Morgunblaðið - 26.11.1958, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAfílÐ
Miðvik'udagur 26. nóv. 1958
Utg.: H.f. Arvakur, Reykjavík.

Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason fr-
Einar Ásmundsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480
Askriftargjald kr 35.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 2.00 eintakið.
STÓR ORÐ OG
MIKILL fjöldi einstaklinga
vinnur »ú að því, að koma
sér þaki yfir höfuðið í
Reykjavík og raunar um allt
land. Húsnæðisskorturinn hefur
verið tilfinnanlegur og það eru
hvergi nærri eingöngu hinir svo
nefndu efnamenn, sem standa í
slíkurn framkvæmdum, heldur
mun meirihlutinn vera menn,
sem telja sig tilneydda að byggja
sér íbúð þó þeir hafi takmörkuð
efni, vegna vandræða, sem þeir
eru í vegna húsnæðis. Hér er því
í langflestum tilfellum um brýna
nauðsyn að ræða. Á síðustu tím-
um hefur það hvergi nærri verið
árennilegt á margan hátt að
leggja út í húsbyggingu og má
nærri geta að byggingarstarfsem-
in væri ekki svo stórfeld eins og
hún er, ef ekki ýtti þar rík nauð-
syn á eftir.
í þessu sambandi hafa menn
mjög treyst á hið almenna lána-
kerfi, sem svo er nefnt, vegna
íbúðahúsabygginga, sem komið
var á með lögum á Alþingi 1955.
Það var í tíð fyrrverandi ríkis-
stjórnar, sem gerð var gangskör
að því að veita mönmum sérstak-
an aðgang að lánum til húsbygg-
inga og viðurkenndi hið oþinbera
þar með nauðsynina á byggingar-
starfsemi einstaklinga og opin-
berra aðila, svo sem bæjarfélag-
anna, sem einnig hafa -haft mikl-
ar byggingarframkvæmdir með
höndum, til þess að létta undir
með einstaklingunum, og er
Reykjavíkurbær þar í fremstu
röð.
Þegar nýja ríkistjórnin, V-
Stjórnin, kom til valda, tæpu ári
eftir að lögin um veðlánakerfið
hafði verið sett, þá voru ekki
spöruð stór loforð. í stefnu-
skránni var talað um „þróttmikl-
ar framkvæmdir", og sízt skyldi
byggingarstarfsemin þar undan
skilin. Það var meira að segja
gengið svo langt af hálfu Hræðslu
bandalagsins og kommúnista, að
víta fyrrverandi stjórn alveg sér_
staklega fyrir það, hve hún heiði
verið smátæk í þessum máium, en
nú átti að taka til höndunum og
var einstaklir.gunum talin trú um
að nú rynni upp betri og bjartari
tímar, hvað við kemur möguleik-
um á fjármagni til bygginga.
★
í ræðu, sem Þorvaldur Garðar
Kristjánsson bæjarfulltrúi hélt á
síðasta bæjarstjórnarfundi gerði
hann afstöðu ríkisstj. til í-
búðabygginganna- að umtalsefni
og taldi að stefna ríkisstjórnarin-
ar hefði leitt til samdráttar í þess
afi starfsemi í staðinn fyrir þær
„þróttmiklu framkvæmdir“, sem
lofað var.
Þ. G. K. rakti hvernig upp-
bygging veðlánakerfisins hefði
verið hugsuð frá upphafi, það átti
að byggjast fyrst og fremst á
aukningu spariinniánanna hjá
bönkunum, en þessi grundvöllur
hefur mjög raskast í tíð núver-
andi stjórnar. Eins og Þ. G. K.
upplýsti, hafa spariinnlánin í tíð
núverandi ríkisstjórnar eða í 26
mgnuði hjg bönkunum aukist um
146,6 milljónir, eða um 14,6%, en
á jafnlöngum tíma næst á undan
stjórnarskiptunum, jukust spari-
innlánin um 228,9 millj. króna eða
um 29,4%. Hér er mikla afturför
að ræða í tíð núverandi stjórnar
og af loforðunum um að tryggja
LITLAR EFNDIR
meira fjárhagn til íbúðalána en
áður var, hefur ekkert orðið.
Lánveitingarnar hafa farið
minnkandi í tíð núverandi ríkis-
stjórnar í staðinn fyrir að aukast
eins og lofað var. Um þetta mál
sagði Þ. G. K. í ræðu sinni:
„Á því tímabili, sem almenna
lánakerfið hafði starfað í tíð fyrr
verandi ríkisstjórnar, eða í 8 mán
uði, höfðu verið afgreidd lán á
vegum húsnæðismálastjórnar að
upphæð 69,5 milljónir krjna eða
8,7 millj. króna á mánuði. En í
tíð núverandi ríkisstjórnar hafa
afgreidd lán á vegum húsnæðis-
málastjórnar numið 111,8 millj.
kr. eða aðeins 4,1 millj. kr. á mán-
uði.
