Morgunblaðið - 30.10.1957, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 30. okt. 1957
MORCVISBI AÐIÐ
3
Biréf til Hfbl.:
Hræsnistal tveggjo Framsókn-
armanna um „auð“ bænda
STAKSTI1NAR
Próf. Matthías Þóröarson.
8 0 ára í dag:
Próf. Mafthías Þórðarson
Sfutt afmœlissamtal á götu
— Þú hefur alltaf gengið mik-
ið, Matthías?
— Já, sagði hann og hló lítil-
lega. Ég hefi gengið allmikið um
aði því alla starfskrafta sxna í dagana. í gamla daga fór ég í
MAÐURINN, sem mestan þátt
átti í því að leggja grundvöllinn
að Þjóðminjasafni íslands og helg
áratugi, verður áttræður í dag.
Þetta er próf. Matthías Þórðarson
fyrrum þjóðminjavörður.
Þó Matthías hafi fyrir allmörg
um árum látið af embætti þjóð-
minjavarðar fyrir aldurssakir,
þá munu vinir hans og kunningj-
or samdóma um að Matthías sé
enn með yngri mönnum, sístarf-
andi.
í dag mun það vera Hið ísl.
bókmenntafélag sem á hug hans
allan. Fyrir það vinnur hann
mikið starf. Þær eru ekki ófáar-
ferðirnar sem hann fer upp á
kirkjuloftið í Dómkirkjunni, þar
sem Bókmenntafélagið hefur sína
aðalbækistöð og bókageymslu.
í gær var Matthías á ferðinni
niður við Dómkirkju sem oftar
og slóst ég í för með honum suð-
ur með Tjörn.
— Saknar þú nú ekki Tjarnar-
innar síðan þú fluttir úr Vonar-
strætinu?
— Jú, það geri ég, en það er
svo stutt að heiman frá mér, uppi
á Laufásvegi, og hingað niður, og
er það veruleg bót í máli.
— Þú ert með bókaböggul rétt
einu sinni?
— Já, það var maður að hringja
til mín áðan og biðja mig um að
halda á bókunum heim, því að
hann myndi sækja þær þangað.
— Ert þú þeirrar skoðunar, að
me;.n séu orðnir miklu latari við
boklestur eða sefi sér mxnni tíma
til þeirra hluta?
— Ég er þeirrar skoðunar, að
bókaleiði eða lestrarleiði sé afar
fátítt fyrirbæri hjá okkur íslend-
ingum. — L'ttu á allar þær bæk
ur sem út eru gefnar. Ekki væri
bókaútgáfan ;afn mikil hér, ef
sbkt væri almennt.
— Og í Bókmenntafélaginu?
— Það gustar ekki mikið af
okkur. Við höfum knöpp fjárráð,
en félagar munu vera kringum
1300, og það eru góðir félagar. En
vissulega mættu þeir vera fleiri.
Mikill mannskaði var það fyrir
okkur að missa próf. Jón Jóhann
esson, sagði Matthías. Hann skrif-
aði merka ritgerð í síðasta heftið
að Safni til sögu fslands. Einnig
var hann með 2. hefti fimmta
bindis Annálanna 1400—1800.
Okkur vantar hæfan mann til
þess að taka við Annálunum. Enn
vantar í þetta bindi a.m.k. tvö
hefti og einnig þarf að gera reg-
istur yfir Annálanna með manna
nöfnum, viðburða-skrá og stað-
arnöfnum.
Við vorum nú komnir suður að
Fríkirkjunni. — Veturinn er
snemma á ferðinni sagði Matthí-
as og horfði yfir snæviþakta
Tjörnina.
gönguferðir inn fyrir Elliðaár.
Gönguferðir eru mjög hollar.
Kyrrsetumennirnir ættu að hug-
leiða þetta meir en þeir gera.
Við sveigðum upp Skálholts-
stíginn.
— Hvers myndir þú óska þér
í afmælisgjöf, sagði ég við Matth-
ías, áður en við slitum samtal-
inu við útidyrnar heima hjá hon-
um að Laufásvegi 17?
— Ég myndi vilja óska þess að
Alþingi veitti Bókmenntafélag-
inu fjárhagslegan stuðning, sem
það að vísu gerir, en ég á hér við
sérstakan styrk til að endur-
prenta nokkur af ritum félags-
ins. Slíkt er aðkallandi, sagði
Matthías, en fyrir févana félag
er það ógjörningur. En í þá end-
urútgáfu þá kæmi fyrst Forn-
bréfasafnið, þá Sýslumannaævir
og loks Safn til Sögu íslands.
