Morgunblaðið - 28.11.1978, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 28. NÓVEMBER 1978
19
tveir fundir í samráðsnefndinni.
Hann spurði í því sambandi for-
sætisráðherra, hver væri afstaða
vinnuveitenda til frumvarpsins?
Afstaða stjórnar-
flokkanna þriggja
Geir Hallgrímsson vék að óraun-
hæfri afstöðu ríkisstjórnarinnar til
atvinnuveganna í landinu. Sú af-
staða ætti rætur í þeim kenningum
Alþýðubandalagsins, að ekki skipti
höfuðmáli hvort þeir bæru sig eða
ekki. Ekki væri um það hugsað að
búa þann veg að atvinnuvegunum að
þeir gætu endurnýjað sig og tækni-
vætt, þann veg að þeir gætu aukið
framleiðni og verðmætasköpun í
landinu, er lífskjör þjóðarinnar
grundvölluðust á. Ef kreppt væri um
of að atvinnuvegunum væri um leið
dregið úr sóknarmætti þjóðarinnar
til betri lífskjara, þegar horft væri
fram á veginn.
Breytt afstaða verkalýðsfélaga til
viðnáms gegn verðbólgu væri góðra
gjalda verð, þó að fyrr hefði mátt
vera á ferð.
Framsóknarflokkurinn beið nokk-
urn ósigur í síðustu kosningum,
sagði G.H., rétt eins og Sjálfstæðis-
flokkurinn. Hins vegar hefur ósigur-
inn haft þau áhrif á forystu
Framsóknarflokksins að hann hefur
hengt hatt sinn á snaga Alþýðu-
bandalagsins í ríkara mæli en vel er,
málefnalega séð. „Yfirráðherrann" í
ríkisstjórninni ræður ferðinni. Hins
vegar getur Framsóknarflokkurinn
verið raunsærri í betri félagsskap.
Alþýðubandalagið gengur í gegn
um sjálft sig, allt frá bráðabirgða-
lögunum í september til þessa
frumvarps. Orð þess og gjörðir hafa
ekki farið saman, utan það að
mætast í þeirri sjónhverfingu, sem
bráðabirgðaráðstafanir þessarar
ríkisstjórnar hafa reynst vera.
Alþýðuflokkurinn, flokkur stórra
orða og stórs sigurs, hefur hins
vegar orðið bandingi samstarfs-
flokka sinna. Talsmenn hans hafa
verið með nöldur og neikvæða
afstöðu í orði, út í gjörðir ríkis-
stjórnarinnar, en fylgt þeim öllum
eftir engu að síður. Bragi Sigurjóns-
son, forseti efri deildar, sýndi að vísu
eftirtektarverðan kjark í mótmælum
sínum, er sagði af sér forsetastarfi í
efri deild. Bragi sagði umrætt
stjórnarfrumvarp „bitlaust og
rangsleitið".
Tekjuskipt-
ingarvand-
inn og tor-
tryggnin
. Þjóðfélagsgerðin
í lokaorðum sagði Geir Hallgríms-
son að hér væri ekki tekið á
vandanum eins og þyrfti. Hér væru
enn á ferð bráðabirgðaráðstafanir.
Ríkisstjórnin hefði enn ekki lagt
fram nein úrræði er til frambúðar
horfðu. Að því leyti hefðu stjórnar-
flokkarnir gengið á gefin heit.
Framsóknarflokkurinn væri nú í því
hlutverki að veita fyrri stjórnarand-
stöðuflokkum skálkaskjól, til að
hylma yfir kosningasvikin. Allt
benti til að þessi stjórnarsamvinna
væri dæmd til að mistakast. Þessi
ríkisstjórn muni ekki leysa neinn
vanda. Eðlilegast er að hún leysist
upp og þjóðin fái tækifæri til að
dæma um frammistöðu hennar.
Flokkarnir, sem hafa lofað öllum
öllu; að enginn þurfi að taka tillit til
annars eða staðreynda þjóðarbú-
skaparins eða viðskiptakjara þjóðar-
innar út á við, hafa villt um fyrir
fólki.
