Morgunblaðið - 16.02.1982, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 16. FEBRÚAR 1982
45
is varn-
urinn
maður til á þeirri stundu, er eggið
frjóvgast. Það sem koma skal
verður fyrir hendi strax í byrjun.
Þróun fóstursins er „prógrammer-
uð“ eins og við segjum á ófull-
komnu tölvumáli. Arangurinn er
ákvarðaður þegar í upphafi.
Fóstrið er því einstaklingur,
maður, misjafnlega langt á veg
kominn. Líf fóstursins er manns-
líf. Réttur fóstursins er frumrétt-
ur mannsins, rétturinn til að lifa
og að líf hans sé verndað.
Á hverju grundvallast viðleitnin
til hjálpar á árum fatlaðra og
aldraðra — og alltaf? Auðvitað á
því höfuðsjónarmiði, að þarna er
fólk, sem á rétt til lífsins, en að-
staeðurnar hamla því, svo að
okkur, sem erum í fullu fjöri, ber
að létta undir með því, gera líf
þess bærilegt, hjálpa því eftir
beztu getu, svo að það njóti lífs-
réttarins svo sem kostur er.
Fóstrið, sem er maður og hefur
rétt til að lifa, á að njóta sömu
virðingar, umhyggju og atlætis,
já, jafnvel meiri, af því að engin
mannvera er eins varnarlaus og
ófæddi maðurinn, sérstaklega ef
fólk grunar, að hann sé eitthvað
bæklaður.
Vilja nú ekki félög, sem berjast
fyrir mannréttindum og mannbót-
um ýmiss konar, gerast málsvarar
fóstursins, líka þess fatlaða? Ættu
fatlaðir menn ekki að vera þar
fremstir í flokki? Fóstrið er ein-
staklingur, maður. Líf þess er
heilagt."
Þegar
hann
blæs
„Gestur" kom með eftirfar-
andi vísu til Velvakanda og bað
um að hún yrði birt í þeirri von
að einhver vissi hver væri höf-
undur hennar.
Ef að vantar varmaróng,
vist og heyjaforðann.
Þorradægur þykja löng,
þegar hann blæs á norðan.
Heyannir og hundadagar
hlynna að gæðum fróns og lagar.
Tvímánuður allan arðinn
ýtum færir heim í garðinn.
Haustmánuður hreggi grætur
hljóða daga, langar nætur.
(.ormánuður, grettið tetur,
gengur í hlað og leiðir vetur.
Ýlir ber, en byrgist sólin,
brosa stjörnur, koma jólin.
Ekkert prinspóló
á við súrblöndu
- og súrsaða bringu
Jens í Kaldalóni skrifar í Bæjum
4. febrúar.
vTil Velvakanda!
I dálkum þínum í sunnudags-
blaðinu 31. jan. sl. stendur þetta:
„Húsmóðir hringdi og bað Vel-
vakanda að komast á snoðir um
hvar væri hægt að verða sér úti
um mjólkursýru til að súrsa með
kjötmat. Sagðist hún hafa reynt
að nota til þess mysu, sem fæst í
búðum, en það hefði ekki tekist.
Hefði maturinn úldnað í mysunni
á nokkrum dögum og orðið ónýt-
ur.“
Þetta er alveg hárrétt niður-
staða konunnar. En nú vil ég
reyna að leiðbeina þessari ágætu
og framtakssömu húsmoður, og
öðrum þeim er liðsinnis er vant í
þessu efni.
Að maturinn verkaðist ekki í
sýrunni hjá húsmóðurinni stafar
einfaldlega af því að sýran er of
ný, efnabreytingar ekki orðið svo
sem þurfa. Sýran þarf að bíða
nokkurn tíma, frá því hún er skil-
in frá í skyrgerðinni, og ruðja sig,
sem svo var hér kallað, þ.e. hún
þarf að súrna, svo hún verði hæf
til þess að geyma í henni mat. En
þó að þessi Oddur Helgason hjá
Mjólkursamsölunni gefi í þessu
tilfelli út þá leiðbeiningu til hús-
móður, að öll matvæli núna væru
súrsuð í mjólkursýru, eða öðru
nafni mysu, er sú leiðbeining síður
en svo á faglegum forsendum
byggð. Súrsaður matur getur
aldrei orðið góður, eða fyrsta
flokks, nema súrsaður í súr.