Hér hefur ekki miðað í rétta
átt. Talið er að nú vanti 150 millj.
króna til að full»ægja þeim lána
umsóknum, sem liggja hjá Hús-
næðismálastjórn. Lánaþörfin er
þó raunverulega miklu meiri en
sem þessu svarar, þar sem marg-
ir telja svo vonlaust að fá lán
um þessar mundir, að þeir hafa
ekki fyri* því að sækja um það ‘.
Þannig hefur þá þróunin orðið
í afskiptum ríkisstjórnarirmar af
byggingarmálunum og er hér
allt'á sömu bókina lært og endra
nær að stór loforð og hávær eru
gefin í upphafi en úr efndunum
verður ekki.
★
Það má nærri geta, að mjög
mikill fjöldi manna hefur orðið
fyrir stórkostlegum vandræðum
í þessu sambandi. Þeir höfðu
treyst á veðlánakerfið og margir
hafa vafalaust líka treyst á þau
loforð, sem ríkisstjórnin gaf, eft-
ir að hún kom til valda, og flokk
ar hennar fyrir kosningar. Menn
telja sig vera grátt leikna og nú
berst fjöldi manna í bökkum með
að ljúka þeim byggingum, sem
þeir hófu í góðri trú um fjár-
magn til framkvæmdanna.
En það er ekki nóg með að þeir
sem í byggingum standa hafa
orðið fyrir vonbrigðum að þessu
leyti, heldur hefur stefna ríkis-
stjórnarinnar í efnahagsmálum
einnig að öðru leyti torveldað
mjög byggingarframkvæmdir. í
tíð núverandi ríkisstjórnar hafa
tollar á byggingarefni hækkað
stórkostlega, söluskatturinn
hækkar, innflutningsgjald verið
sett á, og síðan 55% yfirfærslu-
gjald á efni til húsbygginga með
hinum svonefndu bjargráðum á
sl. vori. Vegna þessa og annars
hefur vísitala byggingarkostnað-
ar hækkað um hvorki meira né
minna en 30% í tíð V-stjórnar-
innar. Þegar þetta svo bætist við
hina rýrnandi lánsmöguleika, má
nærri geta að mörgum hefur nú
orðið þröngt fyrir dyrum í sam-
bandi við byggingarframkvæmd
ir. —
Það er augljóst, að afleiðing-
iti hlýtur að verða sú, að bygg-
íngarframkvæmdir dragast stór-
lega saman. í þessu sambandi
báru Sjálfstæðismenn í bæjar-
stjórn fram tillögur um áskorun
til ríkisstjórnarinnar um að
auka fjármagn til íbúðalána og
framlag ríkissjóðs til útrýming-
ar heilsuspillandi húsnæðis og
um aðrar bætur á þessum mál-
um. Nú er eftir að vita, hverjar
undirtektir áskorun bæjarstjórn
ar fær hjá ríkisstjórninni og
munu margir bíða svarsins með
eftirvæntingu.
UTAN UR HEIMI
íburdarmikil en dauf afmælis-
veizla í keisarahölIinni í íran
Hittast keisarinn og Soraya i Genf?
SORAYA prinsessa, fyrrverandi
keisaraynja í Iran, fór sl. sunnu-
dag til Spánar og hyggst dveljast
þar í tæpa viku. Snemma í næsta
mánuði fer hún til Sviss og mun
stunda þar skíðaferðir, írans-
keisari leggur á morgun upp
í fjögra daga opinbera heim-
sókn til Ítalíu. Þann 1. des mun
páfinn veita honum áheyrn, en
tveimur dögum síðar fer hann til
Genfar. Opinberlega hefir verið
tilkynnt, að hann fari þangað til
að hitta lækni sinn og tannlækni,
en þrálátur orðrómur er á kreiki
um, að keisarinn og Soraya hafi
mælt sér mót í Genf.
★
franska sendiráðið I Vestur-
Þýzkalandi hefir mjög eindregið
neitað því, að nokkuð sé hæft
í þessum orðrómi. Mágkona keis-
arans fór nýlega til Vestur-
Þýzkalands, þar sem Soraya er
búsett hjá foreldrum sínum, og
sagt er, að tilgangurinn með för-
inni hafa verið sá að koma ör-
ugglega í veg fyrir, að prinsessan
og keisarinn yrðu á vegi hvors
annars í Sviss.
Er Soraya kom til Madrid, full-
yrti hún, að hún áformaði ekki
að hitta keisarann í Svisslandi.
Keisarinn skildi við Sorayu í
Eignast keisaradóttirin son?
apríl í vor, og var ástæðan sú —
eins og kunnugt er — að þau
höfðu engan erfingja eignast í
sjö ára hjónabandi.
