Morgunblaðið - 02.11.1980, Page 15
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2. NÓVEMBER 1980
15
Flestir sem reyna fálka-
smygl héðan komast trú-
lega óáreittir af landi brott
Grein: Ágúst Ingi Jónsson / Myndir: Emilía B. Björnsdóttir og fleiri
Fyrir rúmum 10 árum kom þessi fálki i heimsókn i Garðabæinn, sem
þá var hreppur, og hreyfði sig varla þó fólk nálgaðist.
— Góðan daginn. sagði fálkaunginn er ljósmyndarinn heimsótti Keldur i sumar. en hinn lét sem hann
svæfi.
Ævar Petersen sleppir einum fálkaunganna, sem Austurríkismennirnir reyndu að smygla héðan í sumar.
Ekki er gerla vitað hver afdrif fálkaunganna urðu, en til tveggja þeirra spurðist þó eftir að þeim var
sleppt, en þeir voru þá mjög misvel á sig komnir.
heilbrigði fálkanna. Með þessari
grein sendi ég heilbrigðisvottorð
fyrir fálkana, en það fannst í
fórum höfuðpaursins. Það hafði
verið gefið út í annað sinn áður en
hann kom til landsins og því er
það falskt eins og slíkt vottorð
framast getur verið.
I fjórða lagi stendur í nefndri
grein, að maðurinn haldi því fram,
að hann hafi ekki brotið íslenzk
lög og að sektin, sem þeir sættu
hafi verið afleiðing af því, að þeir
reyndu að komast yfir dýralækna-
vottorð. Þetta er auðvitað fölsun
eins og þegar hefur komið fram.
Til viðbótar öllu þessu fylgir hér
með afrit af bréfi, sem ég fékk frá
höfuðpaurnum fyrir fáeinum dög-
um. í því reynir hann að múta mér
með því að bjóða mér mikla
fjárupphæð fyrir fálkana, sem
voru í minni umsjón og hafði ekki
verið sleppt er hann skrifaði
bréfið. Tilraun til þess að múta
opinberum starfsmanni er frekleg
móðgun.
LÍKT VIÐ
EITURLYFJASMYGL
Að loknum lestri skýrslu Ævars
Petersen er ljóst að ekki stendur
steinn yfir steini í frásögn Aust-
urríkismannsins og tekur þó stein-
inn úr er Ævar segir frá þeirri
ósvífni mannsins að bjóða fugla-
fræðingnum formanni Fuglafrið-
unarnefndarinnar stórfé fyrir að
taka þátt í lögbroti.
I fyrrnefndri grein í Dagens
Nyheter er smygli á fálkum og
öðrum fuglum líkt við skipulagt
eiturlyfjasmygl stórglæpamanna.
Þar er sagt að hvert ár séu framin
að minnsta kosti 1200 slik brot i
Svíþjóð og sagt er að sænsk
tollyfirvöld eigi enga möguleika á
að koma í veg fyrir smygl á
fuglum og eggjum, en hvort
tveggja sé mun útbreiddara þar í
landi en menn hafi hugmynd um.
Á síðastliðnum árum hafi fjöldi
Vestur-Þjóðverja þó verið hand-
teknir í Svíþjóð og hafi bílar
þeirra iðulega verið hlaðnir dauð-
um fuglum, einkum friðlýstum
tegundum. Segir í greininni að um
20 Þjóðverjar lifi á því og engu
öðru að ala og selja tamda fálka.
Þessi ólöglega atvinnugrein er
margvísleg og má í því sambandi
nefna dauða fugla, sem stoppaðir
eru upp, lifandi ungfugla, sem
síðan eru tamdir til veiða, egg
fyrir eggjasafnara og síðast en
ekki sízt egg, sem tekin eru úr
hreiðrum og klakin út í sérstökum
tækjum. Taminn fálki er seldur á
8—18 milljónir islenzkra króna í
V-Þýzkalandi, en fyrir tvöfalda þá
upphæð sé hann seldur áfram til
annarra landa, segir Dagens Ny-
heter. Blaðið segir ennfremur, að
líklegt sé að í suðurhluta V-Þýzka-
lands eða Belgíu sé miðstöð þessa
fuglasmygls.
SMYRILL
EYKUR LÍKUR
Á FÁLKASMYGLI
Hérlendis er örugglega ekki eins
mikið um slíka starfsemi og í
Svíþjóð, en þó hafa á undanförn-
um árum komið upp nokkur slík
mál. Kunnugir telja þó að aðeins
hafi komizt upp um lítinn hluta
þeirra manna, sem komið hafa til
landsins þeirra erinda að ná sér í
fálka eða aðra fugla. Með sigling-
um Smyrils til landsins hafa
möguleikar smyglaranna aukizt
og sagði Ævar Petersen frá því í
samtali við Mbl. í sumar, að búast
mætti við „að tilkoma Smyrils
hafi opnað tiltölulega auðvelda
leið fyrir fólk til að hafa á brott
með sér ýmsa náttúrugripi, steina,
fugla og plöntur."
