Morgunblaðið - 17.03.1960, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 17. marz 1960.
MORGUN BLAÐIÐ
3
Brezkir og pólskir sjómefin
í ævintýraleit
á íslandi
Þessir pólsku sjómenn frá Stettin voru að koma úr fyrstu sjó-
ferðinni sinni á Fylki í fyrrakvöld. — Þeir heita Stanislaw
Kowalcizek og Richard Wickel.
ÞAÐ var líflegt á bryggjun-
um í Hafnarfirði i fyrrakvöld,
þegar fréttamenn Morgun-
blaðsins skruppu þangað að
hafa tal af fjórum útlenzkum
fiskimönnum, sem ráðnir hafa
verið á vélbátinn Fylki. Klukk
an var um 11, en enginn syfj-
aður nema kannski einn og
einn mávur, sem dottaði úti í
myrkrinu.
Fylkir lá undir krananum
og þeir voru að ljúka við að
losa hann, þegar við komum.
Þeir sögðu þeir væru með
dágóða veiði, en ekki höfðu
þeir tíma til að anza okkur
frekar, því þeir þurftu að ýta
frá bryggju og leyfa Dóru að
leggjast upp að, svo unnt væri
að losa hana líka. Spölkorn
frá krananum lá Örn Arnar-
son, sem hafði fengið 20 lestir,
eða meiri afla en aðrir bátar,
að Eldborginni undanskilinni.
sem var með svipaðan afia.
Hún var nýkomin úr sinni
fyrstu sjóferð, tignarlegasta
skipið í höfninni, ný og fagur-
máluð, 132 lestir að stærð og
það var reisn yfir henni.
— Hún er fallegt skip, sögðu
karlarnir. Hún á eftir að gera
það gott, það er áreiðanlegt.
Og svo snertu þeir derin á
slorugum húfunum sútummeð
vísifingri hægri handar og
gengu með hendur í vösum
upp í bæinn, kannski í leit að
einhverju ævintýri, eða þá
bara til að fá tækifæri til að
ganga með hendur í vösum og
njóta iðjuleysisins í friði, án
þess að eiga á hættu að vera
kallaður letingi eða helvítis
landkrabbi, eða skítkokkur.
Það var gott veður, dálítill
andvari, en engin flæsa: —
Hvað heitir þú? spurðum við
ungan mann, sem stóð á
bryggjunni og var að kalla
eitthvað niður í Dóruna: —
Ég heiti Auðunn Magnússon.
— Ert þú sjómaður, Auðunn?
•— Já, ég er á Lunda. — Ertu
í landi núna? — Já, ég er í
landi, því ég er með gigt í
baki. — Hvað hefurðu lengi
verið á sjó? — Þrjú ár, síðan
ég var 16 ára.
Við kveðjum Auðunn og
göngum yfir bryggjuna, en
verðum að hlaupa við fót, því
þarna kemur splunkunýr
„bensi“ á hægri ferð og ekur
niður að Eldborginni og það
er eins og fólkið hafi gaman
af að sp>óka sig í þessum fiski,
sem sjómennirnir hafa breytt
\ glansandi bifreið.
Við göngum yfir að Mörk-
inni frá Grindavík: — Nú, já,
hvað er nú þetta? — Þeir eru
að smíða netarennu, segir ein-
hver.
Svo bíðum við undir fullu
tungli, sem var gult og stórt
og lýsti eins og ljósker yfir
smáíbúðahverfinu, þegar við
lögðum af stað úr Reykjavík.
Frá Dóru ómaði dansmúsík.
Svo komu tvær ungar blóma-
rósir úr frystihúsinu og gengu
hnarrreistar niður bryggjuna,
stundum flissandi eða bara
brosandi, en alltaf útspíóner-
andi ungu sjómennina, sem
voru viðstaddir þessa tungls-
skinssónötu.
Pólverjarnir tveir, sem við
ætluðum að hafa tal af, voru
enn um borð í Fylki, og ekki
annað að gera en bíða þangað
til þeir stykkju upp á bryggj-
una. En hvar eru Bretarnir?
Höfðu ekki tveir Bretar einn-
ig ráðið sig á bátinn? Ójú, það
var lóðið. Þarna koma þeir
spígsporandi niður bryggjuna
og við göngum í humátt á móti
þeim, tökum þá tali:
— Sælir, við erum frá Morg
unblaðinu.
— Já.
— Megum við taka myndir?
— Já.
— Þakka ykkur fyrir. Ert
það þú sem hefur verið 30 ár
stýrimaður á brezkum togur-
um?
— Já.
— Hvað heitir þú?
— Nash frá Grimsby.
