Morgunblaðið - 28.05.1971, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 28. MAl 1971
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraidur Sveinsson.
Rilstjórar Matthías Johannessen.
Eyjóifur Konráó Jónsson.
* Aðstoöarritstjóri Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10-100
Auglýsingar Aðaistræti 6, sími 22-4-80.
Áskriftargjald 196,00 kr. á mánuði innanlands.
f tausasölu 12,00 kr. eintakiö.
AFREK EINNAR KYNSLÓÐAR

Þormóður Runólfsson
Þankabrot
Uppspretta
manndómsins
Mjög ber að fagna þeirri ríku áherzlu,
sem landsfundarfulltrúar Sjálfstæðia-
flokksins lögðu á að varðveita og efla
frjálsræði allra þegna hins íslenzka
þjóðfélags, nú og um alla framtíð. Þetta
kemur að vísu engum á óvart, því eins
og kunnugt er leggur Sjálfstæðiisflokk-
urinn, einn íslenzkra stjórmimálaflokka,
megin áherzlu á gildi einstaklingsins.
Þessa er vissulega ekki sízt þörf nú,
á tímurn hvens 'konar öfgastefna sem
tröllríða heimdnum og eiga það allar
sameiginlegt, að fylgjendur þeirra bera
ótrúlega litla virðingu fyrir skoðunum
annianra manna og reyna að kúga fólk
til hlýðni með frekju, yfirgangi og
hvers konar bolabrögðum.
Yfirleitt eiga allir öfgamenn það sam-
merlkt, að þeir þykjast eða halda sig
vera að berjast fyrir góðu málefni.
Öfgar þeirra gera það að verkum, að
þeir tapa umburðarlyndi símu gagnvart
öllum öðrum Skoðunum en sinni eigin
og telja sér trú um að tilgangurinn með
því að brjóta fólk til fylgis við sig með
valdi sé himn sami og tilgangur góða
hirðisins, sem vemdar sauði sína gegn
hættum.
Slíkum möninum eru ævinlega munn-
töm fögur orð, svo sem jafrarétti, frelsi
lítilmagnanis, „raunverulegt“ lýðræði,
siðgæði, bræðralag o. s. frv. En sagan
hefur margsaninað orð kínverska spek-
ingsin® Lao Tse: „Þegar Alvaldið mikla
gleymist láta menn sé títt um „kærleik
og skyldur við náunganin". — Þegar
sannri ættrækni hnigraar, hafa menn
hátt um sonarlegar skyldur og föður-
lega þolinmæði. — Þegar land er á fall-
anda fæti, verður konungshollusta og
hlýðni efst á baugi.“ Og Lao Tse segir
enn: „Ef meran hirtu minna um kærleik
og skyldur við náungann, mundi verða
meira um sanna velvild."
Við höfum dæmin fyrir okkur á
spjöldum sögunnar. Við könmumst við
hið stranga siðalögmál, sem Faríiseamdr
í Gyðingalaradi hinu forna störfuðu
eítir, og þá rotnun og spillingu sem
því fylgdi. Við þekkjum sögu klerka-
stéttar miðaldanma, sem, seinna meir,
umsneri kærleiksboðskap Krists í auð-
söfnun sjálfri sér til harada, vaida-
streitu og oísóknir á hendur saklausu
fólki og hvens konar grimmdarverk,
sem gert hafa þetta tímabil að eim-
hverju því viðbjóðslegasta sem mann-
kynssagan kann frá að greina. Þetta
gerðu þeir með „guðsótta" og „góða
siði“ að vopni og í þeim tilgamgi, að
„vernda" sauðsvartan almúganm, sem
þeim viirtiist bæði heimskur og siðspillt-
ur. Við könnumst við „hugsjónir" Karls
Marx og eirikuranarorðin „Frelsi, jafn-
rétti, bræðralag“ og vitum hvernig
kenniragar han.s leiddu af sér harðsvír-
aðasta og grimmilegásta eiraræðiiskerfi,
sem nokkum tíma hefur þekkzt.
