Morgunblaðið - 30.10.1960, Blaðsíða 9

Sunnudagur 30. okt. 1960
MORCinSBlAÐIÐ
8
„Sókn á sæ og storð"
bók um ævi Þórarins Olgeirssonar skipstjóra
KÝ BÓK kom í verzlanir nú í
vikunni, Sókn á sæ og storð,
sem er æviminningar f’órarins
Olgeirssonar skipstjóra, skráðar
eftir frásögn hans af Sveini Sig-
urðssyni. Þetta er 304 bls. bók,
prýdd 94 myndum, og útgefandi
Bókastöð Eimreiðarinnar. Hún er
prentuð í ísafoldarprentsmiðju
hf. — í formála segir nöfundur
m. a. svo:
Viðburðarík ævi
„Æviminningar þes&ar eru
skráðar við samræður við Þór-
arin um liðna ævi hans — langa
og viðburðaríka, auðuga að bar-
áttu og reynslu, erfiða, en af-
kastamikla. Ég hef ekki kynnzt
meiri skapfestu en hans, né ein-
beitari vilja. Ég hef, þrátt fynr
ágæta samvinnu okkar, stundum
rengt hann um sumt, sem hann
hefur sagt mér af hörkunni við
sjálfan sig á sjónum. En svo hef
ég fengið það staðfest af gömlum
skipverjum hans og öðrum sam-
ferðamönnum hans í lífinu, að
ailt, sem hann hefur sagt í þeim
efnum, er ómengaður veruleiki".
í bókinni er meðal annars rak-
in saga landhelgismálsins ís-
lenzka og löndunardeilunnar við
brezka útgerðarmenn, — frá því
að Ólafur Thors forsætisráðherra
lýsti yfir útfærslu landhelginnar
úr 3 í 4 mílur hinn 19. marz 1952
•— Greint er frá átökunum í lönd
unardeilunni, og hvernig tókst
að rjúfa bannið með félagssam-
tökum, sem stofnað var til í
Grimsby, þegar öll sund voru
að lokast um lausn. — Þá er m.a.
rakin saga Dawsons-málsins svo-
nefnda, og hvernig tókst að af-
styra alvarlegu áf alli af þeim við-
skiptum og tjóni fyrir íslenzka
úigerð.
Skipt í 30 kafia
Bókin hefst á bernskuminning-
um Þórarins, síðan eru rakin
störf hans, eyrarvinna, skútulíf j
og vera hans á togurum. Annars
eru kaflarnir í bókinni 30 tals-
ins, og má t. d. nefna: Heims-
styrjöldin haggar áætlun, Litazt
um í Lincolnshire, Aftur siglt á ís
landsmið, Viðureignin á Reykja-
vikurhöfn. Brezk-íslenzk fisk-
veiðiviðskipti fyrr og síðar, Starf
mitt í Fleetwood styrjaidarárin
1940—1943. Smíði nýsköpunar-
togaranna, Aðdragandi löndunar
bannsins, Brezk skrif um land-
helgisdeiluna, Dawson kemur til
sögunnar, Landhelgisdeilan leyst.
Árangur baráttunnar í löndunar-
deilunni og framtíðarhorfur, Að
kvöldi dags.
Dawson-málið
Um samskipti Þórarins við Daw
son segir m. a.:
„Eftir að málið var svo end-
anlega til lykta leitt, vildi Daw-
son fá að segja blaðamönnum,
sem ólmir vildu fá að vita, hvern
ig viðskiptunum milli hans og
JTiB hefði lyktað, að hann hefði
séð aumur á íslenzkum fiski-
mönnum og látið málið falla nið-
ur, borgað fullar bætur, enda
þótt fiskurinn hefði verið
skemmdur og fleira hefði verið
vangert af þeirra hálfu. Vildi
hann fá mig til að skrifa undir
þetta, til birtingar með sér, handa
blöðunum. Ég brást reiður við og
hótaði honum, að allt málið
skyldi þá birt í blöðuhum, eins
og það var frá upphafi, með öll-
um hans vanskilum, ef hann léti
birta þetta. Hann guggnaði þa,
og varð það til þess, að hvorugur
aðili lét neitt eftir sér hafa til
blaðamanna- um úrslit málsins“.
