Alþýðublaðið - 22.01.1930, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
1
.Vísir* og .Morgnnblað'ð*
verndarvættir sfeattsvikaracna.
Bæði íhaldsblöðin, „Vísir" og
„Morgunblaðið", bera á mig ó-
heiðarleik í starfi mínu í niður-
jöfnunarnefnd.
Þessar ásakanir íhaldsblaðanna
í minn garð eru helber rógur,
sem ég hirði ekki að svara nú.
Orsðkin til rógsins er sú, að blöð
þessi treystast ekki til að rök-
ræða pessi mál og grípa því í
neyð sinni til sinna vel þektu
' bardagaaðferða, sem það sjálf-
sagt álítur „kristilegar".
Bæði þessi íhaldsblöð hafa svo
mlkið af auglýsingum, að þau
6tu stórgróðafyrirtæki. Á þau á
ritanlega að leggja útsvör sem
bver önnur gróðafyrirtæki, Ihald-
ið hefír aldrei viljað leggja út-
svör á J>au. Þessi blöð eru pann-
ig búin að græða tugi púsunda
á |)ví, að íhaldið hefir ráðið mál-
efnum bæjarins.
Blöð pessi ætluðu að ærast í
fyrra, er tekið var að venja menn
hér af þeirri ónákvæmni um
framtöl eigna og tekna til skatts,
sem tíðkast háfði. Pau vita vel,
að i fyrra fundust 13 milljónir í
eignum og að enn eru ófundnar
um 30 milljónir. Hverjum skyldi
sú vægð, sem þoldi ástandið í
þessum efnum fyrir skattstjóra-
skiftin, hafa komið til góða?
Vill „Morgunblaðið" máske fara
nánar inn á að ræða, og þá með
tilgreiningu einstakra nafna,
hverjir þaö voru, sem höfðu
gleymt að telja fram eignir og
tekjur undanfarið? Það væri í
samræmi við aðferðir „Morgun-
blaðsins", að ég færi að telja þá
helztu stuðningsmenn íhalds-
flokksins upp með nöfnum, sem
hafa talið ónákvæmt fram. Elt-
ingaleik við nöfn einstakra
manna í þessu sambandi hefi ég
talið mjög lítils vert atriði, en
.öllu máli þótt skifta, að réttum
grundvallarreglum væri fylgt og
lögum væri hlýtt. Ef „Morgun-
blaðið'* Mns vegar þvingar um-
ræður inn á þá braut má það
sjálfu sér um' kenna.
Það, sem er aðalatriðið í deil-
unum milli jafnaðarmanna og í-
haldsmanna um útsvarsmálin, er
það, að útsvarslögunum sé hlýtt
Og a. m. k. helmingur útsvara
sé lagður á skuldlausar eignir, er
nema meiru en 5 þúsundum
króna. Með því móti borga þeir
utsvörin, sem geta borgað þau og
þá má lækka syo útsvör á öllum
eignalitlum lágtekjumönnum, að
þau verði ekki. lengur tilfinnan-
leg.
Hverjir hafa hag af því, að í-
haldsaðferðinni sé beitt? Fimtiu
milljónirnar, sem fram' eru tald-
ar sem skuldlaus eign um fram
5 þús. kr., éru eigrt 1262 gjald-
enda í Reykjavík. Par af eru 11
millj- eign 940 manna, sem eiga
frá 5—30 þús, krónur hver. Bn
33 milljónir eiga 322 menn og a}
peim eiga einir 72 menn 22 millj-
ónirwr. 6 milljónir eru eign fé-
laga.
Pað myndi valda lítilli breyt-
ingu á útsvörum þeirra 940, þótt
lagt væri á eignir þeirra, því
útsvarið á tekjum þeirra myndi
lækka svo, að oft myndi jafnast,
Þjónusta íhaldsins í útsvars-
málunum er pá fyrst og fremst
oid pá 322 menn, sem eiga 33
milljónirnar, og pó einkum vid
72 mennina, sem eiga 22 milljón-
irnar.
Það er líka öllum heilskygnum
mðnnum vitanlegt.'að öll pólitísk
{barátta íhaldsins í Reykjavík
snýst um dð vernda hagsmuni
300—400 sióregnamanna meí
réttu eða röngu móti .
Það er því ekki von til þesis,
að íhaldsblöðin treystist út í
rökræður um bæjarmál. Eina ráð
þeirra verður það að níða alla
þá, sem taka svari almennings
og berjast fyrir hagsmunum hans.
