Morgunblaðið - 31.10.1970, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 31. OKTÓBER 1970
*
- Aðalfundur Verzlunarráðs
f Framhald af hls. 17
stöðvunarmálið er nú í höndum
ríkisstjórnarinnar, og athugar
hún nú hvaða leiðir helzt er
haegt að fara. Forsaetisráðherra
skýrði frá því í sjónvarpsviðtali
fyrir fáum dögum að fram-
kvæma þyrfti þessar aðgerðir
fyrir 15. nóvember til þess að
gagni kæmu. Eins og ég skýrði
frá áður, er verzlunin enn illa
sett miðað við aðrar atvinnu-
greinar I landinu. Engar leiðrétt
ingar hafa fengizt á álagningar-
reglum, nema aðeins til þess, að
vega upp á móti þeim launahækk
unum, sem verzlunin hefur orð-
ið að taka á sig.
Að síðustu vil ég geta þess,
að samtök verzlunarinnar lögðu
fram kröfu um að fá reiknaðar í
álagningu þær hækkanir, sem
orðið hafa síðan í sentemherbyrj
un bæði vegna launahækkana og
annars kostnaðarauka, sem ekki
hefur fengizt viðurkenndur enn
þá. Krafa þessi var lösrð fram I
Verðlagsnefnd, en hefur þar
ekki fengið afgreiðslu og held-
ur slæmar undirtektir, en það
þótti sjálfsagt að leggia hana
fram, svo hægt væri að meta
stöðu verzlunarinnar, ef til
ákvarðana kemur, á hvem hátt
verðstöðvunin verður fram-
kvæmd.
NÝSKIPAN VERí>LAGS1vt4LA
Þegar síðasti aðaifundur
Verzlunarráðs íslands var hald-
inn, var komið langt undirbún-
ingi að «amningi frumvarps um
skipun verðlagsmála, sem
manna á milli er oftast kennt
við Adolf Sonne, hinn danska
sérfræðing i verðlagsmáhim, sem
aðstoðaði við samningu frum-
draga þess á árinu 1967. Bjart-
sýnir menn voru vongóðir
um, að málið fengist afgreitt á
þvl Alþingi, er sat I fyrravet-
ur, en meira voru menn i vafa
um, hvenær lögin gætu tekið
gildi. Það dróst nokkuð, að frum
varpið væri tekið til afgreiðslu,
en eins og öllum er í fersku
minni, kom bað til atkvæða í efri
deild skömmu fyrir náska í vor
og var þá fellt m.a. með atkvæði
eins af ráðherrum ríkisstjórnar-
innar. Þetta kom mönnum mjög
á óvart vegna þess, að sá hinn
sami ráðherra hafði eiei áður lát
ið að því liggja, að hann væri
sérstakieea mótfallinn frumvarp
inu, og höfðu menn gert ráð fyr-
ir, að það væri samkomulag innan
ríkisstjórnarinnar um að reyna
að fá frumvarnið sambvkkt. Við
atkvæðagreiðsluna kom fram, að
Siálfstæðisflokkurinn var ein-
huga um að fvigia máhnu fram,
en skintar skoðanir voru í hin-
um stjórnarflokknum, Alþýðu-
fiokknum.
Þvi miður varð verzlunin
þama ,að bitbeini I nólitískum
skolialeik. Það var revnt að æsa
launþega og nevtendur gegn
þessu frumvarni, sem fvrst og
fremst má líta á sem málamiðl-
un milli sjónarmiða verzlunar-
innar svo og nevtenda og laun-
þega hins vegar. Ríðan bessir at
hurðir urðu á Alþingi, h°fur mál
ið legið niðri að mestu. Eormenn
verzlunarsamtakanna hafa þó
gengið á fund rikisstiórnarinn-
ar og forsætisráðherra nokkrum
sinnum og hreyft við málinu. 1
sumar var að hevra að mikill
áhugi væri á því að geta undir-
búið, að flytja frumyarmð aftur
í byrjun þess bings, er nú situr,
en þá komu til umræðu ráðstaf-
anir gegn verðbólguvandanum
og var þá sýnt, að máiinu yrði
að fresta enn um sinn oe hannig
stendúr það í dag. Það virðist
svo, að þegar til mikilla nóli-
tískra átaka kemur.'há te'ii flest
ir flokkar iitla þörf á að taka
tiilit til verzlunarinnar í land-
inu.