Við þurfum að laga okkur að ytri
aðstæðum, skipta því réttilega, sem
aflað er og við leggjum ekki til hliðar
til að tryggja framtíðina. Það er
þessi tekjuskiptingarvandi, sem við
höfum ekki getað leyst, vegna þess
að ákveðin þjóðfélagsöfl hafa sáð
fræjum tortryggni meðal okkar. Þau
þjóðfélagsöfl, sem vilja núverandi
þjóðskipulag okkar feigt; það þjóð-
skipulag sem hvarvetna hefur bezt
reynst, tryggt hin beztu lífskjör, sem
þekkjast í heiminum, mest frelsi
hvers einstaklings og farsælustu
þroskamöguleika.
Olafur Jóhannesson forsætisráðherra;
14% launahækkun hefði
fylgt verðbólguskriða
— ef hleypt hef ði verið út í hagkerfið
ólafur Jóhannesson forsætisráðherra mælti í gær fyrir
stjórnarfrumvarpi um „tímabundnar ráðstafanir til
viðnáms gegn verðbólgu“ í neðri deild Alþingis.
Frumvarpið felur í sér að á tímabilinu 1. desember 1978
til 28. febrúar 1979 skuli greiða verðbætur á laun
samkvæmt verðbótavísitölu 151 stig, eða m.ö.o., að 8% af
14% ráðgerðum verðbótum á laun 1. desember nk. komi
ekki fram í kaupi. Hins vegar gerir frumvarpið ráð fyrir
niðurgreiðslum vöruverðs, lækkun skatta á lágtekjufólk
og félagslegum umbótum,
verðbóta á laun. Hér fer
efnisþráður úr framsögu
Jóhannessonar.
ólafur Jóhannesson forsætis-
ráðherra sagði framkomið frum-
varp um viðnám gegn verðbólgu
fjalla um tímabundnar ráðstafan-
ir, sem fyrst og fremst væri ætlað
að koma í veg fyrir þá verðbólgu-
skriðu, sem óhjákvæmilega hefði
fylgt í kjölfar 14% launahækkunar
1. desember nk., ef óheftri hefði
verið hleypt út í hagkerfið. Jafn-
framt beri að líta á þetta frv. sem
lið í þeirri viðleitni, sem stefni á
varanlegar breytingar og umbæt-
ur í efnahagsmálum þegar á næsta
ári. Rétt er að árétta, sagði
forsætisráðherra, að árangur þess-
arar viðleitni veltur á gagnkvæm-
um skilningi milli stjórnvalda
annars vegar og aðila vinnumark-
aðarins hins vegar.
Þær ráðstafanir, sem ríkis-
stjórnin greip til á fyrstu starfs-
dögum sínum (í september sl.),
fólu í sér tilraun til að rjúfa
vítahring verðlags og launahækk-
ana, sem hagkerfið hafði festst í.
Dregið var úr verðbólgu með
auknum niðurgreiðslum og lækkun
söluskatts af nauðsynjum. Ljóst
var þá þegar að þessar ráðstafanir
einar sér leystu ekki allan vanda,
enda í sjónmáli verulegar launa-
og verðhækkanir 1. desember nk.
Raunar hefur framvinda efna-
hagsmála orðið enn óhagstæðari
en búizt var við þegar bráða-
birgðalögin voru sett. Innflutn-
ingsverðlag hefur t.d. hækkað
meir en ráð var fyrir gert en
útflutningsverð staðið í stað.
Viðskiptakjör hafa því versnað og
vandinn vaxið, sem við er að
glíma.
Ríkisstjórnin er sammála um,
að brýnasta verkefni hennar sé að
móta samræmda stefnu um
aðgerðir á öllum sviðum efnahags-
mála — til hamla gegn verðbólgu
næstu misseri. En aðhaldsstefnu í
launamálum þarf að fylgja
aðhaldsstefna í ríkisfjármálum,
peningamálum, fjárfestingarmál-
um og skattamálum. Því er m.a.
stefnt að:
1) Að peningalaun og verðlag
hækki ekki meir en 5% 1. marz nk.
2) Að svipuð markmið gildi fyrir
er mæta eigi skerðingu
á eftir lauslega rakinn
forsætisráðherra, ólafs
ólafur Jóhannesson
forsætisráðherra.
