Morgunblaðið - 24.09.1972, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. SEPTEMBER 1972 3
EFTIR EINAR SIGURÐSSON
VEIÐARNAR
Tíðaifarið siðustu vi'kiu var
heldiur stir't, stöðug hafát't, en
þó sjaldinast sivo hvasst, að bátar
gfetiu ekki verið á sjó, nema sið-
uistiu daga vikunnar, þá gerðí
hvasisviðri aif suiðaiustri.
Togveiðarnar enu nú ekki svip-
’ur hjá sjón hjá þvi, seim þœr
voru í sumar. 1 Vestmaninaeyj-
uim eru til að mynda um 70 fiski-
bátar, ein nú stunida þar iinnan
við tíu bátar togveiöar oig aðrar
veiðar eru ekki stundaðar þar
nema af örfáum smábátum. Svip-
aða sögu er að segja úr öðirutn
verstöðvum. Það hefiur dregið
mjög úr sjósókn við það, að nýtt
tryggingartímabil hófst 15. sept-
emiber, og svo hitt, að f jöldi báta
sitnjndaði humarveiðar, sem nú
eru með öldu hœttair.
Tii Reykjavákur komu Saeborg
með 14 lestir ag Esja með 44
lesíir.
Víðir kom til Akraness með 21
lest.
Haifnarfjarðarbátiuriinin Reykja-
nes kom með 20 lestiir.
Eiinina beztan aífla a'f Eyjabát-
uim höfðu Surtsey, sem iandaði
tvisvar í vik:u<nmi 15 og 9 iestium
og Þórunn Sveinsidótitir 27 lestir,
mest ýsa.
Netaveiðar eru situnidaðar lítils-
háttar frá Keflavik oig kom
Skagairöstiin eimn diagiinn með 10
lestiir, 2ja nátta, og Ingiber Ói-
aifsson með 5 lestir, 3-ja nátta.
Ve.stm antnaeyjabátar, sem voru
byrjaðir með net, eru búnir að
taika upp og hættir að minnsta
kosti í biii.
Handfaerabátar eru Oltið að uro
þessar miundir, einin og eimin bát-
ur hefur þó komið till Reykja-
v'íkiur með 4—5 Jestir af fiiski,
mest ufsa.
Línan er nú lítið stumduð, helzt
frá Keflavík. Voru bátar að fá
þair 1 '/2—3y2 lest í róðri á lin-
una.
Rækjan. Mjög hefur dregið úr
rækjuaiflamum og bátium fækkað,
sem þfer veiðar stunda. Bátar,
siem Janda i Keflavíik, hafa verið
að fá 500—600 kg í róðri.
Togrararnir. Heldur er nú dauft
yfir aifJabröigðiunium hjá togurun-
uim. Einn var til að mynda búinn
að vera um al’an sjó og fá einar
fimmitíu lestir á 10 dögum. Helzt
haifa skipin haidið sig á Jökul-
tuniginni og djúpt úti af Breiða-
firðfaum. Þeesir togarar lönduðu heima í vikunini:
Sigurður 285 fliestir
Þormóður goðt' 122 —■
Hafl'lveig Fróðadóifitjr 127 —
Freyja 89 —
Slét'tibakur 84 —
Togairinin Jóe Þoriálksson sefldi
í Þýzkalandi i vikrunni 160 lestir
fyrir 130.000 mönk. Meðaiverð
var um kr. 22.50 kig.
stjórnmAl og afkoma
sjAvarútvegsins
Öld'um samian voru viðskipti
Jandsmanna eingönigu við verzl-
anir, því bamkar og sparisjóðir
voru lengi vel ekki tl. Lands-
bankinr. var stoiftraaður 1885 og
ísilandsibianki 1904.
Allt fram að fyrra stríöi, 1914,
störfuðu verzlaniir. fyrst sel-
stöðuverzlanir og siðan innlendu
verzlanimaír, að rr.iklu leyti sem
nokkurs konar bankar og voru
þá oft f jármagnaðar af dönskum
og brezkum kaupsýsíliumönnum.