Það er því sararaarlega ekki út í bláiran
þegar Sjálfstæðismenn vara við „fögrum
hugsjónastefnum“ og telja að betra væri
ef menn töluðu mirana um kærleik og
skyldur við samfélagið, en reyndu þess
í stað að glæða með sjálfum sér meira
af sararari velvild til náuragans. Það er
ekki út í hött að sjálfstæðisstefnan
hvetur eírastaklmgiran til að treysta
sjálfum sér betur en einhverjum öðrum
fyrir sirani eigin lífshamimgju og vel-
ferð. Því eira3 og J. S. Mill segir í bók
sirani „Frelsið":
„Hver sá, sem lætur heiminn eða siran
hluta heimsiiras móta stefnu sína í lífirau,
hefur enga þörf fyrir aðra hæfileika en
eftiiröpunarlistina. En sá, sem ræður
ráðum sínum sjálfur, raotar til þess alla
andlega orku síraa. Athyglisgáfu sinni
verður haran að beita til að skynja,
hyggjuviti og slkilningi til að sjá, hvers
megi vænta, dugnaði til að afla sér
efnis til grundvallar ákvöjrðun siraini og
dómgreind til að tafea hana. Og þegar
hamn hefur tekið slilka ákvörðun, þarf
hann á sjálfsistjórn og festu að halda
til að starada við haraa. Alls þessa þarf
hann við og neytir þeim mun meir, því
fleiri ákvarðanir sem hann tekur um
líf sitt af eigin dómgreirad og tilfinn-
ingu . . . Maranleg náttúra er ekki vél,
byggð eftir fyrirmynd til að vinna
fyrirfram ákveðið verk, heldur tré, sem
þarf að vaxa og dafraa óhindrað í allar
áttir eftir sínu eigin irarara eðli, sem
gerir það að lifandi veru.“
Þetta er karlmannlega mælt og leiðir
hugaran að því, að raunveruleg orsök
þesis að fólk beygir sig undir ofstjórn
og einræði — og óskar sturadum bein-
línis eftir því er hræðsla þess við að
þurfa sjálft að taka ákvarðanir varðandi
sitt eigið líf og ótti við þá ábyrgð sem
af því leiðir. Það er litlum vafa undir-
orpið að þetta er ein helzta skýringin
á því, hvensu miklu og almennu fylgi
jafnvel hinir argvítugustu öfgahópar ná
oft á tíðum, og það þótt þeir hafi
meiri og minmi skerðingu eirastaklings-
frel-sisiras að yfirlýstu markmiði. Við
skulum, íslendiragar, forðast slíkan
vesaldóm. Betri ósk á ég ekki þjóð
mirand til handa.
Árnesingakórinn í
Reykjavík til Færeyja
Vormót
Hraunbúa

Á okkar dögum er mikið
talað um unga fólkið,
æskuna, sem á að erfa landið,
áhugamál hennar, vandamál
og hugsjónir. í öllu þessu tali
um hina nýju kynslóð vill
það oft gleymast, að til er
önnur kynslóð, sem ekki á
síður rétt á því, að eftir henni
sé munað. Það er ekki fólkið,
sem á að erfa landið heldur
elzta kynslóð núlifandi ís-
lendinga, sem hefur skilað
dagsverki sínu með því að
valda raunverulegri byltingu
í íslenzku þjóðlífi. Þessi kyn-
slóð hefur á einum manns-
aldri breytt íslandi úr fátæku
þjóðfélagi bænda og sjó-
manna í nútímaþjóðfélag,
sem veitir þegnum sínum lífs-
kjör til jafns við auðugustu
þjóðir heims. Þessi kynslóð
leiddi líka sjálfstæðisbaráttu
þjóðarinnar fram til fullnað-
arsigurs. Hún hefur unnið
meira afrek en flestar aðrar
kynslóðir íslendinga á um-
liðnum öldum.
