Tíminn - 27.06.1965, Blaðsíða 9

SUNNUDAGUR 27. júní 1965
TÍMIWW
arsókn eru meðal annarra:
Oslo, Hamborg, Kiel, Berlin,
Volgograd (áður Stalingrad)
auk þess borgir í Afríku, Asíu,
U.S.A. Canada og Ástralíu. En
ekki hefur Reykjavík enn eign-
ast þennan friðar- eða sátta-
kross.
Ekki stöðvaðist starf dóm-
kirkjunnar, þrátt fyrir brun-
ann. í tveim kapellum í kjall-
aranum eða neðanjarðarhvelf-
ingum hins forna guðshúss var
komið upp starfsmiðstöðvum.
Annarri fyrir söfnuðinn sjálf-
an og nefndist In'in áfram Dóm
kirkjan. En hin kapellan var
nefnd Einingarkapellan. Og var
strax markmið starfsins þar að
sameina svo sem unnt væri
starf allra kirkjudeilda og
trúflokka. Þama var í 18 ár
minnsta dómkirkja í heimi. En
hreint ekki sú áhrifaminnsta,
því þar fæddust fjöldi þeirra
hugsjóna, sem nú eru orðnar
að veruleika í listaverkum og
starfsaðferðum hinnar núver-
andi kirkju í Coventry.
En auk þess var kirkjuleg
starfsemi, messur, samkomur
og altarisgöngur auglýstar und
ir berum himni í kirkjurústun-
um, þegar búið var að hreinsa
til eftir eldsvoðann. Og það er
nú orðið að fastri venju að
messa þar með altarisgöngu við
háaltarið „árla morguns með-
an enn er dimmt“ á páskadag
og klukkan - 7 á hvíta-
sunnumorgun. Frá því endur-
reisnarstarf kirkjunnar hófst,
hafa gjafir streymt að hvaðan-
æva úr heiminum. Margt af því
eru dýrmæt listaverk, svo sem
eins og Kristslíkneski eftir 17
ára skólapilt, Alain John, sem
síðar féll í stríðinu, krossmark
úr tinnudökkum ebenviði eftir
18 ára pilt í Tanganyika, font
ur frá Kweitin í Kína, forn
steinn ásamt peningum til inn-
réttingar bókasafni kirkjunnar
frá St. Nikulásarkirkjunni í
Kiel. Svona mætti lengi telja.
En ein merkasta gjöfin er þó
þriggja tonna þungt sandsteins
bjarg austan frá Betlehemsvöll
um, þar sem hirðarnir vöktuðu
hjörð sírw hin fyrstu jól. Var
steinninn sjálfur og allur flutn
ingskostnadur við hann gefinn
af þeim aðilum, sem hlut áttu
að máli. Hann er nú notaður
sem skírnarfontur og tengir
þannig hið elzta og yngsta upp
haf kristninnar í Austurlönd-
um og nýtízkulegustu kirkju
nútímans í Vesturlöndum, gam
alt og nýtt úr fjársjóði ald-
anna, guðsríkið. Merkisgripur
þykir einnig biblia frá Maríu
ekkjudrottningu og hökull frá
Hong-Kong. Svíar gáfu marm-
ara í mosaik-gólf Bræðralags-
eða Einingarkapellunnar og
skrautglugga til norðurs í
kvennakapelluna. Frá Canada
komu 10 þúsund pund til orgel-
kaupa.
Af þessum gjöfum og útbún-
aði rústanna til helgihalds fædd
ust svo hugsjónir og fram-
kvæmdir arkitektanna og húsa
smíðameistaranna við byggingu
hinnar nýju kirkju, sem vera
skyldi litanía fyrirgefningar-
innar eins og einhver þeirra
orðaði svo.
Þegar komið er inn i nýju
kirkjuna vekur geysivoldugt
Kristslíkneski fyrst og fremst
athygli og minnir á, að það
er fyrst og fremst Kristur.
andi hans og boðskapur, sem
þessi nýtízkulegi helgidómur á
að flytja öllum Hann er upp-
spretta friðar. fyrirgefningar
og bræðralags.