Bændur tóiku þá út alQar þarfir
sinar í ársreikning og sama
gerðu útgerðarmenm og flögðu
svo inn afurðir siriar vor r-g
haust. Þetta voru fálbrotin og
ekk: mjög áhæititusöm vi'ðskipti.
Með vaxandi togara- oig vél-
bátaútigerð breytist þetta og við-
skipti, bæði bændia og þó einlkum
útgerðarmanna, færast yfir á
hendur bankanna oig Fiskiveiða-
sjóð íslands, sem er stofnaður ár-
ið 1905. Það má segja, að bneyt-
ingin frá viðskiptum við veizlan-
ir á hinum foma grundveflli hafi
orðið aflgjör í kreppummi 1930 og
árim þar á etftir, þar sem verzfliun-
inni varð um megm að ammast þá
lánastarfsemi, sem hún hafði
lengsit af igert.
Sjávarútveigurimm er áhsettu-
samur og þau ár eru færri, sem
hamn hefur verið reikinn með
ábata em halQa og þegar Jitið er
yfir sögu hans sáðustu hállfa öld-
ina, eru þeir feerri útgerðarmenn-
imir, sem hatfa sitaðið atf sér aM-
ar þær kreppur, sem yflr hann
hatfa diunið, en hinir, sem hafa
orðið að láta i minni pokamm.
Oftast hefur þar verið a@ verki
verðfafll á erlemdium mörkuðum,
eins oig 1930. En stumdum liika
óðaverðbólga eins og 1958 og nú
1972. Hvort tveggja er jatfmháska-
legt útflutningsframllejðslunmj.
Það imiætti áflykta sem svo, að
á Isflamdi ætta menn, sem fást
við sjávarútveg, að vera hræddir
við að taka lán, því þei-r vita
aldirei, hvont þeir fá skilyrði til
þess að enidurgreiða þau. Regllan
hefur verið sú, að sjávarútveiguir-
inn hetfur verið liátinn kiollsigQa
sig, áður en bmgöið hetfur verið
við tiil að koma honium á réttan
kj'ök Við þetita hetar ekki aðeins
sjávarútvegurinn og þeir, sem af
honum hatfa hatft litfilbrauð liðið,
heidiur þjóðin öll. Og þetta hefur
þá ofitast kpmið niður á þeim,
sem farið hatfa með völdiin í fylg-
istapi. Má þar mdnna á Ihaflds-
sitjómina um miðjan þriðja ára-
tuginm, þegar hún hækkaðd gemigi
ísflenzku krónunnar oig seifiti þá
otobanm atf útgerðarmönmum á
höfuðið. Eða á vafldatáma Fram-
sóiknartflokiksins og AlþýðuiflDkks
ins A lengsta krepputimabili. sem
þjóðim hetfur búið við, upp úr
1930 oig firam að stríðimu, eða i 8
ár. Þá uppskáru vinsibri fllokk-
arnir fylgtistap, þegar fynri
vinstri stjómin réð ekki við verð-
bóliguna 1958 og var upphafið að
hinni löngu valdatíð viðreisnar-
stjóimariinnar.
í sáðustiu og kanmski stórkost-
flegiustu kreppunmi, 1966—1968,
þegar verðfaílll og atflabrestur
fiónu sarnarn svo að úttfflutmámgs-
verðmætið féll um hellming, var
bnugðizt kariimammlega við vand-
anum, en bara of seimt. Sjávarút-
vegurinn, sem var á katfi í skmfld-
um, þegar gemgið var til kosn
inga, var e'kiki almennilega búimm
að irétita við, þó á sú bjartsýni.
sem ríikjamdd var á siðasita ári
hjá úfcvegsmönnum, rót sina að
rekja tiil þessaira aðgerða. og svo
mjög hagstæðrar markaðsþróum-
ar siðam.
Um kreppuna, sem hótfst með
þessu ári og er heimatilbúim,
skall ekki rætt að sirani, emda
ekki támabært, fynr em séð verð-
ur, hvort rikisstjóimim fœr ráðið
við hana. Hún er þó nú þegar
búin að vallda miklLu tjóná.
