Morgunblaðið - 26.08.1965, Blaðsíða 8

8
MORCUNBLAÐIÐ
Fimmtirdagur 26. ágúst 1965
Hilmar Stefánsson bankastjóri
ÞANN 17. þessa mánaðair andað-
ist að h’eiimili sínu Túngöiu 24 í
Reylkjavík, Hilmar Sieflánssan
bainikaistjárú Búinaðairbanika ís-
lamids, rúimilega 74 ára að alidiri.
Hann var fædidiur að Auðlkúliu í
Svína'diai 10. miaí 1891, soniur
hjónainna Stefáns M. Jónssanar
prests á Aiuðkútu og flynri konu
hams Þorbjamgar Halldiórsidiótitur
frá ÚiLflsstöðiuim í Loðmiu/ndar-
fiirði.
Séra Stefán M. Jónssom, faðir
Hiílimiars var firábær maðiur að
útii'ti og sköruingsskap. Hár og
þrókinn og svo kempuil&gur, að
hiann bar aif öliluim hvar senn
hann mætti í fjöilimemni. Hamm
var ágaetur söngmaðiur, tónaði
prýðilega, og var svo sböruilegur
sem prestur og safnaðarleiðtogi,
að Okkur sem vorum hans sókn-
arböm fammst enginm komast í
nánid við hann. Var hamm l'íika
elskaður og virtur af öllu fólki
í sóknum sínum og hvarvetma í
nágrenninu. Hamm sótti eitt sinn
um Stoikkseyrarprestalka 11, og
fóklk veitingu fyrir því. En þá
sóttu hans safnaðarmenn, svo
hart að, um að biðja bamm að
vera kyrram, að hann hætti við
fl'uitninginm og sat kyr á Auð-
kúki til æfikxka.
Hiknar bankastjóri var yingst-
ur aif sonum þessa mikilsvirta
k irkj uieiðtoga og 'honum líikastur
ai öllium sínum syistkynum. Hann
óLst upp á himu þá fjötonenma og
mynd'arliega höfðimgjasieitri Auð-
kúlu, og stumdiaði á æskiuárum
ÖM algemg sveitastörf umdir
leiðsögn sírns ágaeta föðurs, hlífði
sér tovangi og var jafnam reiðu-
búinm til hverra þeiirra erfiðis-
venka er nauðsym krafði. Síðam
geklk hamn í Gagnfraeðaskólanm
á Akureyri og Lauk þaðam prófi
1911. Síðan stundaði hanm nám
í Mienmtaskólanum í Reykjaivík,
em snóri frá því að Ljúika námi
þar. Sá það, að honum mumdi
amnað hienta betur, en gerast em-
bættismaðúr rilkisins, og sméri
því að bamkaimálastarfsemii. Varð
og saga hans sliík á þeirri leið,
að ihonum reyndist auðvelt, að
taika tröppumar hiverja af amn-
ari uppá við.
Hanrn var starfemaður Bands-
bamlkans í Reyikjavík 1917—1930.
Árið 1930 var 'hamm um tíma úti-
bússtjóri Landsbanikans í Vest-
mannaeyj’Uim, en gerðist síðam
útibússtjóri sama banka á Sel-
fossi 1930—1935. Hann var um
hríð gjaldlkeri Söfinuinarsjóðs ís-
lamids og í stjórn Eftirlaumasjóðs
Lamdsbankams. Og aðaMéfhirðir
Lamdlsbankams var hann settur
mikiinn hliuita árs 1934. Árið 193i5,
þamn 15. septemiber tók hamm svo
vdð því stairfi, er varð hams aðal-
starf á Mfsleiðimmi, sem banika-
stjóri Búnaðarbanika íslands í
Reylkjavík. Hefði hamn áreiðam-
lega gerngit því til æfiloka. ef
eigi hefðu gilt hin fáránlegu lög
um aldurshámark embættis-
manna. Em þeiirra vegina varð
hann að 'hætita nökkiru fyr, og
hefiur síðam lifað á eftiirlauinum,
sem voru þau sömu og embætitis-
laiunin áður.
Við Hitonar Steflánsson vorum
sveitumgar og æsteuvimir. Höfum
oflt starfað saiman og aldrei hef-
ir orðið brestur á vináttuinni
okkar á milli, emda þó við vær-
um lengi, sinn í hvorurn stjórm-
málaflakki. Mér hefir verið það
miikil gleði hive Hiltomar neyndist
farsæll í starfi, sem stjómari í
liánsstofmum oklkar landibúmaðar-
manna. Þegar hamn tðk við stjóm
bamlkams 1935, þá var bamkimn
veigalíti'l stofnum með mjög líf-
ið fjánmagn. Bn á hinum lainga
stjórnartima Hilmars efldist
banlk'ijnn ár frá ári, bæði vegna
breyttra fjármála í lamdii voru,
og fyrir frjálslega og trausta
stjóm á ölllum hams málafmuim.