SKIPULAGSMÁL
VERZLUNARSAMTAKANNA
Ef vikið er að félagsmálum
verzlunarstéttarinnar, er þetta
helzt að segja: Margir hafa
haldið því fram, að nauðsynlegt
væri að taka skipuiagsmálin til
umræðu með það fyrir augum að
breyta lögum Verzlunarráðsins
verulega. En fram hafa komið
mjög skiptar skoðanir, hvert
stefnt skuli. Fundur hefur ver-
ið haldinn, skipaður nokkrum
fulltrúum frá þeim samtökum,
sem að ráðinu standa, ásamt mér,
sem formanni og öðrum full-
trúa Verzlunarráðsins sérstak-
lega. Hver um sig hefur lýst sín
um skoðunum á þvi, hvernig ráð
ið skyldi upp byggt og hvernig
samstarfinu milli hinna einstöku
félaga væri bezt komið. Samhug-
u. var um að tengja samtökin
föstum böndum og auka samstarf
ið svo sem unnt væri og reyna
að koma á föstu formi um verka
skiptingu. Enn kom upp sú hug-
mynd, að eðlilegasta skrefið til
að auka samheldnina, væri það,
að samtökin gætu fært starfsemi
sína alla' undir sama þak og
hefði þó hver og einn sér skrif-
stofu fyrir sína aðalstarfsmenn,
en reynt væri að koma á sameig
inlegri þjónustu, svo sem fært
þætti t.d. símaþjónustu, vélritun,
fjölritun, dreifingu upplysinga,
sameiginlegum furndarsölum og
fleiru þess háttar. Fram-
kvæmdastjórar samtakanna
gætu svo haft vikulega
fundi til að bera saman ráð
sín um þau málefni, sem sam-
eiginlega þyrfti að takast á við.
Hins vegar er mörgum Ijóst, að
varlega þarf að fara í sakimar.
Hafa verður í huga, hvernig
verzlunin á Islandi er unpbyggð,
og hygg ég, að það sé nokkuð
á annan veg én almennt gerist
í nágrannalöndunum. Þar eru
skýrari línur á milli iðnrekstr-
ar og innflutningsverzlunar, um
boðsverzlunar og smásöluverzl-
unar en hér á landi. Hér er það
algengt, að sama fyrirtækið sé
í öllum greinum verzlunar og
hafi með höndum iðnrekstur að
auki. Getur þá orðið mjög vafa-
samt, að hægt sé að draga fyr-
irtækin í dilka í sérsamtökum.
Einnig held ég, að forráða-
menn félaga og fyrirtækja í ná-
grannalöndunum geri sér betur
grein fyrir því, að allt svona
starf kostar æði mikið fé. Og
beir skilja að slík fjárútlát koma
fyrirtækjum þeirra að miklu
gagni, þegar til eru stofnanir,
sem koma fram fyrir hönd fjöl-
mennra meðlimasamtaka. Hér
hjá okkur er félagsandinn því
miður ekki mikill, og ekki skiln-
ingnum fyrir að fara um að eitt-
hvað verði á sig að leggja fjár-
hagslega til að einhver árangur
náist. Nú eru árstillög meðlima
sumra stéttarfélaganna komin
upp í tæpar 6.000,00 kr. á ári. Á
sama tíma gengur erfiðlega að
fá greidd árgjöld til samtakanna
hjá öflugum fyrírtækjum, sem
nema mun lægri unnhæðum. Ef
menn vilja ekki leggja meira en
þetta á sig, sumir hverjir, þá er
ekki mikils árangurs að vænta.
