Morgunblaðið - 19.12.1980, Blaðsíða 20

52
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 19. DESEMBER 1980
✓
Kjaramálaályktun ASÍ-þings:
Skattar verði lækkaðir —
vaxtafrádráttur rýmkaður
Baráttan snýst um kaupmátt en ekki krónur
Hér fer á eftir í heild kjara-
málaályktun sú, sem samþykkt
var á ASÍ-þingi í síðustu viku:
Þegar 33. þing ASÍ var haldið
síðla árs 1976 var kaupmáttur
launafólks í lágmarki og hafði
farið nær óslitið þverrandi frá
fyrri hluta ársins 1974. í ályktun
þingsins um kjara- og efnahags-
mál er lögð áhersla á að snúa verði
vörn í sókn og þar segir m.a.:
„33. þing Alþýðusambands ís-
lands lýsir yfir því, að nú sé lokið
því tímabili 'varnarbaráttu í
kjaramálum sem staðið hefur nú
rösklega í tvö ár. Þingið telur nú
svo komið launamálum verka-
fólks, að með engu móti verði
lengur þolað, ef ekki á að verða
varanlegur háski fyrir alla alþýðu
manna og þjóðina í heild.“
í ályktuninni er sett fram krafa
um 100 þ. kr. lágmarkslaun á
mánuði, sem verði að fullu verð-
bætt í samræmi við breytingar
framfærslukostnaðar og krafist
ýmsra aðgerða til þess að ná
auknu jafnrétti í þjóðfélaginu. Þá
er í ályktuninni hvatt til þess, að
verkalýðsfélögin komi fram sem
ein heild gagnvart atvinnurekend-
um og stjórnvöldum varðandi þær
meginkröfur, sem snerta alla fé-
laga verkalýðshreyfingarinnar.
Ný lög um
skertar verðbætur
Með sólstöðusamningunum 1977
var öfugþróun undangenginna ára
snúið við, kaupmáttur hækkaði
verulega og verðbótakerfið varð
taustara en áður. Með samningun-
um var stefnt að því að jafna
launin, bæði með því að almennar
kauphækkanir voru í sömu krónu-
tölu til allra og eins voru verðbæt-
ur í sömu krónutölu í tvo áfanga.
Þó ríkisstjórnin hefði við undir-
skrift samninganna staðfest, að
þeir væru innan hins efnahagslega
ramma þjóðfélagsins, snéri hún
þegar í febrúar 1978 við blaðinu og
hafði forgöngu um lagasetningu,
sem skar verðbætur niður um
helming. Verkalýðssamtökin snér-
ust af hörku gegn þessari órétt-
látu lagasetningu enda fyrirsjáan-
legt, að yrði henni ekki hrundið
væri þess skammt að bíða, að
kaupgeta félli aftur niður á það
stig, sem var fyrir sólstöðusamn-
ingana. Með nýjum lögum í maí
var slakað á skerðingunni á dag-
vinnukaupi, en henni haldið á
yfirvinnu svo auðsætt var að
innan tíðar yrði yfirvinnuálögum
eytt.
Eftir kosningar 1978 voru samn-
ingar settir í gildi á ný samhliða
miklum niðurfærsluaðgerðum. I
desember það ár var hins vega enn
gripið til aðgerða með lagaboði,
sem skertu verðbætur, en á móti
komu yfirlýsingar um félagslegar
aðgerðir og lækkun skatta auk
niðurgreiðslna.
I maí 1979 tóku gildi ný lög um
skertar verðbætur, svonefnd
Ólafslög, þannig að miðað við
óbreytt viðskiptakjör hækkar
kaup innan við 9% þegar verðlag
hækkar um 10% og við þetta
skerta verðbótakerfi búum við
enn.
Samningunum var sagt upp
vorið 1978 vegna afskipta stjórn-
valda, en er þeir tóku gildi á ný
um haustið, var á sameiginlegum
fundi miðstjórnar ASÍ og stjórna
landssambanda innan þess mælt
með framlengingu kjarasamn-
inganna til 1. desember 1979.
