Morgunblaðið - 24.05.1970, Blaðsíða 19

MORGUNHLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. MAÍ 1970
19
sagn.ager'ð og bamabæflcuir Kkt og
blimdur uim lit í þessum eÍBstöku
ritsmí'ðuim alð hlutdrægni, miðað
við allt anmað efni ritsinis Ny
litteratur i Norden, þá er frá-
sögniin enn meira vilhöll og blytgð
unarlaiuis, þegair ljóðákiáld og
verk þedTTia eru tekin til meS-
ferðar. í>air sér hanin vairla neitt
umtals- eða v irður'kennin gar-
vert, neima atómkeimur sé a@.
ÍÞeirra sem heldið hafa á loft
merki þjóðlegrar ljóðli.star, get
ur hann flestra að engu eða lítið
meir en að nafni, og þá af því að
þeir hafa a'ð veruiegu leyti feng-
izt við fonmleysuina, enda þó að
þjóðlegu skáldin hafi gefið út
afhragðs bælkur á því ífkeiði, seim
ritgerðir hainis ná yfir. Siigurður
A. Magnússon telur sig að vísu
ekki komiast hjá að iminnast nýj
ustu bóka Jóhanriiesar úr Kötlum
í íslenzkum fagurbókmenntum
1692—64, sam voru Óljóff og
Tregaslagur, ekki heldur ljdða
þeirra, er Guðmundur Böðvairs
son lét frá sér fara á þeisau ára
bili, an þau komu í ikvæðasöfniun
um Saltkornum í mold (1962) og
Landsvísum árið eftir. Engin
þessara bóka hlýtur náð fyrir
auguim hiins háa ritdómaria. Mörg
af ljóðuniuan í Tregaisilag eru t.d.
að hamis áliti misheppnuð, og
Landsvísur etklkert heiillandi,
heldur eins koniar endurtekning
og annað eftir því. Og þessum
vitnisburði Sigurðar um ein-
hverja al’lra hæstu tinda í ís-
lenzkri ljóðagerð frá þessuim ára
tug er fyrir atbeina Norrænu
félaiganna dreift yfir þau lönd,
seim þæsi félög eru kenind við,
eims og beilögum samnleika.
Hitt eir þó ö!lu liakaira, að
vehk ýmissa anniarra góðskálda,
er gefið hafa út ljóð sín á tíma
bilinu, laetur bókmemntafræðinig
urinn í þagnargildi liggja. Hann
lætur elkki svo lítið að minnast
á Halldóru B. Björnssom, Rósu
B. BlöndalLs, Guðmund Inga, Þor
geir Sveinbjarnarson, Heiðrek
Guðmumdsisan og Kristján frá
Djúpaiæk, sem öll stilliu sínar
hörpur þassi árin og hrærðu
steina og tré, líkt og Orfeuis, ligg
ur mér yið að segja. Em verflc
þeinra eru víst „hefðbundinn",
og dæmasit því dauð og ómnerk
af Siigurði. En hvers á þá Jó-
hanm Hjáknarsson að gjalda, því
aið eirunig hiann stillti sinin streng?
Honiuim verður naumaist fundið
til foráttu, að hann fylgist ekki
með tíiraaniuim, manini sem heyrir
jafrwel ull vaxa á saiuðum suður
á Spáni, en sér þó um leið grösin
kringum sig gróa. Svo skyldum
vér ötl jafnframt hafa íslenzk
sem alþjóðleg viðhorf, frána
sjón og Heimdallar hliust.
Hvað á annars svona dilka-
dráttur eða aðskilnaður hafra
frá sauðum að þýða, þegar Skáld
in eiga í hlut, allt eftir því hvort
þau eru móðinis eða eklki? í raun
réttri eru svo nefimd atómljóð
ekkert ainnað en óbundið mál,
geta auðvitað verið jafngóð list
fyrir því, en fráleitt betri þess
vegna. Með aðslkiliniaði hafra frá
sauðum eftir svoina kredduma,
virðist mér laiust mál blátt áfr am
látið njóta forréttinda fram yfir
buindið. Og nú kemur mér aftur
Matthíais Joohumisson í hug. Hann
segir svo m.a. í bréfi til Haran-
esar Hafsteins 21. febrúar 1906:
„Það er bull, sem ungur smekik
ur í listfræði er nú að kann'a,
að Skáldsflcapur í óbundinmi ræðu
eigi að erfa hinn bundna sem
hinn ófuUkomnari. Hvens vegna
bull? Vegna þess, að hin metr-
iSka list floennir guðamál og gæt
ir sín sjálf fyrir gervi sitt og
guðdómsslkrúða. Engimn lærir
samfelldar sögur — ekki einu
sinni ræður Ciceros eða Njálu
— nema hamm geri sig idíót um
leið. týni eigin gáfu sinni; en
kveðskapur er bragur, músík,
hvers máls Pat’ladiuim (vemdari),
skóli hvers Skapandi anda, ódauð
leikamis skuggsjá".