önnur verðbótatímabil 1979 —
þann veg að verðbólgan náist
niður fyrir 30% fyrir árslok 1979.
3) Vísitöluviðmiðun launa verði
breytt fyrir 1. marz nk. að höfðu
samráði við launafólk. Visitölu-
nefnd skili áliti þar um fyrir 15.
febr. nk. M.a. verður athuguð
viðmiðun við viðskiptakjör o.fl. 4)
Tekjuöflun, sem fyrirsjáanleg er,
verði m.a. athuguð með hátekju-
skatti, veltuskatti á rekstur, fjár-
festingarskatti og eignaskatti.
Þá þarf að endurskoða allan
ríkisrekstur með sparnað í huga.
Ennfremur þarf að endurskoða
skattalög þann veg, að skattlagn-
ing verði réttlátari. Beinir skattar,
t.d. tekjuskattur og sjúkratrygg-
ingargjald, verða lækkaðir á
næsta ári.
Unnið er að frumvörpum, sem
miða að því að draga úr landbún-
aðarframleiðslu í áföngum og
lækkun útflutningsbóta. Fyrsta
frv. hér um er væntanlegt fyrir
áramót.
Þá er stefnt að því að heildar-
fjárfesting 1979 verði ekki umfram
24—25% af vergri þjóðarfram-
leiðslu. Stefnumörkun á sviði
fjárfestingarmála er í undirbún-
ingi, sem m.a. felur í sér að beina
fjárfestingu frá verzlunar- og
skrifstofubyggingum.
Þá mun ríkisstjórnin beita sér
fyrir lagasetningu um ýmsar
félagslegar úrbætur, sem í kjara-
bótum jafngildi 3% af verðbóta-
vísitölu. Nefndi forsætisráðherra:
öryggismál, húsnæðismál, leigj-
endavernd, málefni lífeyrissjóða
og eftirlaun aldraðra, fæðingaror-
lof, fræðslumál samtaka launa-
fólks, dagvistunarmál, veikinda-
og slysabætur sem og uppsagnar-
ákvæði launafólks, forfallaþjón-
ustu í landbúnaði, ávöxtun orlofs-
fjár og sérstök réttindamál opin-
sambandi íslands. Þar segir m.a.
„Fundurinn er þeirrar skoðunar að
fyrsta skilyrði til þess að ná
raunhæfum árangri til aukins
kaupmáttar launa verkafólks sé að
takast megi að draga svo að um
munar úr hinni geigvænlegu dýr-
tíð í landinu. Fundurinn lýsjr því
stuðningi við efnahagsráðstafanir
ríkisstjórnarinnar 1. september sl.
og fyrirhugaðar ráðstafanir 1.
desember n.k. — en leggur í því
sambandi sérstaka áherzlu á
félagsleg réttindamál, sem gert er
ráð fyrir að lögfest verði á næstu
vikum. Framangreindar ráðstaf-
anir eu bráðabirgðaráðstafanir, en
fundurinn telur óhjákvæmilegt að
ríkisstjórnin fái starfsfrið til þess
að ná árangri í baráttunni við
verðbólguna og vill Verkamanna-
samband Islands veita henni lið í
því efni.“
Eg er mjög þakklátur fyrir
þessa ályktun og verður hún
Framsaga með st jórn-
arfrumvarpi um við-
nám gegn verðbólgu
berra starfsmanna. Fór hann
nokkrum orðum um þessa þætti
flesta. Sagði stefnt að löggjöf um
leigjendavernd á þessum vetri. Þá
væri og stefnt að nýrri löggjöf um
verkamannabústaði.
Stefnt er að ströngu verðlagseft-
irliti. I því sambandi munu reglur
verðlagseftirlitsins um hámarks-
álagningu verða endurskoðaðar og
fleiri vörutegundir en nú eru
settar undir hámarksákvæði.
Ríkisstjórnin hefur og ákveðið að
þær verðhækkanir, sem heimilað-
ar verði eftir 1. desember, miðist
við 4—4,5% kauphækkun hið
mesta. Þetta þýðir að atvinnurek-
endur verða að taka á sig 2% í
kauphækkun án þess að fá það til
baka í verðhækkun. Það verður
framlag þeirra til viðnáms gegn
verðbólgu.
