Morgunblaðið - 19.04.1968, Blaðsíða 16

16

MOKGUNBLAÐIÐ, FöSTUDAGUR 19. APRÍL 19««

Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri: Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar: Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
í lausasölu: Kr. 7.00 eintakið.
Áskriftargjald kr. 120.00 á mánuði innanlands.
NÝJAR STÓR-
FRAMKVÆMDIR
í ræðu þeirri, sem Bjarni
Benediktsson forsætis-
ráðherra flutti í eldhúsdags-
umræðunum í fyrradag,
benti hann m.a. á þá stað-
reynd ,að talsmenn stjórnar-
flokkanna hefðu vorið 1966
meðan allt var í fullum
blóma, bent á, að bygging
Búrfellsvirkjunar og ál-
bræðslu mætti ekki dragast,
því að of seint væri að hefja
undirbúning slíkra fram-
kværnda, þegar atvinnuleysi
væri skollið á. Jafnframt
lagði forsætisráðherra
áherzlu á það í ræðu sinni,
að frambúðaröryggi í at-
vinnumálum yrði ekki tryggt
nema með því að nýta að
fullu öll landsins gæði.
Ástæða er til að vekja at-
hygli á þessum ummælum
forsætisráðherra einmitt
vegna þess, að ein af fjöl-
mörgum röksemdum, sem
stjórnarandstæðingar beittu
í baráttu sinni gegn ál-
bræðsluframkvæmdunum og
'Búrfellsvirkjun var einmitt
sú, að svo mikil atvinna
væri í landinu á þeim tíma,
að þessar framkvæmdir
mundu draga vinnuafl frá
undirstöðuatvinnuvegunum
og þess vegna bæri að fresta
þeim. Enginn þarf lengur að
fara í grafgötur um, hvorir
höfðu á réttu að standa vor-
ið 1966, stjórnarandstæðing-
ar eða stjórnarsinnar. Frá
því um áramót hefur gætt
töluverðs atvinnuleysis í
landinu en í sumar munu um
1000 manns vinna við Búr-
fellsvirkjun og rúmlega 600
við álbræðsluna í Straums-
vík og ætti öllum að vera
Ijósit hvernig atvinnuástand-
ið í landinu væri, ef ekki
væri unnið að þessum fram-
kvæmdum-
En þrátt fyrir þessar
miklu framkvæmdir, sem nú
standa yfir og ljúka mun á
næsta ári, er það vissulega
rétt sem forsætisráðherra
sagði í ræðu sinni, að fram-
búðaröryggi í atvinnumálum
verður ekki tryggt nema all-
ar auðlindir landsins verði
nýttar svo sem kostur er.
Þess vegna gagnar ekki að
sitja auðum höndum, þótt
þessar miklu framkvæmdir
standi yfir, heldur verður
þegar í stað að hefja undir-
búning að nýjum stórfram-
kvæmdum og liggur þá bein
asit við að halda áfram að
virkja fossaaflið og byggja
upp orkufrekan iðnað í
tengslum við nýjar stórvirkj
anir.
Hið svonefnda Iðnþróunar
ráð hefur nú tekið við þeim
verkefnum ,sem stóriðju-
nefndin hafði með höndum
á sínum tíma, og einsýnt
virðist að Iðnþróunarráð
taki föstum tökum það verk-
efni, að undirbúa áframhald
þeirrar iðnvæðingar, sem
hafin er í landinu með ál-
bræðslunni. Rétt er að minna
á þau ummæli dr. Jóhann-
esar Nordals formanns banka
stjórnar Seðlabankans á árs-
fundi bankans fyrir skömmu,
að nauðsynlegt væri að
hefja undirbúning að nýjum
framkvæmdum, þegar fram-
kvæmdum við Búrfell og ál-
bræðsluna lyki, til þess að
tryggja nægilega öran hag-
vöxt í landinu og batnandi
lífskjör fólksins. Þettá er
tvímælalaust eitt stærsta
verkefni, sem ríkisstjórn og
Alþingi standa nú frammi
fyrir og nauðsynlegt að
vinda bráðan bug að því að
koma þessum verkefnum á
alvarlegt undirbúningsstig.
