á hve Franco var
fljótúr áð verða við Óskum Bén
Jússefs söidáns um sjálfstaéðí
Spöhskn-MarOkko. Franeo hefur
látib undan síga og tekið er að
fyrnast yfir ódæði þau og hermd-
arvérk, sem menn hans frömdu.í
styrjöldinni, en þau verk hafa
hrætt Spánverja og haldið þeim
í skefjum.
FÓLKIÐ IIEFUR SKYNJAÐ
VARNARI.EYSI EINVALDSINS
Nú skilst fólkinu, að veldi
Francos er ekki hið sama go áð-
ur. Hann hefur misst sína sterk-
ustu samstarfsmenn, og Marokko
hefur risið öndverð gegn honum.
Spænskir hershöfðingjar sem
löngum hafa leitað frama í hern-
um í Marokko, hafa nú hlotið
harða andstöðu þar i landi vegna
þess hve Franco hefur verið
Marokkomönnum auðsveipur og
iátið skjótt að kröfum þeirra.
Skólakennar' í Madrid sagði fyr-
ii skemmstu: ,,Það væri kald-
hæðnislegt ef Franco, sem vann
frama sinn í Marokko, yrði að
lokum knésettur af Marokko-
mönnum.
Nú hafa verkamenn í Famp-
lona, San Sebastian og mörgum
fleiri borgutn — gert verkföll,
og stjórnin hefur á margan hátt
látið síga undan grundvallarkröf-
um þeirra. Ff litið er á allt., hef-
ur verið sýnd meiri andstaða
gegn Franco á síðustu sex mánuð
unum sn öll undanfarin sautján
ár. Fólkið hefur skynjað það, að
hæll þessa ,,Achilless“ er óvar-
inn.
Ur daglega llflnu
Framh. af bls 8
is fyrir honum, þrátt fyrir að þeir
hafi hingað til alltaf neitað því
opinberlega.
★ Það orkar þess vegna ekki
tvímælis, hver tilgangur Egypta
er. Þeir ætla með tið og tima að
einangra Israelsríki. Er þeir ’hafa
náð fullu \ aldi yiir hinum rússn-
esku vopnurn sínum munu þeir
seniv'lega setja hafmbann á Isra-
elsríki, og þá er ekki ósennilegt,
að Rússar fáist til þess að veita
þeim opinberan stuðning, ef í
brýnu slær. Hins vegar. má .telja
vafasamt, að Rússar sfyddú' þá
nú — eða stuðiuðu á annan hátt
að stýfjöld, því áð'þá kæmu rússn
esku vopnin, sem Egyptar hafa
fengið, ekki að fulluíh notúm, eiiís
•og áður er bent á.
Bandaríkjamenn vilja minni
firði undirritað G. B., sem senni-
legast þýðir Gunnþór Björnsson,
forseti bæjarstjórnar Seyðis-
fjarðarkaupstaðar, sem er einn
af „alþýðuforkólfunum“ þar, er
skýrir frá fundi þeim, sem Sjálf-
stæðismenn héldu á Seyðisfirði
þriðjudaginn 8. þ. m. og Bjarni
Benediktsson ráðherra og Jó-
hann Hafstein voru frummælend-
ur á.
í þessari stuttu fréttaklausu er
svo rangt skýrt frá staðreyndum
að furðu sætir jafnvel af æstum j
Hræðslubandalagsmanni eins og
Gunnþór er, en hann hefur nú
verið seldur á fæti til Framsókn-
ar.
í fyrirsögninni segir, að „íhald-
ið“ hafi misst fundinn úr höndum
sér. — Ég geri ráð fyrir að í
munni þessa manns þýði „íhald“
Sjálfstæðismenn,
Ekkert er fjarri sanni.
Ég var á fundi þessum og get
borið því vitni, að þetta var einn
fjölmennasti og kjarnmesti fund- I
ur, sem haldinn hefur verið á
Seyðisfirði síðan ég man eftir, en !
ég hef nú verið þm. Seyðisfjarðar
í nær því 14 ár. i
Ræða Bjarna Benediktssonar
var frábær og voru bæði sam-
herjar og mótstöðumenn sam-
mála um það. |
Ræða Jóhanns Hafstein var
líka með ágætum. I
Hermann Vilhjálmsson sagði
nokkur orð um ódugnað minn
sem þingmanns og nefndi sem
dæmi erindisrekstur, sem mér
| hafði ekki heppnazt, sem átti að
hafa átt sér stað 3 árum áður en
ég var kosinn á þing. Þóttu
lummur hans bæði gamiar og
bragðvondar eins og von var til.
Björgvin kaupfélagsstjóri
stamaði nokkur afsökunarorð, en
dró síðan upp úr vasa sínum
langt skjal, sem hann las sköru-
lega upp. Var þar samankom-
inn mesti þvættingur úr Tíman-!
um og sennilega skrifað hér fyr-1
ir sunnan, en það skal fúslega
játað að maðurinn kann að lesa
prentletur skammlaust.