Það, sem þartf að gera, er að
skapa sjávarútveginum nú þeg-
ar rekstrargrundvöM. Kjarmi
máflsims er, að útgerðin og fislk-
vimmsflam, eins og amnar atvinnu-
rekstur, verður að bera sig. Sjév-
arútvegiuirinn þartf að hafa fyrir
afskri'ftam miðað við vátrygg-
ingarverð fiskiskipanna og end-
urkaupsverð vinnsliustöðvanna
og ekki mimna en 5% að meðal-
tali í rekstraratfganig. Vátrygg-
ingarverð fllotans liggur fyrir og
endurkaupsverð vinnsilustöðv-
anna er mjög svipað og ársum-
setning þeirra.
Um leið og þessum máium
væri gerð viðhlátandi skil, hvað
rekstrargrundvöll snertir, væri
nauðsymleigt að setja regflur uim
greiðslur vinnsilustöðvainina í
stofnfjársjóði á sama háfit og
gilda um fis'kiskipin, þanniig að
greitt væri i þá jatfnóðum oig
teknanna væri aflað. Getan er
veaijulega ekki svo mikiíl hjé
sjávarútvegiinium, að hœgt sé að
i'nna sliíkar greiðslur af hendi,
nerna þær séu fieknar jatfnóðum.
Þetta er hliðstætt og almenning-
ur hefur alitatf óskað eftir með
sikattamia, að þeiir væru teiknir
jatfnóðuim og teknanna er afllað.
Það eru margir — kannski ali-
ir —, sem eiga sitt undir vel-
gengni sjávarútvegsins og legg-
ist hin dauða hönd kreppunnar
nú á hann með fiullum þunga,
miun rikisstjónnim sanna, að sér
grefur gröf þó grafi.
FRYSTING OG SÖLTUN
A HJALTLANDSSfLD
Sífld sú, sem berst atf Hjalt-
lanidsmiðum, fer nú óðum batn-
arnidi. Átan í henni fier mimnk-
amdi og því er mirana um kvið-
sikemmdir. Hefiur þetta mikið að
segja, þegair um firystingu og
söfltun er að ræða.
Veirði'ð er kr. 12,00 kg og er
það ekki flakara en meðalverðið
i Danmörku.
Norðmenn hafa nú seflt 30.000
tannur atf safltsífld atf Hjaltiands-
miðum til Póliands og talið ex,
að Færeyingar hafii einnig selt
eitthvað. Ekki hetar heyrzt um
sölu héðan, enda enn alit í óvissu
með söltun, þó að það hatfi aðeins
verið borið við.
BREZKI FISKMARKAÐFR-
INN
Litið berst nú að atf nýjum
fisiki á brezka mankaðinm. Engu
Fiilltrúaráð Heimdallar, sam-
taka ungra sjálfstæðismanna,
hetfur sent frá sér ályktun um
landhelgismálið, sem samþykkt
var á fvmdi þess nýv’erið.
Þar er m. a. hvaifit til þess að
alflir landisimeinn standi saman oig
tryggi fiullniaðarsiigur í flandhelg-
isméllinu. Mirnnt er á að fiuilflniað-
arsiigur i máíliniu vinnist ekki
fyrr en flandgrunnið allt sé komið
undir lögsögu Lslendinga og
harmiað að þeirri stetfnu skuili
ekki hafa verið fylgt við út-
fænsflu landheliginnar nú.
FuiMrúaráðið beinir þeirri
ásfltorun tifl rikisstjómarinnar að
hún getfi stjómarandstöðunni
færi á að koma firam með sjónar-
mið sin, áður en ákvarðanir eru
teknar, og að ráðherrar í rikis-
stjóminni leyisi ágreininigsetfni
sín á máMi, þanniig að unnið verði
að málium atf efaurð og einlægni.
