Morgunblaðið - 31.08.1980, Blaðsíða 1

Sunnudagur
31. ágúst
Bls. 33—72
Vvar ég á flokksþingi
Demókrata í New York
eða var ég þar ekki?
Þetta er eitthvað svo
ótrúlega lifandi fyrir hugarsjónum
mínum. í fyrsta sinn á ævinni var
ég á því mikla meginlandi sem
menn kalla Norður-Ameríku. Þó
þótti mér sem ég væri mjög
sunnarlega. Ég var í Miami-borg,
nýkominn, og hafði mig lítið í
frammi. Sitthvað hafði ég einsett
mér í þessu ferðalagi, meðal
annars var ég ráðinn í að lesa
hvorki né skrifa. Ég var orðinn
hálfleiður á bókstöfum, þegar ég
fór að heiman og enn hafði ég
ekki keypt mér blað eða bók.
Gísli Jónsson menntaskólakennari:
Horft á sjónvarp
í Bandaríkjum
Norður-Ameríku
Það er sjónvarp í herberginu okkar
og allt í einu upplýkst fyrir mér að
stórviðburður er að gerast, kannski
heimssögulegur. Pólitískur áhugi, sem
búið hefur í mér frá barnæsku eins og
ódrepandi veira blossar nú upp enn
einu sinni. í stað þess að skoða mig
um í þessari hlýju og fögru borg ligg
ég í makindum uppi í rúmi og horfi á
CBS. Þeir kunna sitt verk. Fréttaþjón-
ustan frá flokksþinginu í Madison
Square Garden er framúrskarandi
vönduð og víst tæknilegt afreksverk.
★
Ég kem þar inn í miðju kafi, sem
sendinefndir hinna ýmsu ríkja eru að
greiða atkvæði og allir eru spenntir.
Hvers vegna? Um hvað? Edward
Kennedy hafði tapað í forkosningun-
um fyrir Carter, að óbreyttum regl-
um. Nú höfðu Kennedy-sinnar reynt
að fá þessum reglum breytt, hafa
svokallað „opið val“ á þinginu. Margir
hinna yngri flokksleiðtoga stóðu eink-
um fyrir þessu, og óháði frambjóðand-
inn, John Anderson, hafði gefið í skyn
að hann drægi sig til baka og styddi
jjForskot Carters var
alltof mikiðéá
Kennedy, yrði hann í framboði við
forsetakjör. Tölurnar hrönnuðust upp.
Tillaga Kennedy-sinna þurfti 1666
atkvæði til þess að hljóta samþykki.
En sú summa vildi ekki koma. Forskot
Carters var alltof mikið, stundum
hafði hann tvöfaldan stuðning á við
Kennedy. Einkum voru Suðurríkja-
menn daufir í liðveislu sinni við þann
síðarnefnda. Tillagan um „opið val“
kolféll. Kennedy lýsti því yfir að hann
sæktist ekki lengur eftir útnefningu,
en myndi halda ræðu á þinginu
daginn eftir.
★
Og þvílík ræða. Ég held ég gleymi
henni seint. Mig rekur ekki minni til
að hafa hlustað á annað eins í háa
herrans tíð. Ekki var ég þó neinn
aðdáandi Kennedys og er jafnvel ekki
enn, ef frá er tekin þessi ræða. Menn
höfðu haft á orði hversu ómerkilegar
ræður Kennedy hafði haldið í upphafi
baráttu sinnar fyrir útnefningu.
Hrakfarir hans fyrir Carter voru
meðal annars kenndar því, svo og hinu
illræmda bílslysi á Chappaquiddick-
PpMig rekur ekki
minni til aö hafa hlus-
taö á annaö eins í háa
herrans t íöáá
eyju. En allt í einu var eins og
herfjötur leystist af manninum, ein-
mitt þegar hann hafði endanlega
tapað fyrir Carter og var ekki lengur
hugsanlegur frambjóðandi við for-
setakjör.
Hann fékk stórkostlegar móttökur.
Stuðningsmannahópur hans á þinginu
lét mikið á sér bera. Hann ítrekaði að
hann væri ekki kominn til þess að
sækjast eftir útnefningu, heldur til
þess að mæla fyrir tillögum minni
hlutans um efnahagsmál, og hann
gerði það vissulega, en miklu, miklu
meira. Það var eins og herfjötur
leystist af manninum og hann talaði
við þingfulltrúa, hann talaði við mig
og alla sem höfðu sýn og sjónvarp.
★
Ég veit ekki hvaða lýsingarorð ég á
að velja til þess að reyna að auðkenna
ræðuna sem ræðu, svo ég læt þau
óskrifuð. Hún var í einu orði sagt
listaverk. Hann hafði ekki blað, ekki
snifsi, ekki punkt, ekki neitt, en hann
talaði við fólkið.
Bygging ræðunnar virtist þaulhugs-
PpEins og
herfjötur leystist af
manninumíí
uð frá upphafi til enda, ekkert út í
hött, engin mismæli, engar endur-
tekningar, hnig og ris eins og best
mátti verða.
Kennedy talar svo skýrt, að jafnvel
ég skildi næstum hvert orð, og ég held
að hann tali mjög fallega ensku. Efni
þessarar óviðjafnanlegu ræðu hefur
sjálfsagt verið rakið út um allar
jarðir, þegar ég brýt eitt af boðorðun-
um á næturþeli í Miami, meðan Símon
Templar hefur tekið stöðu Kennedys í
sjónvarpinu. Ég ætla ekki að endur-
segja það, en reyna að lýsa áhrifum
ræðunnar svolítið betur.
Allir þingfulltrúar lögðu við hlustir.
Spennan var mögnuð. Ekkert ráp,
engir geispar, ekkert skvaldur. Mér
fannst að heyra mætti saumnál detta.
En ég var lengi að átta mig á
handapati ungu stúlkunnar, sem
þýddi ræðuna á fingramál fyrir
heyrnardaufa.
Kennedy gat allt í þessari ræðu.
Hann gat látið fólk hlægja, gráta,
gleðjast og reiðast. Og hann gerði allt
þetta.
SJÁ NÆSTU SÍÐU
PpHnig og ris eins og
best mátti veröa a