Morgunblaðið - 01.02.1967, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 1. FEBRUAR 1967.
15
Miklar umræður urn verðstöðvun — Fjárveitinga-
*
valdinu settar þröngar skorður — Llfaþytur um
lánsheimild sjónvarps — 20 millj til vinnslustöðva
landbúnaðar — 100 millj. til hagræðingar ■ iðnaði
í DAG kemur Alþingi saman
á ný að loknu 6 vikna jólafríi
þingmanna. Skammt er nú eft-
ir ajf umboðstíma þingmanna,
eem kjörnir voru, vorið 1963
og vafalaust munu Alþingis-
kosningar þaer, sem fram eiga
að fara í vor, setja mjög mark
sitt á störf Alþingis næstu
mánuði.
Morgunblaðinu þykir rétt,
nú þegar Alþingi kemur saman
tii fundar á ný, að gefa nokk-
urt yfirlit um störf þingsins
frá setningu þess 10 okt. og
þar til hlé var gert skömmu
fyrir jóL
f þingbyrjun flutti forsætis-
ráðherra yfirlýsingu frá ríkis-
stjórninni, þar sem lýst var
viðhorfum stjórnarinnar til til-
tekinna verkefna og jafnframt
skýrt frá þeim lagafrv. sem
stjórnin mundi leggja fyrir
þingið. I>etta er í annað sinn,
sem forsætisráðherra flytur
slíka yfirlýsingu og má búast
við að það verði fastur liður
t starfi þingsins.
Fram til þessa hafa 60 laga-
frumvörp verið lögð fyrir Al-
þingi, 28. þingsályktunartillög-
ur, 10 fyrirspurnir bornair
fram og ræddar og tvær skýrsl
ur ráðhenra lagðar fyrir þing-
ið. Rí’kisstjórnin hefur lagt
fram 33 lagafrumvörp, og þar
atf hafa 11 þegar orðið að lög-
um. Einstakir þingmenn hafa
lagt fram 27 frumvörp, 19 í
neðri deild og 8 í efri deild og
hefur ekkert þeirra hlotið fulln
aðarafgreiðslu til þessa. Af
þingályktunartillögum hetfur
aðeins 1 verið samþykkt.
Uingmannafrumvörpin í neðri
deild skiptast þannig mil’li
flokka, að Alþýðubandalags-
menn hafa lagt fram 10 frum-
vörp, Framsóknarmenn 3, Sjálf
atæðismenn 3 og 3 frumvörp eru
borin fram af þingmönnum úr
nokkrum flokkum sameigin-
lega. í efri deild hatfa Fram-
sóknarmenn lagt fram 6 laga-
frumvörp og Alþýðubandalag-
ifi 2.
Þingsályktunartillögur skipt
«st þannig milli flokka, að
Framsóknarmenn hatfa lagt
fram 15 þingsályktunartillögur.
Sjálfstæðismenn 6, Alþýðu-
bandalagsmenn 5 og Alþýðu-
flokkurinn 1.
Skýrslur þær, sem lagðar hatfa
verið fyrir Alþingi eru skýrsla
dómsmálaráðherra, Jóhanns
Hafsteins, um meðferð dóms-
mála og skýrsla samgöngumála
ráðherra Ingólfs Jónssonar um
vegamáL
★
Skal nú vikið að einstökum
stjórnarfrumvörpum. Það
stjórnarfrumvarp, sem einna
mesta athygli vakti í þinginu
fyrir jól var verðstöðvunarfrum
varpið, sem varð að lögum á
síðasta degi þingsins. Allmiklar
umræður urðu um verðstöðvun-
•rfrumvarpið bæði í neðri og
efri deiki, og var forsætisráð-
herra, Bjarni Benediktsson,
'helzti talsmaður ríkisstjórnar-
innar í þeim irmræðum. Flutti
hann fleiri en eina yfirgrips-
mikla ræðu um aðdraganda
þess, að ríkisstjórnin taldi nauð
synlegt að koma á verðstöðvun
um eins árs skeið. Af háltfu
stjórnarstuðningsmanna flutti
Ólatfur Björnsson einnig mjög
athyglisverða ræðu í efri deild
um málið.