Allt fram á síðustu ár
hafa málefni gamla fólksins
gleymst að verulegu leyti. En
síðustu misserin hefur mönn-
um orðið það æ ljósara, að
gera þyrfti verulegt átak til
þess að bæta hag hinna öldr-
uðu og tryggja þeim áhyggju-
lausa elli. Það er hverri þjóð
til vansæmdar að búa á þann
hátt að öldruðu fólki, að það
þurfi að kvíða ellinni. Þvert
á móti ætti að vera svo um
hnútana búið, að fólk geti
horft til sinna efri ára með
nokkurri tilhlökkun. En það
gerist ekki nema fjárhagsleg
afkoma sé tryggð. Nú eru að
vísu flestir í lífeyrissjóðum
og fá nokkurn lífeyri greidd-
an úr þeim, en einmitt í hópi
hinna öldruðu nú eru margir,
sem ekki njóta greiðslna úr
lífeyrissjóðum.
T rauninni er furðu stutt síð-
*■' an almenningur vaknaði
til vitundar um það misrétti,
sem ríkt hefur í aðstöðu ungs
fólks til þess að afla sér
menntunar, eftir því hvar
það er búsett á landinu.
Ef athuguð væri búseta
þeirra árganga, sem lokið
hafa landsprófi og stúdents-
prófi síðustu einn til tvo ára-
tugina, má búast við, að ýmis-
legt óvænt kæmi í ljós, t.d.
það, að óeðlilegt hlutfall
þessara árganga hafi verið
búsett á höfuðborgarsvæðinu
og á Akureyrarsvæðinu.
Nú gerir fólk sér ljóst, að
jafnrétti til náms, hvar sem
unga fólkið býr, er stærsta
vandamálið í menntamálum
Af þessum sökum er þeim
mun brýnna, að ellilífeyrir sé
nægilega hár. Morgunblaðið
hefur hvað eftir annað gagn-
rýnt það sjónarmið, sem ríkt
hefur við stjórn almanna-
tryggingamála og við greiðslu
fjölskyldubóta, að öllum sé
greidd sama upphæð, hvað
sem efnahag líður. Undir
þetta sjónarmið Morgun-
blaðsins hefur verið tekið
af talsmönnum Sjálfstæðis-
flokksins. Það er nú höfuð-
nauðsyn að nýta betur það
fjármagn, sem gengur til
greiðslu almannatrygginga-
bóta og fjölskyldubóta á þann
veg, að fjölskyldubætur verði
tengdar skattakerfinu og þá
fyrst og fremst til hagsbóta
fyrir þá, sem við lakastan
efnahag búa, en elli- og ör-
orkubætur verði stórhækkað-
ar. Það er skylda okkar við
þá kynslóð, sem unnið hefur
þrekvirki í landi okbar á
þessari öld, að sjá henni fyrir
sómasamlegum lífeyri í ell-
inni.
Það er einnig nauðsynlegt
að taka til athugunar skatt-
lagningu á tekjur aldraðs
fólks. Á síðasta þingi var
persónufrádráttur ellilífeyris-
þega hækkaður svo, að ellilíf-
eyrir er í raun skattfrjáls, en
þá verður að gæta þess, að
slíkar breytingar verði jafn-
an gerðar, þegar ellilífeyrir
hækkar. Spurning er hins
vegar, hvort rétt væri að
ganga enn lengra í skattfrelsi
fyrir aldraða. Hafa verður í
huga, að það fólk, sem komið
er á ellilífeyrisaldur hefur
greitt opinber gjöld í hálfa
öld. Er ekki íslenzkt þjóð-
félag orðið svo vel efnum bú-
ið, að það geti hlíft öldruðu
fólki við skattgreiðslum að
mestu leyti a.m.k. síðustu ár
ævinnar?
okkar um þessar mundir,
vandamál, sem aðeins fyrir
tveimur árum var farið að
veita athygli að ráði, en þá
var í fyrsta skipti veitt fjár-
framlag úr ríkissjóði til þess
að auðvelda ungu fólki úr
dreifbýlinu að leggja stund
á framhaldsnám að loknu
skylduniámi. Jafnvel skyldu-
námið hefur reynzt foreldr-
um barna í afskekktum sveit-
um býsna örðugt viðfangs
vegna mikils kostnaðar.