Árið 1976 fundust fimm fálka-
ungar í handtöskum á kvenna-
salerni á Keflavíkurflugvelli.
Fálkar þessir voru teknir úr
tveimur hreiðrum á Norðurlandi í
júnímánuði, en hverjir þar voru að
verki er Mbl. ekki kunnugt um. í
Mbl. frá 27. júní 1976 er Grétar
Haraldsson, stöðvarstjóri á Kefla-
víkurflugvelli, spurður hvort hann
viti hverjir hafi ætlað að flytja
fálkaungana úr landi: „Ung erlend
hjón fóru áberandi seint um borð í
eina flugvélina, sem fór héðan til
Þýzkalands í gærmorgun," sagði
Grétar. Athygli vekur að þessir
fuglar voru komnir í gegnum
gegnumlýsingartæki þau, sem eru
á flugvellinum.
Fimmta júní 1978 voru þýzkir
fálkaungaþjófar handteknir í
Reykjavík eftir að þeim hafði
verið veitt eftirför á ferð um
landið í fimm daga. Þarna voru á
ferð feðgar, sem þekktir eru um
alla Evrópu fyrir fálkasmygl og
stuld. Við handtökuna fundust
útungunarvélar í fórum þeirra
feðga, búnaður til að fanga fugla
og einnig langvíuegg. Þeim var
tafarlaust vísað úr landi, en Út-
lendingaeftirlitð hafði fengið
fregnir af komu mannanna hingað
til lands. Annar mannanna hafði
áður verið dæmdur' á Ítalíu og
gerður þaðan brottrækur. Hann
var þó það forstokkaður að hann
lét dóminn ekkert á sig fá, heldur
hélt hann yfir landamærin á ný til
að freista þess að ná fuglum, sem
hann vissi um á ákveðnum stað.
Áður hefur verið greint frá
tilraunum Austurríkismannanna
til fálkasmygls, en fleiri komu
hingað til lands í þessum erinda-
gjörðum í sumar. Útlendingaeft-
irlitið fékk á sínum tíma fréttir af
hingaðkomu brezks fálkasmyglara
og var tekið á móti honum um leið
og maðurinn steig fæti á íslenzka
jörð. Dvöl hans varð ekki löng hér
á landi, þvi hann var sendur utan
strax daginn eftir.
Af framansögðu má ljóst vera,
að fálkasmyglarar hafa beint
sjónum sínum í átt til íslands.
Hversu oft þeir hafa haft árangur
sem erfiði er ekki ljóst.
KONUNGLEGAR
VINARGJAFIR
Það er ekki nýtt að fálkinn sé
eftirsóttur. í Heimskringlu er að
finna eftirfarandi í ræðu Einars
Þveræings í Ólafs sögu helga: „En
hitt kalla ég vel fallið, að menn
sendi konungi vinargjafir, þeir er
það vilja, hauka eða hesta, tjöld
eða segl, eða aðra þá hluti er
sendilegir eru.“ Víða í fornsögum
íslendinga er minnzt á fálka og
fálkaveiðar, en þessir fuglar þóttu
miklar gersemar og tilvaldar kon-
ungsgjafir.
I Fuglabók Fjölva er sagt frá
íslandsfálkanum á eftirfarandi
hátt: „Glæsilegastur og frægastur
veiðifugl er íslandsfálki eða valur-
inn, sem á heima á íshafsströnd-
um hringinn í kringum heim-
skautið, en hann er ljósari en
flestir aðrir fálkar, snjóhvítur að
neðanverðu með svörtum lang-
strikum, en ljósgrár á baki og
vængjum. Hann lifir að mestu
leyti af fuglum, sem hann tekur á
flugi. Aðalbráð hans hér á landi,
ekki sízt yfir vetrarmánuðina, er
„systir hans“ rjúpan, en einnig
sækir hann í svartfugl, svo sem
lunda, og tekur endur og ýmsa
minni vaðfugla og mófugla, og
kemur fyrir að hann tekur fugla á
jörðu. Áuðþekkt er aðkoma að
fugli, sem fálki hefur étið, því
hann rífur og tætir fiðrið út um
allt.
íslenzki fálkinn var áður eftir-
sóttur veiðifugl. Tók konungur sér
einkarétt á honum og lét hand-
sama fyrir sig. Var þeim safnað
saman í fálkahús til útflutnings
og eru til minja örnefni um það
eins og Valhús á Seltjarnarnesi.
Fálkahús stóð í Reykjavík fram á
síðustu öld þar sem nú er Hafnar-
stræti 1. Állra hæst var metið
nærri alhvítt afbrigði af íslenzka
fálkanum, sem oft fyrirhittist hér
á landi, og er nær eingöngu á
Grænlandi, kallast grænlenzk
deilitegund.
Fálkaveiðar voru útbreidd
heldrimanna íþrótt á miðöldum og
góður vel taminn fálki var gulls
ígildi. Þeir glæsilegustu gengu
sem gjafir milli konunga. Áður en
veiðar hófust var brugðið hettu
SJÁ NÆSTU SÍÐU