Morgunblaðið - 25.11.1978, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 25. NÓVEMBER 1978
Frumvarp Matthíasar Bjarnasonar:
Rekaviður undan-
þeginn söluskatti
Matthías Bjarnason (S) hefur lajjt fram á Alþingi frumvarp til
lajfa þess cfnis, að rekaviður og vinnsla rekaviðar, sem unninn er
af ciganda eða rétthafa rekans, sé algerlega undanþegin
söluskatti. I ákva>ðum til bráðabirgða er fjármálaráðherra
heimilað að endurgreiða álagðan söluskatt árin 1975—1978 að
háðum árum meðtöldum á unninn rekavið til eigenda cða
rétthafa rekans.
I greinargerð segir að allt frá
þeim tíma er lög um söluskatt
gengu í gildi hafi ekki verið
lagður söluskattur á rekavið,
hvorki unninn né óunninn, þar
til í desember 1975. Þá var
a.m.k. í einu skattumdæmi
lagður söluskattur á þá sem
nytjað höfðu rekavið og náði sú
álagning fimm ár aftur í tím-
ann. Síðan hefur verið lagður
söluskattur á söluandvirði vöru,
sem unnin hefur verið úr
rekaviði, en það eru að verulegu
leyti girðingarstaurar.
Þá segir í greinargerð, að
þeim fari nú ört fækkandi, sem
nýti þessi hlunnindi, og er sízt
ástæða til að skattleggja á
þennan hátt vinnu þessa fólks,
sem er að gera verðmæti úr
trjáreka og spara með því
gjaldeyri fyrir þjóðina. Bent er
á að hey sé undanþegið sölu-
skatti, svo og vinna við húsbygg-
ingar og aðra mannvirkjagerð
o.fl.
I greinargerð er og lýsing
þriggja bræðra, sem nýtt hafa
reka, og fer sú lýsing hér á eftir.
„Fyrst er að smala honum
saman, af 30 til 40 km strand-
lengju við brimasama strönd
fyrir opnu hafi. Velta honum
eða bera á sjálfum sér til sjávar,
binda hann á kaðla og draga á
smávélbátum heim að vinnslu-
stað. Taka hann þar úr sjónum á
land upp, búta hann niður í
ákveðnar stærðir, velta honum
eða rúlla að söginni, sem er í
húsi og er 35 ára gömul,
heimasmíðuð, að undanskildu
sagarhjóli og aflvél. Þar er
timbrið rist niður, og er það eina
vinnan við framleiðsluna, sem
fer fram undir þaki. Síðan þarf
að bera það út, fram á sjávar-
kletta, þar sem það bíður
útskipunar. Fer hún oftast fram
á smábátum um borð í 10 til 15
tonna vélbáta, sem við höfum
fengið síðustu ár til þessara
flutninga, til Ingólfsfjarðar eða
Bolungarvíkur. A þessar hafnir
verðum við að koma girðingar-
staurunum í tengsl við sam-
göngukerfi landsins. Þetta er
engin færibandavinna. Manns-
höndin ein vinnur hvert verk, að
mestu undir beru lofti.
Finnst okkur, aö helst megi
líkja þessari vinnu við sjósókn.
Það er því alveg út í hött að
kalla þessa vinnu „verksmiðju-
rekstur". Meira er það af
gömlum vana og tryggð við
heimahagana, sem við nú á
gamalsaldri dveljum þarna fyrir
norðan, nokkrar vikur á sumri
hverju, og dundum við að
hagnýta þessi hlunnindi jarða
okkar“.
Hvers vegna á þessi vinna að
vera söluskattsskyld fremur en
heyskapur og vinna við mann-
virkjagerð, spyr flutnings-
maður.
Þingfararkaup:
Eggert , Ein
Haukdal Ágústs»
umræðunni, mislangar að
vísu. Restina í þessari um-
ræðu ráku Eggert Haukdal
(S) og Einar Ágústsson (F).
Sporið stigið til fulls, án
sýndarmennsku
Eggert Haukdal (S) sagði
við hæfi að stíga það skref til
Stígum skrefíð til fulls,
án sýndarmennsku
—sagði Eggert
Haukdal
Fyrstu umræðu um frum-
varp þess efnis, að Kjaradóm-
ur ákvarði laun og kjör
alþingismanna, lauk loks sl.
miðvikudagskvöld, og höfðu
þá 14 ræður verið fluttar alls í
fulls, sem tæpt væri á í þessu
frumvarpi, þ.e. að Kjaradómur
ákvæði launakjör alþingis-
manna.