I júní 1979 voru samningar
síðan framlengdir til ársloka 1979
jafnframt því, sem samið var um
3% grunnkaupshækkun. Sú
grunnkaupshækkun megnaði þó
ekki að viðhalda kaupmætti, sem
féll vegna skertra verðbóta og
mikillar verðbólgu og varð stöðug
rýrnun þar til nýir samningar
tókust í lok október 1980 eftir
margra mánaða samningaþóf.
Varað við hug-
myndum um skert-
an kaupmátt
„Nýgerðir kjarasamningar hafa
að meginmarkmiði að bæta kjör
þeirra lægra launuðu. Þótt ekki
tækist að knýja fram kröfur um
„hólf“ í vísitölukerfið fékkst jafn-
virði „gólfs" í tvö tímabil reiknað
inn í grunnkaupshækkunina. Hinu
er þó ekki að leyna, að enn vantar
mikið á, að lágtekufólk búi við
viðunandi launakjör. Auk barátt-
unnar gegn skerðingu kaupmáttar
launa verður verkalýðshreyfingin
að hefja á loft kröfuna um afnám
vinnuþrælkunar. Óhóflegur vinnu-
tími er bein lífskjaraskerðing og
því marki verður að ná að kaup
fyrir dagvinnu nægi til fram-
færslu. I komandi samningum
verður því enn að leggja megin-
áherslu á að bæta kjör þeirra
lægra launuðu, bæði í kaupi og
með félagslegum aðgerðum.
Nú þegar þarf að lækka skatta
af almennum launatekjum og
hverfa verður frá þeirri stefnu í
skattlagningu sem nú er fylgt, og
leiðir rakleiðis til sköttunar
brúttótekna. Einkum er því mót-
mælt að í einni svipan verði
afnuminn almennur vaxtafrá-
dráttur, og ákvæðin um frádrátt
vaxta af lánum vegna byggingar
eða kaupa á íbúðarhúsnæði, verð-
ur að rýmka stórlega.
Miðað við reynslu undanfarinna
ára gera verkalýðssamtökin sér
það ljóst, að þau verða stöðugt að
vera undir það búin að mæta
skerðingaráformum stjórnvalda.
Núverandi ríkisstjórn hefur gefið
yfirlýsingar um ýmis mikilvæg
félagsleg atriði og stuðlaði hún
þannig að lausn kjarasamn-
inganna, þó töluvert vantaði á, að
komið væri til móts við kröfur
samtakanna svo sem varðandi
lífeyrismál og skattamál. 34. þing
ASI varar alvarlega við öllum
hugmyndum sem stefna að skerð-
ingu kaupmáttar. Slíkum aðgerð-
um yrði mætt af fullri hörku.
Ótryggt at-
vinnuástand
— fiskiskipa-
flotinn of
stór — gegndar
lausar út-
flutningsbætur
Brottflutningur
á f jórða þúsund
Á undanförnum árum hefur
atvinnuleysi verið helsta vanda-
mál í flestum nágrannalöndum
okkar og á þessu ári eru yfir 20
milljónir manna atvinnulausir í
þróuðum iðnríkjum. Á íslandi
hefur ekki verið almennt atvinnu-
leysi undanfarin ár. 34. þing ASí
minnir hins vegar á að á síðast-
liðnum fjórum árum fluttust á
fjórða þúsund manns af landi
brott umfram þá sem fluttust til
landsins. Því er ljóst að ísienskt
atvinnulíf hefur ekki boðið upp á
þau skilyrði sem fólk gerir tilkall
til. Nauðsynlegt er að samræma
atvinnuuppbyggingu í landinu, svo
vaxandi mannfjöldi fái allur störf
við sitt hæfi. Stöðug atvinna fyrir
alla verður ávallt að vera megin-
markmið í stefnu ríkisvaldsins í
atvinnumálum. Til þess að þetta
markmið náist þarf að vinna eftir
samræmdri atvinnustefnu, sem
hvílir á heilbrigðu efnahagslífi.