Fyrsti kafli frumvarpsins fjallar
um niðurgreiðslur vöruverðs,
lækkun skatta lágtekjufólks,
félagslegar umbætur og verðbóta-
vísitölu. Gert er ráð fyrir að
niðurgreiðslur verði auknar frá
því sem nú er. Þetta þýðir að 8%
fyrirhugaðra verðbóta koma fram
með öðrum hætti en beinum
launahækkunum.
Annar kafli þess tryggir kjör
lífeyrisþega, hækkun lífeyrisbóta
og tekjutryggingar.
Er hér var komið las forsætis-
ráðherra bréf frá Verkamanna-
ríkisstjórninni hvati til að standa
við orð sín, sagði forsætisráðherra.
Ef önnur hagsmunasamtök sýna
samsvarandi skilning verður
róðurinn léttari.
Forsætisráðherra vék í lok ræðu
sinnar að nauðsyn samræmdra
aðgerða í viðnámi gegn verðbólgu.
Stefna yrði að settu marki í
áföngum. Frumvarp þetta væri
spor í rétta átt, að vísu stutt skref
— en í rétta átt. Ekki er heppilegt
að reyna að stökkva yfir læk, sem
er svo breiður, að ekki er hægt að
ná yfir á bakkan hinum megin.
Það getur verið að við verðum á
næstunni að láta okkur nægja hin
stuttu skrefin í varnaraðgerðum
gegn verðbólgu. En mestu skiptir
að skrefin séu í rétta átt. Það
getur verið gott að tala um kjark,
en kjarkur kemur því aðeins að
gagni að hann byggist á skynsemi.
Heljarstökk er ekki við hæfi nú.
Laða þarf fólk og stéttir til
samstarfs, Með því móti einu
verður árangur tryggður, sagði
forsætisráðherra.
Loks minnti Ólafur á nauðsyn
þess að frumvarp þetta næði fram
að ganga fyrir n.k. mánaðamót.
Vænti hann þess að þingmenn
tefðu ekki gang þess og að
fjárhags- og viðskiptanefndir
beggja þingdeilda fjölluðu um
málið saman til að hraða af-
greiðslu þess.
Mikill afli til
Fáskrúðsfjarðar
Aðvörun
send út
vegna
flóðahættu
Fáskrúðsfirði. 27. nóvember.
MJÖG mikill aíli heíur borizt
hér á land í Fáskrúðsíirði
undaníarna daga.
í gær og dag hefur verið saltað
úr Guðmundi Kristni SU, sem
kom í gær með 1500 tunnur af
síld. í dag kom Þorri SU með 9.5
tonn að landi en hann hefur róið
með línu og fengið 40 lestir 'í 5
róðrum, og er meginpartur aflans
þorskur. Þá er Sólborg SU að
hefja róðra með línu en þessir
bátar leggja allir upp hjá Pólar-
síld hf.
Annar skuttogari Hraðfrysti-
húss Fáskrúðsfjarðar Hoffell SU
landar í dag 75 lestum.
Þá hafa þrír minni bátár róið
með línu og fengið góðan afla,
þegar gefur fyrir þá allt upp í
tvær lestir í róðri.
Fréttaritari
Gamah Ifj
fólk gengurJy. hcegar
ALMANNAVARNIR ríkis-
ins sendu í gærkvöldi út
aðvaranir til almanna-
varnanefnda á suður- og
vesturlandi vegna flóða-
hættu í kjölfar hitaskilanna
sem gengu norðausturyfir
landið í gærkvöldi og nótt.
„Það er ört hlýnandi veður
á landinu öllu,“ ságði
Markús Á. Einarsson veður-
fræðingur í samtali við Mbl.
í gærkvöldi. „Nú er ástandið
þannig að það er kominn
5—8 stiga hiti á Suður- og
Vesturlandi meðan enn er
allt að 4 stiga frost fyrir
norðan. Það sem gerist í
nótt er að hitaskilin ganga
norðaustur yfir landið með
rigningu og súld sunnan-
lands og vestan en væntan-
lega verður þurrt á Norð-
austurlandi. Það má því
vænta talsverðs vatns-
gangs, þar sem snjórinn er
mikill fyrir."