I Reykjavík eru nær 9000 gjald-
endur. Meira en 8000 af þeim
tapa beinlínis og óbeinlínis á því
að hafa íhaldið við völd í bæn-
um. Mundu ekki augu meiri hluta
bæjarbúa vera að opnast fyrir
þessari staðreynd nú um þessar
kosmngar?
Sigurður Jónasson.
Framhaldsmectun
ungra Reyfevíbinga.
Eitt af því, sem Reykjavik skort-
ir mjög tilfinnanlegá, er stór og
fullkominn gagnfræða- og al-
þýðu-skóli. .
Barnafræðslan dugir mönnuro
ekki til undirbúnings undir lífs-
starfið. Það er sama hvaða starf
er. Sumum finst nú fræðsla barna
hér í bænum vera léleg; en þótt
hún væri eins góð og föng væru
á, myndi samt vanta framhalds-
fræðslu. Lífið er, orðið flókið og
fjðlbreytt. Hver, sem vill „verða
að manni“, þarf að vita talsvert
Vér lifum á 20. öld, en ekki á
17. öld. Tímarnir breytast, og
kröfumar til mannanna breytast
Hlutverk slíks gagnfræða- og
alþýðu-skóla er að taka við ung-
lingunum þegar þeir hafa lokið
fullnaðarprófi í þeim fræðum,
sem krafist er að börn læri fyrir
14 ára aldur. Hann á að veita
þeim framhaldsfræðslu í 2—3 ár
eftir því, sem ástæður og áhugj
leyfa, á aldrinum 14—17 ára.
Sumir gengju þaðan inn í æðrj
skóla eða sérskóla. Aðrir létu sér
þetta nám nægja og snéru sér
að vætitanlegu lífsstarfi eða at-
vinnu.
Hér verða á hverju árí hátt á
fjórða hundrað böm 14 ára
Ekki væri um of, þótt helmingur
’þeirra fengi slika framhalds-
mentun. Má af því marka hversu
stór skólinn myndi verða. Mjög
bráðlega myndi hann hafa 250
—300 nemendur. En það er líka
mjög hæfileg stærð. Vafasamt,
hvort skóli fyxir unglinga á þessu
reki græðir á meiri nemenda-
fjölda, en aftur gott að þeir séu
þetta margir til þess, að hægt sé
, að flokka nemendur hæfilega eft-
ir þroska og kunnáttu.
Svo brýn er þörf Reykvíkinga
um 'þetta, að ætla mætti, að allir
sæu hana og væru sammála og
samtaka að bæta úr. Svo er þó
yarla, og sýna þar verkin merk-
Ín, íhaldsflokkurinn, sem ræður
bæjarstjórninni enn þá og fór
með stjórn landsins fram til árs-
ins 1927, virðist ekki telja nauð-
syn að leysa þessi vandkvæði
Einn maður úr þeirra flokki kom
þó með góðar tillðgur. Það var
samskólahugmynd Jóns Ófeigs-
sonar mentaskólakennara. En það
sýndi bezt áhuga þáverandi
kenslumálaráðherra, að hann lét
málið sofna á alþingi 1927 þrátt
fyrir flokksmeirihluta og örugt
fylgi Alþýðuflokksins líka -að því
iháli.
Eðlilegast virðist að leysa þetta
mál með samvinnu ríkis og bæj-
ar. 1 Reyk-javik býr nú fullur
fjórði hluti landsmanna. Það er
þjóðarnauðsyn að sjá um, að
ekki falli mikill hluti þeirra nið-
ur í úrkynjun og ómenningu
vegna skorts á hollum uppeld-
isáhrifum. Og sómi Reykjavíkur
sem höfuðstaðar landsins liggur
beinlínis við, að þar sé ekkj
miklu ver mannað en annars
staðar á landinu.
Þetta virðist hafa vakað fyrir
þinginu 1928, er það samþykti
lög um bráðabirgða-ungmenna-
fræðslu í Rvik. Þau munu hafa
verið ætluð að eins til bráða-
bírgða, 1—2 ára, og sett til þess
að edtthvað væri hægt að bæta
úr brýnustu þörfinni, meðan sam-
skólamálið var undirbúið til
fullnaðarlausnar. Vegna þessarar
lagasetningar nutu um 70 " ung-
menni ;hér í bænum framhalds-
fræðslu síðastliðinn vetur, og nú
í vetur nokkuð yfir 100.