Atvinnuástand er nú eins og oft
áður ótryggt á einstökum sviðum
og má í því sambandi minni á, að
sl. sumar bjó fólk í fiskiðnaði við
mikið öryggisleysi. Brýnt er að
setja atvinnurekendum þrengri
skorður um uppsagnir vegna hrá-
efnisskorts og skipuleggja rekstur
í sjávarútvegi svo atvinna verði
jafnari og traustari. Nú er nánast
um vinnuþrælkun að ræða sum
tímabil, en á öðrum eru fisk-
vinnslustöðvar lokaðar. Fiskveið-
ar og fiskvinnsla eru meginstoðir
íslensks efnahagslífs og aðalat-
vinnugreinar í flestum byggðar-
lögum landsins og ljóst er að um
f.vrirsjáanlega framtíð munu þess-
ar atvinnugreinar verða undir-
staða þess þjóðfélags, sem við
búum við. Skipulag rekstrar og
nýting auðlinda skipta því sköpum
fyrir komandi tið og þess verður
að krefjast, að stjórnvöld leiti
samráðs við verkalýðssamtökin
um alla stefnumótun. Miðað við
stærð fiskistofna er ljóst, að
fiskiskipafloti landsmanna er of
stór. Fjölgun fiskiskipa síðustu
mánuði bendir ekki til raunhæfra
aðgerða stjórnvalda í fiskveiði
stjórnun. Þingið skorar því á
ráðamenn þjóðarinnar að koma í
veg fyrir frekari fjölgun fiskiskipa
umfram eðlilega endurnýjun.*
Landbúnaður hefur verið og
mun verða einn af hornsteinum
íslensks efnahagslífs. Tryggja
þarf, að á hverjum tíma fullnægi
innlend framleiðsla þörfum ís-
lendinga fyrir þær landbúnaðar-
vörur, sem hægt er að framleiða
hér á landi. Af öryggis og byggða-
sjónarmiðum er réttlætanlegt að
kosta nokkru til svo þessi mark-
mið náist. Þingið telur hins vegar
ekki koma til mála að halda áfram
þeim gengdarlausu útflutnings-
bótum, sem viðgengist hafa á
undanförnum árum og stefna beri
að því með kerfisbundnum hætti,
að einungis sé framleitt fyrir
íslenskan markað.
Nauðsynlegt er að renna fleiri
stoðum undir íslenskt atvinnulíf.
Iðnaðarframleiðsla ýmiskonar,
bæði fyrir innlendan og erlendan
markað verður að aukast og inn-
flutningi verður að setja skorður
svo innlendri framleiðslu sé ekki
stefnt í hættu á mikilvægum
sviðum. Með samstarfi fyrirtækja,
tækniþróun og hagræðingu verður
að þoka afköstum íslensks heima-
markaðs iðnaðar það fram, að
honum sé mögulegt að standast
fyllilega samkeppnina við inn-
flutning. Á sama hátt verður að
efla ýmsar geinar til útflutnings.
Verkmenntun þjóðarinnar og
tækniþekking gera okkur kleift að
takast á við hin margvíslegustu
verkefni í iðnaðarframleiðslu auk
þess sem orkuauðlindir landsins
opna ný svið.
Atvinnuuppbygging landsins
verður að vera með skipulögðum
hætti svo fjárfestingar nýtist til
famleiðsluaukningar, en á undan-
förnum árum hafa fjárfestingar
um of einkennst af verðbólgu-
braski. Þegar fjárfestingaráætl-
* skipasmíðar innlendar Mramkv.
anir eru gerðar verður jafnan að
taka tillit til mannaflaþarfar og
atvinnuástands svo sem mestur
stöðugleiki verði í hverju byggð-
arlagi.