Þegar hugsað er til atburð-
anna við eyðingu kirkjunnar
1940, verður mörgum efst i
huga hatur og hefnd, sundrung
og eyðilegging, sem kveikti bál
það, sem brenndi borg og helgi
dóm til ösku. Þess vegna skal
allt hér nú minna á, að stað-
urinn er miðstöð fyrirgefning-
arinnar. ,,Drag því skó af fót-
um þér.“
Fyrsti vísir til tíðagerða og
guðsþjónustu varð, er opnuð
var alþjóðleg miðstöð, ef svo
mætti segja í lítilli kapellu í
kjallara byggingarinnar. Það
gjörði hinn frægi Berlínarbisk-
up Otto Dibelíus í janúar 1960.
Og á næsta ári kom hópur
ungra, þýzkra sjálfboðaliða til
í norðausturhorni nýju kirkj-
unnar með tileinkuninni:
„Kristur, hinn þjónandi.“ En
þar hafa iðnfélög Coventry-
borgar tekið höndum saman
um allan útbúnað. Það skal
enn tekið fram, að rústir og
nýbygging mynda samræmda,
fallega heild og er St. Miehael
eða mynd hans, sem áður er
getið aðaltengiliðurinn.
Þess skal og getið, að allur
vesturveggur kirkjunnar er úr
gleri og birtast þar vold-
ugar myndir af englum, kirkju-
feðrum, spámönnum postulum
og píslarvottum.
speki hjartans, sem opfnberuð
er smælingjum, þótt hún gæti
dulizt spekingum og hygginda-
mönaiim. Þessi hluti kirkj-
unnar gæti líkt og leikhús á
frjálslegan hátt sýnt það, sem
erfitt væri að túlka í aðalskipi
helgidómsins.
Sé nú litið beint fram, blasir
við veggteppið mikla frá
Frakklandi, altaristaflan,
Kristsmyndin volduga með 8
táknum, frumtáknum kristins
dóms haglega felldum í ramma.
sem virðist bæði ferhvrndur
og sporöskjulagaður í senn.
En tákn þessi, ljónið, drekinn,
• - -
starfa við kirkjubygginguna.
Undir yfirskriftinni: „Fyrir-
gefið,“ lögðu þeir til hliðar
launuð störf sín í 6 mánuði
til að vinna kauplaust við erfið
verk nýbyggingarinnar. En
aðrir söfnuðu fé heima í Þýzka
landi og sendu þeim til efnis-
kaupa. Þessir ungu menn 16
að tölu voru sem fulltrúar
þýzku þjóðarinnar til að bæta
það sem bætt yrði af hervirkj-
um stríðsáranna og leggja
grundvöll góðvildar og skiln-
ings.
Sá hluti, sem þarna var
byggður, er þess vegna marg-
falt áhrifaríkari til sátta en
annars mundi og húsgögn öll
eru gefin af ónefndum gefanda
í Berlín, sem missti þar alla
fjölskyldu sína í loftárás Breta.
Einingar- eða bræðralagskap-
ellan stendur því sem vitnis-
burður þeirrar trúar og vonar,
sem lýst er með orðunum: „All
ir eiga þeir að vera eitt.“
Þetta var sá hluti kirkjunnar,
sem fyrst var byggður. Allt
annað í byggingarframkvæmd-
um hefur svo orðið í framhaldi
þessa upphafs. Og í þessum
helgidómi skyldi engin aðgrein
ing kirkjudeilda játninga né
trúflokka vera gerð. „Þar
skyldi Drottinn blessa samfé-
lag allra trúaðra,“ eins og það
er orðað í sameiginlegri yfir-
lýsingu frá 1945, og síðar letr-
að á stein í þröskuldi kapell-
unnar 1960. Og mosaikgólfið er
teiknað eftir sænska meistar-
ann Einar Forseth, og gefið
af Svíum, afhent af konungi
þeirra og drottningu. En
gluggarnir tíu í þessari kap
ellu eru gjöf frá evangelisku
kirkjunum í Þýzkalandi. Altar
ið er í rauninni hringur i
miðju. líkt og sól heilags anda.
sem allir hinir marglitu og
margbreytilegu fletir gólfsrns
geisla frá. Frá honum, fyrir
hann og til hans eru allir hlut-
ir. Þá má geta iðnkapellunnar
Það, sem yfirgnæfir þó allt í
búnaði kirkjunnar er vold-
ug kirstmynd á veggtjaldi
yfir austurvegg kirkjunnar.
yfir austurvell kirkjunnar.
