Morgunblaðið - 27.04.1960, Blaðsíða 8

8
MORGVNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 27. aprfl 1960
Nokkrir Fulbright-styrkþegar. Gerður Jóhannsdóttir stendur þriðja frá vinstri.
Skólar kenna ungum
stúlkum barnauppeldi
Rætt v/ð Gerð/ Jóhannsdóttur, húsmæbrakennara
Enn um netatjón
Grindavíkurbáta
TOíGFRÚ Gerður Jóhannsdóttir
er fyrir skömmu komin til lands-
ins eftir sex mánaða námsdvöl
í Bandaríkjunum. Fréttamaður
hitti hana að máli og bað hana
að svara nokkrum spurningum
varðandi förina vestur um haf.
Varð hún góðfúslega við þeim
tilmælum.
Hver voru tildrög ferðarinn-
ar? Ég hlaut Fulbright-styrk til
sex mánaða náms- og kynnis-
dvalar í Bandaríkjunum. — Við
vorum fjögur frá íslandi, sem
styrkinn hlutum að þessu sinni
Og urðu samferða vestur um haf
hinn 27. ágúst sl., en ég kom heim
2. marz sl. — Hvar hafðirðu aðal
bækistöð þína vestra? — í þrjá
mánuði stundaði ég nám við hús-
mærðakennaradeild háskólans í
Carbondale i Illinoisfylki.
Hvernig er slíkum námskeið-
um hagað? — Það er ekki ætl-
azt til, að maður stundi einvörð-
ungu skólanám, heldur er annar
megintilgangurinn að kynnast
amerísku þjóðlífi, heimsækja
skóla og hvers konar opinberar
stofnanir. — Auk þess er miðað
að því að efla skilning og skapa
vináttutengsl þjóða milli. Það
féll oft í minn hlut að veita upp-
lýsingar í ýmsum greinum um
land mitt og þjóð.
Mætti frábærri gestrisni.
Hafðirðu tækifæri til að kynn-
ast amerísku heimilislífi?
Bæði meðan á námskeiðinu
stóð og eins að því íoknu á ferða
lagi gegnum þver Bandaríkin
þáði ég heimboð hjá fjölda mörg-
um fjölskyldum, og mætti ég
hvarvetna frábærri gestrisni og
ógleymanlegri vinsemd. f þessum
heimSóknum á einkaheimili
fannst mér alveg sérstaklega
ánægjulegt að tala við
bandarísk börn. Mörg þeirra
voru beinlínis búin að búa
sig undir það, að mæta íslendingi
og höfðu jafnvel á takteinum
spurningalista varðandi eitt og
annað, sem þau höfðu áhuga fyr-
ir að fræðast um. Amerískir for-
eldrar líta á það sem fræðslu-
og uppeldisatriði, að börn þeirra
fái að komast í snertingu við fuil
trúa annarra þjóða.
Virtist þér hibýlaprýði á einka
heimilum þar vestra í svipuðum
stíl og hjá okkur? — Öll þau
heimili, sem ég kom á voru fal-
leg og búin nýtízku þægindum«og
heimilistækjum. Tæplega mun
jafn algengt og hjá okkur að
hafa safn góðra bóka og fögur
listaverk á veggjum. Og ekki
minnist ég þess að hafa séð banda
rísk heimili prýdd fagurri handa
vinnu húsmóðurinnar, en segja
má, að slíkt sé eitt áf aðalsmerkj-
um íslenzkra heimila. — Flestar
húsmæður þar vinna utan heim-
ila sinna og gefst því takmark-
aður tími til handavinnu og heim
ilisiðnaðar.
En ég legg ríka áherzlu á það,
að heimili þau, sem ég kynntist,
voru blæfögur og stilhrein, og
bandariskar húsmæður kunna
einkar vel að taka hlýlega á móti
gestum sínum og láta þeim líða
vel og gera þeim komuna eftir-
minnilega.
Meðal íslendinga.
Hittirðu marga íslendinga bú-
setta vestan hafs?
Meðan ég var um kyrrt í Car-
bondale, hitti ég enga íslendinga,
en eftir að ég tók að ferðast um,
má segja, að ég hafi hitt íslend-
inga á hverjum viðkomustað. Ég
minnist með sérstaklega hlýjum
huga þeirrar ástúðar, sem þeir
auðsýndu mér. — Af allri þeirra
góðvild er mér þó ef.til vill efst
í huga, þegar mér var boðið á
fund vestur-íslenzkra kvenna í
Seattle. Þar kynntist ég mörg-,
um konum, sumar eru jafnvfe.
fæddar vestra, en af íslenzkum
foreldrum, en aðrar höfðu flutzt
barnungar að heiman, en þó töl-
uðu þessar konur kjarngóða ís-
lenzku og sumar meira að segja
með greinlegum norðlenzkum
málblæ.