Til þess að við gerum okk-
ur skýra grein fyrir því,
hversu mikið þetta vandamál
er, þarf nauðsynlega að fara
fram nákvæm könnun á öll-
um aðstæðum, en alla vega
er ljóst, að verulega þarf að
ÁRNESINGAKÓRINN i Reykja
vík, 40 manna hópur, leggur upp
til Færeyja 1. júni í söngför.
Er ætlunin að halda a.m.k.
fimm hljómleika i förinni. Tvenn
ir verða í Þórshöfn og einir í
Klakksvík en hinum verður geng
ið frá í Færeyjum.
í Árnesingakórnum eru ýms-
ir góðir söngkraftar og þekktir
svo sem Kristinn Hallsson, Sig-
urveig Hjaltested, Margrét
Eggertsdóttir og Eygló Viktors-
dóttir. Þau eru einsöngvarar
kórsins.
Stjórnandi er Þuríður Páls-
dóttir. Útvarpskór Færeyja ann-
ast móttöku Árnesingakórsins.
auka fjárframlög á næstu ár-
um til þess að æskufólk í
dreifbýlinu sitji við sama
borð og jafnaldrar þess í þétt-
býlinu. Þetta er eitthvert
mesta réttlætismál í þjóð-
félagi okkar í dag.
Fararstjóri í Færeyjaferðinni
verður Sohumann Didriksen,
skókaupmaður, og Helgi Sæ-
mundsson verður með í ferðinni
og hefur orð fyrir kórnum.
Ljóskross á
Garðakirkju
Á ANNAN í hví'taisuran'u mun
Kverafélag Garðalhrepps efna til
feaffisöl'u í Samkom'uihúsirau á
Garðahoiti að liokinni hátíðaguðs
þjónustu í Garðakirkju. Við þá
atihöfn mun dr. Guðrún Helga-
dóttir, skólastjóri, flytja ræðu
og Garðakórimn syragja uradir
stjórn Guðmundar Gi'lsisonar. —
Kvenifélag Garðahrepps átti
fruimkvæði að erad'urreisn Garða
kirkju og heifur síðan stutt kirkj
una á ýmsan háitt. f sumar mun
verða unnið að fegrun umhverfis
kirkjuna og nýlega hafa kvenfé-
lagskonur getfið ljósákrosis, sem
settur verðuir á tum Garða-
kirkj'u.
NÚ um hvítasuranuna halda
Hraunbúar í Hafnarfirði sitt ár-
lega vormót. Þetta er í 31. sfcipti,
sem skátar í Hafnarfirði standa
fyrir vormóti, og búizt er við
mikilli þátttöku. Hafa mótsgest-
ir sturadum verið milli 700 og 800.
Hraurabúar eiga land í Krýsuvík.
og þar verður mótið haldið að
þessu sinni. Hefst það á föstu-
dagskvöldið og stendur fram á 2.
í hvítasunnu. Dagskrá er fjöl-
breytt, margs konatr keppni, leiik-
ir og þrautir ásamt gö-nguferð-
um um raágreranið. Á kvöldin
verða svo varðeldar. Sérstakar
búðir verða fyrir dróttskáta
og einnig verða sérstakar fjöl-
skyldubúðir. Rammi mótsiras
verður þjóðsögurnar og er ekki
að efa, að margt sérstætt verður
að sjá á mótssvæðinu, þegar fé-
lögin hafa reist búðir sínar.
Á sunraudagiran (hvítasuranu-
dag) verður mótið opraað foreldr-
um Skátarana og öðrum gestum.
Mesta réttlætismálið