Og svo byrjaði stórskota-
hríðin.
— Af hverju komuð þið
hingað?
— O, við komum bara til
tilbreytingar, sagði Nash.
— Þú hefur verið á brezk-
um togurum undanfarið.
— Já, ég hef alltaf verið á
brezkum togurum.
— Hefurðu veitt fyrir innan
12 mílna mörkin?
— Nei, ég hef ekki veitt hér
við Island síðan takmörkin
voru færð út í 12 mílur.
— Hvar hefurðu þá verið?
— Við Færeyjar.
— Á hvaða skipi varstu
síðast?
— Reperio, já, ég var síðast
á honum.
Svo drap Nash stýrimaður
tittlinga og það var einkenni-
legur glampi í augunum á
honum. Hann bætti við:
— Annars hef ég verið grip
inn tvisvar í landhelgi, en það
er svo langt síðan. Það var
fyrir 8 árúm. Þá var ég á York
City. Skipstjórinn var tekinn
um borð í Þór og ég varð að
sigla togaranum til Reykja-
víkur. Við vorum 16 mílur
norður af Reykjanesi.
— Varstu ekki hreykinn af
því að stjórna skipinu?
— Nei, hvers vegna? Ég
hafði stjórnað skipi áður í
stríðinu.
— Af hverju komuð þið til
íslands?
— Ég var að segja það, til-
breyting.
— Höfðuð þið ekki næga
vinnu heima?
— Jú.
— En haldið þið getið haft
meira upp hér?
— Vitum það ekki ennþá.
— Hvað viljið þið fá mikið?
— Eins mikið og mögulegt
er.
— Ætlarðu að setjast að hér
á íslandi?
— Óákveðið ennþá.
— Hér er kvenfólk, það
heldur kannski í ykkur?
— No, I wouldn’t say so.
— Ertu kanski giftur?
— Hef verið það, missti
konuna fyrir 6 mánuðum.
— Hvernig voruð þið ráðn-
ir í Grimsby?
— Við vorum valdir úr
hópi 12 manna.
— Var auglýst í blöðunum
eftir ykkur?
— Nei.
— Hvernig þá?
— Það er sími í Grimsby
líka!
Og nú hlæja þeir báðir að
fávizkunni í mörlandanum.
— Hvað hafið þið mikið í
kaup á Grimsbytogurum?
— Háseti fær 7 pund á
viku.
— En þú, hvað heitir bú?
— Shane.
— Líka stýrimaður?
— Nei, alltaf verið háseti.
— Hefur þú veitt fyrir
innan 12 mílna mörkin?
— Ég hef verið við Fær-
eyjar og aldrei verið gripinn
í landhelgi hér.
— Ekki það?
— Nei, ég sagðist aldrei
hafa veitt fyrir innan, ja,
varðskipið kom einu sinni að
okkur ....
— Og tók ykkur?
— Nei, þeir sögðu bara að
við værum fyrir innan. Og
svo fórum við út fyrir.
— Kölluðu þið ekki brezku
herskipin til hjálpar?
— Nei.
— Hvernig var andrúms-
loftið um borð í brezku togur.
unum á lögbrotasvæðunum.
■— Allright.
— Vilja brezku sjómennirn
ir veiða fyrir innan 12 mílurn-
ar?
— Þeir vilja veiða alls
staðar, þar sem fiskur er.
— Heldurðu að þeir séu
reiðir yfir því að þurfa að
fara út fyrir landhelgina
núna?
— Þeir hljóta að vera það
Nú verða þeir að sækja
lengra, t. d. til Grænlands og
Bjarnareyjar.
— Hvernig lízt ykkur á að
vera í Hafnarfirði.
— Ágætlega. Við höfum
komið hér áður.
— Hér eru engar bjórstofur
og engan bjór að fá. Hvað
ætlið þið að drekka?
— Brennivín.
Svo kvöddum við þá félaga
og báðum þá vel að lifa, en
kölluðum á eftir þeim: — Nú
verður gaman fyrir ykkur að
veiða í íslenzku landhelginni,
því nú eru þetta löglegar veið-
ar.
Þeir hlógu og veifuðu til
okkar, þeim líkaði vel þessi
tónn, það var auljgóst mál.
Að lokum komu Pólverjarn-
ir upp á bryggjuna. Þeir kváð
ust heita Richard Wickel, 26
ára og Stanislaw Kowalcizek,
einnig 26 ára, og báðir fiski-
menn frá Stettin. Þeir sögðust
hafa verið nokkra mánuði í
Englandi.
Við spurðum:
— Flúðuð þið frá Póllandi?