Fiskveiðideilan
Um landhelgisdeiluna segir
Þórarin Olgeirsson í hinni nýju
bók, m. a.:
„Fiskveiðar íslendinga hafa um
langt skeið verið bundnar fyrsí
og fremst við brezkan markað.
Mikilvægt atriði er, að landhelgin
hefur verið færð út. Og ekki er
hitt síður mikilvægt, að hún sé
vel varin. Fjögra mílna land-
helgislínuna höfðu Bretar viður-
kennt í framkvæmd þó að ekki
hafi enn fengizt á þá viðurkenn-
ing opinber stimpiil brezku
stjórnarinnar. Nú hafa íslending
ar fært fiskveiðilandhelgina ein-
hliða út í 12 mílur. En það er
nú svo með landhelgismálið ís-
lenzka eins og önnur mál, sem
varða hagsmuni margra þjóða,
að þar er mest undir samvinnu
og gagnkvæmum skilningi komið
Varúð og samningalipurð eru
mikilsverðari atriði, ekki sízt fyr-
jr smáþjóð, en getsakir og stór-
yrði á mannfundum og í blöðum,
sem ekkert vald stendur á baK
við“.
— Saint- John
Frarah. af bls. 6.
hill. í fyrra hlaut þau einn helzti
fúlltrúi nútímaljóðagerðar, og að
þessu sinni falla þau í Svipaðan
jarðbeg, a. m. k. með tilliti til
þess, að Saint-John Perse er eitt
torskildasta skáld vorra tima —
sumir segja um aldir. Fram yfir
síðústu heimsstyrjöld var ai-
mennt litið á ljóðagerð hans sem
skáldskap fyrir skáld, en síðan
hafa verli hans skotið rótum mun
víðar.
Verk hans eru ekki mikil að
vöxtum (um það- bil 500 síður
á 55 árum), en þau bera óvenju
sterkan heildarsvip. Ljóð hans
eiga sér rætur í evrópskri bók-
menntahefð — en þau blómstra
í austrænu andrúmislofti. Hið
sérkennilega þjóðlíf, þar sem
menn hvaðanæva af hnettinum
eru samankomnir, og hin fjöl-
skrúðuga náttúra heitra landa
er brunnur ljóða hans.
Náttúran er honum hugleikið
viðfangsefni. Hann yrkir um
regnið, snjóinn og vindinn — er-
indi þrungin fegurð og ímyndun-
arafli — en hann kemur alltaf
að manninum og því sem hann
hefur skapað á jörðinni.
Hann yrkir um sigurvegarann,
sem nemur nýtt land og byggir
borg, til þess eins að yfirgefa
hana aftur og halda enn af stað
— Ijóð um fallvaltleikann og von-
ina.
Hann lýsir beiskju landflóttans
og íhugar, hvað verða muni um
yfirgefin verk mannanna: auðar
borgir, grafir, tóma brunna. En
vonleysið nær ekki tökum á hon-
um. Þrátt. fyrir faJlvaltleikann
trúir skáldið á manninn. Sú trú
er ekki þrautalending, heldur
djúpstæð sannfæring um að það
sé mikilfenglegt að vera maður
Við fyrstu- sýn virðist málið
á Ijóðunum vera „prósi“, en þau
búa yfir stórfenglegri hrynjandi,
hálfrími og stuðlum (sjaldan
venjulegu rimi). Stuðdum minnir
stíllinn á Biblíuna, þungur og
breiður.
Öll ljóð hans innihalda lof-
söngva og hátiðlega lífsgleði, en
þau bera einnig merki kaldra
og yfirvegaðra vitsmuna. Hann
syngur ekki — hann talar. Það
er mikill þungi í hinum löngu,
útreiknuðu og latnesk-formuðu
ljóðum hans, en hann fyllir les-
andann ekki tilfinningaólgu. Allt
sem gæti gefið tilefni til við
kvæmni er undanskilið. Ljóðin
eru hlutlæg og ópersónuleg.
Kvennakór Slysavamafélagsins og Karlakór Keflavíkur ásamt söngstjóra, Herbert Hriebers-
chek, skólastjórar söng- og óperuskólans, Vineenzo M. Demetz og undirleikara, Asgeiri Bein-
teinssyni.
