Morgunblaðið - 20.01.1965, Blaðsíða 8

8
MORGU N BLAD1Ð
Miðvikudagur 20. j’an. 1965
Um fyrirhugaða bygg-
ingu Handritastof nunar
Viðtal við próf. Einar Ol. Sveinsson
STÖÐUGT er unnið að undirbún-
ingi að byggingu húss Handrita-
stofnunarinnar á Háskólalóðinni,
en vonast er til að haegt verði
að byrja á því í vor. Mbl. hefur
snúið sér til próf. Einars
Ól. Sveinssonar, forstöðumanns
Handritastofnunarinnar og rætt
við hann um þessa fyrirhuguðu
byggingu. Fyrst gerði hann ofur-
litla grein fyrir forsögu þess að
ákveðið var að byggja undir hand
ritin á þessum stað.
— í upphafi var til þess ætl-
ast, að ef handritunum yrði skil-
að, þá yrðu þau geymd í Lands-
bókasafninu, en að visu aðeins
um stundasakir, sagði próf. Einar
Ólafur. — Eitt er að geyma hand-
rit, annað að hafa stofnun, þar
sem margir menn eru við vinnu.
Þá var farið að athuga hvort
hægt yrði að láta ménn vinna í
húsakynnum safnsins. En i fyrsta
iagi þótti óæskilegt að þrengja
að Landsbókasafninu, sem er að
sprengja allt sjálft, og svo reynd
ist of lítið húsrými þar. Því fór-
um við að athuga önnur úrræði,
enda hafði fyrrnefnd lausn að-
eins verið ætluð til skamms tíma.
>á hafði komið fram sú hug-
mynd að byggja stórt safnhús á
lóðasvæði Háskólans vestan Suð-
urgötu og hafa þar Landsbóka-
safnið, Háskólasafnið, Skjala-
safnið og Handritastofnunina.
Við könnuðum þetta mál. Það
kom í Ijós að ekki voru minnstu
líkur til að hægt yrði að knýja
þetta fram fyrr en eftir um 15
ár. Við sáum því að við yrðum
að fá byggingu, sem dygði fyrir
stofnunina, hversu lengi sem
bíða þyrfti eftir hinu. Þá bauðst
Háskólinn til að láta okkur hafa
lóð á gamla Háskólasvæðinu,
sem hafði þann stóra kost að þar
þurfti ekki nýtt skipulag. Lóðin
var tilbúin og hægt að ákveða
á einum fundi hvar húsið mætti
vera. Niðurstaðan varð sú, að Há-
skólinn og Handritastofnunin
byggðu saman eitt myndarlegt
hús sunnanmegin á lóðinni, sem
svarar til Atvinnudeildarhússins
á norðurhlutanum.
Eftir að byggingarnefnd varð
til, hefur hún íhugað öll þessi
mál. Hún byrjaði á því að ákveða
staðsetningu og stærð hússins.
Það var frá upphafi hugmyndin,
að Handritastofnunin hefði eina
hæð, Háskólinn hefði tvær hæð-
ir og síðan yrði kjallari undir
húsinu. Ávallt hefur verið um
það rætt, að Handrittistofnunin
£ái hæðina fyrir ofan kjallarann.
Nú horfir til þess að þetta fari
að ganga í eina átt, í samræmi
við þessar gömlu tillögur.
Rýmri lestrasalur en venjulegt er
— Getið þér sagt okkur eitt-
hvað nánar um hvernig bygging-
in er fyrirhuguð?
— Um það get ég ekki mikið
sagt, því maður má ekki segja
frá því sem gerist í slíkri nefnd.
Ég get þó sagt frá mínum eigin
hugmyndum. Fyrir Handrita-
stofnun eru tvö atriði mjög mik-
ilvæg. Ef handritin koma frá
Kaupmannahöfn, eins og við
vonum, þá þarf í fyrsta lagi að
vera til eins góð, vönduð og
rammbyggileg geymsla fyrir þau
og hægt er. Þar þarf að vera
sérstakt hitastig og ákveðinn
raki, en til þess þarf sérstakar
vélar. í öðru lagi þarf lestrarsal.
Sá lestrarsalur á að vera öðruvísi
en lestrarsalir í bókasöfnum,
fyrst og fremst af því að menn
þurfa að hafa meira á borðunum.
Það tíðkast yfirleitt að menn
noti ritvélar og hugmyndin er
að reyna að deyfa hljóðið frá
þeím eða þá að hafa sérstakan
sal fyrir menn, sem ekki eru að
nota ritvélina.A sama borði og rit
vélin er þarf að hafa eitt til þrjú
handrit, bók og pappír. Þetta
þurfa því að vera stór borð og
bil á milli þeirra. Sumir mundu
nota lestrarvélar til að lesa af
filmu og þá þurfa þeir ennþá
Einar ÓL Sveinsson
meira rými. Þá þarf kompu til
að lesa handrit við kvarz-
lampa, en þannig getur maður
séð enniþá meira en með berum
augum. Hins vegar þola menn
ekki að vinna lengi við kvarz-
lampa. Á öðrum stað í stofnun-
inni hugsa ég mér aðstöðu fyrir
Ijósmyndun. Lestrarsalurinn er
kjarninn fyrir alla vinnu þarna
og þar þarf að hafa stórt hand-
bóksafn, svo menn geti slegið
ýmsu upp. Svo þarf hillur á
hverju borði fyrir bækur.
