Morgunblaðið - 25.01.1973, Page 10

io MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGFrR 25.. J^þíÚAR 1973 , , .....

> ► ► — HAMFARIRNAR í VESTMANNAEYJUM
Ey j aútgeröin:
Samvinna sunnanlands
getur bjargað þorskafla
Verra
útlit
með
loðnu-
aflann
VESTMANNAEYJAR eru ogr
hafa verið um langran aldur
ein mesta verstöð landsins. Á
vertið í fyrra bárust á land í
Eyjum 25 þúsund lestir af
bolfiski ogr 89 þúsxmd lestir
af loðnu. Árið 1971 var bol-
fiskaflinn 49 þúsund lestir ogr
loðnuaflinn 54 þúsund lestir.
Árið 1970 var bolfiskaflinn 61
þúsund Iestir ogr loðnuaflinn
74 þúsund lestir. Hér er ekld
um neinar smátölur að ræða
ogr í Vestmannaeyjum hafa
verið rúmlegra 70 bátar, sem
nú hafa engra aðstöðu til lönd
unar eða útgrerðar.
Til þess að reyna að gera
sér grein fyrir alvarleik þess
ástands, sem skapazt hefur
við eldgosið á Heimaey, ræddi
Mbl. í gær við ýmsa aðila,
sem gerst þekkja málið. Fyrst
ræddum við við Má Elísson,
fiskimálastjóra. Már sagði, að
Vestmannaeyjar væru ein þýð
ingarmesta verstöð landsins,
en töluverð áraskipti væru þó
að þvi, hvort þar bæiúst mest
aflamagn á land, þar réðu
fiskgöngur nokkru, en oftast
hafa þó Eyjar átt metið i því
tiMiti. Grindavík og Reykja-
vík hafa þá fylgt Eyjum fast
á eftir. Sé aðeins tekið tillit
til loðnuafla eru Eyjar afla-
hæsta verstöðin.
Löndunarmál Vestmannaey-
inga eru hvað mest i brenni-
punkti nú. Á vetrarvertið tvö
undanfarin ár, þ.e. í mánuðun-
um janúar til maí, hefur boi-
fiskaflinn í Eyjuim verið sem
næst 25 þús. t. og árið 1970
varð hann um 40 þúsund
tonn. Loðnuaflinn í Eyjuim
varð í fyrra 89 þúsund fconn
og nú, þegar loðnuvertið er
að hef jast, verður missir Eyja
mjög tilfinnanlegur. Sam-
kvæmt ósk sjávarúfcvegsráð-
herra, Lúðvíks Jósepssonar og
ýmissa samtaka er Fiskifélag
Islands nú að kanna móttöku
skilyrði í öðrum verstöðvum,
þar sem gera verður ráð fyr-
ir því að einhver timi iíði,
þar til ástandið í Vestmanma-
eyjum kemst i samt lag. í
þessu verðuim við að vona hið
bezta — sagði Már, en gera
ráð fyrir og vera viðbúnir
hinu versta.
Þá er það brennandi spum-
ing, hvemig unnt verður að
haga hiutunum þannig að
rúmlega 80 skip Vestmanna-
eyinga geti haft sem snurðu
iausast úfchald. Vonir standa
til að vandamál í sambandi
við þorskaflann leysist með
góðri samvinnu útvegsmanna
og sjómanna i Vestmanmaeyj-
' '
Frá höfuðstöðvum útvegsmanna í Eyjum í skrifstofu LÍt í gær. Rætt er um skipulagningu starfsins. Ljósm.: Brynjólfur.
um og vinnsliustöðvanna í
ýmsum öðrum héruðum lands
ins. Við eðlilegar fiskgöngur
á vetrarvertíð má búast við
mestum löndunum Vest-
mannaeyjabáta á Suðumesj-
um, í Grindavík og Þorláks-
höfn. Fiskgöngumar hafa
hins vegar verið breytilegar
ár frá ári — stumdum fer
hrygninigarfiskurinm á Selivogs
banka og önnur ár fer hann
í norðanverðan Faxaflióa og í
Breiðafjörð. Undanfarin ár
hefur t.d. verið mikil örtröð
báta i Grindavik og Þorláks-
höfn og hafa Faxaflóabátar
lagt þar á land afla auk
heimabáta. Aflinn hefur síðan
verið fluttur þaðan til vinnsdu
í frystihús við Faxaílóa.
Grindvikingar og Þorláks-
hafnarbúar telja að enn megi
auka möguleika á löndun
fisks í þessum höfr.um og án
efa getuir sú staðreynd kom-
ið sér vel fyrir Vesfcmannaey-
inga. Hitt er annað, hvort
nægilegt rými er i þessum
höfnum, ef allur þessi floti
þarf að leita vars vegna veð-
urs, eða hvort nægileg að-
staða er til þess að þjónusta
báitana i landi. Er nú verið
að kanna Leiðir til þess að
leysa þennan varada.