F/órðu nemendalón'.eikar
Söng- og óperuskólans
Þar koma tram einsöngvarar
og tveir söngkórar
NÆSTKOMANDI miðvikud. efn-
ir Söng- og Óperuskóli V. M. De-
metz í Reykjavík til fjórðu nem-
endatónleika, sem haldnir eru á
vegum skólans Koma þar fram
einsöngvarar og tveir kórar, —
Kvennakór SJysavarnafélags ís-
lands og Karlakór Keflavikur.
Syngja kórarnir ýmist saman eða
hvor í sínu lagi, en stjórnandi
þeirra er Herbert Hrieberschek,
1. hornleikari Sinfóníuhljóm-
sveitarinnar.Hrieberschek hefur
annazt söngstjórn kórnna sL
þrjú ár, en þetta er fyrsta sinn,
sem hann stjórnar Karlakór
Keflavíkur á hljómleikum i
Reykjavík.
Skólastjóri Söng- og Óperuskól
ans, Vincenzo M. Demetz hefir
haft forgöngu um að efna til þess
arra hljómleika en hann hefur
kennt söngfélögum beggja kór-
anna söng og raddbeitingu. Und-
irleikari á hljómleikunum verð-
ur Ásgeir Beinteinsson, píanó-
leikari.
Fjölbreytt efnisskrá
Einsöngvarar, sem koma fram
á þessum nemendatónleikum eru
Björn Þorgeirsson (tenór), Þór-
unn Ólafsdóttir (sópran), Birgir
Halldórsson (tenór), Hulda Vict-
orsdóttir (sópran) og Erlingur
Vigfússon (tenór), en Snæbjörg
Snæbjarnardóttir (sópran), Jón
Sigurbjörnsson (bassi) og Hjálm
ar Kjartansson syngja einsöng
með kórnum.
Verkefni einsöngvaránna verða
eftir Mozart, Verdi, Leoncavallo,
Flotow, Schubert og Sigvalda
Kaldalóns. Kvennakórinn mun
einn flytja kórlög eftir Wagner
og Donizetti en Karlakórinn einn
verk eftir Mozart, Nicolai, Wagn
er og Verdi. Saman syngja kór-
arnir lög úr óperunni Normu
eftir Belíini, óperunni Ástar-
drykknum eftir Donizetti og Na-
! bucóo eftir Verdi.
Ráðgera óperusýningu
Söng- og Óperuskólinn hefur
nú starfað í nær sex ár og eru
þetta, sem fyrr segir, fjórðu nem
endatónleikar skólans. Þrír
söngvaranna, þau Hjálmar Kjart
anssön, Jón Sigurbjörnsson og
Snæbjörg Snæbjarnar hafa kom
ið fram á þeim öllum, Jón Sig-
urbjörnsson var við söngnám á
Ítalíu í sumar og Snæbjörg í
Salzburg.
Skólinn hefur formlega stofn-
að styrktarfélag. Geta menn
gerzt aðilar að því og fá þá tvo
aðgöngumiða að tónleikum s'kól-
nas, sem áætlað er að verði
tvenpir á ári hverju. Ársgjald
styrktarfélagsins er kr. 120,—.
Næstu hljómleikar skólans
verða væntanlega haldnir í marz
1961. Uppi eru ráðagerðir með
nemendum' skólans og Demetz,
skólastjóra, um að setja á svið
óperu á vegum skólans. Þá er
það ætlun skólastjóra og Hrie-
berscheks að halda áfram þessu
sam.starfi með kórfélögum hinna
tveggja kóra og nemendum skól-
ans.
Aðgöngumiðar að tónleikunum
verða seldir í bókaverzlun Lárus
ar Blöndal, Skólavörðustig og
Bókaverzlun Sigfúsar Eymunds-
sonar, Vesturveri.
Skáldið er mjög þögult um
eigin hagi og kýs að verkin séu
metin út af fyrir sig, án tillits
til hans sjálfs. Hann hóf að yrkja
þegar í menntaskóla, og var
óspart hvattur til þess af Francies
Jammes (symbolisti), sem var
nær 20 árum eldri. Á heimiii
jammes kynntist hann skáldinu
Paul Claudél ,sem hefur haft
méiri áhrif á hann en nokkur
annar maður, a. m. k. með ljóðlist
sinni, og ef til vill einnig á
persónulegt líf hans: með því að
sameina skáldköllunina stjórn-
málaframa.