Þessi skipulagsmál okkar eru
því enn óleyst. Eg vil viður-
ker.na hér, að ég á þar sjálfur
mikla sök á, að eigi hefur lengra
miðað. En málið er til umræðu
og ég hygg að betra sé að fara
að þessu með gát. Síðast þegar
breytingar voru gerðar á lö-g-
um Verzlunarráðsins voru þær
lengi í undirbúningi og fengnir
sérfræðingar til aðstoðar. Þó
held ég, að árangur hafi varla
orðið sem erfiði í bað sinn. En
lög og skipulag geta aldrei ver-
ið aðalatriði. Ég held, að fyrst og
fremst ráði það árangri, hvern-
ig samstarfsviljinn er. Og bví vil
ég segja, að samstarfið við Fé-
lag íslenzkra iðnrekenda, KauD-
mannasamtök íslands og Félag
íslenzkra stórkaunmanna hefur
verið með ágætum á síðast liðnu
ári. Starfað hefur verið mjög
mikið saman, reynt að hafa sam-
ráð um öll hin mikilvægustu mál
og vil ég sérstaklega þakka for-
mönnum og framkvæmdastjórum
samtakanná góða og ánægjulega
samvinnu.
SKATTAMÁL
ATVINNUFYRIRTÆKJA
Verzlunarráð Islands hefur
alltaf haft mikinn áhuga á því
að stuðla að lagabreytingum um
skattamál, þannig að atvinnu-
reksturinn í landinu búi við
sambærileg kjör og atvinnurekst
ur í nálægum löndum. Mikið hef
ur verið um þetta mál rætt á
fundum í stjórn ráðsins bæði
fyrr og síðar. En í ár komst
nokkur hreyfing á málið við inn
göngu Islands í EFTA. Ríkis-
stjórnin skipaði nefnd embættis-
manna til þess að fara yfir
skattalögin og koma fram með
breytingar til úrbóta. Ákvað þá
stjórn Verzlunarráðsins að kalla
saman skattamálanefnd þá, er
starfaði á síðasta aðalfundi og
gera hana að eins konar milli-
þinganefnd til athugunar á þess
um málum. Skattamálanefndin
ásamt formanni og framkvæmda-
stjóra Verzlunarráðsins átti
nokkra fundi með embætt-
ismannanefndinni og gat þar
skýrt sjónarmið verzlunarinnar
og atvinnurekstrarins í landinu
í skattalegu tilliti. Jafnframt var
farið fram á það við Félag end-
urskoðenda í Reykjavik, að það
benti á mann, sem vildi taka að
sér að gera grein fyrir skatta-
legri aðstöðu fyrirtækja í öðrum
EFTA-löndum, borið saman við
Island. Niðurstaðan af þeirri
málaleitan var sú, að Bergur
Tómasson, löggiltur endurskoð-
andi, tók málið að sér. Vísa ég
að öðru leyti til erindis hans,
sem flutt verður hér siðar á
fundinum.
FJÁRFESTINGARFÉLAG
ISLANDS HF.
Á síðasta aðalfundi Verzlun-
arráðs íslands var mikið fjallað
um lagafrumvarp það, er þá var
komið fram um Fjárfestingarfé-
lag íslands og því veittur ein-
dreginn stuðningur. Frumvarp
þetta var samþykkt sem lög
þann 25. apríl 1970. Eins og
kunnugt er, var ákveðið, að
Verzlunarráð fslands, Félag ís-
lenzkra iðnrekenda og Sam-
band íslenzkra samvinnufélaga
skyldu hafa forgöngu um stofn-
unina, ásamt þéim aðilum, sem
samtök þessi vildu kveðja til.
Síðan frumvarpið var samþykkt,
hafa fundir verið haldnir með
þessum aðilum og bankastjórum
þeirra banka, sem gert var ráð
fyrir að stæðu að stofnun fé-
lagsins. Síðari hluta júní var svo
skrifað bréf til 140 fyrirtækja,
þar sem þeim var boðið að ger
ast stofnaðilar að félaginu með
hlutafjárframlagi að upphæð
1.000.000,00 kr. Ennfremur var
boðið upp á, að hægt væri að
gerast stofnaðili með 500.000,00
kr. framlagi. Gert var ráð fyrir
að við stofnun væri greiddur %
hluti hlutafjárloforðanna, en af-
gangurinn á þremur árum. Held
ur hefur málinu miðað hægt
áfram síðan. Er sumarfri-
um lauk hafa nokkrir fund-
ir verið haldnir, en tekið hefur
tíma að skýra það fyrir öllum
þeim aðilum, sem koma til með
að taka ákvörðun um þátttöku.
