Morgunblaðið - 09.10.1960, Blaðsíða 17

Sunnuðagur 9. nlct. 1960
MORC.rnVTtTAfílÐ
17

■ - • 4?
'í."
• .YV^--
•V" •-'• v
y. '<••••■ ’ v:

neðanjarðarlestinni
P
•\"v^.r'.r.,,v.”vrn’

Á þessu svæði eru rifjaðir upp fyrir mönnum ýmsir atburðir úr borgarastyrjöldinn.
Frelsisl
tSUMÁR var opnaö mikiö
skemmtisvœöi í New York
ríki í Bandaríkjunum —
nœr 80 hektarar aö stœrö.
Hlaut þaö nafniö „Free-
domland“ —' Frelsisland. —
Má þaö kallast eins konar
„sögulegt safn“ undir berum
himni — og er vissulega ein-
stœtt í sihni röö. — / „Frels-
islandY' veröur hin stutta, en
viöburöaríka saga Banda-
ríkjanna Ijóslifandi fyrir
augum skoöandans. — Dansk
ur blaöamaöur, frá „Fkstra-
blaöinu“, heimsótti „Frelsis-
land“ skömmu eftir aö þaö
var opnaö jyrir almenning og
skrifaöi um það, sem fyrir
augun bar, í blaö sitt. Veröa
hér birtir lauslega þýddir
kaflar úr þeirri grein.
þar með þann eld, sem lagði
Chicago í rúst. — Það, sem
áður var harmleikur heillar
stórborgar, er nú fyrsta flokks
dægradvöl: Með jöfnu milli-
bilip berst ópið: „Eldur! Eld-
ur!“ út yfir Chicago-svæðið í
Frelsislandi — og slökkviliðs-
menn í fullum skrúða drífur
á vettvang — með hinar hand-
snúnu slökkvidælur sínar . . .
Logarnir læöast um „borg-
ina“, espast œ meir — og
áhorfendurnir eru látnir taka
þátt % björgunarstarfinu.
Börnunum gefst kostur á aö
aöstoöa viö aö snúa dœlunum
— og eftir nokkurn tíma tek-
ur eldurinn loks aö láta und-
an síga, eins og vatnssúlurn-
ar ynnu raunverulega bug á
honum . . .
En raunverulega eru það
nokkrir menn, er sitja í róleg-
heitum inni í eldtraustu her-
bergi, sem stjórna eldinum
með einföldum handtökum.
uninni fylgir ómetanleg, sögu-
leg fræðsla Þegar maður hef-
ur ferðazt um þá tæplega 80
hektara lands, sem svæðið
nær yfir, hefir maður ekki að-
eins kynnzt helztu einkennum
hins margbreytta landslags í
Bandaríkjunum í smækkaðri
mynd, heldur hefur maður
einnig kynnzt stuttri, en við-
burðarríkri sögu þeirra.
Maður getur ferðazt í farar-
tækjum frá hinum ólíkustu
tímum — og gerist margt á
— alveg eins og gerðist hinn
hryllilega aprílmorgun 1909 . .
Mest spennandi fannst mér
þó aö feröast meö fljótabátn-
um. Viö hverja bugöu á leiö-
inni má búast viö „árás Indí-
ána“. Skipstjórinn mundar
skammbyssuna — og ekki
viröist veita af, þvi aö úr
skógarþykkninu á bökkunum
senda „Rauöskinnar“ kveöj-
ur sínar. Brýr brotna, tré
— Austrið vill ekki standa
vestrinu að baki. Sú regla
gildir einnig á meginlandi
Ameríku. — Eftir að „sólskins
ríki“ Kaliforníu kom sér upp
hinu fræga „Disney-landi“,
hefur New York-ríki dreymt
um þá stund, er það gæti aft-
ur náð forystuhlutverki sínu,
frá þeim tíma, er Coney Is-
land var „heimsins mesta“ á
sínu sviði. Og sú stund rann
upp fyrir nokkru, þegar hlið-
unum að „Frelsislandi“ var
lokið upp. — Frelsisland er
ekki aðeins „stærst í heimi“
— nær 80 hektarar, á móti
rúmum 50 hektörum Disney-
lands — heldur er það einasta
skemmtisvæði í heimi, sem
getur auglýst, að þar brenni
heil borg — Chicago — á
mínútna fresti!
Kýrin hennar fru O’Leary
í steikjandi sumarhita
ist ég í
,frá miðju Manhattan, 150 göt-
ur til norðurs og áfram til
Bronx til þess að skoða
verkið. — Chicago var jivi
miður ekki í standi til að
brenna þann daginn — eitt-
hvað hafði úr lagi gengið í
tólum þeim og tækjum, sem
„stjórna“ brunanum. Ég varð
því að láta mér nægja að