Varð það eðlilega mi'kið gleði-
eflni fyrir Hitonar bamikastjóra,
að fá tækiifæri til að stuðfla að
þeim miikitu framförum, sem á
hams stjórmarárum urðu í rækt-
IVSi nningarorð
um landisins ag margvíslegum
byggingum og öðrum fram-
kvæmdum í öMum héruðum
iamdsins. En það voru þó eigi
eimgöngu sveitimar, sem nutu
góðs af því, að Búmaðarbanktoin
varð stór og þróttmilkil stofnun.
Hamn hefir stutt veruilega ýmsa
aðra atvinnuvegi em landbúmað-
inm, og l’íka notið þess, því vegma
frjállsl'egrar stjómar hiefir fjár-
magnið streyimt inm í bankamn
í vaxamdi mæli, bæði frá strjál-
byggðinmi og þéttbýlimu. Þetta
hefði eigi orðið ef bamikastjórinm
og aðrir ráðamenn bamkans hiefðu
eigi notið vinsælda og tnausts
meðal atonennings. Og milkið
Skipti það fyrir aJJa starf-
rælksiiu bankans, þegiar það tókst
á heppilegum tíma, að koma upp
hinu veglega og vandaða hiúsi
bankams Austurstræti 5. Var
það áreiðamlega eitt af belstu
gæfustrikum á lífsferli Hilmars
bamkastjána, hive veJ tóJost með
þá byggingu. Og nú á bamkimm
þetta veglega hús stouJidiaust.
efmi öílHiu vemsilafóllki og kunm’ing-
urn, hve minningarmiar eru bjart-
ar og geðdteJi'dJar um þenina látma
sómaima'nn.
Eig sem þessar línur rita flyt
honum að skilnaði beztu þakkir
fyrir langvaramdi persónuáega
vináttu. Og fyrir hönd Bamkaráðs
Búnaðarbamikans þalkka eg hon-
um með kveðju'nni fyrir 'allt
hams langa og heiMaríka starf,
sem stjómara stofnumaTÍninar á
meira en aldarf jórð umgs ttonabili.
Konu hans og bömum og ÖM-
um aðstamdemduim votita eg ein-
læga sarmúð og hiuittaknimgu í til-
eifni atf andiáti.hans og úttför.
Jón Pálmason.
Með Hilmari Stefánssyni er
til moldar hniginn mikliil mann-
ikostamaður, svipmikMl persónu-
leiki og karlmenni í sjón og
raun. Nú, þegar þessi sterki stotfn
er fallinn er sem umhverfið verði
Bn Hilmar Stetfánsson hetfir
verið gæf’Uimaður í fieiru en því,
að njóba vinsælda og tnausts
fyrir stjóm á bamJcanum. Hann
var lílka miíkill gæfuimaður í
sinu persónulega lítfi. Hann
krvæntist þann 20. sepbember
1924 Márgréti Jónsdóttur Adólfs-
sonar kaupimianns á Stokkseyri.
Er það fögur koma og sköruleg,
vinsæl ag í aila staði ágæt, sem
eiginicona, móðir og hústfreyja.
Hjónabandið hetfur lííka verið
fansælt og ásitrílkt. Tvö böm
eigmuðúst þau hjónin og eru
bæði nú fuikwðin og vel gefin
og glæsilegt fóllk. Er það Stefám
sem nú er bamJciastjóri Búnaðar-
bamJkiams, kvænbur Sigiríði Kjart-
ansdóbtur Thors og Þórdís, sem
lengstum hefur dvalið í fareldra-
húsum.
Hilmar Stefánsson vaæ meðal
glæsilegustu manna. Fríður sýn-
um, vel vaxinn og mikiíM á velli.
Svipurinn var góðmam'nlegur og
íramlkoman virðuleg. Á ymigri ár-
um var hann söngmaður góður
og glaðsinna í vioahóp. 1 æsku
vamidist hann mikilli gestrismi oig
glaðværð hetona á AuðkúLu, og
hann héit sama siðmum þar sem
hamm var toeimilisfaðir. Frú Mar-
grét hefir heldiur eigi diregið þar
úr, því alibatf hefir hún verið til
sóma og ánægju á skuu beimili
og utam þess.
Nú þegar leiðimar skilja og
þessa lífls saimiverustundir eru
liðnar, þá er það mikið ámjægju-
svipminna og fátæklegra I okk-
ar fámenna þjóðfélagi. En stór-
brotfð lífsstarf hans skilur eftir
djúp spor, gæfuspor, sem lengi
mun verða minnzt. Gróið land,
blómlegar sveitir vítt og breitt
um byggðir íslands bera vott
fyrirhyggju og framsýni þess
manns, sem byggði upp og stýrði
um áratugaskeið bankastofnun
íslenzks landbúnaðar.