Um leið og ég kvaddi Matthías
hafði ég orð á því við hann, að
vera mætti að einhverjir alþing-
ismenn myndu taka þetta upp við
þá miklu þingnefnd sem fjárveit
ingavaldið hefur. Ég þykist þess
fullviss, sagði ég, að meðal fé-
lagsmanna í Bókmenntafélaginu
munu einnig finnast fleiri eða
færri þingmenn, sem kunna að
meta starf Bókmenntafélagsins,
og eru þér þakklátir fyrir ára-
tuga starf fyrir félagið.
— Hver veit nema þú fáir af-
mælisósk þína uppfyllta?
— Ja, hver veit, svaraði Matth-
ías.
Við kvöddumst.
Sv. Þ.
TiUögui um vegi
MEÐAL þeirra tillagna, sem ný-
komnar eru fram á Alþingi eru
þessar tillögur um breytingar á
vegalögum:
Frá Ólafi Thor um Brautar-
holtsveg.
Frá Pétri Ottesen um Botnsdals
veg, Grafardalsveg, Vatnshamra-
veg, Sarpsveg, Katanesveg,
Reynisveg, Hvítanesveg, Eyrar-
veg, Bæjarveg, Stórakroppsveg,
Reykdælaveg, Hálsasveitarveg og
Skáneyjarveg.
Frá Sigurði Ágústssyni og
Pétri Péturssyni um Snorrastaða-
veg, Syðri-Rauðamelsveg, Stóra-
hraunsveg, Höfðaveg, Skógarnes-
veg, ölkelduveg, Miðhúsaveg,
Hofstaðaveg, Helgafellsveg og
Haukabrekkuveg.
Frá Jóni Pálmasyni um Haga-
veg, Blöndudalsveg, Svínadals-
veg, Svartárdalsveg og Laxár-
dalsveg.
Þ A Ð vakti athygli mína, þegar
tillaga þeirra Ingólfs Jónssonar
og Sigurðar Ólafssonar um eft-
irgjöf lána vegna óþurrka á Suð-
ur- og Suðvesturlandi var til um-
iæðu, að Páll Zóphóníasson lítur
bændastéttina sömu augum og
hann hefur alltaf gert.
Páll Zóphóníasson hefur alltaf
séð mikinn auð í hendi bænda.
Við þessar umræður lýsti hann
því yfir, að margir „auðugir
bændur“ (en ekki eins og Mbl.
sagði „ríkir bændur") hefðu
fengið hin svonefndu óþurrka-
lán.
Þegar eg athuga þetta mál ná-
kvæmlega, á ég ákaflega erfitt um
með að koma auga á „auðuga
menn“ í bændastétt. Ég þekki
sem betur fer marga bændur, sem
geta talizt efnalega sjálfstæðir.
En ég þekki engan bónda, sem
hefði efni á því að kaupa hús-
eign Páls Zóphóníassonar, sem er
á einum dýrasta stað í bænum
og búa í henni.
Páll Zóphóníasson lætur alltaf
að því liggja, að hann sé meðal
hinna snauðu og áreiðanlega vill
hann ekki láta teja sig til „sér-
hagsmunamannanna". Það út af
fyrir sig, að Páll Zóplióníasson
á húseign er ekki umtalsvert, en
hann verður að viðurkenna, að
ef efnahagur hans og bændanna
ei borinn saman, að þá verður
—------—<•
Páls Zóphóníassonar í ríkisskatta
nefnd, þegar hann beitti sér fyrir
því að gera skattmat búpenings
mun hærra en eðlilegt er. Hefur
bændastéttin átt í erfiðri styrjöld
við Pál út af þessu máli og mun
flestum bændum vera kunnugt
um það.
Mig langar einnig að minnast
á það, að s.l. laugardag las ég
greinarkorn eftir Bjarna Bjarna-
son skólastjóra á Laugarvatni.
Grein þessi er skrifuð í tilefni
af tillögu Ingólfs og Sigurðar.
Þar segir Bjarni m. a. að ástæðu-
laust sé að vera að tala um eftir-
gjöf til handa sunnlenzkum bænd
um á óþurrkalánunum. Telur
Bjarni, að bændur eigi hægt með
að borga þessi lán og hann muni
ekki þiggja eftirgjöfina fyrir sitt
bú.
Við bændur á Suðurlandi sem
þekkjum Bjarna á Laugarvatni
og viðskipti hans við ríkisstjórn-
ina, getum ekki annað en broshð
að þessum skrifum hans. Ekki
er hægt að komast hjá því, að
undrast þá hræsni, sem að baki
þessum skrifum liggur.