Greinilegt var. að stjórnar
andstæðingar voru á báðum
áttum um, hvernig bregðast
skyldi við verðstöðvunarfrum-
varpi ríkisstjórnarinnar, Fram
sóknarmenn tóku þann kost-
inn að gera sem minnst úr
því, töldu að flestar þær heim-
ildir, sem þar var farið fram
á væru þegar fyrir í lögum og
hér væri einungis um að ræða
yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar
um aukið verðlagseftirlit. Tals
menn Alþýðubandalagsins
töldu hins vegar, að ákvæði
frumvarpsins væru ekki nægi-
lega ströng og ennfremur vildu
þeir fella niður þau ákvæði
þess, sem gerðu það að heim-
ildarlögum.
Úr hópi þingmanna stjórnar-
andstöðunnar var beðið með
einna mestri eftirvæntingu eft-
ir viðbrögðum Hannibals Valde
marssonar, forseta Alþýðusam-
bands fslands, við frumvarp-
inu, enda hafði harm bæði á
Alþýðusambandsþingi og í sjón
varpsþætti talað á þann veg,
að ætla mátti, að hann mundi
taka jákvæða afstöðu til þess.
f>að reyndist einnig svo, að
verulegur blæmunur var á
ræðu hans um málið í neðri
deild Alþingis og annarra þing
manna Alþýðubandalagsins og
reyndist forseti Alþýðusam-
bandsins mun vinveittari frum
varpinu en ýmsir aðrir fox-ystu
menn Alþýðubandalagsins á
Alþingi.
Fjárlögin voru að sjálfsögðu
eitt helzta verkefni þingsins
fram til jóla og hvíldi mikið
starf á fjárveitinganefnd Al-
þingis í því sambandi og þá
sérstaklega formanni hennar
Jóni Árnasyni. í umræðum um
fjárlögin kom glögglega í ljós,
hve sterkum tökum fjármála-
ráðherrann, Magnús Jónsson,
hefur tekið fjármál ríkisins,
enda stendur hagur ríkissjóðs
nú með blóma.
Fjárveitingavaldið er einn
mikilvægasti réttur Alþingis,
en óneitanlega bendir margt
til þess, að það vald sé nú
ekki jafn mikið og áður og að
svigrúm þingmanna til breyt-
inga á fjárlagafrumvarpinu,
etftir að það er lagt fram, sé
ekki eins mikið og fjárveit-
ingavald þingsins gefur tilefni
til. Breytingartillögur stjórn-
arandstæðinga við fjárlagaírum
vai-pið voru flestar harla létt-
vægar og athygli vakti, að þing
menn Framsóknartflokksins
höfðu ekki lagt á sig mikla
vinnu til þess að flytja breyt-
ingartillögur við frumvarpið.
Af öðrum stjórnarfrumvöx-p-
um, sem afgreidd voru sem
lög frá Alþingi, má nefna frum
varpið um breytingar á lögum
um útvarpsrekstur ríkisins,
þar sem tekin voru í lög á-
kvæði úm sjónvarpið. Frum-
varp þetta varð tilefni mikilla
umræðna og nokkurra deilna
í þinginu. í þeim umræðum
kom fram mjög ákveðin vilji
þingmanna strjálbýlisins til
þess að dreifing sjónvarpsins
út um landsbyggðina tæki sem
al'lra stytztan tíma.
Einnig varð úlfaþytur í sam-
bandi við tillögur um að taka
inn í frumvarpið lánsheimild
til handa ríkisstjórninni vegna
byggingu endurvarpsstöðva og
komu fram 3 tillögur um upp-
hæð þeirrar lánsheimildar, en
niðurstaðan varð sú, að láns-
heimildin í lögunum var sam-
þykkt 25 millj. kr.