Vitanlega er mikið gagn að
þessu. Þó er sýnilegt, eins og
vita mátti, að betur má, ef duga
skal. Það, sem allra mest liggur
á, er hús handa skólanum. Á síð-
asta alþingi var flutt frumvarp,
sem gerði ráð fyrir samstarfi rík-
is og bæjar um skólann. Þar
var gert ráð fyrir, að ríkið legði
fram nokkurn hluta bæði stofn-
kostnaðar og reksturskostnaðar,
en bærinn nokkurn hluta. Frv.
þetta var samþ. í efri, deild sva'
að segja andstöðulaust, en neðTi
deild hafði ekki tíma til að
•ljúka við það, og varð það óút-
rætt.
Nú hefði mátt ætla, að bæjar-
stjórnin hefði verið fús að rétta
hendina fram til samvinnu, þegar
þingið hefir þó sýnt þetta góðan
skilning á málinu. í Jþví trausti
báru fulltrúar jafnaðarmanna
fram tillögu þess efnis, að bærinn
væri fús til að leggja fram dá-
litla upphæð til skólabyggingar
á þessu ári, er síðar yrði hlutí
væntanlegs samskóla. Upphæðin
var miðuð við frumvarp það, sem,
fyrir þinginu lá í fyrra, en þar
var gert ráð fyrir, að féð yrði
lagt fram á 3 árum. En hvaö
skeðuT? Meiri hluti bæjarstjórn-
arinnar, íhaldsmennirnir, feldu
þessa tillögu.
Ég veit ekki, hvort á að skilja
þessa atkvæðagreiðslu svo, að Þ
halds-meirihlutinn í bæjarstjórn-
inni neiti samvinnu við ríkið og
þeirri fjárhagslégu aðstoð, sem
fram er boðin, til þess að leysa
þetta nauðsynjamál bæjarbúa. En
óneitanlega gefur hún illan grun<
Allir hinir kaupstaðirnir á land-
inu, og mörg sveitahéruð líka,
taka á sig stórar byrðar til 'þess
að reisa framhaldsskóla og sjá
ungmennum sinum fyrir mentun.
Ekki er það getuleysi, heldur
skortur. á góðum vilja þeirrh,
sem ráða, sem veldur því, ef
Reykjavík á að verða eftirbátun
annara í þessu efni. Og ég teldi
mjög illa farið, ef svo yrðL
Ég hefi viljað hreyfa þessu núí
fyrir kosningarnar, og bið þvi Al-*
þýðublaðið að birta þessar línur,
en alla góða menn að athugœ
það, sem hér er sagt.
Og að endingu:
Eí það samboðið sóma höfuð-
borgarinnar að hlúa ver- að ung-
mennum sínum en smákaupstaðhr
úti um land gera?
Gamall kennarí.

Þingfundur hófst í gær kl. 1'
e. h. í sameinuðu þingi. Björn-
Kristjánsson er aldursforsetí.
þingsins. Setti hann fundinn„
mintist látinna þingmanna: Þor-
leifs Jónssonar póstmeistara, Ei-
ríks Briems prófessors og Boga
Th. Melsted sagnfræðings, og
stjórnaði forsetakosningu. Fór
hún þannig: Við fyrstu atkvæða-
greiðslu kusu jafnaðarmenn, 5 at-
kvæði, Jón Baldvinsson, „Fram-
sóknar“-menn, 19, kusu Ásgeir
Ásgeirsson og íhaldsmenn, 16(
kusu Jón Þorláksson,. Var þvi
enginn löglega kosinn. Við endur-
tekna kosningu skiluðu jafnaðar-
menn og 1 íhaldsmaður auðurn
seðlum, Jón Þorláksson fékk þá.
15 atkvæði, en Ásgeir 19, og-
hlaut hann 'því forsetasætið,
Varaforseti var kosinn Þorleifur
Jónsson. — Ihaldsmenn kusu nú’
Sigurð Eggerz. — Skrifarar voru
kosnir Ingólfur Bjarnarson og Jób
Auðunn. Þá voru kosnir í kjör-
bréfanefnd: Héðinn Valdimarssoc,
Sveinn í Firði, Gunnar Sigurðs-
son, Magnús Guðmundsson og
Sigurður Eggerz.
Síðan var fundi sameinaðs
þings slitið og deildarfundir sett-
ir. Benedikt Sveinsson var kos-
inn forseti neðri deildar, varafor-
setar Jörundur og Bernhard Ste--