Bjarni á Laugarvatni hefur
fengið peninga til búrekstursins
a Laugarvatni úr ríkissjóði. —
Hann rekur búið fyrir sinn reikn-
ing og fékk á yfirstandandi ári
200 þús. kr. úr ríkissjóði til þess
að byggja fjós. Bændur taka lán
hann talinn „auðugur maður“, en I til fjósbygginga og verða að
ekki bændurnir, þótt þeir séu
efnalega sjálfstæðir, því að þótt
þeir selji eignir sínar, mundu þær
engan veginn hrökkva til þess
að kaupa húseign Páls.
Páll Zóphóníasson hefur talið
sig sjálfkjörinn, éins og ýmsir
Framsóknarmenn, til þess að ráða
málefnum bændastéttarinnar. —
Lengi hafði hann ráð bænda í
hendi sér, þegar að hann réð
afurðaverðinu, svo að bændur
bjuggu við fátækt og gátu á eng-
an hátt veitt sér þægindi eða
tekið þátt í nauðsynlegum fram-
kvæmdum.
Þessi afstaða Páls er skiljan-
leg, þar sem hann hefur alltaf
talið, að bændur væru „auðugir"
og þyrftu ekki á hærra vérði að
halda, en því sem hann skammt-
aði. —
Hlutur bændastéttarinnar lag-
aðist, þegar Páli var bægt
frá þeirri aðstöðu, sem hann
hafði haft við verðlagninguna og
Sjálfstæðismenn fengu aukin á-
hrif árið 1942.
Þá mætti einnig minna á þátt
borga þau með vöxtum, sem eðli-
legt er. Aðstöðumunurinn hjá
Bjarna og bændum er þess vegna
mjög mikill, þótt ekki væri nema
um þetta eina atriði að ræða. En
Bjarni hefur haft aðra króka
úti í viðskiptum sínum við ríkis-
sjóð. Hann seldi mjólkurfram-
leiðsluna í skólana á Laugarvatni
fyrir hærra verð en bændur fá
úr mjólkurbúunum, en auk þess
hefur Bjarni fengið greitt úr rík-
issjóði niðurgreiðslu á mjólkur-
verðið til nemendanna sem mjólk
ina keyptu. En í stað þess að nota
niðurgreiðsluna í því skyni, hafa
runnið tugir eða jafnvel hundruð
þúsunda króna inn í búið á Laug-
arvatni á þennan hátt.
Það er táknrænt fyrir Fram-
sóknarflokkinn, að Bjarni á Laug
arvatni, með þá aðstöðu sem hér
hefur verið lýst telur sig sér-
staklega til þess kjörinn að lýsa
því yfir, að bændur eigi létt með
að borga lánin og láta það í ljós,
að hann muni ekki taka við eftir-
gjöf vegna búsins á Laugarvatni!!
Sv.
Tónleikar og dans
í Þjóðleikhúsinu
LISTDANS og tónleikar sovét-
manna fór fram í Þjóðleikhúsinu
á sunnudag og mánudag við hús-
fylli báða dagana. Áður voru tón-
leikar sovétmanna haldnir í Aust-
urbæjarbíói, en þangað gat ég
ekki farið sökum anna. Er hér,
eins og fyrr, afbragðs listafólk
á ferðinni, sem mikil ánægja er
að heyra og sjá. Ekki tel ég mig
hafa mikið vit á listdansi, en þau
Nikolajevna Ersova og Dúbín-
Bélov hrifu mig með list sinni,
sem ég hygg að sé á háu stigi.
Dmítrí Gnatjúk hefur mikla
barytón-rödd. Söngur hans var
á mörgum „registrum“ og þótti
mér þau veikustu blæfegurst.
Túlkunargáfur þessa söngvara
eru einnig miklar, og varð ekki
hjá því komist að veita þeim
sérstaka athygli, enda þótt mað-
ur, því miður, skildi ekkert í
textunum.
Elisaveta Tsjavdar er glæsileg
kororatúr-söngkona með háa
tindrandi rödd. Kunnátta hennar
er frábær og kom bezt fram í
Kavatinunni úr Rúslan og Ljud-
míla eftir meistarann Glúnka,
föður rússnesku óperunnar.
Valeri Klimoff er mikill fiðlu-
snillingur. Hann lék hér aðeins
þrjú smærri verk. Þessi gáfaði
listamaður er nemandi David
Oistrachs. Mun hann eiga að leika
fiðlukonsert eftir Mozart
með Sinfóníuhljómsveit íslands
og verður gaman að hlusta á það.
Hann leikur á Stradivarius-fiðlu,
og á sú fiðla sína sögu. Hún var
m. a. eitt sinn í eigu Alexanders I
Rússakeisara og lék hann á hana
sér til dægrastyttingar. Ekki er
mér kunnugt, hvernig „Zarinn yf-
Hætt að leita n ót-
atkvæða
Svo hræddir eru kommúnista*
nú orðnir við andúð verkamann*
í „Dagsbrún“, höfuðvígi sínu, ai
þeir eru hættir að áræða að leita
mótatkvæða gegn tillögum, sem
þeir bera upp á félagsfundum
þar. Ennfremur neita þeir hrein-
lega að bera upp tillögur, sgm
andstæðingar þeirra bera fram.