Hitonar Stefánsson var í eðli
sínu fyrst og fremst stórhuga
ræktunarmaður. Hann trúði á
framtíð landsins af því að hann
þekkti gróðurmagn moldar þess.
Sjálfur stó’ð hann traustum fót-
um í íslenzkri sveitamenningu.
Hún var runnin honum í bióð
og merg. En þótt það væri lífs-
lán hans að hafa milkillhaefa for-
ystu um hið nýja landnám í ís-
lenzkum sveitum hatfði hann
glöggan skilning á þörf þjóðar
sinnar fyrir fjöibreyttari bjarg-
græðisvegi. Þessvegna mótaðist
bankastjórn hans atf víðsýni og
alhliða yfirsýn um þjóðarhags-
muni.
Kjarkur og festa voru höfuð
skapgerðareinkenni Hilmras Stef
ánssonar. En fraimkoma hans
mótaðist jafnframt af góðvild og
hjálpsemi. Hann vildi styðja
hvert það mál er til heilla
horfði fyrir þjóð hans. FreJsi og
sjálfstæði landsins var honum
’ hjartfólgið áhugamál. Það kom
I m.a. í ljós á örlagastundu lýð-
veldisstofnunarinnar er hann
gaf sjálf'ur út blað, sem hafði
þann til'gang einan að hvetja til
trúnaðar og hikleysis í þvi mikla
máli.
Hiimar Stefétnsson var skap-
maður. Þó mótaðist framkoma
hans fyrst og fremst af hógværð
og ljúfmennsku. Yfirbragð hans
var í senn göf'Ugmannflegt og
höfðinglegt. Hann var hygginn
maður og ráðlhollur, stórhuga en
þó varfærinn og rasaði í engu
um ráð fram. Til sfliks manns
var gott að leita, enda mun sá
maður vandfundinn, er þóttist
of snjall tM þess að þiggja rá'ð
af honum.
*
Hilmar Stefánsson var mikill
'gæfumaður. Hann naut óskor-
aðs trausts og vinsælda í starfi
sínu. Ævi hans var annasöm en
innihaldsrílk. Hann átti indæla
konu og mannvænleg börn.
Heimili hans og frú Margrétar
var fagurt, og skjólríkt að loknu
erfiðu dagsverki. Frú Margrét
var honum ómetanJegur lífsföru-
nautur. Fyrir hana, börn sdn og
barna'börn viidi hann líka allt
gera, er í mannlegu valdi stóð.
Hann var ættrækinn með af-
brigðum og hafði hina fornu
frændgarðshugsjón íslendinga
mjög í heiðri. Barnabörn þeirra
'hjóna voru sólargeislarnir í lífi
hans síðustu æviárin. Þeim
helgaði hann sína miklu ástú'ð,
umönnun og kærleika fram til
hinztu stundar. Ættfólki sínu
öllu reyndist hann jafnan holll-
vinur. Ástúð þeirra frú Margrét-
ar og Hilmars í garð barna okk-
ar Ólafar munum við aldrei
gleyma.
Þeir, sem kynntust Hitonari
Stefánssyni eiga um hann fagr-
ar minningar einar. Fegurstar
og bjartastar eru þær í hugum
nánustu ástvina hans, sem
þekktu hann bezt og nutu hans
lemgst. Þeirra missir er mestur
við fráfaM hans. Til þeirra
streymir nú hljóðlát samiúð frá
frænd'fólki og vinum víðsvegar
á landinu.
Sterkur stofn er faLlinn, góð-
ur drengur er genginn. Um Hilm-
ar Stefánsson má segja með
slcáldinu úr Klettatfjöllum:
Hann „bognar aldrei — brotnar í
bylnum stóra seinast“.
SigurSur Bjarnason
frá Vigur.
FUNDUM okkar Hilmars Stef-
ánssonar bar fyrst saman fyrir
57 árum, haustið 1908, er við
settumst í 1. bekk Gagnfræða-
skólans á Akureyri. Hann var
einn af þeim mönnum, sem fyrir
innri sjónum vorum vaxa jafnt
og þétt að manngildi, því nánar
sem vér kynnumst þeim. Og nú
er hann horfinn héðan inn fyrir
tjaldið, sem skilur heimana tvo,
bíður fyrir handan hafið.
Margar dýrmætar minningar
á ég um þennan ágæta dreng-
skaparmann. Og þegar ég nú
kveð hann um stund og bið hon-
um blessunar á þeirri leið, sem
hann hefur lagt út á, kemur
mér í hug morgunn einn á leið
til fjallanna fögru inni á hálendi
fslands. Við höfðum áð á Blá-
fellshálsi í unaðsfögru veðri og
nutum útsýnisins. Framundan
loguðu austurfjöllin í skini
morgunsólarinnar. Það var fögur
og ógleymanleg sjón. Við stóð-
um báðir sem heillaðir og horfð
um inn í morgunroðann.