Iðnaðarmálaráðherra, Jóhann
Hafstein, beitti sér fyrir breyt
ingu á lögum um Iðnlánasjóð,
þar sem lánsheimild sjóðsins
var hækkuð í 300 millj. kr. og
myndaður var nýr lánaflokk-
ur við Iðnlánasjóð með 100
millj. kr. lánsheimild. Mikil-
vægur þáttur í þessari laga-
breytingu var heimild til Iðn-
lánasjóðs að bjóða út almennt
skuldabréfalán og mega skulda
bréfin og vextir af þeim vera
undanþegin framtalsskyldu um
skattlagningu á sama hátt og
sparifé. Iðnaðarmálaráðherra
hefur fyrir skömmu lýst því
yfir í sjónvarpi, að á næstunni
verði boðið út 25 millj. kr.
skuldabréfalán vegna hinnar
nýju hagræðingarlánadeildar
og verður athyglisvert að fylgj
ast með þeim viðtökum, sem
það skuldabréfalán fær.
Þá voru samþykkt lög um
Framleiðnisjóð landbúnaðar-
ins, sem mun m.a. hafa það í
för með sér að 20 millj. kr.
munu þegar renna til vinnslu-
stöðva landbúnaðarins vegna
endurbóta, sem gerðar voru á
þeim á s.l. ári, en stofnframlag
sjóðsins skal vera 50 millj. kr.
kr. og eftirstöðvarnar 30 millj.
kr. greiðast með jöfnum árleg-
um greiðslum á árunum 1967
til 1969. Hlutverk Framleiðni-
sjóðs landbúnaðarins er að
veita styrki og lán til framleiðni
aukningar og hagræðingar í
landbúnaði og atvinnurekstri á
bújörðum.
Ennfremur má nefna, að sam
þykkt var stjórnarfrumvarp
um breytingar á lögum um verð
jöfnun á olíu og benzíni, sem
heimilar ráðherra að endur-
greiða verðjöfnunargjald af
þeirri olíu, sem togarar nota,
og er það liður í viðleitni rík-
isstjórnarinnar til þess að bæta
hag togaraútgerðarinnar í
landinu.
Af öðrum stjórnarfrumvörp-
um er sérstök ástæða til að
vekja athygli á víðtækri um-
bótalöggjöf sem komið hefur
frá ráðuneytum Jóhanns Haf-
steims og má þar netfna laga-
frumvarp um skipan presta-
kalla og próíastsdæma, sem
miðar að því að aðlaga skipan
þessara móla nýjum tímum,
merkt frumvarp um fávitastotfn
anir, og lagafrumvarp um
breytingar á áfengislögum. Er
það samið atf sérstakri þing-
mannanefnd, sem falið var að
reyna að ná samkomulagi um
þessi mál en viðbúið er að
frv. eigi eftir að valda nokkr-
um deilum í þinginu. í>á má
nefna heildarlöggjöf um Land-
helgisgæzlu íslands, og laga-
frumvarp, sem felur í sér veru
legar hækkanir á sektum
vegna landhelgisbrota og fleira.
Þá kom einnig fram frá rik-
isgtjórninni lagafrumvarp um
námslán og námsstyrki, sem
stefnir að verulegum umbót-
um á því sviði, og var Gylfi
Þ. Gíslason í forsvari fyrir því.
★
Atf þingmannafrumvörpum,
sem ástæða er til að vekja
athygli á, skal talið frumvarp
Jónasar Péturssonar um Aust-
urlandsvirkjun, en þ^r er gert
ráð fyrir, að Austurlandsvirkj-
un taki við þeim virkjunum,
sem þegar eru fyrir hendi á
Austurlandi og verði jatfnframt
, heimilt að reisa orkuver í Lag-
arfljóti við Lagartfoss ásamt
aðaiorkuveitu til Egilsstaða.