Voru það ekki mistök slkapar-
amis, að Matthias á Sigurhæðum
Skyldi fæðast á fyrri hluta 19.
aldar í stað hinnar 20., og fara
þannig á mis við að ganga í slkóla
hjá Sveini Sikorra, Sam og Ól-
afi Jómssymi?
Án gamans, er eklki bréfkafi.-
inm hamis Matthíaisar athyglis-
verður? Á hann ekki jafnt við
vora öld sem hans og sýnir, að
það er ekki einis frumleg vizka
og þeir faalda fram, þassir háu
heinrar, og það af heilagri sann
færingi, að mádemismimin einn
sé nú gjaldgeng amdleg vara? Er
ekki Matthías Jochuimsson ein-
mitt ságilt dæmi þess, að mestu
máli skiptir fyrir skáld að vera
hafinn yfir allan klikuskap, fara
sínar leiðir, þó að sumir kalli
þalð sveitamennislku, vera þjóð-
rækinn íslendingur í húð og hár
og heimisborgari um leið? Og nú
lanigar mig til að vitna aftur í
Einar Beniediktsson, þar sem
hann segir um Sigurhæðaskáld-
ið meðal annars;
Þú orktir þegar kaltið kvað
þig fram.
Með klökkri hugð þú áttir
ljónsinis hramm.
Hvert ljóð var drýgt að dómi
eigin vildar;
hver dáð þíns orðs bax mark
þínis kjarka og stríðs.
Um helmimg aldar höfuð
skáldalýðs
leit hvergi um öxl til skóla
eða fylgdar.
Þú tókst ei neinni tamning
á þinn gamm,
en tróðst þín eigin spor til
hárrar snilldar.
En ef mem þurfa frekari vitna
við frá útlöndum, Skal til við-
bótar eitt þeirra leitt fram: Sir
William Craigie. Hainin segir svo
meðal amnairs í sinni ágætu rit-
gerð er nefnist Skáldskaparíþrótt
in á íslandi:
„Sannleikurinn er sá, að gott
skáid — og þau voru mörg góðu
ikáldim — gat búið til góðam
slkáldskap, efldki aðeins þrátt fyr
ir hiraa erfiðu bragarhætti, held-
ur beinlinis vegna þeirra, og
fa.amn gart gert avo, hvort sem
faann orti á mjög einföldu máli
eða notaði kenningar rííkulega.
Þó að Oklkur reynist nú erfitt að
skilja hina íburðarmiklu gerð
kveðskaparins og njóta hennar,
þá er það ekki gildari ástæða
til þesis að lítilsvirða kveðskap
ísflenzlkra forniskálda en að víkja
ttil hliðair kórsöngvum Aiskýlös
ar eða kviðuim Pindars fyrir þá
sök, að þar sé um mytkam Skáld-
skap eða torskilinm að ræða“.
Og Craigie gat trútt um talað.
„Slkarpleiki gáfna hams var með
hTeinum fádæmum, og aulk hinna
klasisí.slbu bókmenmta Grikkja
og Rómverja, þekkti hairm allar
germiamsikar bókmiemntir að
fomu og nýju, en líka sjálfar
rímumar ef til vill öllum mönn-
um betur“, segir Snæbjöm Jóns-
slon um Craigie, en Snæbjörn
þekkir Sir Wilham og verk haus
ef til vill betur en nolkflcur anmar
íslendingur.
Sjálfan langair mig til að bæta
því við, að sá er meðal ainnars
munur á dróttkvæðum og rím-
um anmars vegar og atómljóðum
á hinn bóginn, en þeirn hefur
stundum verið líkt við þennan
foma kveðskap sökum torveld
lejlkams að skilja hvort tveggja,
að dróttkvæðin og rímunniar eru
oftast ort á ra'm.míslenzku máli
þó að skáldskapargildi sé ærið
misjafnt, en tungutak atómsilcáld
anna er tiðum næsta hnökrótt,
svo að eklki sé meira sagt. Og
atómljóðim lærir enginn, þeim
m*um sáður en ræður Cicerós og
Njálu sem þau flest eru gædd
minma andríki og fegurð en þær
og hún .
Norsk litterær árbok heitir árs
rit, sem Det norske samiaget
gefur út. í það hafa m.a. verið
sbrifaiðar greinar um íslenzkar
bókmenntir. Ivar Orgland skrif-
aði t.d. grein um íslenzka nútíma
ljóðlist í Árbók þe^isa 1967, og er
hún honum til mikils sóma, rit-
uð af óbrjálaðri dómgreind,
og þekkingu og sanmgiimi, eins
og Jón Björnsson rithöfundur
hefur réttilega tekið fram í
merkri ritgerð, Norðurlandaráff
og kynning íslenzkra bókmennta
erlendis, sem biirtisJt í Morguin-
blaðinu nýlega.
Við nokkuð annan tón kveður
í sömu Árbók 1968, þair sem
Njörður P. Njarðvik, lektor í
Gautaborg, ákrifar á sænáku
grein, eam nefnist Den islandska
romanen under 60talet (fslenzk
skáldsagnagerð á 7. áratugnum).