Þessi vinnubrögð höfðu komm-
únistar um hönd á fundi „Dags-
brúnar“ s. 1. sunnudag. Var auð-
sætt að þeir fundu kuldann og
áhugaleysið fyrir málstað þeirra
frá fundarmönnum.
Hin nýju fundarsköp kommún-
ista í „Dagsbrún“ munu byggj-
ast á því, sem „Þjóðviljinn" kall-
ar „alþýðulýðræði". Það er fólg-
ið í því að aðeins kommúnistar
megi njóta pólitískra réttinda,
t. d. kosningaréttar, almennra
félagsréttinda og mannréttinda í
þjóðfélaginu. — Andstæðingar
þeirra eiga hins vegar engan
rétt. Þeir menn, sem eru and-
stæðingar kommúnista heita bara
„fasistar og „gagnbyltingar-
menn“.
Ljót lýsing á ”vinstri
ráðherra“
Lýsing kommúnistablaðsins á
utanríkisráðherra vinstri stjórn-
arinnar*s. 1. sunnudag var ekki
fögur. Blaðið birti ályktun
„Æskulýðsfylkingarinnar“ um af-
stöðu ungra kommúnista til
Guðmundar í. Fordæmdi „Fylk-
ingin“ og mótmælti þeim sjón-
armiðum hans er komu fram í
útvarpsávarpi hans á degi Sam-
einuðu þjóðanna og kvað þau
vera „sjónarmið svartasta aftur-
lialds Evrópu og Bandaríkjanna
og annarra þeirr afla, sem bera
ábyrgð á kalda striðinu og víg-
búnaðarkapphlaupinu“.
Lauk þessari ályktun ungra
kommúnista með þessum orðum:
„Æ. F. R. álítur því, með skir-
skotun til ofanritaðs, að áfram-
haldandi seta Guðmundar í Guð-
mundssonar í ráðherrastól sé
vinstri stjórninni til vansæmd-
ar og lítilsvirðing við þjóðina“.
Ljótt er að heyra. Getur þetta
virkilega gerzt í „vinstri stjórn“,
Örlög Zukoffs
Hvort verður Zukoff marskálk-
ur heldur hengdur eða gerður
að forsætisráðherra Sovétríkj-
anna?
Þetta var hin brennandi spurn-
ing dagsins s. 1. mánudag, ekki
í dálkum kommúnistablaða
víðs vegar um heim. Brottvikn-
ing hans úr embætti landvarna-
ráðherra kom svo óvænt, að
menn vissu alls ekki hvaðan á
sig stóð veðrið. Fréttaritarar
vestrænna kommúnistablaða i
Moskvu sendu blöðum sínum
skeyti, sem voru mjög á báðum
ir öllum Rússum" hantéraði þenn áttu. E. t. v. stóð tii að Zukoff
an dýrgrip á sínum tíma, en hitt | tæki við af Bulganin og yrði
er auðheyrt að fiðlan unir sér forsætisráðherra einhvern næstu
vel í þeim snillingshöndum, sem
hún nú er í, og töfraði Klimoff
fram hina dásamlegustu tóna og
sýndi einnig nokkrar galdra
kúnstir.
Undirleik annaðist Alexandra
Sérgejevna Vísjnévitsj allan tím
daga. E. t. v. væri hann fallinn
í ónáð. Um þetta væri ekki gott
að fullyrða!
í gær var málið nokkuð tekið
að skýrast. Pravda og ítölsk
kommúnistablöð voru farin að
skrifa um nauðsyn þess að taka
ann og átti því mjög annríkt. Hún J afstöðu gegn „nýrri persónu-
var þeim öllum, söngvurum og dýrkun“.
danspari hin styrkasta stoð. I „Þjóðviljinn“ fór frekar var-
Hrifning áheyrenda var geysi-' lega í umræður um málið. Ea
mikil og urðu söngvarar og fiðlu- . allur almenningur í vestrænum
leikarinn að syngja og leika auka-! löndum gerði gabb að kommún-
lög, en blóm bárust allan tímann ' istum, sem ekki vissu, hvort fyr-
— en það voru tveir og hálfur ir dyrum stæði henging eins
kl. tími, og er of langt, jafnvel aðal átrúnaðargoðs þeirra eða
þó hið bezta sé á boðstólum. | upphafning hans í stöðu forsætis-
P. í. • ráðherra Sovétríkjanna!!