Morgunblaðið - 11.08.1966, Blaðsíða 15

Flmmtudagnr 11. ágúst 1966
MORCU NBLAÐIÐ
--------------*—
15
KAIRÓ: —
GAMAL Abdel Nasser, forseti
Arabíska sambandslýðveldis-
ins, hefur bæt.zt í hóp einræð-
isherranna, sem eiga í alvarleg
um erfitleikum.
Erfiðleikar svipaðir þeim, er
felldu stjórnir leiðtoga eins og
Ben Bella í Alsír og Kwame
Nkrumah í Ghana, eru á góðri
leið með að skapa hættulegt á-
stand í Egyptalandi.
Hin 12 ára gamla einræðis-
stjórn Nassers forseta hefur
tvisvar sinnum á fáum mánuð-
um orðið að ráða niðurlögum
byltingarfilrauna — í fyrra
skiptið voru það óáhægðir liðs-
Naser hefur litið sinnt landb únaðinum. Bændurnir yrkja jör ðina á sama hátt
þeirra gerðu fyrir mörgum öldum.
forfeður
Enn einn einræöisherra, sem
safnar gldðum elds að höfði sér
foringjar í hernum, sem að bylt
ingartilrauninni stóðu, en í hið
síðara bópur, sem nefndist
Bræðralag Múhameðstrúar-
manna. Og ólgan í landinu fer
stöðugt vaxandi .
Tekið er að bera á því hjá
Nagser og félcgum hans, hversu
áhyggjufullir þeir eru. Ný
hreinsun hefur hafizt, sem
beint er gegn „niðurrifs" öflun
um. Lögreglan gerir upptækar
eignir Egypta, sem grunaðir eru
um að vera stjórn landsins
hættulegir. Nasser hefur gefið
út herskáar yfirlýsingar, eins
og einræðisherrar í erfiðleik-
um gera *jft, um „samblástur"
og „árás heimsvaldasinna“.
Styrjöld og hátt verðlag
Hin vaxandi ókyrrð og
spenna 1 landinu á rætur sínar
að rekja til fjölda áfalla, sem
Egyptar hafa orðið fyrir bæði
heima fyrir og a erlendum vett-
vangi. Heima fyrir er óánægja
vegna vöruskorts og hins háa
verðlags. Á erlendum vettvangi
eiga Egyptar enn í kostnaðar-
sömu og óvinsælu stríði í smá-
ríkinu Jemen.
Jafnframt hefur Egyptaland
einangrazt meir og meir frá
öðrum ríkjum í Miðausturlönd
um. Lönd eins og Jórdanía,
Kuwait og Túnis fara sínar eig
in leiðir, en Bretar og Banda-
ríkjamenn efla Saudi-Arabíu
hernaðarlega í því skyni að
koma í veg fyrir áform Nassers
um yfirráð i þessum heims-
hluta. Erkióvinur Nassers, Isra
el, fær um þessar mundir aukna
aðstoð frá Bandaríkjunum, sem
hafa nú í fyrsta skipti sent ísra
el herflugvélar.
Jafnframt því sem óvinir
Egyptalands fá aðstoð frá
Bandaríkjunum hefur sambúð
Egypta og Bandaríkjamanna
farið versnandi. Bandaríkin
senda Egyptum ennþá matvæli,
en óljóst er hversu sú aðstoð
mun standa lengi. Sambúð Nass
ers og Rússa er enn góð, en
hin nýafstaðna heimsókn for-
sætisráðherra Sovétríkjanna,
Alexei Kosygins, til Egypta-
lands virðist ekki hafa leitt af
sér nýja efnahagsaðstoð af
hálfu Rússa.
í Kairú kemst maður að raun
um, að vonbrigðin og svartsýn-
in vegna styrjaldarinnar í Jem
en fara sífellt vaxandi, svo og
vegna hinna efnahagslegu á-
falla, sem Egyptaland hefur
orðið fyrir.