Svipuðu máli gegnir um
vinnuaflið, íbúa Eyja, sem
ffluttir hafa verið á brott.
Firana verður leiðir til þess
að létta þeim almennt Mfsbar-
áttuna. Vestmannaeyimgar eru
harðdugiegt fólk, sagði Már
Elisson, og þaulvant fiskmeð-
ferð og vinnslu. í þessu sam-
bandi er verið að kanna leið-
ir til úrbóta og ef allir leggj-
ast á eiifct ætfcu þær að finnast.
Þá sagði Már að nú stæði yf-
ir verkfall á togaraflotanum
og hjá vélgæzlumönnum í
frystihúsum á Reykjavikur-
svæðinu og sagðist hann telja
að það bæri brýna nauðsyn
til þess að leysa það deilumál,
ekki sízt þegar jafn alvarlega
stæði á og nú.
Menn telja að ef ástaradið
versni ekki mjög mikið og
öskufall verður ekki fceljandi,
eldar loki ekki höfnimni, þá
sé hugsanlegur möguleiki á
að reka fisikmjölsverksmiðj-
umar i Eyjum nú á loðnuver-
tíð. Þó er ekkí vist, hvort
hægt verður að nýta þróar-
rými í Eyjum, þar sem al'lar
þrær eru ekki yfirbyggðar. En
einnig er verið að ihuga,
hvemig unnt yrði að hagnýta
Kristján Ragnarsson.
verksmiðjuafköst annars stað
ar.
Kristján Ragnarsson, for-
maður Landssambands is-
lenzkra útvegsmanna sagði að
Landssambandið reyndi fyrst
og fremst að aðstoða útvegs-
menn i Eyjum og eiras og á-
standið líti nú út vaknar sú
sára spuming, hvort menn
séu tilbúnir að gefa upp von-
ina um að unnt verði að gera
út frá Vestmannaeyjum á ver
tíðinni. Menm gera sér grein
fyrir því, að Vestmannaeying
ar verða að kama sér upp að
stöðu utan Eyja, því að for-
senda þess að frystihúsin geti
starfað er a'lmenn búseta í
Eyjum. Núna stendur fyrir
dyrum að reyna að náiigast
veiðarfæri og búnað Vest-
mannaeyjabátanraa og þegar
liggur fyrir, að það hafi tek-
izt, er næsta skref að koma
bátunum fyrir. 1 því efni er
um tvo kosti að velja, hvort
menn eigi sjálfir að leysa
mál sín, eða hvort menn eiga
að slá sér saman og leysa
málið á sameiginlegum grund
velli. í þessu samibandi má
geta þess, að mikið er hringt
hingað frá verstöðvunum og
bjóða menn Vesfcmanmaeyieg-
unum aðsfcöðu, en ég geri ráð
fyrir þvi að Eyjamenm vilji
vera við Suðvesturlandið og
nýta þau hefðbumdnu fiski-
mið, sem þeir þekfkja gerst.
En er aðstaða í höfnunum
fyrir allan flota Eyjamanna?
Þessi spuming er mjög erfið
viðfangs. Verið er að athuga
um stækkun Grindavíkurhafn
ar til geymslu á báfcum, en
Grkidavíkurhöfn er eini stað-
urinn, þar sem unnt er að
gera verulegar úrbætur á
höfninni og það með skömom-
um fyrirvara. Þó mun það
taka einhvern tima. Með þvi
vinnuafli, sem yfir er að ráða,
held ég að takast megi að yf-
irstíga vinnsluerfiðleika afl-
ans. Þó gætu orðið erfiðleik-
ar beztu afladagana, en með
samstilltu átaki held ég að
það megi takast.
1 fyrra kom þriðjungur alils
loðnuafla landsmanna á land
í Vestmctnnaeyjum. Þefcta á-
stand er því skeltfilegt. Eyjar
liggja bezt við miðunum allra
verstöðva og verði ekki lönd-
unaraðstaða þar verða skipin
anraað hvort að sigla austur
eða vestur með aflann og larag
ar siglingar rýra aflamagnið.
1 fyrra bárust á land í Eyj-
um tæplega 90 þúsund fconn
af Loðrau. Þá eru jfílkur á að
frysta loðnu fyrir Japan,
mjög minnkandi við þefcta á-
stand, er þyngist á öðrum
frystihúsum.
Við verðum varir hér hjá
LlÚ við mjög ríkan sam-
hug, menn eru alir af
vilja gerðir til þess að reyna
að leysa þennan vanda. Menn
eru tilbúnir til þess að veita
Vestmannaeyiragunum sömu
aðstöðu heima hjá sér og þeir
hafa sjálíir og þar með rýra
möguleika sjálfra sín. Ég hins
vegar — sagði Kristján, vona
að hægt verði að hagnýta
venksmiðjurraar í Eyjum. Af-
kastageta þeirra er 1.800 fconn
á sólarhrirag og í raun þarf
ekki marga karlmenn til þess
að halda þeim gangandi. Alilt
byggist þetta þó á því að