Eggert kunningi minn Þor-
steinsson, sem sendur var til að
syngja líksönginn yfir sjálfum
sér sem frambjóðanda og Alþýðu
flokknum á Seyðisfirði varð fyr-
ir slíkri hirtingu af Bjarna
Benediktssyni að ég hef aldrei
vitað mann eins rassskelltan,
nema ef vera skyldi þegar Gylfi
prófessor rassskellti sjálfan sig
Gunnþóri vini mínum líður illa
um þessar mundir. Það er ekki
gaman að vera seldur með huð>
og hári sem þræll gegn vilja sin-
um.
Þess vegna verða menn að
virða honum rangfærslur han>
til vorkunnar. En sæmra hefð*
honum verið að bera harm simv
í hljóði og þegja, en að vera að
hlaupa með rangfærslur og ó-
sannindi í blað, sem einhverjir
lesa sennilega ennþá, þó fáir séu.
Lárus Jóhannesson.
Forsí jóraskipti
við Togara-
afgreiðslioia
ÓLAFUR TÓMASSON, sem ver-
ið hefur forstjóri Togaraafgreiðsl-
unnar, hér í Reykjavíkurhöfn,
frá því að hún var stoínuð í stríðs
lokin, hefur nú látið af því starfi.
— Togaraafgreiðslan hefur með
höndum mjög mikilvægt starf í
sambandi við alla afgreiðslu á
togurum, affermingu þeirra að
iokinni veiðiför og svo að búa þá
á veiðar aftur. Eru margir verka-
menn í þjónustu fyrrtækisins og
befur Ólafur áunnið sér mikið
traust meðal þeirra í margra ára
samskiptum.
Daginn sem Ólafur hætti,
menn í þjónustu fyrirtækisins og
verkamenn Togaraafgreiðslunn-
ar, svo og nokkrir starfsmenn
Reykjavíkurhafnar. Var Ólaíi
þar fært að gjöf frá þessum sam-
starfsmönnum, mjög vandað gull-
úr, og konu hans sendu þeir fagra
blómakörfu.
Ólafur er nú kominn í þjónustu
Landssímans, en við forráðum
við Togaraafgreiðsluna hefur tek-
ið Hallgrímur Guðmundsson, sem
verið hefur skipstjóri á bæjarút-
gerðartogaranum Þorkeli Mána.
Verndarar Tibet aS verki.
New Del’hi: Fregnir berast af
öflugum skæruliðaíhernaði gegn
kommúnistum í Títoet. í bardög-
um, sem þar urðu í apríl féllu
2500 hermenn kommúnista. En
kommúnistar svöruðu með því að
gera loftárásir á fjölda þorpa á
þessu svæði og jafna þau við
jörðu.
Furðufregnir frá íslandi
Árásir á bandaríska hermenn
á götum úti í Reykjavík
Undarleg grein í austur-þýzku biaði
YMIS blöð kommúnista í Rússlandi og Austur-Evrópu hafa allt í
einu fengið mikinn áhuga á íslandi eftir að Framsóknarmenn
létu samþykkja þingsályktunartillöguna um brottflutning varnar-
liðsins frá Keflavík. Eru þessi málgögn Moskvavaldsins nú mjög
sigri hrósandi yfir ósigri Atlantshafsbanaalagsins. Kemur þetta m. a.
glöggt fram í stórum myndasíðum, sem austur-þýzka blaðið Neue
Berliner Illustrierte birti nýlega.
ATÓMFLU GV ÖLLUR.
Margt er einkenniiegt í frá-
sögn blaðsins. Fyrst er það að
nefna, að bað birtir stóra mynd
af Heklu, flugvél Loftleiða á
Reykjavíkurflugvelli, og gefur í
skyn að þetta sé það sem þeir
nefna Atomstútzpunkt eða Atóm-
, sprengjuflugvöllurinn Keflavík.
Þé birtir bað myndir úr f.ýlegu
’ íbúðarbverfí í Keflavik og segir
• að þetta séu hýbýli bandarískra
hermanna á Keflavíkurveili.
I ÁRÁSIR Á GÖTUM éWfeK®f
1 Undarlegust er samt frásögnin,
sem fylgir með um pann mikla
sigur, sem þetta austur-þýzka
kommúnistablað segir að þings-
ályktunin hafi verið. Kveðst
blaðið hafa það eftir fréttaritara
sínum, að bandarískir hermenn
og herforingjar hafi hvergi verið
óhultir á íslandi. Ráðizt hafi ver-
ið á þá á götum úti. Verzlunar-
menn neituðu að selja þeim vör-
ur. Og nú þora bandariskir her-
menn ekki að koma til Reykja-
víkur nema í stórum'hópum.
Bækistöð varnarliðsins ségir Hið
austur-þýzka blað, að sé umgift
miklum gaddavírsgirðingum.