Einar Olgeirsson flytur nokk
ur frumvörp í neðri deild, einn
eða ásamt fleirum. Sum þeirra
hefur hann flutt áður, en einna
forvitnilegast mun þykja frv.
um gerðabækur ríkisstjórnar,
þar sem gert er ráð fyrir, að
á öllum ráðherrafundum skuli
halda gerðarbók, svo og skuli
haldin gerðarbók um viðtöl utan
ríkisráðherra við fulltrúa er-
lendra ríkisstjórna, en 15 ár-
um eftir að viðkofnandi fundir
eru haldnir skuli almenningur
hatfa aðgang að gerðarbókum
þessum.
Úthlutun listamannalauna
hetfur jafnan verið mikið deilu
efni og hefur menntamálaráð-
herra boðað að fram muni
koma stjórnarfrumvarp, sem
geri ráð fyrir nokkrum hreyt-
ingum á fyrirkomulagi þeirr-
ar úthlutunar. En Gils Guð-
mundsson hefur þegar borið
fram á Alþingi frumvarp um
listamannalaun og Listasjóð,
þar sem gert er ráð fyrir ný-
skipan þessara mála, fækkun
flokka, hærri fjárveitingu til
hvers og eins, en úthlutunar-
aðilinn skal vera Listasjóður
eða stjórn hans, en hún á sam-
kvæmt frumvarpinu að vera
skipuð 7 mönnum, frá Háskóla
ráði, menntamálaráði, og
Bandalagi íslenzkra lista-
manna.
Loks má nefna frumvarp
Skúla Guðmundssonar um
breytingar á umferðarlögun-
um, sem gerir ráð fyrir mun
harðari viðurlögum við ölvun
við akstur en nú er í gildandi
lögum.
★
Af þingsályktunartillögum
má nefna tillögu Guðlaugs
Gíslasonar og Sigurðar Ó. Ól-
afssonar um lofipúðaskip, en
á því samgöngutæki er mikill
áhugi. í Vestmannaeyjum. Til-
lögu Sigurðar Bjarnasonar o
fl. um þyrlur til strandgæzlu,
björgunar og heilbrigðisþjón-
ustu, en márgir eru þeirrar
skoðunar, að þyrlur séu mjög
heppilegt samgöngutæki við ís
lenzkar aðstæður. Þingmenn
Alþýðubandalagsins flytja
ýmsar þingsályktunartillögur,
m. a. um diplomatiskt samband
við Austur-Þýzkaland og um
samþykki Alþingis við tillögur
U. Thants til lausnar á styrjöld
inni í Víetnam. Framsóknar-
menn flytja ýmsar þingsálykt-
unartillögur og má þar nefna
tillögu Skúla Guðmundssonar
um afnám Fálkaorðunnar.
Þingsályktunartillögu Ólafs Jó
hannessonar o. fl. um rétt ís-
lands til landsgrunnsins. Til-
lögu Björns Fr. Björnssonar o.
fl. um athugun á breyttri hér-
aðsdómaskipan og eninfremiur
flytja Framsóknarmenn ýmsar
þingsályktunartillögur, sem
þeir hafa borið fram á fyrri
þingum, en ekki hlotið af-
greiðslu. Þingmenn Alþýðu-
flokksins hafa borið fram eina
þingsályktunartillögu í Samein-
uðu þingi og fjallar hún um
bætta aðbúð síldarsjómanna.
★
Ekki verður sagt, að umræð
ur á Alþingi fyrir jólin hafi
einkennzt af kosningaskjálfta;
þær fóru ywleitt rólega fram,
og þess sáust ekki merki að
ráði, að þingmenn væru að
komast í kosningaham.
Yfirleitt gætir ekki mikilla
tilþrifa í umræðum á Alþingi,
en þó vekur athygli, að það er
þá helzt, þegar eldri þingmer.n,
bæði að árum og þingsetu taka
til máls, að verulega hvessir í
umiræðum. Hinir yngri þing-
menn virðast fara sér mjög
hægt og yfirleitt er lítið um
skemmitilegar umræður á Al-
þingi, nema fyrir tilstilli hinna
eldri í 'hópi þingmanna.