Það mætti teljast altaristafla
gjörð í Frakklandi. Hún er 72
fet á hæð, 38 fet á breidd og
er varla minna en tonn að
þyngd. Hún er gjörð í miðalda-
stíl og minnir á gamlar íslenzk-
ar veggmyndir eða teppi, ofin
eða saumuð.
Hægra megin við inngöngu-
dyr er svonefndur „Gluggi
skírnarinnar.“ Hann er sam-
felld litasymfónía, dýrðleg og
fjölbreytt eftir teikningu John
Pipers, en hann er frægur
glermyndagerðarmaður. ,Ljómi
ljóss, greyptur í liti, Ijómi
ljóss, sem tákna skal heilagan
anda, sem er frumþáttur alls
myndskrauts." En þannig hef-
ur einhver orðsnjall maður
lýst þessu stórfenglega lista-
verki.
En undir þessum mikla og
fjölskrúðuga glugga er einfald-
asta og um leið sérstæðasta
skart þessarar sérstæðu kirkju
í beinni mótsetningu og þó
samræmi, en það er steinninn
stóri, bjargið frá Betlehem,
■skírnarfontur sá, sem áður er
getið. En hann var eins og
þegar er frá sagt, fluttur hing-
að og settur upp sem gjöf
allra, sem að því stóðu. Hann
er frá stað við Betlehem, sem
heitir Valley of Barakat, en
það þýðir Blessunardalur.
Beint andspænis fontinum
eða bjarginu, er inngangur að
Einingar- eða Bræðralagskap-
ellunni. En það er líkt og leik-
svið. Og er leiksvið í raun og
veru. Hér á einmitt að sýna
helgileiki, sýningar, sem túlka
hin dularfyllstu sannindi trú
arlífsins jafnt fyrir katólskum
og mótmælendum, sannindi
sem boða jafnt kristnum sem
ekki kristnum. hina duldu
fiskurinn, bikarinn, lambið o.
s.frv., eru öll tekin úr kata-
kombunum í Róm, þar sem.þær
eru meitlaðar á veggina. Og
þannig tengja þær hið fyrsta
og síðasta, elzta og yngsta í
þessu musteri nútímatækni og
nýtízkustíls og sanna, að 2000
ár eru „eitt eilífðar smáblóm"
Gluggarnir 10 á aðalskipi
kirkjunanr dyljast beinni sjón.
þegar inn er gengið, en áhrifin
frá marglitrí birtunni sem
inn um þá streymir, birtist
hins vegar sem hviksjá í leynd
ardómsfullum leik ljóss og
skugga um allan helgidóminn
á hvítum veggjum þessa mikla
og háa- musteris og þá ekki
síður í endurkasti ljóssins á
dökku marmaragólfi hliðarálm
anna. En gluggar þessir eru 70
feta háir og taka við tveir og
tveir hver af öðrum frá fonti
til altaris. Fyrsta parið, en þar
er grænn litur yfirgnæfandi,
táknar upphafið. >á eru næst
rauðir sem tákna meðalgöngu
eða samband Guðs og manns í
sköpun hans.
Hinir þriðju, marglitir, flytja
boðskap um átök og baráttu
Fjórðu gluggarnir, dimmbláir
og purpurarauðir, lýsa þroska
og fullkomnun, og hinii
fimmtu og innstu í gullnum
lit yfir altari tákna hin æðstu
sannindi, guðdóminn. En glugg
ar þessir eru sameiginlegt
starf þriggja listamanna frá
konunglega listaskólanum. en
þeir heita Clark, New og
Lee.