— Hve margir mundu koma
til með að vinna þarna?
— Ef handritin koma heim,
munu aukast mjög komur út-
lendinga til okkar og margir íis-
lenzkumenn kæmu í hópum,
Maður mundi ekki þora annað
en hafa þetta myndarlegan sal
og hann þyrfti að vera stærri en
lestrarsalur fyrir jafnmarga í
venjulegu bókasafni. Tölu get ég
ekki nefnt. Starfsmenn mínir
skiptast í tvo hópa. Við höfum
tvo sérfræðinga, þá Jónas
Kristjánsson og Ólaf Halldórsson,
mjög færa menn. Þeir annast út-
gáfur á handritum og sjá um
ljósprentun handrita, sem við er-
um byrjaðir á. Svo hefi ég þrjá
styrkþega, sem vinna undir
stjórn hinna. Sérfræðingarnir
eiga líka að kenna að lesa hand-
rit og forna skrift og það sem að
því lýtur. Og þeir kenna vinnu-
brögð við útgáfu, ef um fleiri
handrit er að ræða en eitt. Þeir
þurfa að sjálfsögðu að fá smá-
herbergi í Handritastofnuninni.
Þá má hugsa sér að komið
verði upp einhverskonar sal með
sýningu á handritum, þó ekki sé
búið að ákveða neitt um það enn.
Þetta er þjóðfélagsleg nauðsyn
og sjálfsagt verður eitthvað af
ferðafólki sent til okkar. Ef hand
ritin koma frá Kaupm.höfn,
þyrfti auðvitað fyrst að halda á
Iþeim stóra sýningu. En seinna
mætti hugsa sér að sýna einhver
þeirra einu sinni til tvísvar i
viku. Svo þarf auðvitað herbergi
fyrir vélritunarstúlku. Núna, með
an menn mínir vinna í Lands-
bókasafninu og ég heima í minni
stofu, hefur vélritunarstúlka satt
að segja meira en nóg að gera.
Og loks þarf einhverja kompu
til samlestrar. Ef þarf að
lesa saman handrit, má það ekki
trufla í salnum.
— Eftir þessum hugmyndum
vinna arkitektarnir sem sagt að
teiknun Handritahússins?
— Já, og lítur út fyrir að
bezta samvinna verði við þá og
eins við byggingarnefndina. Hörð
ur Bjarnason, húsameistari ríkis-
ins, er arkitekt Háskólans, en
aðrir arkitektar vinna svo undir
hans stjórn.
Handritastofnun
hefur víðara starfssvið
Þetta sem kallað er Handrita-
stofnun á í rauninni að ná yfir
meira, sagði próf. Einar Ólafur
ennfremur. Og kemur að því
seinna. Fyrst mætti iaka örnefn-
in, sem dugandi safnarar hafa
þegar dregið að miklu saman.
Nú þurfum við máifræðinga,
fyrst til að koma þeim á skrá og
kanna um leið hvort nöfnin séu
rétt höfð eftir og síðan byrjar
hin eiginlega rannsókn. Þá munu
koma til okkar útlendingar og ég
vona að íslendingar taki sig til og
fari að gera rannsóknir á þessu
sviði. Annað höfum við í huga,
þ. e. þjóðfræðasafn, þjóðsögur,
þjóðkvæði og þess háttar. Þar
þarf fyrst að safna. Margir góðir
safnarar hafa unnið að því, en
allt bendir til að þar megi slá
há og hún geti orðið nokkuð
mikil, þó búinn sé fyrri sláttur.
Síðan þarf að raða þessu, gera
skrá yfir sögurnar og svokölluð
sagnaminni eða motiv. Þá getur
þessi litla deild okkar komizt í
samvinnu við aðra, því nú er
mikið skipzt á upplýsingum um
slíkt.
— Hvenær á að byrja á bygg-
ingu Handritastofnunarinnar?
— Ég vona að hægt verði að
byrja með vorinu, þó allt taki
lengri tíma en maður heldur.
Mér virðist ég hafa ástæðu til að
halda, að stofnunin hafi velvild
úr öllum áttum, og ég efast ekki
um að ríkisstjórnin og einstakir
menn mundu vilja hjálpa til, ef
einhvers sérstaks þarf við.
Páfagarði, 18.jan. NTB.