★
Keisarinn átti afmæli. Undan-
farin sjö ár hafði Soraya alltaf
skorið niður afmælistertuna, og
er dansleikurinn hófst að borð-
haldinu loknu, dansaði hún að
sjálfsögðu fyrsta dansinn við
keisarann, en í ár var engin
Soraya til að fjörga afmælis-
veizluna ... cg sennilega hefir
keisarinn ekki verið einn um að
sakna hennar. Veizlan var íburð-
armikil, en það mun hafa verið
heldur dauft yfir gestunum.
Dóttir keisarans af fyrra hjóna
bandi, Shahnaz prinsessa, er 17
ára að aldri, dvelzt nú í Sviss og
bíður þess að eignast sitt fyrsta
barn. Eignist hún dreng, er ekki
talið ólíklegt, að hann verði ríkis
arfi í íran. Egypska blaðið A1
Akhbar fullyrðir sl. sunnudag, að
yfirlýsing þessa efnis verði um-
svifalaust gefin út, ef Shahnaz
fæðist sonur. Ekkert sé þá lengur
því til fyrirstöðu, að keisarinn
geti gifzt Sorayu aftur, segir
blaðið. Eitt er víst: Keisarinn
hefir ekki virzt vera áfram um
að leita sér að nýju konuefni.
Ein af fjórum systrum hans,
Shams prinsessa, er bústýra í höll
keisarans í Teheran. Hún skar
afmælistertuna í þetta sinn, en
í ár var enginn dansleikur. Ef
til vill hefir keisarinn fellt niður
dansleikinn í virðingarskyni við
Sorayu — eða hann hefir viljað
hlífa sjálfum sér við því að bjóða
annarri konu upp í fyrsta dans.
KUNNUR, amerískur bygginga-
sérfræðingur, Henry Dreyfuss,
flutti fyrir nokkru fyrirlestur á
húsmæðraþingi í Washington.
Lýsti hann þar m. a. í stórum
dráttum hugmyndum sínum um
„íbúð framtíðarinnar" í Banda-
ríkjunum.
í þessari „draumaíbúð" verður
t. d. fosfórlag á öllum veggjum,
og á ekki að verða þörf annarar
lýsingar, því ljósmagn fosfórsins
breytist eftir birtunni umhverfis
— í öfugu hjutfalli við dagsljósið.
Herbergin í þessari íbúð fram-
tíðarinnar verða ekki af vissri
stærð, eins og nú tíðkast, heldur
verða allir innveggir hússins
hreyfanlegir, þannig að fjöl-
skyldan getur, hvenær sem hún
óskar þess, gert hvaða breyting-
ar á herbergjastærð og lögun,
sem æskilegar kunna að þykja.
Þá mun rykið ekki framar gera
húsmóðurinni gramt í geði, því
að sjálfvirkt rafmagnskerfi sér
um að sjúga burt og hreinsa allt
það ryk, sem annars er svo gjarnt
að setjast á gljáfægð húsgögnin.
Ekki þarf annað en styðja á
Reza Pahlevi yfirgefur hásætla
salinn að veizlunni lokinni —
alvarlegur og einmana —
Sleppt úr haldi
BELGRAD, 25. nóv. — Allmörg-
um Júgóslövum, sem handteknir
voru fyrir skemmstu sakaðir um
Rússadýrkun, hefur nú verið
sleppt. Þó munu enn margir í
haldi, en um 100 voru handtekn-
ir í vor, er 10 manna hópur
Moskvukommúnista flúði yfir
landamærin til Albaníu í mót-
mælaskyni við óhlýðni Titos við
Moskvuvaldið.
hnapp, þá fer rafmagnskerfið i
gang' og vinnur verk sitt á
skammri stundu. — Og þegar
fötin þarfnast hreinsunar eða
brotin eru farin úr buxunum —
þá er aðeins að hengja þau inn
í þar til gerðan skáp. Eftir nokk-
urn tíma má taka þau út aftur —
vel pressuð og tandurhrein.
Öll sængurföt munu, þegar hér
er komið sögu, gerð úr cellulose-
efnum, sem ekki er hægt að þvo.
En þá verða sængurfötin líka
svo ódýr, að ekki mundi svara
kostnaði að þvo þau. Þeim verður
því einfaldlega fleygt, er þau
taka að óhreinkast meira en
góðu hófi gegnir, og ný keypt í
staðinn.
Allar dyr í „framtíðaríbúð-
inni“ verða búnar svonefndum
„fótócellum", þ.e.a.s. þær opnast
sjálfkrafa, þegar gengið er að
þeim. — Eldhúsið tekur senni-
lega hvað mestum breytingum af
öllu í húsinu — en, sagði Dreyf-
uss, ég mun ekki fara nánar út
í þá sálma, heldur vil ég aðeins
undirstrika, að starf húsmóður-
innar mun verða hreinasti leikur
í framtíðinni.
Keisarinn býður gesti sína velkomna til veizlunnar
Herbergjastœrð er hœgt
að breyta hvencer sem er