Hann gekk í utanríkisþjónust-
una, og var sendur til Austur-
landa árið 1916, fyrst til Shanghai
og síðan til Peking, þar sem hann
var sendiráðsritari í 5 ár. í frí-
stundum lagði hann stund á
klassískar kínverskar bókmennt-
ir, eins og greinilega sést á ljóð-
um hans.
Að þessum árum liðnum hélt
hann heim til Frakklands, og var
fljótlega hækkaður í tign. Hann
var náinn samstarfsmaður
Aristide Briand, utanríkisráð-
hærra, og eftir dauða hans, komst
sá orðrómur á kreik, að Perse
réði í raun og veru stefnunni í
utanríkispólitík Frakklands, en
ekki hinir ýmsu utanríkisráðherr
ar.
Árið 1938 var hann förunautur
Daladiers, forsætisráðherra, á
fiórveldafundinum í Munchen,
en utanríkisráðherrann sat
heima. Hann sneri heim af fund-
inum, án þess að gera sér nokkr-
ar gyllivonir um varanlegan
frið, sannfærður um að bæði
Frakkland og England yrðu að
auka hernaðarmátt sinn fyrir
komandi uppgjör.
Þegar Frakkland beið hernað-
arlegan ósigur, sneri stjórnmála-
gæfan einnig bak; við Saint-John
Perse. Hann var andvígur upp-
gjafarsáttmálanum. Það var Paul
Reynaud, forsætisráðherra, í
rauninni einnig, en hann var veik
lyndur maður og lét leiðast af
ástmey sinni, sem lagði hatur
á Perse.
Forsætisráðherrann sagði hon-
um upp störfum, og eftir upp-
gjöfina var skáldið og stjórn-
málamaðurinn Saint-John Perse
sviptur ríkisborgararétti af Vichy
stjórninni, sem sömuleiðis gerði
eigur hans upptækar og strikaði
nafn hans úr frönsku heiðurs-
fylkingunni.
Píanótón-
leikar á
Akureyri
TÓNLISTARFÉLAG Akureyrar
efndi til II. tónleika sinna á þessu
árj miðvikudaginn 28. sept. síð-
astl. í Nýja-Bió. í þetta sinn var
það hin unga og efnilega lista-
kona, Steinunn S. Briem, sem fé-
lagið bauð styrktarfélögum sin-
um og gestum að hlýða á.
Það gat ekki dulizt athugui-
um hlustanda, að frú Steinunn
S. Briem er gædd mikilli tón-
listargáfu, og flutningur hennar
á verkunum ber vott um ágæta
kunnáttu, samvizkusemi og inn-
lifun í tónverk þau, er hún flytur.
Henni lætur sérstaklega vel að
túlka þau tónverk, sem búa yfir
miklum yndisþokka, þýðleika og
hlýju. En flutningur hennar á
Polonaise Op. 26. nr. 2. eftir
Chopin sannaði, að hún nær
einnig traustum tökum á djúpri
og voldugri, ástríðuþrunginm
tónlist.
Hljómleikarnir hófust með Són-
ötu í e-moll eftir Haydn. Það var
eins og listakonan væri ekki fylii
lega búin að ná sér á strik í þvi
verki, þótt hún léki það að vísu
mjög sæmilega. Er sennilegt, að
hljóðfærið, sem er alls ekki gott
hafi átt einhvern þátt í þvi. En
næsta verkefni, Arabesque Op.
18 eftir Schuman lék hún með
þeirri prýði, dýpt og yndisþokka,
sem hæfði þessu gullfallega lagi
hins mikla tónskálds. Þar með
var brautin rudd, og listakonan
lék lögin með æ vaxandi snilld
til loka hljómleikanna. Síðasta
verkið á hljómleikunum var
Poems eftir Cyril Scott, fimm
yndisleg tónamálverk, þar sem
beztu kostir listakonunnar nutu
sín að fullu: fullkomin leikni,
algjör innlifun, samvizkusemi.
Það var snilldarlegt og ógleyman
lega yndislegt.
Viðtölcur áheyrenda voru
prýðilegar ,og listakonan varð að
leika tvö aukalög.
Það er óhætt að spá frú Stein-
unni glæsilegri framtíð sem
píanóleikara, ef ekkert óvæm
hindrar hana á þeirri braut.
Áskell Snorrason.