Háaltarið er úr hamraðri
steinsteypu — einfalt, traust.
sterkt. í flestum kirkjum er
það fagurlega skreytt, en hér
hefur veggmyndin skreytingar
hlutverkið, en altarið á hins
vegar aðeins að tákna hinn
frumstæða einfaldleika horn
steinsins .
Bak við altarið er kvenna-
Kapellan. en til hægri við hana
9

er kapella fyrir einstaka biðj-
endur, sem vilja í einrúmi eða
því sem næst, flytja persónu-
legar bænir. En kapella þessi
er kapella Krists í Getsemane.
Aðalskraut hennar er við
innganginn, nokkurs konar
málmskermur, sem myndar
þyrnisveig eða kórónu með
mörgum broddum löngum og
stuttum á víxl. En yfirskrift
og tilgangi þessarar bænastúku
gæti verið vel lýst með orðun-
um: „Þá birtist engill af
himni, sem styrkti hann“.
Þessi þyrnikóróna er gjöf frá
konunglegum vélsmiðum og
gjörð í vinnustofum þeirra.
Einmitt þarna er líka inn-
gangurinn að Kapellu hins
þjónandi Krists og er hún
raunar nefnd Iðnaðarmanna-
kapellan og tengir hinar ýmvu
iðnstéttir Coventry fyrr og nú
kirkjulegum áhugamálum og
framkvæmdum ,en á jafnframt
að ná til að móta alla iðntækni
heims, sem verður stöðugt
meiri og víðtækari þáttur lífs
á jörðunni Tæknin þarf fyrst
og fremst að þjóna Guði i
framkvæmdum og uppgötvun
um, það skapar mest öryggi
um alla framtíð
Altarið í þessari kapellu er
ljóst eikarborð, sem stendur
á hringlaga steinstétt Á henni
standa orðin: Eg er meðaj yðar
eins og sá. er þjónar En á
borðinu altarinu. er ekkert
annað en tvær ljósastikur eins
og snúðar í laginu tinnusvartar
með kertum í
Það ve’-ðu- ekkr tokið svo
lýsingu a þessu stórkostlega
afreki nútíma-tækni og listar
sem nýja dómkirkjan i Coven-
try er, án þess að minnast á
orgelið en það er framan við
kórinn. og er auðvelt að koma
þar fyrir heilli hljómsveit við
það beggja megin Hið sér
kennilegasta við þetta volduga
hljóðfæri eru orgelpípurnar
sem kvíslast upp og vfu því
líkt og lauígað og marggrein
ótt tré. og eru þannig hluti af
skreytingu kirkjunna t og
kannske sá hluti te.m flestir
veita fyrst athygli
Það er leikið egeiið mik
inn hluta hvers dags til yndis
gestum helgidómsins. Það er
lág, mjúk og hljóðlát tónlist
og er líkt því. að tónarnir
komi af himnum ofan en ekki
frá orgelinu. þótt spilarinn
sjáist sitja þar fyrii allra aug
um. Orgelpípur sjást upp eftir
4 hæðurn á suðurvegg kórs-
ins. En skrautið yfir hásæti
biskups, gæti minnt á
töframátt tónanna eða andans
eldtungur. sem kvísluðust yfir
alla. Er jafnframt hásætis
himinn yfir tignarsæti biskups-
ins og skal tákna þyrna í kór
ónu hans. Kirkjuskrpið sjálft
tekur um 2 þús. manns < sæti
Krossinn yfir háaltarinu inn
an við orgelið, er að vissu leyti
eftirlíking sviðna krossins i
rústum gömlu kirkjunnar og
myndar það visst samræmi.
Þessi kross er óreglulegur að
iögun og algjörlega abstrakt
að formi og stíl, gjörður úr
silfri, en lagður gulli. og vegur
250 kílógrömm. Hann á að
tákna sigurmátt og lífskraft
upprisunnar, það. sem bjarg
ast úr eldinum og aldrei deyr.
Ég hef nú leitazt við að lýsa
þessu furðuverki eða undri nú-
tímabyggingalistar og trúar-
lífs. En enginn getur skilið
pað né notið þess til fulls án
þess að sjá og skynja eigin
augum. Það mundi og enginn
Framhald á l4 síðu.