Morgunblaðið - 21.06.1964, Blaðsíða 28

28
MORCUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 21. júní 1964
í JOSEPHINE ED( IR
31
FÍAl SYSTIR
blóm, hanzkar, blævængir og
ilmvötn. Og svo einstaka skart-
gripir, en þá endursendi ég
alltaf.
Ég var alveg viljalaus og þráði
að sjá Brendan aftur, og lét því
Soffíu stjórna þessum Frivolity-
ferli mínum. Eg var þekkt að
því að vera siðsöm stúlka, enda
hafði ég alltaf fylgd í leikhúsið
og út því; það var Minna frænka,
sem sofnaði alltaf í vagninum
eða í búningsherberginu yfir
bjórglasi, og þetta hlýtur að
hafa reynt á hana, en aldrei
leyfði hún mér að þiggja kvöld-
verðarboð eftir sýningu. Ég varð
að fara heim, nema því aðeins
■ að Soffía færi með mig eitthvað
út, og þá voru alltaf Woodbourne
lávarður og Hugh Travers í
fylgd með okkur.
Minn tími var á daginn, þegar
Soffía fór með mig í hádegis-
verðarboð eða skemmtisiglingu
á ánni, á véðhlaup eða í teboð,
yfirleitt á allar skemmtanir
tízkufólksins. Ég ók með Soffíu
í skemmtigarðinum, rétt eins og
upprennandi aðalsstúlka með
mömmu sinni, enda þótt ég hefði
fleiri unga menn á eftir mér,
en þær, hvenær sem vagninn
stanzaði.
í fyrstu vikunni minni i leik-
húsinu, fékk ég bréf frá Mar-
jorie, sem svar við mínu bréfi
og hún bauð mér í te í Blooms-
bury. Ég fékk leyfi hjá Soffíu
og Jakes ók mér þangað.
Þegar ég hringdi bjöllunni,
heyrði ég trítlandi fótatak inni
fyrir og Marjorie kallaði til mín
að koma inn. Þarna var hún í
tómu setustofunni, umkringd
skjalaskápum og pappírshrúg-
um og fánum, sem á var málað:
„Kosningarrétt handa konum!“,
og hún sat við eina af þessum
nýtízku ritvélum, með gleraug-
un hangandi á nefinu og rauða
hárið rekið upp í hnút.
Flóra frænka kom inn og heils
aði mér vingjarnlega.
— Blessað barnið, sagði hún.
— Hún lítur út eins og rós og
ilmar eins og rós. Við erum bún-
ar að gleyma öllum snyrtileik
hérna.
Hún sagði þetta ekki eins og
hún væri neitt andvíg snyrtileik
anum, heldur gaf hún í skyn, að
þær hefðu annað þarfara að gera
en standa í slíku.
Við höfum sett upp nverfismið
stöð hérna, útskýrði Marjorie.
— Seztu niður ef þú finnur nokk
urn stólinn, og ég skal koma með
tebolla.
Ég færði bréfahrúgu og lím-
dollu af stól og settist niður og
brátt kom Marjorie inn með te-
bakka og stóra köku. Mér varð
hugsað til fínu máltíðanna og
þessara þriggja kvenna, Minnu
frænku, Smithers og þvottakon-
unnar, sem þræluðu eins og þær
gerðu, til þess að ég gæti verið
nógu fín og litið út eins og rós.
Ég leit á blekuga fingurna á
Flóru og þreytulega, greindar-
lega andlitið á henni, og í fyrsta
sinn á ævinni fannst mér ég
einskisnýtt sníkjudýr.
Eg varð þess vör, að þær
höfðu gert hlé á vinnu sinni af
kurteisisástæðum einum saman,
og að jafnskjótt sem ég væri
horfin ú4 um dyrnar, tækju þær
aftur til við þrældóm sinn.
Meðan ég stóð þarna við, kom
allskonar fólk, þar á meðal
nokkrir karlmenn og sendlar, en
flest voru þetta alvarlegar og
ekki sérlega vel búnar konur, á
öllum aldri og af öllum stéttum
og gerðum.
En um leið og við byrjuðum að
smakka á teinu, sagði Flóra: —
Hún Marjorie sýndi mér bréfið
þitt, Rósa. Hvernig getum við
hjálpað þér
Ég leit á hana og roðnaði og
sagði: Ég veit, að þú hneykslast.
— Ekki býst ég við því, svar-
aði Flóra vingjarnlega.
— Hún Soffía systir mín . . .
byrjaði ég.
Flóra frænka lauk setningunni
fyrir mig: . . . hefur þegið vernd
Woodbourne lávarðar.
Ég leit á hana hissa, en hún
hló bara og sagði: — Ég las um
það í blöðunum. Þú skalt ekki
halda, að ég sé upp úr því vaxin
að hafa gaman af hneykslissögum
um fina fólkið.
Marjorie sagði, hneyksluð: —
Mér finnst þú ættir að fara frá
henni tafarlaust. Hún stóð upp.
— Þetta ástand er bæði ósiðlegt
og óvirðulegt.