Þá lýsir ráðið yfir stuðningi
við þá afstöðu utanrikisiráðherra
íslenziku fiskisikiipi defitar í hiuig
að sigla til Bretiands, meira að
segja vélbátar, seim sigla, landa:
í Þýzkaiandi, en þeir hatfa þó ofit-
ast landað i Brtetflandi, aif þvi
að þaungað er styttri sigling.
Að 'meðaltali er nú heilidiur háfit
verð á fisiki í Bretlandi, en kaup-
geta aflmennfags er þó ekki mik-
il, því mikið er þar um atvinnu-
ieysi, og svo hatfa hfa miklu verk-
föll direigið úr peningaráðum
fiól'ks.
HVAR AFLAST BEZT?
Þau mið, sem talið er, að aifil-
azt ha'fii bezt á árið 1970, eru
miðin út atf Norðvestar-Noregi
og í Barenitsíhatfánu, er þar atfflað-
ist þetta ár atf fiski atf þorsik-
stofninum 1.694.000 lestir, eða
um heflmimgi meira en á ísflands-
miðum, sem komiu næst. en þar
veiddiust þetta sama ár 775.000
lestir. Islendingar veiða um helm-
imginn atf þvi aiflama.gni, sem
veiðist við Island. Hins vegar var
afflinn við Færeyjar og Grænfland
ekki nema 254.000 lestir.
/
AFLINN MINNKAR LÍKA
í BRETLANDI
Aflfan, sem landað er í En;g-
flandi oig Walles, minnkaðii fyrstu
fjóra mánuðina úr 147 þús. lieist-
um í fyrra í 127 þús. flestir nú.
Þó helzt afflinn atf ísflamdsmiðum
nokkurn veginn sá sami, 48 þús.
flestir í fyrra á móti 45 þús. lest-
um nú.
að reynt veirði að ná samfloomu-
laigi við Breta og V-Þjóðverja til
að hindra hugsamlegt heeXisa-
ástand á miðunuan, og ifiyrir-
byggja erfiðleifca í samskiptum.
þessara þjóða, þó með þewn
hætti að væntanlegir samn'mpnr
rýri ekki þann árangur, sem
stefnt hetfur verið að með út-
færsllu ‘landheflginnar.
Handrit
til sýnis
SÝNING Flateyjarbókar og Kon
ungsbókar Eddukvæða í Árna-
garði verður opin tifl næsta mán-
aðamóta á midvtíkudögum og
lauigardögum M- 2—4 sdðdeigis.
Eftir þanin tima verður hópum
áhugafóllks gefinn kostur á að
skoða handritin eftdr samkomu-
lagi.
Landgrunnið allt
er takmarkið
Ályktun Heimdallar
um landhelgismálið
Með skemmtiferðaskipi
BROTTFÖR 1. OKTÖBER.
Verð kr. 29.800,00 í 4ra manna klefa.
Verð kr. 37.800,00 í 2)a manna kliefa.
England - Madeira - Kanaríeyjar -
Marokko - Gibraltar - Portúgal.
Hvers vegna skemmtisiglingu sem þessa?
Vegna þess„ að skemmt sig'ing með stórskipi eins ogi M.S.
ELLINIS býður upp á tæk'færi til hirts fullkomna sumarleyfis
fyrir hóflegt verð, fyrir þá scm vilja koma víða við án fyrir-
haifnar,
Um borð getið þér tekið þátt í alls kyns skemmtanahaldi
og hvílst vel í góðum félagsskap. Þegar komið er viö í hinum
ýmsu höfmrnt, er yður borðið upp á skoðunarferðir til fram-
andi staða, en þér getið einnig notað tímann yðar eftir eigin
vali, meðan skipið dvelur í höfn.
LONDON
Vikuferð á hirta aíþjóðíegu bilasýningu sem haldin
er i London dagana 18.—25. október.
Verð 16.900.— krónur.
Sýning þessi býður upp á víðasta sjóndeildahring
í bílaiðnaðinum. — Leitið nánari upptýsinga í skrif-
stofunni.
FERIASKRIFSTOFAN SONNA RAN K ASTRfTI 7 SfMAR 1640012070