Þetta á rætur sínar að rekja
til þess að miklu leyti, að rík-
isstjórnin tók upp stefnu sem
miðar að þvi að draga úr eftir
spurn á neysluvörum. En marg
ir Egyptar kvarta yfir því, að
ríkisstjórnin hafi gengið of
langt. Skattar, sem settir hafa
verið á sumar vörutegundir
hafa orðið til pess að neytend
ur yfirleitt hafa ekki efni á að
kaupa þær.
Verð á vörum eins og kæli-
í Kairó, hefur getað framleitt
einn einasta bíl í marga mán-
uði.
Járn- og stálverksmiðjan í
Helwan, sem Nasser er mjög
stoltur a£ er rekin með aðeins
5% afköstum. Áætlað er, að um
100 verksmiðjur af ýmsum teg
undum hafi orðið að draga úr
starfsemi sinni vegna þessa
skorts.
Gjaldeyrisvarasjóður lands-
ins nemur nú aðeins 8,5 mill-
jónum dollara og hefur ekki ver
ið svo litill um árabil. Hótelin
í Kairó eru full at vestrænum
kaupsýslumönnum, sem vonast
til að fá greitt að minnsta kosti
eitthvað af því fé, sem þeim er
skuldað. Egypzki ríkiskassinn
er í þessum miklu fjárhagsörð
ugleikum þrátt fyrir erlenda
efnahagsaðstoð. setn nemur 3,3
milliörðum dollara frá árinu
1952, en þar af hefur meira en
þriðjungur komið frá Banda-
ríkjunum.
Bandarisk efnahagsaðstoð
við Egyptaland hefur ekki orð
ið aðnjótandi jafnmikils frétta
flutnings og sovézk hjálp. En
áhrifin af aðstoð Bandaríkja-
manna hafa verið geysimikil.
Hver Egypti neytir meira
magns af umframframleiðslu
Bandaríkjanna af matvælum
en nokkur annar. Um 80% af
því hveiti og mjöli, sem neytt
er í egypzkum borgum, kemur
frá Bandaríkjunum. Meira en
3 milljónir barna í Egyptalandi
fá fæðu sína frá bandarískum
líknarféiögum.
Að auki hafa bandarísk lán
greitt kostnaðinn að miklu
leyti við áætlun Nassers um
nýrækt, nærri 3 þúsund mílur
af vegun'. úr varanlegu efni,
29% af öllum nýjum kennslu-
stofum og 27% af öllum heilsu
verndarstöðvum og sjúkrahús-
um sem byggð hafa verið frá
því Nasser kom til valda. Hin
nýja og stóra rafstöð í Kairó,
sem er su stærsta í Miðaustur-
löndum, var greidd með banda-
Stefna Nassers hefur einangrað Egypta frá flestum Arabaríkjunum
ísrael eflist með bandarískri aðstoð.
í Miðausturlöndum, en
Sívaxandi íbúafjöldl er eltt af mestu vandmálum Egypta.
Styrjöidin í Jemen hefur nú
staðið í nærri fjögur ár. Egypzk
ir hermenn hafa fallið tugþús-
undum saman og styrjöldin hef
ur kostað Egyptaland hundruð
milljóna doilara. En þessar
fórnir hafa gefið lítinn árang-
ur.
„Lýðveldisstjórnin“ í Jemen,
sem studd er af Egyptum, ræð-
ur yfir minni landssvæðum, en
hún gerði þegar Egyptar hófu
afskipti sín af borgarastyrj-
öldinni og sendu herlið til
landsins. Egypzkir hermenn,
sem snúið hnfa heim úr styrj-
öldinni, eru fullir beizkju og
áhugalausir. Vitað er að liðs-
foringjar egypzka hersins eru
mjög óánægðir.
Hin „takmarkaða“ styrjöld
Egyptalands.