Þegar svona nýjung er á ferð-
inni, er ráðlegra að vanda all-
an undirbúning sem bezt.
En nú er málið komið á það
stig, að ég tel miklar líkur til,
að undirbúningi verði lokið í
næsta mánuði og félagið verði
stofnað fyrir áramót. Ég skora á
alla fundarmenn, sem hér eru,
svo og aðra meðlimi Verzlunar-
ráðs Islands og annarra sam-
taka innan þess, að leggja sig
nú alla fram til stuðnings þessu
máli.
VERZLUNARSKALT fSLANDS
Um málefni Verzlunarskóla ís-
lands vísa ég aðallega til
skýrslu framkvæmdastjóra
Verzlunarráðsins er flutt verð-
ur hér á eftir. Ég vil hvetja alla
meðlimi Verzlunarráðsins til
þess að fylgjast vel með málefn
um þessa skóla. Hann hefur
gegnt mjög mikilvægu hlutverki
í fræðslukerfinu, og þurfum við
að standa vörð um, að hann
njóti aðstoðar og stuðnings til
eflingar og framfara. Skóla-
nefnd sú, er Verzlunarráðið vel
ur, hefur lagt fram mikið starf
til þess að undirbúa þær breyt-
ingar, sem komu til framkvæmd-
ar í fyrsta sinn nú á þessu
hausti. Vil ég sérstaklega þakka
skólanefndarmönnunum þeim
Gunnari Ásgeirssyni, formanni,
Gísla V. Einarssyni, Gunnari
Magnússyni, Hirti Hjartarsyni
og Þorvaldi Þorsteinssyni, svo
og ritara nefndarinnar Þorvarði
J. Júlíussyni, fyrir þeirra mikla
framlag.
LOKAORÐ
Góðir fundarmenn.
Ég fer nú að stytta mál mitt.
Verzlunarstéttin horfir nú til
baka til mikilla erfiðleikaára.
En ég held, að við getum verið
sammála um að heldur sé að
birta til. Verzlunarstéttinni er
það ljóst og hefur margoft ver-
ið á það bent af hennar hálfu,
að hagur verzlunarinnar í land-
inu se í beinu hlutfalli við af-
komu annarra þegna þjóðfélags
ins.
Þegar þjóðfélagið verður fyr-
ir efnahagslegum áföllum og
launastéttirnar verða að sætta
sig við skertan kaupmátt, þá
minnkar kaupgetan um leið og
þar með afkoma verzlunarinnar.
Nú hefur orðið mikill bati í
efnahagslífi þjóðarinnar og allir
landsmenn hafa bætt lífs-
kjör sin. Um leið eykst kaup-
getan og þar með hagur þess-
arar atvinnugreinar.
Hví er hér verið að hafa orð
á svo augljósum hlut. Það er
vegna þess, hve miklum blekk-
ingum er ávallt þyrlað upp, þeg-
ar grípa þarf til sérstakra að-
gerða í peninga- og atvinnumál-
um. Þá koma strax fram hávær-
ar raddir um það, að nú þurfi
að sjá um að hagur verzlunar-
innar sé stórlega skertur.
Reynt er að telja almenningi
trú um, að af svo miklu sé að
taka hjá þessari stétt, að hún
sé aflögufær umfram aðra.
En reynslan sannar hið gagn-
stæða. Þrengingar undanfarinna
ára hafa skert svo fjárhagslega
stöðu fjölmargra verzlunar-
greina, að þær eru vart lengur
færar um að sinna hlutverki
sinu.
Því verður nú að snúa vöm
I sókn. Verzlunin verður að
keppa að því einhuga og án allr
ar feimni, að krefjast viðurkenn
ingar stjórnvalda á mikilvægi at
vinnurekstrar síns.
Það er mikið verk að vinna.
Ekki einungis með því að halda
vel á málstað stéttarinnar. Einn-
ig með því að láta verkin tala.
Strax og fjárhagslega reynist
kleift á að hefjast handa um
miklar framfarir i verzlunarþjón
ustunni. Halda þarf áfram að
byggja hagkvæmar verzlunar-
miðstöðvar sem víðast á landinu,
koma upp myndarlegum vöru-
birgðastöðvum i nýtizku geymslu
húsnæði, þar sem allri nýjustu
hagræðingu verður við komið.