HUGSUNARHÁTT-
UR SELSTÖÐU-
KAUPMANNA
að verzlunarfrelsi, sem
ríkt hefur hér á landi í
stjórnartíð núverandi ríkis-
stjórnar hefur gjörbreytt öll
um lífsháttum fólksins í
landinu og erfitt er að trúa
því, að nokkur maður vilji
enn snúa til þeirra tíma, þeg
ar opinberar nefndir og ráð
tóku ákvarðanir um það
hvað almenningur á íslandi
mátti kaupa og hvað ekki.
Samt sem áður skjóta stöð-
ugt upp kollinum raddir úr
herbúðum Framsóknar-
manna og kommúnista um
það, að verzlunarfrelsinu
fylgi bruðl og óhóf og þá er
sérstaklega talað um inn-
flutning á tertubotnum í því
sambandi.
Ólafur Björnsson alþm. og
prófessor, gerði þennan
haftaáróður Framsóknar-
manna og kommúnista að
umræðuefni í snjallri ræðu,
sem hann flutti við eldhús-
dagsumræðurnar í fyrradag
og sagði þá m.a.: „Minna má
á það ,að um sl. aldamót,
þegar fyrst fór að myndast
vísir til verkalýðshreyfingar
hér á landi var öðruvísi á
þetta litið af forustumönn-

VŒJ
UTAN ÚR HEIMI
r eins árs einræði
herforingja í Grikklandi
Næstkomandi sunnudag er
ár liðið frá því herforingja-
stjórnin í Grikklandi komst
til valda og sennilega er ein-
ræði hennar sterkara nú en
nokkru sinni fyrr, þrátt fyrir
óánægju og vaxandi efasemd
ir fólksins sem hún stjórnar.
Vissulega er allt rólegt á yf-
irborðinu, svo m fclu rólegra
nú en nokkru sinni á undan-
förnum árum eða jafnvel ára
tugum. Stjórnin hefur losað
sig við alla hættulegustu and
stæðinga sína, blóðsúthellinga
laust. Þeir eru flestir í haldi
einhversstaðar á eyjum úti, í
fangelsum, og fer ýmsum sög
um, og ekki öllum fallegum
af aðbúðinni þar. Aðrir eru
í stofufangelsi þessa dagana,
svo sem Georges gamla Papan
dreu og Kanellopolous, báðir
lyrrverandi forsætisráðherr-
ar. Enn aðrir eru tryggilega
geymdir í útlegð, svo sem þeir
Andreas Papandreu og Kon-
stantin konungur. Hin dipló-
matíska einangrun, sem her-
foringjastjórnin varð að búa
við í upphafi, hefur nú verið
rofin, NATO-löndin og önn-
ur ríki hafa hvert að öðru
viðurkennt stjórnina og tek-
ið upp eðlileg samskipti við
hana.
Og svo hafa herforingjarn-
ir, sem fyrir byltingunni
stóðu, skipt um föt, hengt ein
kennisbúningana sína inn í
skáp og farið í borgaraleg föt
röndóttar buxur og diplomata
frakka.
Og þeir hafa svo sem gert
meira, þeir hafa, segja allá-
reiðanlegar heimildir, útrýmt
að verulegu leyti þeirri spill-
ingu, sem var svo megn orðin
í grísku stjórnar- og embætt-
ismannabúðunum. Þeir hafa
líka lýst því yfir, að senn
muni gengið til atkvæða um
nýja stjórnarskrá — og fyrr
eða síðar muni lýðræðið aftur
fá sinn sess í Grifcklandi.
Þessar vonir hengja þeir eins
og gulrætur fyrir framan nef
íbúanna meðan þeir reyna að
teyma þá til fylgis við sig.
En þrátt fyrir ítrekaðar til-
Papadopoulos
Konstantín
raunir hefur þeim ekki tek-
izt að vinna hylli almennings.
En hvað, sem hver segir,
haf a herforingjarnir sýnt það
á þessu síðasta ári, að þeir
kunna að nota vald, þegar
þeir hafa fengið það. Að vísu
hafa þeir líka sýnt, að þeim
er afskaplega áfátt í stjórn-
vizku og vita lítið um efna-
hagsmál.