„L ’OSSERVATORE Romano“
málgagn Páfagarðs skýrir svo
frá, að 84 kaþólskir prestar
hafi verið drepnir í Kongó
frá því árið 1961 til 2. des.
1964. Tveir voru drepnir 1961,
21 árið 1962, enginn árið 1963
og 71 árið 1964. Flestir prest-
anna voru belgískir.
VEÐRÁTTAN: Nú er vetur
í bæ. Snjór á jörðu og frost
dag eftir dag. Norðan og norð
austanáttir ríkjandi. Er orðið
næsta langt um liðið síðan við
í Eyjum höfum búið við slíkt
veðurfar. Undanfarinn áratug
hefur varla fest hér snjó —
og frost aðeins dag og dag.
Viðbrigðin eru því nokkur,
frá rigningunni og sunnan og
suðaustan áttunum er hér
hafa blásið undanfarna vetur,
með hlýindum sem um sumar
væri.
VERTÍÐIN: í vertíðarlok í
fyrra var það mál flestra er
við útgerð fást í Eyjum að
fáir bátar yrðu við línuveiðar
að ári.Og margir voru þeir er
töldu að þessi atvinnuvegur
myndi leggjast niður með
öllu. En þrátt fyrir allar hrak-
spár eru samt komnir liðlega
10 bátar á línu, og eitthvað
á þeim eftir að fjölga ennþá.
Líklega verða þeir þó aldrei
mikið yfir tuttugu. Þetta eru
að vísu mikill munur frá
þeim árum er héðan réru
80—90 bátar með línu. En at-
vinnuvegurinn er þó enn við
líði. Fyrstu línubátarnir tóku
vertíðina snemma, fóru í
fyrsta róðurinn 2. janúar.
Aflinn hefur verið all-sæmi-
legur, eftir því hér er um að
ræða. Aflahæsti báturinn,
Kap II, með liðlega 60
tonn. Erfleika línuútgerðar
þekkja allir, þeir eru ekki
síður fyrir hendi hér í Eyjum
en annars staðar, og mjög er
illt til þess að vita ef þessi
atvinnugrein hverfur með
öllu. Og lítil myndu umsvif
fyrri part vertíðar að minnsta
kosti, ef línan hyrfi með öllu.
— og ekkert kæmi í staðinn.
í ár og í fyrra var það síld-
in er bjargaði, en eigum við
það víst að hún komi að ári?
SÍLDIN: En vonandi vérð-
ur síldin árviss, og eitt er víst
að menn reikna með því ■—■
og hafa til þess ærnar ástæð-
ur. Hér komu t. d. á land á
sl. ári 500 þús. tunnur af síld.
Vestmannaeyjar eru að verða
síldarbær — með öllu hinu.
Og tekið hefur verið á móti
síldinni af stórhug og mynd-
arskap. Tvær síldarverksmiðj
ur þegar komnar upp, er til
samans geta brætt um 14 þús.
tunnur á sólarhring, og við
aðra þessa verksmiðju, Fiski-
mjölsverksmiðjuna h.f., ry
verið að byggja stærstu síld-
arþró á landinu, er taka á
um 80 þús. tunnur og er við-
bót við það sem fyrir er. —
Frystihúsin fjögur hafa öll
stórbætt aðstöðu til síldar-
frystingar og varlega er áætl-
að að afkastageta þeirra sé
nú um 4000 tunnur á sólar-
hring.
Og í kvöld er líflegt niður
við höfn, bátarnir sigla inn
— hver af öðrum — drekk-
hlaðnir.
TÓNLIST. — En ekki er
allt þorskur og síld íEyjum.
Talsvert líf er í söng- og
músikstarfi. Lúðrasveit Vest-
mannaeyja með okkar ágæta
Oddgeiri Kristjánssyni sem
stjórnanda starfar af krafti.
Átti sveitin merkisafmæli
fyrir skömmu, og um var get-
ið hér í blaðinu á sínum tíma.
Tónlistarskóli er starfandi —
fullsetinn með 44 nemendum.
Tók hann til starfa með hing
aðkomu Martino Hunger,
þýzks tónlistarmann* frá
Leipzig, er hingað réðist til
2ja ára til tónlistarstarfa.
Auk starfa við Tónlistarskól-
ann mun Martin Hunger ann-
ast orgelleik í Landakirkju
og stjórna Kirkjukórnum. Þá
er ótalið að Martin Hunger
er stjórnandi blandaðs kórs
er hér er nýtekinn til starfa,
Samkórs Vestmannaeyja. Er
mikill fengur að fá tónmennt-
aðan mann til starfa / —
slíkan mann hefur vantað til-
finnanlega — og við hans
starf eru bundnar vonir.
Vestmannaeyjum, 16. jan. ’65.
Björn Guðmundsson.
Blaðburðarfólk Meðalholt —
Grettisgötu 1-35
óskast til blaðburðar í eítirtalin hverfi
Sími 22-4-80