Líkist hún að sumu leyti áður
nefndum ritgerðum Siguirðar A.
Ma'gnússoinar í Ny litteratur i
Norden, þó að hófsamlegri sé
og mér meir að sikapi. Samt sem
áður er ég Nirði ósammála um
sitt af hverju. Aðeins fátt verður
þó tekið til meðferðar.
f upphafi gremair min.nist
Njörður á það, sem Laxness lét
eftir sér hafa, nokkru eftir að
hann fékk Nóbelsverðlaunin, að
hann væri farinn að þreyta®t á
sJkáldsiaignaforminu. Siðan bætir
Njörður við: „Eirrnig aðrir skáld
sagnafaöfumdar af eldri kynslóð
inni hafa þagtnað smám saman.
Að vísu hafa þeir Guðmundur G.
Hagalín, Kristmanm GuðmUnds-
son og Jón Bjömsson öðm hvoru
geíið út Skáldsögur á 7. áratugn
um, en þær verður að að meta
með hliðsjón af öðrum verkum
þeirra og tilheyra í raun réttri
fyrri tímabilum 20. aldar, hvað
sfcáidsagnaþróun viðvíkur“.
Hér hef ég ýmisiegt við að at
huga. Fyrst og fremst þarf það
hvorki að bera vott um þreytu
né afturför, þó að útkomur skáld-
verka höfundar strjálist með aldr
inum, getur alveg eins táknað
aukinn þroska, hnitmiðaðri vinnu
Sundnámskeið
Sundnámskeið fyrir börn, 7 ára og eldri, hefjast í sundlaug
Breiðagerðisskóla mánudaginn 1. júní n.k.
Námskeiðstími er fjórar vikur, alls 20 kennslustundir.
Námskeiðsgjald er kr. 300,00.
Innritun fer fram í anddyri Breiðagerðisskóla fimmtudaginn
28. maí kl. 10—12 og 17—19.
Fræðslustjórinn í Reykjavík.
Kastið eigi
verðmœtum á glœ
Hjá mörgum iðnaðar- og verzlunarfyrir-
tækjum er fjármagn það, sem bundið er í
vörubirgðum, sú fjárfesting, sem þyngst er
á metunum. Fjárhagsafkoma fyrirtækja
getur þess vegna að miklu leyti oltið á þvf
hyernig vörukaupum og eftirliti með vöru-
birgðum er háttað.
KARDEX® spjaldskrárkerfi er án efa hag-
kvæmasta stjórnunartækið.
Leitið nánari upplýsinga.
REMINGTON RAI\D
Einkaumboð: ORKA h.f., Laugavegi 178. Sími 38000.
| Undirritaður óskar eftir að fó sendar nónari uppíýsingör j
um KARDEX ® spjaldskrórkerfi.
Nafn.
Fyrirtæki.
Heimilisfang.
I
I_____ ORKA H.F., LAUGAVEGI 178, REYKJAVÍK.]
&
HVERFISskrifstofur

# ; m 1 v-; Reykjavík w
Starfandi eru á vegum Fulltrúaráðs Sjálfstæðisfélaganna
og hverfissamtaka Sjálfstæðismanna í Reykjavík eftir-
taldar hverfisskrifstofur. Eru skrifstofurnar opnar frá kl. 4
og fram á kvöld. Að jafnaði verða einhverjir af frambjóð-
endum Sjálfstæðisflokksins við borgarstjcmarkosningarnar
til viðtals á hverri skrifstofu daglega milli kl. 6 og 7 síð-
degis eða á öðrum tíma, sem sérstakfega kann að verða
óskað eftir.
Vesturbæjar- og Miðbæjarhverfi:
Vesturgata 17 A (bakhús) símar: 26598—26789.
(Að auki apið alla virka daga frá 9—12 f.h.)
Nes- og Melahverfi:
Reynimel 22 (bílskúr), sími 26736.
Austurbæjar- og Norðurmýrarhverfi:
Freyjugötu 15 (jarðhæð) sími: 26597.
Hlíða- og Holtahverfi:
Laugavegi 170—172 (Hekluhúsið) II. hæð
simi: 26436,
Laugarneshverfi:
Sundlaugavegi 12 sími: 81249.
Langholts- Voga- og Heimahverfi:
EEIIiðaárvogi 117 (Lystadún) sími: 81724.
1
Háaleitishverfi:
Háaleitisbraut 58—60 (h/Hermanni Ragnars) sími: 83684
Smáíbúða- Bústaða- og Fossvogshverfi:
Hóaleitisbraut 58—60 (h/Hermanni Ragnars) sími: 84449
Arbæjarhverfi:
Hraunoær 102 (v/verzlunarmiðstöð Halla Þórarins)
sími: 83936.
IBreiðhoItshverfi:
Víkurbakka 12, sími: 84637.
'4
Stuðningsfólk D-listans er hvatt til að snúa sér til hverfis-
skrifstofanna og gefa upplýsingar, sem að gagni geta
komið í kosningunum, svo sem upplýsingar um fólk sem
er eða verður fiarverandi á kjördag o.s.frv.

................................................... •■■■■••