Sjálfsagt eru skoðanir raama
skiptar um frammistöðu eirv-
stakra þingmanna og þingleið-
toga í umræðum á Alþingi og
sýnist þá sitt hverjum og fer
það mat oft eftir stjórnmála-
skoðunum hvers og eins.
Þó virðist óumdeilanlegt að í
umræðum á Alþingi beri ror-
sætisráðherra höfuð og herðar
yfir aðra þingmenn. Þar kem-
ur til bæði röktfesta hans, yfir-
gripsmikil þekking á stjórn-
málaviðburðum síðustu ára-
tuga og, að þvi er virðist, stál-
minni. Þegar forsætisráð'herra
tekzt bezt upp í ræðum sínum,
og þá sérstaklega í hörðutn
deilum við andistæðinga, rfs
Alþingi íslendinga hátt. í hópi
stjórnarsinna vekur Emil Jóns-
son einnig athygli fyrir traust-
vekjandi málflutning. Þessi
stjórnmálamaður hefur óneit-
anlega skapað sér, á síðustu
árum, virðulegan sess í íslenzku
stjórnmálalífi, sem farsæll ieið
togi flokks síns og traustur for
ustumaður í ríkisstjórninni.
Einar Olgeirsson er án alls
efa hávaðasamasti þingmaður-
inn í ræðustól, og þótt ræður
hans minni oft á útslitna plötu,
kemur glögglega í ljós í ræð-
um hans á Alþingi, að hann
hetfur fjölbreytileg áhugamál
og löngun til að koma ýmsn
góðu til leiðar, þegar frá eru
taldar þær ræður hans sem ein
kennast af kommúnisku of-
stæki. Eysteinn Jónsson er að
sjálfsögðu mikilvirkur talsmað
ur flokks síns á Alþingi og líta
verður á hann sem helzta leið-
toga stjórnarandstöðunnar. En
einlhvern veginn er það svo, að
þessi reyndi stjórnmálamaður
hefur ekki á sér yfirbragð mik
ils stjórnmálaleiðtoga. Ræður
hans á Alþingi eru yfirleitt
leiðinlegar og bera þess vitni,
að hugsunarháttur hans er
staðnaður í gömlum tíma og
gömlum vandamálum.
Þess gætir mjög í ö’llium
meiriháttar málum, að helztu
ræðumenn eru ýmist ráðherr-
ar eða hinir viðurkenndu fior-
ustumenn stjórnarandstöðu-
flokkanna. Einstakir þingmenn
taka lítinn þátt í slíkum um-
ræðum og er það óneitanlega
skaði. Flokkakerfið virðist
setja umræðum og starfsemi
Allþingis nokkuð þröngar skorð
ur og gerir það að verkum, að
þar er ekki eins líflegt og æski
legt væri.
★
Alþingi kemur nú saman f
dag til fyrsta fundar á þessu
ári. Væntanlega mun þingstörf
um ljúka eftir tæpa þrjá mán-
uði, og þá munu þingmenn
hverfa til sinna kjördæma,
sjálfsagt óþreyjutfullir eftir að
hefja kosningabaráttuna. En ef
hægt er að meta störtf Alþing-
is af því, sem liðið er þingtím-
ans, bendir það óneitanlega til
þess, að hér verði um atihafna-
samt þing að ræða, og marg-
víslegri og merkri umbótalög-
gjöf komið fram. Á tímabili nú
verandi ríkisstjórnar hafa jafn
an mörg merk mál verið lögð
fyrir hvert löggjafarþing, og
vafalaust munu menn komast
að þeirri niðurstöðu síðar, að
sl. tvö kjörtímabil hafi verið
glæsilegt tímabil í langri og
merkri sögu Alþingis íslend-
inga.
Stvrmir 6iinnnr«nm.