Smærri fyrirtæki þurfa að vinna
saman að stærri verkefnum, ann
aðhvort trneð samstairfi eða sam-
runa fyrirtækjanna. Verzlunar
þjónustan á íslandi þarf að geta
orðið til fyrirmyndar. Við eig-
um vel menntaða og dugmikla
verzlunarmenn. Búa þarf þeim
viðunandi vinnuskilyrði.
Það er því ósk mín og von,
að okkur takist að halda þannig
á málum á næsta starfsári, að
við vinnum traust og eflum skiln
ing annarra þjóðfélagsþegna á
mikilvægi starfs okkar og hægt
muni að eyða tortryggni og ó-
vild í okkar garð.
Við vonum að okkar fámenna
þjóð öðlist skilning á mikilvægi
þess, að allir standi einhuga sam
an um að efla alla atvinnuvegi
landsins og stuðla að góðu sam-
starfi þegna þjóðfélagsins.
Þakkir vil ég svo færa öllum
meðstjórnendum mínum fyrir
mjög gott og ánægjulegt sam-
starf á árinu.
Einnig flyt ég starfsmönnum
Verzlunarráðs Islands beztu
þakkir fyrir vel unnin störf.
Sextugsafmæli:
Helga Sveinsdóttir
FRO HELGA Sveinsdóttir, —
Vesturvallagötu 2 er 60 ára i
dag. — Ótrúlegt en satt. — Að
vísu eru 60 ár ekki hár aldur
nú á tímum, en fyrr á árum var
þetta þó nokkur aldur.
En hver mundi trúa að þessi
síglaða og sívinnandi kona hefði
gengið 60 ára lífsveg.
Nú er það svo að sjaldan er
lífsbraut manna öll slétt og mal
bikuð, svo það er ekki sama
hvemig stigið er á, eða yfir
steinvölu eða aðra hindrun sem
á lífsbrautinni verður, — hvort
það er gert með erfiðleikum og
sjálfsmeðaumkvun, eða með létt
leik og hlátri, en það hefur
Helga einmitt gert, tekið lífinu
með kæti og bros á vör. — Þetta
er einmitt galdurinn við að lita
svona unglega út, þótt árunum
fjölgi.
Helga er gift Kristni Ág. Ei-
ríkssyni jámsmið, eiga þau
yndislegt heimili sem þau hafa
sameiginlega byggt upp og hef-
ur Helga lagt þar mikið til með
sinni listrænu handavinnu og
góða smekk. — Ekki hefurheld
ur staðíð á því að maður henn-
ar hafi viljað og framkvæmt það
sem hún hefur óskað að gert
væri til að fegra heimilið. —
Böm eiga þau þrjú öll ógift. —
Helga og Kristinn hafa verið
gift í 36 ár og hjónaband þeirra
er til fyrirmyndar. Þar sér mað-
ur og finnur hinn sanna félags-
skap og góða samvinnu á milli
hjóna á heimili sem ég álít að
sé nauðsynleg til að lifa góðu og
hamingjusömu lífi þegar aldur-
inn færist yfir. — Öll sin hjú-
skaparár hafa þau búið í sama
húsinu, litlu húsi, sem þó er svo
stórt þegar inn er komið, að
þar virðist alltaf nóg rúm fyrir
alla þeirra vini og kunningja —
og þeir eru margir.
1 dag munu þeir líka verða
margir sem koma til að óska
afmælisbarninu til hamingju og
gleðjast með þeim hjónunum.
En þau taka á móti gestum
frá kl. 3—7 síðdegis.
Helga mín, afmælisdagurinn
þinn — í byrjun vetrar — hefur
í mörg ár verið sem bezti sum-
arauki fyrir mig, — og svo er
garðurinn ykkar yndislegi á
sumrin eins og bezta sólarströnd
suðrænna landa.
Ég þakka ykkur hjónunum
fyrir allar ánægjustundírnar sem
ég hef notið hjá ykkur, bæði inni
og úti.
Beztu afmælisóskir frá einni
úr eldri hópnum.
A. Guðm.