En Flóra frænka sagði gólát-
lega: — Seztu niður, væna mín.
Þú ert ekki á leiksviðinu núna.
Nei, þetta er ekki svona einfalt,
eða finnst þér það, Rósa?
— Nei, svaraði ég og mér
hálf-svelgdist á, um leið og ég
leit á Flóru. — Mér þykir mjög
vænt um hana. Það getur vel
verið, að hún breyti ekki rétt, en
hvað sem því líður, þá hefur hún
séð mér farborða síðan hún
mamma okkar dó. —Og það var
oft erfitt. Hún hefur verið mér
bæði faðir og móðir — allt. Hú,n
er enn mjög ung. Ég veit, að
lfinaðarhættir hennar eru ein-
mitt það, sem þú ert að berjast
gegn, Marjorie,_ en hún hefur
líka átt í stríði. Ég gæti ekki sært
hana, né farið frá henni — ég
er henni of skuldbundin til þess
— en. . . .
Ég þagnaði, en Flóra lauk mál
inu fyrir mig. Hún var skilnings
ríkasta kona, sem ég hafði
nokkurntíma fyrir hitt. Og nú
sagði hún, rólega eins og fyrr: —
En þú vildir víst gjarna vita,
að þú ættir þér eitthvert athvarf,
ef í harðbakka slægi, og ein-
hverja vini, ef þú þyrftir á að
halda?
Það var nú einmitt það, sem
ég þráði, og augu mín fylltust
tárum af eintómri þakklætistil-
finningu. Og Marjorie svaraði
strax: — Auðvitað geturðu kom
ið og verið hjá okkur, hvenær
sem þú vilt — ekki satt, Flóra
frænka?
— Víst getur hún það. Við
höfum auðvitað ekki upp á að
bjóða öll þægindin og fínheitin,
en þú ert vön, Rósa, en þú ert
velkomin hingað. Mundu það.
Hvenær sem er og hvernig sem
á stendur — ef þig langar að
koma, þá komdu.
— Þakka þér fyrir.
Flóra frænka kyssti mig og
sagði: — Þú verður að hafa mig
afsakaða. Ég á að hafa fund 1
kvöld og er ekki alveg búin að
semja ræðuna mína. Marjorie,
það er engin þörf fyrir þig að
þræla svona stanzlaust, hvers
vegna farið þið ekki út í þessu
ágæta veðri?
— Komdu út að aka, Mar-
jorie, sagði ég með ákafa. —
Jakes er með vagninn hérna fyr
ir utan.
— Ég þagnaði um leið og ég
leit á Flóru frænku, því að mér
datt í hug, að hún kærði sig
ekkfert um, að Marjorie færi að
aka í vagninum hennar Soffíu.
101
BYLTINGIN I RUSSLANDI 1917
ALAN MOOREHEAD
Jafnvel Kamenev, sem hingað
til hafði verið einhver eindregn
asti fylgismaður Lenins, tók
þátt í þessum almenna andróðri.
Hinn 18. apríl birti hann í
Pravda gagnrýni á Aprílsetning
arnar, og þegar fyrirlestur Len-
ins var gefinn út á prenti, dag-
inn eftir, réðst hann enn að hon-
um. Brátt barst það út um Petro
grad, að bolsjevíkarnir hefðu af-
neitað Lenin, og öllum í bráða-
birgðastjórninni, og Ex-Com
létti stórum.
Lenin virðist hafa verið hinn
rólegasti. í dálkum Pravda og
innan innsta hrings bolsjevíka-
flokksins, hélt hann áfram að
hamast gegn gagnrýnendum sín-
um, með sinni gömlu þrákelkni,
og aðeins í eínkabréfum hans
má sjá þess vott, að honum var
hætt að standa á sama, þótt hann
léti ekki á því bera. Hinn 25.
apríl, þegar hann virtist vera að
hverfa aftur í byltingarþvarg
síðustu ellefu áranna, skrifaði
hann bæði Ganetsky í Stokk-
hólmi og Karpinsky í Genf, og
það má merkja nokkra heimþrá
til Svisslands — „þessa bölvaða
Svisslands", eins og hann orðar
það sjálfur. Hann kvartar um,
að Rússland sé hræðilega ein-
angrað — bréfaskoðunin stöðvi
öll bréfaskipti. Hann skrifar:
„Bréfaskoðunin hér er ofsaleg
ofsókn borgaralýðsins hér gegn
okkur .... borgarlýðurinn
ræðst að okkur fyrir að hafa
ferðazt yfir Þýzkaland .... það
gengur hræðileg þjóðernisgor-
geirs-hitasótt hjá sósíaldemókröt
unum og sósíalbyltingarflokkn-
um .... við verðum fyrir hrotta
legum ofsóknum fyrir að vera
andvígir einingu." Og svo biður
hann um peninga. Þetta er rödd
utangarðsmannsins, mannsins,
sem hefur ekki átt annað erindi
heim en að finna sitt eigið fólk
leiðinlegt, önugt og smáborgara-
legt.