— Gafst þér tækifæri til að
sækja opinbera hljómleika, leik-
hús eða söngleikhús í Bandaríkj-
unum? — Ég var sífellt á ferð
og flugi eða algjörlega bundin
við nám, en stopulum tómstund-
um var að langmestu leyti ráð-
stafað til hverskonar heimboða.
En þrátt fyrir þetta hafði ég eitt
sinn tækifæri til að hlýða á hríf-
andi barnakór þýzkan, sem var
í söngför um Bandaríkin.
Ég sé, að þið Krustjoff hafið
verið að spóka ykkur samtímis
í Bandaríkjunum. Bar hann
nokkru sinni fyrir augu þín? Já,
ég held það nú, ég sem stóð í
tvo klukkutíma í steikjandi hita
til að sjá hann aka um aðal-
götur Washingtonborgar. Er mér
óhætt að fullyrða, að ekkert var
ofmælt um það í íslenzku blöð-
unum, að móttökur Washington-
búa hefðu einkennzt af tómlæti.
Þú hefur auðvitað kynnzt sjón
varpi á ferð þinni vestur?
Ein spurning, sem fyrir mig var
lögð hvarvetna var þessi: „Hafið
þið ekki sjónvarp á fslandi?" Að
fenginni reynslu í Bandaríkun-
um af sjónvarpinu svaraði ég allt

Gerður Jóhannsdóttir.
af á sömu leið: Nei, hamingjunni
sé lof. — Við höfum ekkert sjón-
varp og engan tíma aflögu til að
sinna slíkn.
Húsmæðrafræðslan.
Svo komum við að kjarna máis
ins. Kynntist þú nokkrum mikils
verðum nýjungum í sérgrein
þinni? — Þetta er nú eiginlega
samvizkuspurning. En því er til
að svara, að í Bandarikjunum
eru ekki húsmæðraskólar í því
formi, sem tíðkast hérlendis, þótt
húsmæðrafræðslan standi þar
vestra á mjtig háu stigi og hún
sé afarfjölbreytt bæði í gagn-
fræðaskólum og verknámsskói-
um. — Mér fannst það sérstak-
lega athyglisvert hversu ríka
áherzlu skólarnir leggja á það að
Hr. ritstjóri.
Hinn 20. apríl sl. eru í blaði
yðar og fleiri dagblöðum Reykja
víkur fréttir af hinu mikla veið-
arfæratjóni, sem Grindavíkurbát
ar urðu fyrir aðfaranótt föstu-
dagsins langa og aðfaranótt laug
ardagsins fyrir páska.
Þar sem ég er einn formanna
í Grindavík, er fyrir hvað mestu
veiðarfæratjóni varð, vil ég leyfa
mér að geta nokkurra staðreynda
í þessu máli, og það ekki sízt
vegna þess, hve mjög er hall-
að réttu máli í fréttaflutningi
af atburði þessum.
Ég mun vera sá, er fyrstur
lagði net mín á þessari vertið á
svæði það, er veiðarfæratjónið
átti sér stað á, og það gerði ég
hinn 28. marz sl., og hafði þau
þar óslitið þar til togararnir
hirtu þau. Hinir Grindavíkur-
bátarnir fluttu sig síðan á þetta
svæði næstu daga og voru all-
flestir komnir þangað hinn 10.
apríl.
í blaðaskrifum er haldið fram,
að bátarnir hafi ætlað að flæma
kenna ungum stúlkum barna-
uppeldi bæði með bóklegi'i
fræðslu og einnig á þann hátt að
gefa nemendum tækifæri til að
umgangast börnin í sérstökum
leikskólum, þar sem nemendurn-
ir blanda geði við börnin í leik
og starfi eftir leiðbeiningum
kennaranna.
Viltu að síðustu geta um nokk-
uð sérstakt varðandi kynni þín
af Bandaríkjunum? — Að ýmsu
leyti öðlaðist ég nýjan skilning
á Bandaríkjunum, þjóðlífi og
menningu. Ég kynntist því af
eigin raun, að menningarlíf
þeirra er allt annað en það, sem
bandarískar kvikmyndir gefa
hugmynd um. — Mér fannst það
einnig ósegjanleg ánægja að fá
þetta einstæða tækifæri til að
kynnast fólki af alls konar þjóð-
ernum. — A þessum sama Ful-
brightstyrk og ég hlaut voru ná-
lega fimm hundruð manns frá
sjötíu og fjórum þjóðum.