— Hvert fer blaðið, spurði
Wickel og leit rannsakandi á
okkur.
— Hvernig líkaði ykkur
þessi fyrsta sjóferð? spurðum
við.
— Vel. Þetta er að vísu dá-
lítið erfitt starf, en fiskveiðar
eru alls staðar erfiðar. Okkur
líkar hér vel.
— Það er gott að heyra. Af
hverju komuð þið til Eng-
lands?
— Við fengum leyfi til þess
að heimsækja ættingja.
— Ætlið þið að fara heim
aftur?
— Vitum það ekki. Kannski
verðum við á íslandi. Maður
veit aldrei. Við eigum báðir
foreldra og systkini heima.
Það er dálítið kalt hér.
Fylkir kom utan úr myrkrinu og iagðist að bryggju í Hafnar-
firði. í stafni stóðu 2 sjómenn, annar pólskur, hinn íslenzkur.
STAKSTEIHAR
Sovét og söluskatturinn
I Sovétríkjunum og öllum
kommúnistaríkjunum austan
járntjalds eru háir söluskattar
aðaltekjulindir ríkissjóðanna.
Þar telja kommúnistar slíkan
skatt sjálfsagðan og einkar
hentugan. Enginn minnist á þaS
þar, að álagning söluskatts sé
„árás á almenning** eða sérstak-
lega hættuleg hagsmunum hinna
efnaminni borgara í þjóðfélög-
unum.
1 þessum rikjum eru sölu-
skattar einnig miklu hærri held-
ur en tíðkast hefur hér á landi,
og ráðgert er með hinum nýja
söluskatti, sem nú er verið að
leggja á.
Minntust ekki
á blóðpeninga
Þegar á þetta er litið, sæftr
það ekki lítilli furðu, að komm-
únistar telja söluskattinn, sem
Alþingi er nú að lögfesta, ein-
hvern ranglátasta og hættuleg-
asta skatt, sem nokkru sinni hef-
ur verið á lagður hér á landi.
Sjálfir áttu þeir auðvitað þátt
í því í vinstri stjórninni að inn-
heunta söluskatt. Einar Olgeirs-
son og Lúðvík Jósefsson minnt-
ust ekkert á það þá, að slíkur
skattur væri blóðpeningur, sem
kreistur væri undan nöglum al-
þýðu manna í landinu.
Þá var öldin önnur
Út yfir tekur þó hræsnin í
Framsóknarmönnunum, þegar
þeir þykjast vera eihdregnir and-
stæðingar söluskatta. Eysteinn
Jónsson, sem verið hefur fjár-
málaráðherra á 2. áratug hefur
svo að segja á hverju ári í ráð-
herratíð sinni talað fyrir minni
söluskatts. Hefur hann þá jafn-
ar talið hann réttlátan og eðli-
legan tekjustofn.
Nú stendur þessi sami Ey-
steinn upp á Alþingi og grætur
krókódílstárum yfir því, hversu
hart þessi skattur muni bitna á
alþýðu manna!!
Það er annars dálítið ein-
kennilegt, að heyra þennan skatt-
ránspostula kveinka sér undan
nýjum sköttum. Enginn hefur
gengið lengra í því en hann að
leggja á óréttláta og þungbæra
skatta. Undir forystu hans hefur
Framsóknarflokkurinn teygt
skattheimtukrumlu sína dýpra
og dýpra ofan í vasa alls al-
mennings í landinu.
Framsókn og fjárlögin
Framsóknarflokkurinn hefur
nú lagt fram á Alþingi tillögur
um að hækka heildarniðurstöð-
ur fjárlaganna um allt að 100
millj. kr. Leggja fulltrúar flokks
ins i fjárveitinganefnd til að
tekjuáætlun fjárlaganna sé
hækkuð um 96 millj. króna Þess-
um tekjuauka vilja þeir svo
verja til margvíslegra fram-
kvæmda.
Þannig framkvæma Framsókn-
armenn yfirlýsingar sinar um
það að nú þurfi að draga úr út-
gjöldum fjárlaga og spara. Full-
trúar þeirra í fjárveitinganefnd
hafa ekki lagt fram eina ein-
ustu sparnaðartillögu. Þeir hafa
aðeins lagt til að heildarútgjöld
fjárlaga verði hækkuð um nær
100 millj. kr.
Vafalaust mun Tíminn halda
áfram að skamma rikisstjórnina
fyrir of há fjárlög og skort á
sparnaðarvilja. En á sama tíma
eru Framsóknarmenn að flytja
stórkostlegar útgjaldatillögur á
Alþingi. Þannig er samræmið í
orðum og athöfnum hjá Tíma-
liðinu um þessar mundir.