Eftir þetta er er eins og
lífið í Grikklandi sé alls ekki
raunverulegt. Það kann að
vera eitthvað hæft í þeim á-
sökunum, sem koma erlendis
frá, að politískum föngum sé
misþyrmt — en gagnvart íbú
um landsins hefur einræðis-
stjóm herforingjanna ekki
verið sérlega harðhent Á göt
unum eru fáir hermenn og
Georg Papandreou
lögreglumenn, færri en til
dæmis í Róm eða París.
Hvergi eru sjáanleg vígorð,
hvorki um hlutverík, afrek
né markmið stjórnarinnar
eða einstakra manna hennar.
Pólitískum föngum hefur
fækkað úr sex þúsund í upp-
hafi í tvö þúsund og embætt-
ismenn halda því fram, að
ekki sé verr með þá farið en
tíðkist í öðrum löndum Ev-
rópu eða Ameríku — hvað
svo sem er rétt í því. Grískur
fréttamaður segir um með-
ferðina í fangabúðunum. „Það
er hin sálræna spenna og kúg
un, sem er verst. Líkamlegt
ofbeldi varð ég ekki var við“.
Grískur almenningur lítur
svo á, að einræðisstjórnin sé
tiltölulega mild, — en fólkið
er ekki ánægt fyrir það. Það
óttast, að stjórnin muni sýna
Jdærnar, þegar henni sýnist
og það veit hreint ekkert,
hvað fyrir henni vakir. Sum-
ir telja, að hún viti það ekki
sjálf.
En þótt hvergi sjáist merki
um almennan stuðning, sjást
heldur hvergi merki um upp-
reisn og það staðfesta and-
stæðingar stjórnarinnar bæði
til hægri og vinstri. Fyrrver-
andi ráðlherra, sem var hand-
tekinn, en er nú laus úr haldi
og gagnrýnir stjórnina opin-
skátt segir: “Ég sé engin
Framhald á bls. 20
um verkalýðsins á þeim
tíma. Þá var það fyrirkomu-
lag ríkjandi í launagreiðslum
að fólkið fékk kaup sitt
greitt, ekki í peningum held
ur í úttekt hjá atvinnurek-
anda sínum, sem jafníramt
rak verzlun, ásamt útgerð
eða öðrum atvinnurekstri.
Þá var það aðalbaráttumál
verkalýðsins að fá kaup
sitt greitt ekki í úttekt
heldur peningum, sem
væru til frjásrar ráð-
stöfunar til kaupa á varningi
samkvæmt eigin vali og í
þeirri verzl n, er bauð bezt
kjör- Það kostaði talsverða
baráttu að fá þesisu fram-
gengt, því að atvinnurekend
ur þeirra tíma hafa vafalaust
sagt við verkamenn sína og
sjómenn, að það yrði þeim
sjálfum fyrir verstu að fá
kaup sitt til frjásrar ráð-
unar, því að þá mundu þeir
freistast til þess að eyða því
í gráfíkjur og döðlur, sem
mér skilst samkv. frásögnum
aldraðs fólks að hafi verið
tertubotnar þeirra tíma.... “
Og síðan sagði Ólafur
Björnsson: „En það er í raun
inni þessi verzlunarháttur
selstöðukaupmannanna sem
fram kemur hjá stjórnarand
stæðingum er þeir gagnrýna
viðskiptafrelsið, þó hann
komi fram í nokkuð dulbú-
inni mynd vegna breyttra
aðstæðna frá því sem var um
sl. aldamót. En þeir segja al-
veg eins og selstöðukaup-
mennirnir ,að þegar fól/kið
fái að ráðstafa fjármunum
sínum eftir eigin vild, þá
kaupi það útlenda tertu-
botna og kex og geti þannig
komið þjóðarbúinu á vonar-
völ. ’ Það þurfi því að tak-
marka þetta frelsi með því
að setja að nýju á fót gjald-
eyrisúthlutunarnefndir til
þess að ákveða hvaða varn-
ingur megi vera á boðstólum
fyrir landslýðinn og hverjir
megi verzla með hann“.