Bandarískt fólk er frjálslegt í
framkomu, vinsamlegt og skyldu
rækið. — Trúar- og kirkjulíf er
þar mjög blómlegt og traust og
þykir það alveg sjálfsagt, að
hver og einn fari reglulega í
kirkju á hverjum sunnudegi. —
Öll kristindómsfræðsla barna er
þar í höndum kirkjunnar, en ekki
skólanna eins og hér hjá okkur.
Fylgdu nokkrar sérstakar kvað
ir námsstyrknum?
Mér var gert að skyldu að
hlýða nákvæmlega settum regl-
um bæði varðandi námskeiðið og
námið þar og einnig að fylgja
fastri áætlun í öllu ferðalaginu.
— En auk þess þurfti ég svo að
lokum að skila ýtarlegri skýrslu
um nám mitt og ferðalag þar
vestra.
Laugarvatni, 24. marz 1960
Þórður Kristleifsson.
vesalings togarana í burtu af
miðunum, þar sem þeir hefðu
stundað veiðar um langan tíma
og ættu því allan rétj;.
En sannleikurinn er sá, að á
þessu svæði var enginn togari
fyrstu dagana, sem bátarnir
lögðu net sín þar. Það er fyrst
aðfaranótt miðvikudagsins 13.
apríl, sem togarnir koma inn á
netjasvæði bátanna. Því þegar
bátarnir koma að netjum sínum
á miðvikudagsmorguninn sjá
þeir hvar togararnir eru á veið-
um inn um netin og toga jafnvel
yfir netjatrossurnar. Átti ég þá
tal við skipstjórann á bv. Ing-
ólfi Arnarsyni um að aðfarir
þessar væru mjög hættulegar, en
hann tjáði mér að þetta væri í
bezta lagi, þar sem hann væri
með flottroll og trollið væri svo
ofarlega í sjónum, að það gæti
alls ekki tekið niður í netin. Er
sú skoðun meðal togaramanna,
að það sé allt í lagi með að toga
yfir netjatrossur með flottrolli.
Skýrði ég þá skipstjóranum frá
því, að á hverri netjatrossu
væru tvær uppistöður og ef troll
ið eða trollhlerarnir lentu á
þeim og slitu þær, þá væru netin
töpuð. Þess skal getið að skip-
herrann á varðskipinu Ægi
fylgdist með orðaskipum þess-
um.
Eftir þetta færðu bátarnir
netjatrossurnar meira saman og
komu betra skipulagi á svæðið,
því þeim var ljós hættan, sem
af togurunum stafaði.
Þess skal einnig getið, að
fyrstu dagana sem netin voru á
þessu umrædda svæði var afli
lítill, en fór vaxandi er líða tók
nær páskum. Fylgdust togararn-
ir vel með fiskigögnunni og bók-
staflega eltu fiskinn í netjatross
urnar, enda þótt þeim væri vel
kunnugt um legu þeirra, þar sem
varðskipið Ægir var búið að til-
kynna þeim hvar netjasvæðið
væri.
Það er hörmulegt til þess að
vita, að á meðan ráðstefnan um
réttarreglur á hafinu stendur
sem hæst í Genf, skuli íslenzkir
togaraskipstjórar gera sér leik
að því, að sniðganga lög og rétt
innan íslenzkrar lögsögu. Og
á meðan íslenzka sendinefndin á
ráðstefnunni er að reyna að af-
sann að nokkur sögulegur rétt-
ur sé til um fiskveiðar,
þá rísa íslenzkir togara-
skipstjórar upp til handa og fóta
og krefjast sögulegs réttar inn-
an 12 mílna veiðilögsögunnar. —
Þarna fékk Bretinn góða banda-
menn. íslenzku togaramir eru
líka þeir einu auk Bretans, sem
sýnt hafa yfirgang og virðingar-
leysi fyrir rétti og eignum ann-
arra innan 12 sjómílna mark-
anna.
Grindavík er smá þorp með að-
eins rúma 700 íbvu, það á alla
sína afkomu tengda aflabrögðum
úr sjónum. En þrátt fyrir það
var níðzt á Grindvíkingum þeg-
ar grunnlínur voru dregnar og
aftur þegar fiskveiðitakmörkin
voru færð út í 12 sjómílur með
því að leyfa íslenzku togurunum
veiðar upp að 8 sjómílna mörk-
um.
Það er því krafa allra Grind-
víkinga, að allir togarar verði
færðir út fyrir 12 sjómílna fisk-
veiðitakmörkin, enda mun það
alls ekki vera hugmynd alls
þorra íslendinga, að íslenzku tog
ararnir eigi að keppa við smá-
báta um þær fáu fiskigöngur, er
koma upp á grunnmið.
Með þökk fyrir birtinguna.
Grindavík, 23. apríl 1960
Einar Símonarson