Hann boðaði breyting-
artillögur við fjórar fyrstu
frumvarpsgreinarnar, þess
efnis, að niður félli úr þeim
öllum orðin „að fengnum
tillögum þingfararkaups-
nefndar“. Þingmenn ættu ekki
áfram að vera með puttana í
þessum málum í formi tillögu-
gerðar til dómsins, ef á annað
borð ætti að flytja þetta
ákvörðunarvald frá Alþingi til
Kjaradóms, sem í dag ákvarð-
ar laun og kjör frá Alþingi
Þorvaldur G. Kristjánsson:
Vel grunduðu verki seinkað
Hér fer á eftir — að meginmáli
— síðari ræða Þorvalds Garðars
Kristjánssonar (S) í umræðu á
Alþingi um seinkun á fram-
kva’md Vesturlínu.
Skuldbindingar felast í
stofnsamningi.
Ég þakka hæstv. ráðherra fyrir
svar hans, en ég var að sjálfsögðu
vonsvikinn og óánægður með efni
þess.
Það, sem höfuðmáli skiptir, er
að hann gerir ráð fyrir að
Vesturlínunni verði ekki lokið á
næsta ári, heldur á árinu 1980. Ég
varð líka fyrir vonbrigðum með
annað, sem hæstv. ráðherra sagði.
Hann talaði um sök fyrrv. ríkis-
stjórnar í þessum efnum: það væri
hennar sök mátti skilja, að það er
vikið frá ákvörðun þeirrar sömu
ríkisstjórnar, að ljúka línunni á
árinu 1979. Ég held, að það sé ekki
ástæða til þess að hafa slíkt
orðaval í umræðu um þetta
þýðingarmikið mál. Ég vil að það
komi hér skýrt fram, ég hreyfði
ekki þessu máli til þess að stofna
til illvígra deilna milli stjórnar-
liðsins og stjórnarandstöðunnar
um það.
Ég legg áherslu á, að þaö hefur
ekki verið neinn pólitískur ágrein-
ingur um stofnun Orkubús Vest-
fjarða í landshlutanum eða um
mikilvægi þess að koma byggðalín-
unni í framkvæmd fyrir árslok
1979.
til stórtjóns
fyrir
Vestfirdinga
og þjóðarbúið
Það olli mér og vonbrigðum, að
hæstv. ráðherra sagði að það hefði
verið rasað um ráð fram við
stofnun Orkubúsins. Hann færði
þessum orðum sínum engan stað.
Ég hélt að honum væri kunnugt
um, eins og flestum á að vera
kunnugt um hér á hv. Alþingi, að
það fór fram vandaður undirbún-
ingur að stofnun þessa fyrirtækis,
m.a. í formi þess að undirbúa
löggjöf um þetta efni, sem Alþingi
samþykkti á sínum tíma. Og
hæstv. ráðherra sagði, að það gæti
verið svo, að Vestfirðingar hefðu
ekki fengið þau loforð, sem þeir
töldu sig vera að fá, þegar
Orkubúið var stofnað; þ.e.a.s. það
gæti verið, að það séu ekki gild
loforð, sem Vestfirðingum voru
gefin. En þessi ioforð er fyrst og
fremst að finna í stofnsamningi að
Orkubúi Vestfjarða, sem er undir-
ritaður af öllum stofnendum, bæði
sveitarfélögunum á Vestfjörðum
og af hálfu ríkisins. Hvers vegna
er ekki hægt að treysta þessum
loforðum? Ég spyr, hvernig var
hægt að ganga betur frá þessum
loforðum heldur en fella þau inn í
sjálfan stofnsamning að fyrirtæk-
inu?
Það er ekki hægt, þessi orð
ráðherra eiga að sjálfsögðu enga
stoð nema það sé ætlun núv.
ríkisstjórnar að svíkja þessi lof-
orð. Ég vil ekki, hvorki gera hæstv.
iðnaðarráðherra né öðrum
ráðherrum upp það, að þeir ætli
ekki að standa við þau loforð, sem
gefin eru með þessum hætti og ég
skil raunar ekki hvernig þeir
komast hjá því að standa við þau.