En eitt var samt Lenin til stuðn
ings og það mikilsvret. Ástandið
var þannig, að sérhverjum stjórn
málamanni var ýtt fyrst til þess-
arar hliðarinnar og síðan til hinn
ar, en samtímis var Lenin einn
með það til síns ágætis að fylgja
vægðarlaust sínu striki og rök-
semdarfærslu, og þannig stóð
hann miklu nær hinum ómennt-
aða og óábyrga múg Rússlands
en nokkur annar maður. Loforð
hans um auðskiptingu og frelsi
til handa lítilmaganum hlaut að
hafa geysileg áhrif, og múgur-
inn var enn í skapi til að berj-
ast gegn valdbeitingunni. Lenin
var í niðurrifsskapi og vildi
ræna síðustu ummerkjunum um
keisaraveldið, og þetta fannst
múgnum býsna miklu girnilegra
en hitt að byggja aftur upp lög
og reglu. Gagnvart þessari djarf
mannlegu stefnu voru tilraunir
Ex-Com og bráðabirgðastjórnar-
innar til að hemla byltinguna
og konia öllu í samt lag, heldur
sviplitlar.
En auk þess hjálpuðu andstæð
ingar Lenins honum í hverju
sporL Þeirra eina von var sam-
einingin, en þess í stað framdi
Ex-Com þráfaldlega skemmdar-
verk á bráðabirgðastjórninni og
hægrisósíalistarnir héldu áfram
að berjast með sjálfsmorðlegri
grimmd, sín í millL
Ástandið var komið á suðu-
mark 1 maíbyrjun, og skapari
þeirrar suðu var Miljukov, sagn
KALLI KUREKI

ItJ PlOFeSSOK BOS&S aoQM ATM 80ARD/M6H0USe*"
l
Teiknari; FRED HARMAN
YOU BETTEE P!?ACTICE • A RIFLE AT LONfr
RAMð-E IS YOUEONLYCHAMCE' IFYOU
BKACE THAT OU 0OY WITH A .45, HEU <
YOUINTO DOLL RAS-Sf
f í herbergi Boggs prófessors í gisti-
t húsinu....
^ — Sselir, prófessor. Þér eigið eng-
an riffilinn, eða hvað?
— Hvað er nú þetta?
^ — Þér getið notað hann þennan
þegar þér leggið til atlögu við hann
Gamla okkar.
— Karl minn góður, ég gæti aldrei
skotið einn eða neinn.
— Þá megið þér sannarlega fara
að æfa yður! Riffill á löngu færi er
eiginlega eina tækifærið sem yður
gefst. Ef þér ætlið að nota marg-
hleypu með hlaupvíddinni 45 megið
þér eiga von á því að Gamli hrein-
lega búti yður í sundur.
— Nei, ég snerti hana ekki.
fræðingurinn lærði — eini mað-
urinn, sem hefði átt að forðast
allt slíkt. Hann notaði þessa
hættustund til að spila of djarft.
Sem utanríkisráðherra sendi
hann út, 1. maí, orðsendingu til
Bandamanna, þar sem sagði, að
Rússar myndu berjast þar til
yfir lyki, og standa við alla sína
samninga gagnvart þeim. Með
öðrum orðum áttu engar breyt-
ingar að verða; leynisamning-
arnir voru enn í góðu gildi og
þetta var enn kapítalisk styrj-
öld. Þetta var yfirlýsing, sem
sósíalisku flokkarnir hefðu síð-
ast óskað eftir, enda létu þeir
fljótt til sín heyra. Ex-Com
heimtaði skýringu, og aftur tók
götumúgurinn til starfa. Hinn 5.
maí kom finnska stórfylkið með
alvæpni að Marinskyhöllinni,
þar sem bráðabirgðastjórnin
hafði nú setzt að, og hótaði
hörku, nema því aðeins Milju-
kov segði af sér. Brátt slógust
í lið með því ein 25 þúsund
manns, og nú hófust grimmdar-
leg óp gegn ráðherrunum í ríkis-
stjórninni. Næsta dag kom til
skothríðar á strætum úti. Korni
lov, herstjóranum, var bannað að
beita valdi, og uppþotinu linnti
ekki fyrr en menn heyrðu, að
bráðabirgðastjórnin hefði boðizt
til að þynna út innihald yfirlýs-
ingarinnar, og ganga inn á stefnu
friðar, án landvinninga eða
skaðabóta. Kornilov sagði af sér
í fússi og sneri aftur til embætt-
is síns á vígstöðvunum. ,
Það var nú augljóst, að Cad-
ettarnir höfðu ekki nægilegt
fylgi í landinu, og að bráða-
birgðastjórninni þyrfti að breyta
í samband við sósíalistana, ef
hún átti að hafa minnstu frama-
von. Samningar um þetta gengu
fljótt en ruglingslega alla aðra
viku maímánaðar. En 12. mai
lagði Gushkov, hermálaráðherr-
ann, frá sér spilin. Hann var
heilsutæpur, og gat ekki hugsað
sér, að sósíalistarnir kæmust 1
stjórnina, og þessar fáu vikur,
sem hann hafði reynt að hafa
hemil á byltingarhernum höfðu