Ég veit að heimkoma vinar
míns Hilmars verður aukin birta,
aukin fegurð, aukin. útsýn yfir
nýtt sjónarsvið með lifsins fjöll
í austri, böðuð í ljómandi geisla
dýrð morgunsins.
Ekkju hans og öðrum ástvin-
um, börnum hans og barnabörn-
um flyt ég innilegar samúðar-
kveðjur nú við skilnaðinn, sem
mörgum reynist svo sár.
Sveinn Sigurðsson.
ÉG VAR, ýmist í formiðdagsvist,
eða eft'irmiðdagsvist, hjá Eim-
skipafélaginu, á árunum 1950 til
1953 og hafði hálf mánaðarlaun
fyrir vikið. Jafnframt hafði ég
komið upp vísi að lögfræðiskrif-
stofu á neðrj hæðinni í Uppsöl-
um við Aðalstræti. Tekjur mínar
af þeirri starfsemi voru strjálar
og óvissar, og hrakku stundum
ekki fyrir nauðþurftum skrif-
stofunnar sjálfrar, hvað þá heíd-
ur, að eitthvað væri að hafa i
aðra hönd, fynr heimilið og
fjölskylduna. Vonarpeningur
var þó ávallt framundan, en illa
tókst að festa hendur á honum,
því viðskiptavinirmr höfðu ekki
alltaf fé á reiðum höndum fyrir
unna þjónustu. Á öndverðu ári
1952 var fjárhagur minn heldur
bágborinn, og þá var það, að ég
tók á mig rögg, og ákvað að
leita fyrirgreiðólu i lánastofnun.
Búnaðarb’ankinn var næsti
banki, — og þangað fór ég, til
fundar við bankastjórann.
Á biðstofunni sat hópur
manna, þögull og bíðandi. Mér
fannst biðin löng, en loks var
kallað upp nafnið mitt, og eg
gekk inn í herbergi bankastjór-
ans. Mér er enn í fersku minni,
hvernig umhorfs var í stofunni,
sem mér hafði verið visað inn L
Nokkurs kvíða gætti með mér,
þar sem ég stóð rétt fyrir innan
dyragættina og maulaði: „Góð-
an daginn“.
Bankastjórinn stóð fram vi<5
götuglugga, og sneri baki vi3
mér. ‘Hann virtist ekki hafa veitt
því neina sérstaka athygli, að
nýr viðskiptavinur var kommn
til viðtals. Örstutta stund hort'ði
ég á myndarlegan baksvip
bankastjórans, þar sem hann
stóð framan við gluggann, og
horfði ruður á umferðina í Aust-
urstræti, en skyndilega sneri
hann sér að mér, og bauð mér
sæti, um leið og hann virti m'ig
fyrir sér. Ég tyllti mér í sófann,
andspænis skrifborði hans. Méí
varð strax ljóst, að hér var ég
kominn á fund ákveðins og gáf-
aðs persónuleika, sem vafalaust
hafði lifað tímamót tvenn.
Hilmar Stefánsson, banka-
stjóri, var óvenju myndarlegur
maður á velli, herðibreiður,'
breiðleitur og aliur fyrirmann-
legur. Hann settist hæglátlega I
stólinn sinn, og fasið lýsti íhug-
ulum og lífsreyndum manni, sena
augsýnilega kunni skil á hlut-
verki sínu. Hann var alls vanur
bæði nýjum og áður kunnum
viðskiptamönnum.
„Nú — nú, hvað var erindið?**
spurði bankastjóri, og horfði
beint framan í mig. „Mig vant-
ar peninga", svaraði ég. „Og
haldið þér, að þeir fáist hér?“
spurði Hilmar banlcastjóri, una
leið og hann stóð upp og opnaðl
peningaskáp, sem stóð honum í
hægri hönd.
Út úr skápnum dró hann stór-
an bunka af víxlum, og hampaðl
framan í mig. „Allt þetta bíðui
afgreiðslu“, sagði hann svo, ea
setti víxlabunkann síðan aftui
inn í skápinn. „Það eru engii
peningar til, og samt er biðstoð
an full af fólki“, hélt hann á-
fram. „Hvað er petta fóik al
gera þarna?“ hélt bankastjóri
áfram, og benti fram til biðstofa
dyranna. „Ætli það sé ekki konv
ið til að bjóða bankanum perv
inga!?“ svaraði ég um hæl, o|
þá kímdi bankastjórinn örlitið
og leit af mér, niður á borðið
Það varð augnabliks þögn, o|
síðan sagði Hilmar bankastjóri
Franuh. á bls. 15.