Vilji var allt sem purfti hjá
ríkisstjórninni.
Hv. 1. þingmaður Vestfirðinga
Matthias Bjarnason tók af mér
ómakið að svara þeim köpuryrð-
um, að upprifjun þessa máls væri
fyrrv. ríkisstjórn ekki síst Vest-
firðingum, að fyrrv. ríkisstjórn
stóð með miklum sóma að stofnun
Orkubús Vestfjarða, miklum heil-
indum og með stuðningi Vestfirð-
inga almennt án tillits til þess
hvar þeir skipa sér í pólitíska
flokka.
Það hefur verið deilt um það,
hvort hægt sé af tæknilegum
ástæðum að ljúka lagningu
Vesturlínunnar fyrir árslok 1979.
Ég vek aðeins athygli á því að
þegar ákveðin voru framlög til
þessa verks á fjárlögnum var gert
ráð fyrir, að ákveðinn hluti af
þessu fjármagni færi til pöntunar
á því efni, sem þyrfti að hafa
mestan fyrirvara á og eins og í
sambandi við pöntun á aðveitu-
stöðvum, sem hér þarf til. Þessar
pantanir fóru fram í apríl á þessu
ári. Ég vek athygli á því að þegar
fjárlög þessa árs voru samþykkt í
des. s.l. var ekki búið að panta
neitt til Vesturlínu, en það var
samt gert ráð fyrir að vinna á
þessu ári? Hvenær var pantað?
Það var pantað efni í línuna í marz
1978. Þá voru pantaðir staurar og
annað slíkt, sem þurfti, í marz.
Þess vegna spyr ég, getur það
staðizt, hvað sem sérfræðingar
segja og hvað sem RARIK segir
um þetta efni, en RARIK hefur
ekkert um þetta efni að segja
nema sem hver annar verktaki.
Það er ekki RARIK, sem á að
ákveða neitt um Vesturlínu. En
dettur mönnum í hug, að það hafi
ekki verið nægilegur tími, hvort
sem það var í endaðan ágúst eða
endaðan sept,. sem menn hafa nú
verið að deila um, að panta efni í
staura, víra og annað slíkt sem
þurfti, þegar slíkt hið sama var
gert í marz á þessu ári. Ég held að
það þurfi ekki að ræða um þetta
atriði. En spurningin er fjárhags-
legs eðlis. Það skil ég ósköp vel, að
vandi getur verið á höndum fyrir
fjármálastjórn landsins og ríkis-
stjórn að standa við það loforð,
sem gefið var. Það er allt annað
mál. En það verða að vera fjárráð í
þessu skyni. í fyrsta lagi er það
nauðsynlegt að standa við þau
loforð, sem gefin voru og það
kostar aukin fjárútlát frá því sem
ríkisstjórn hugsar sér nú.
I öðru iagi, ef það er ekki gert,
þá kostar hinn kosturinn líka
fjárútlát, því að ekki verður
komist hjá því að bætq Orkubúinu
upp þann skaða sem verður, ef
ekki verður lokið við línuna fyrir
árslok 1979. Og þetta segi ég með
stuðningi í beinum ákvæðum í
stofnsamningi Orkubúsins.
Austurlínan
og Vesturlínan
Herra forseti. Ég skal Ijúka máli
mínu með nokkrum setningum.
Talað hefur verið um, að það hafi
verið lítið veitt til Vesturlínu á
fjárlögum öll þessi ár. Það er rétt,
en upphæðin var ekki lækkuð á sl.
ári fyrr en það lágu fyrir óyggj-
andi upplýsingar um það frá
Rafmagnsveitum ríkisins, að þetta
væri framkvæmanlegt; og ég gæti
sagt margar sögur af því, að það
var ekki hlaupið að því að fallast á
þessa lækkun fyrr en það lá
skýlaust fyrir að það væri hægt að
framkvæma verkið á ákveðnum
tíma, þ.e. árslok 1979, þrátt fyrir
nokkra lækkun fjárveitingar 1978.
En hvers vegna m.a. var það, að
það var minna fjármagn sett í
þessa línu heldur en við hefðum þá
viljað? Það var m.a. vegna þess að