Vísitölukerfið er
vörn launafólks
Barátta verkalýðshreyfingar-
innar fyrir aukinni velmegun
snýst ekki um krónur og aura,
heldur aukinn kaupmátt. Verbólg-
an knýr þins vegar á um miklar
kauphækkanir því augljóst er, að í
50% verðbólgu verður kaup að
hækka um 50% til þess eins að
halda óskertum kaupmætti. Visi-
tölukerfið er vörn launafólks gegn
verðbólgunni og samtökin hljóta í
næstu kjarasamningum að leggja
áherslu á að bæta kerfið svo
umsaminn kaupmáttur verði bet-
ur tryggður. Draga verður úr
víxlhækkunum verðlags og launa
með raunhæfum aðgerðum í verð-
lagsmálum. — Takist að draga úr
verðhækkunum dregur jafnharð-
an úr verðbótahækkunum launa,
því bætur reiknast aðeins fyrir
þegar áorðnar verðhækkanir.
Verðbætur eru því afleiðing en
ekki orsök verðbólgunnar.
34. þing ASÍ minnir á, að við
óbreytt skert vísitölukerfi mun
kaupmáttur fyrirsjáanlega falla
um 1—2% á ársfjórðungi á samn-
ingstímanum. Því skorar 34. þing
ASI á Alþingi að afnema þau
ákvæði laga nr. 13/1979, (Ólafs-
laga) sem kveða á um skerðingu
verðbóta á laun samkvæmt kjara-
samningum frá 22. júní 1977.
Brýnt er að nýir kjarasamn-
ingar taki gildi 1. nóv. 1981 og til
að fylgja því eftir mun verkalýðs-
hreyfingin leggja mikinn þunga og
áherslu á kröfuna um afturvirkni
samninganna ef síðar takast. Sú
krafa miðar að því að koma í veg
fyrir að atvinnurekendur geti
hagnast á því að tefja samninga
með endalausu þófi og undan-
brögðum, líkt og í síðustu samn-
ingagerð. Þingið leggur áherslu á,
að öllum undirbúningi verði hrað-
að, þannig að fullmótuð kröfugerð
liggi fyrir þegar í september
ásamt ákvörðun um það, hvernig
staðið skuli að samningum. Þingið
felur miðstjórn að gangast fyrir
formannsráðstefnu í mars, þar
sem meginlínur verði lagðar, bæði
hvað snertir kröfugerð og hver
vera skuli verkefnaskipting heild-
arsamtakanna og einstakra lands-
sambanda og félaga.
34. þing ASI leggur áherslu á að
réttindi farandverkafólks verði
aukin og kannað ítarlega með
hvaða hætti megi tryggja þeim
betur en nú er félagsréttindi í
verkalýðsfélögum og skorar jafn-
framt á verkalýðsfélögin að sjá til
þess að réttindi farandverkafólks
verði ekki fyrir borð borin.
34. þing ASÍ ítrekar að við
samningsgerð og almennt í starf-
semi samtakanna er mikilvægt að
auka og efla tengslin við hinn
almenna félaga. Upplýsingamiðl-
un, fræðsla og fundahöld og þá
vinnustaðafundir sérstaklega
verða að vera virkari þættir í
starfsemi samtakanna. Styrkur
verkalýðsstéttarinnar í samskipt-
um við atvinnurekendur og stjórn-
völd felast í vel upplýstri og virkri
hreyfingu launafólks. Aðeins virk
og öflug verkalýðshreyfing getur
náð fram umtalsverðum kjarabót-
um við þær aðstæður sem við
búum við í dag, en þær einkennast
af alþjóðlegri og innlendri kreppu-
þróun og herskárri harðlínustefnu
atvinnurekenda.
34. þing ASÍ ítrekar að verka-
lýðssamtökin sækja fram til auk-
innar velsældar og fegurra mann-
lífs. Megináherslu verður því að
leggja á kröfur samtakanna um
styttingu vinnutíma, aukna verk-
menntun og fullorðinsfræðslu,
bættan aðbúnað á vinnustað, auk-
ið öryggi í veikinda- og slysafor-
föllum, bætta dagvistunarþjón-
ustu, lækkun skatta á lágtekju-
fólki, úrbætur í lífeyrismálum og
aðrar félagslegar umbætur.
Verkalýðshreyfingin hlýtur að
taka sérstakt tillit til þeirra, sem
búa við skerta starfsgetu og beita
sér fyrir framgangi þeirra krafna,
sem settar hafa verið fram hér á
landi í tilefni alþjóðaárs fatlaðra.
/