Sú ákvörðun Nassers um að
halda styrjöidinni áfram í
smærri stíl en áður, fremur en
að standa við fyrra samkomu-
lag um að draga sig algjörlega
á brott frá Jemen, er ekki talin
munu kcma í veg fyrir ólguna
innan hersins. Forseti Egypta-
lands virðist hafa þá trú, að
hann verði að hafa her í Jem-
en, ef hann eigi að tryggja að
ríkisstjórn sér hlynnt taki við
í nágrannaríkinu Aden, þegar
Bretar fara þaðan á brott árið
1968.
Á efnahagssviðinu ná erfið-
leikarnir tii sífellt stærri hóps
Egypta. Framfærslukostnaður
hefur hækkafí óðfluga síðustu
mánuðina.
skápum, gaseldavélum, þvotta-
vélum og sjónvarpstækjum
hafa hækkað um meira en 50%
á einu ári. Og það sem meira
er. Þessar vörur er ekki lengur
unnt að kaupa með afborgun-
arskilmálum. Nýr innflutnings
tollur, sem nemur 265%, hefur
gert það að verkum, að jafn-
vel notaðir bílar eru svo dýrir
að einungis örfáir Egyptar geta
keypt þá. Til dæmis kostar 3ja
ára gamall bíll af gerðinni Ford
Galaxie nú um 9.500 dollara
(um 408 þús. krónur) og 12 ára
bíll af gerðinni Studebaker
kostar um 2.300 dollara (um 98
þús. kr.).
Matvæli kosta einnig meira.
Verð á grænmeti hefur nærri
tvöfaldazt. Kjötverðið fer
hækkandi og nú eru fjórir dag
ar í viku hverri. sem ekki
má neyt.a k öts.
Erfiðleikar atvinnuveganna
Egyptaland á í sífelldum erf
iðleikum vegn? skorts á-marg-
víslegustu vörum. Alvarlegast
ur er skorturinn á varahlutum
fyrir verksmiðjuvélar, strætis-
vagna og önnur flutningatæki,
svo og símakerfið, eða næstum
allt er þarfnast reglubundins
viðhalds. Ríkisstjórnin á í svo
miklum gjaldeyriserfiðleikum,
að atvinnuvegirnii' skila að-
eins lágmarks afköstum vegna
skorts á varahlutum og tækj-
um.
Hvorug bílaverksmiðjan í
Egyptalandi, Fordverksmiðja í
Alexandríu né Fiatverksmiðja
rískum lár.um og eru vextirnir
aðeins þrír fjórðu hlutar úr
prósenti og lánin til 30 ára.
fyrir erfidleikun-
Ástæðurnar
um.
Hvers vegna er efnahagur
Egyptalands svo erfiður, þrátt
fyrir alla þá hjálp sem landið
hefur hlotið undanfarin ár?
Þeir útlendingar, sem fylgzt
hafa með þróuninni í landinu,
veita eftirfarandi svör í aðal-
atriðum:
Nasser hefur gengið of langt
og i of miklum flýti í tilraun-
um sínum til að iðnvæða Eg-
yptaland,
Ráðagerðir Nassers um að
ávinna Egyptalandi mikilvægt
hlutverk á alþjóðavettvangi
hafa gengið nærri fjárhagn-
um.
Þjóðnýting iðnfyrirtækja,
banka, flutningafyrirtækja og
inn- og útflutningsviðskipt-
anna hefur haft í för með sér
óstjórn skrifstofuvalds og ó-
dugnað.
íbúum Egyptalands fjölgar
svo ört, að það er eitt af þeim
löndum í heiminum, sem á
við mesta örðugleika að stríða
í þeim efnum.
Vopn og skuldir.
í því skyni að útvega fjár-
magn til byggingar hundruða
nýrra verksmiðja hefur Egypta
land orðið að taka geysimikil
lán hjá erlendum lánardrottn-
um. Að auki skapaði þessi
byggingarstarfsemi tekjur, sem
Framhald á bls. 21