skoða reyksvartar rústirnar
— og gægjast inn í hlöðuna,
þar sem gamla kýrin hennar
frú O’Leary sparkaði í olíu-
lugtina árið 1871 — og kveikti
Mörgum þykir skemmtilega hrollvekjandi að heimsækja „Draugaborgina“ — sem byggð er
eintómum beinagrindum.
„Bardagi viö Indíúna"
Frelsisland er að ýmsu leyti
talsvert frábrugðið flestum
öðrum opinberum skemmti-
svæðum — því með skemmt-
slíkum ferðum. Þegar maður
ekur t. d. um götur New York-
borgar í Kádilják módel 1909,
getur maður hæglega orðið
vitni að bankaráni. Vegalengd
ir eru litlar. Með hestdregnum
sporvögnum er hægt að kom-
ast á fimm mínútum frá New
York til Chicago — og á ein-
um sjö mínútum þýtur maður
með nákvæmri eftirmynd
Santa Fé-hraðlestarinnar til
Franciseo, þar sem húsin
hrynja með brauki og bramli
Skipstjórinn á vatnabátnum
skiptist á skotum við Indíána,
sem liggja í leyni í kjarrinu á
bakkanum (hvítu hringirnir)
— og litli drengurinn heldur
fyrir eyrun, þykir líklega nóg
um hvað leikurinn er raun-
veruiegur.
klofna og frá leyndum hátöl-
urum heyrast alls konar hljóö
skógarins.
Aöeins á einum staö ríkir
þögn — og þar er hún alger-
lega einráö. Þaö er í „Ghost
City“ — Draugaborginni, en
þar eru íbúarnir líka eintóm-
ar beinagrindur!
Á vígvöllusn
borgarastxíðsins
Þarna getum við líka heim-
sótt vígvelli borgarastyrjald-
arinnar — í hestvögnum'stríðs
fréttaritaranna. Og ekki vant-
ar þar ógnir raunveruleikans'.
Særðir og dauðir liggja þarna
allt um kring, púðurtunnur
springa í loft upp, járnbraut-
arlestir fara af sporinu o. s.
frv. — — En við komumst
heilu og höldnu gegnum allar
mannraunir — um það er séð
á æðstu stöðum — og sjáum
loks, er sá stóri atburður ger-
ist, að hershöfðingjarnir Lee
og Grant takast í hendur . . .
— ★ — '
- Þaö er vissulega ómetan-
legt fyrir sögukennarana aö
geta fariö meö nemendur sína
í heimsókn í Frelsisland —
sú ferö er áreiöanlega á viö
margar venjulegar kennslu-
stundir.
„Fljúgandi diskui"
En það er ekki bara fortíð-
in, sem þarna öðlast líf á ný.
Seinna meir verður líka hægt
að fara í geimferð frá Frelsis-
landi — í „fljúgandi diski“,
sem hefur sig í nokkurra
metra hæð yfir „Gervitungla-
borgina“, með hreyfanlegar
gangstéttir og bílabrautir og
fjarstýrðar bifreiðir. — Þeg-
ar maður hefst á loft, sér mað-
ur gegnum lítil „kýraugu“, •
hvernig „jörðin“ fjarlægist
smám saman, þar til hún er
orðin á stærð við fótbolta. —
Það eru kvikmyndir, teknar
úr eldflaugum frá Canaveral-
höfða, sem gera þessar sjón-
hverfingar svo eðlilegar.
- Mörg fleiri furöuverk get-
ur aö líta í Frelsislandi. Má
raunar segja, aö lúnn fátæki
feröamaöur geti þarna veitt
sér aö feröast stranda milli
i Bandaríkjunum — skoöaö
bœöi landslag, eins og þaö
gerist í hinum ýmsu hlutum
þess víölenda ríkis, og lifaö
aö nokkru sögulega atburði,
svo sem drepiö hefur veriö á
hér. — Þegar Disneyland í
Kaliforníu var opnaö, var þaö
táliö einstákt í sinni röð sem
skemmtisvæöi fyrir almenn-
ing — og vissulega er þaö
fádœma glœsilegt og skemmti
legt aö skoöa þaö. En ékki
er Frelsisland síöra, enda
varö aösókn að þessu
skemmtisvœöi þegar í staö
gífurleg. Þaö gefur liugmynd
um aösóknina, aö aöálakve’g-
urinn, sem liggur til Frelsis-
lands, seig um sex senti-
metra fyrsta hálfa mánuö-
inn, sem svœðiö var opiö
almenningi!
....Þar sem fortíöin öðlast líf — og harmleikir
liðins tíma verða dægradvöl dagsins ■ dag