En nú er það svo, að erfitt getur
verið að fá súr, því heldur er und- >
anrennunni hellt niður í þúsunda
lítra tali en að búin sé til úr henni
súr, og öllu síður að fólki sé leið-
beint um það að nota þessa heil-
næmu fæðu, sem súrinn í sjálfu
sér er, því hann er allra meina bót,
ef svo má segja, og hefur bjargað
þessari þjóð gegnum aldirnar frá
skyrbjúg, hor og allrahanda efna-
skorti. En séu börn fljótlega vanin
við að borða súr útí hafragraut, og
súrmat, þykir hverjum það lostæti
alla ævi.
En nú skal ég kenna þessari
ágætu húsmóður og öðrum sem
það vilja, að búa til þann besta súr
sem fáanlegur er, og hægt er að
gera.
Og þá er það Jætta: Fáðu þér
plastkút, eins og k’öt er saltað í,
farðu svo í mjólkursamlagið og
keyptu þér u.þ.b. 30 lítra af undan-
rennu í kútinn. Ferð með kútinn
heim til þín á einhvern afvikinn
stað, þar sem helst er nokkuð
hlýtt, 5—10 stiga hiti. Láttu kút-
inn standa þar óhreyfðan í hálfan
mánuð, þrjár vikur, eða bara mán-
uð. Þá á þetta allt að vera búið að
ruðja sig. Ef einhver farði er ofan
á veiðirðu hann ofan af með fisk-
spaða eða ausu, og hendir. Þar
undir á svo að vera hrein mysa,
eða sýra, eins og þú ætlaðir að
súrsa í, en hún er ónothæf til
þeirra hluta. Þú hellir þessari
mysu niður, eða drekkur hana, ef
einhver vill, því hún er holl og góð,
en undir mysunni kemur mjalla-
hvítur súr, svo góður, að betur er
ekki hægt að búa hann til. í þess-
um aldeilis ágæta súr getur þú
súrsað allt hvað heiti hefur, svo
sem svið, lundabagga, bringur,
kjöt og allt verður þetta ljúffengt
og gott, og getur geymt bæði súr-
inn og það af mat sem í hann er
látið langt fram á vetur, en því
aðeins ef það sé mátulega kalt á
súrnum. Hann þarf að geymast á
eins köldum stað og nokkur leið er
að fá, sem næst frostmarki. Gott
að láta súr í plastfötu — láta þar í
kjötmeti sem á að súrsa og geyma
i ísskápnum, þar sem ekki frýs.
Handhægt að taka þar bita í
kvöldmatinn.
Það var ekki fyrir sóðaskap, að
súrsáirnir í gamla daga voru
grafnir ofan í skemmugólfin, held-
ur vegna þess að niðri í jörðinni er
hitabreytingin minnst, hitinn og
eða kuldinn jafnastur, og við þær
aðstæður geymdist súrmatur ár-
um saman jafnvel. Undur súr fún-
aði aldrei ílátið, en bestu ílátin
undir súrinn eru tréílát, helst eik
eða svellharður rekaviður. En súr
og súrmatur hefur þann eðlislæga
eiginleika frá guði og náttúrunni
að vera einn sá hollasti og kjarn-
besti matur sem til er. Blöndukút-
ur okkar gömlu sjómanna sannar,
svo ekki verður um villst, hversu
gífurleg næring og hollusta er í
sýrunni.
Önnur aðferð við að búa til súr
er að hita undanrennuna upp í 40
gráður, og setja nokkra dropa af
skyrhleypi út í hana og hræra vel
í. Það tekur styttri tíma að búa til
súrinn með því móti en það er
nokkurt vandamál óvönum að
stilla í hóf, hvað hleypirinn á að
vera mikill. Súrinn í sjálfu sér
verður engu betri en fæst örlítið
meira af súr úr mjólkinni. En hin
aðferðin er svo auðveld og auðskil-
in að allir geta meðhöndlað á rétt-
an hátt.
En súr og súrmatur, guð hjálpi
ykkur, þetta er hið mesta lostæti,
fljótlegt að grípa til þessa í súr-
kútnum, og svo er þetta svo hollur
matur, maður lifandi, og munið að
kenna börnunum fljótt átið á
þessu heilnæmi. Það er ekkert
prinspóló á við súrblöndu og súrs-
aða bringu.
Með bestu óskum
til húsmæðra.**
The
Beach Boys
fagna
"TenYearsOf
Harmony."
TEN YI AKSOI HARMONY
mcluding
Rock And Roll Music Good Timin
Sail On Sailor/Come Go With Me
It s A Beautiful Day
Stórgott tveggja plötu albúm með beztu lögum
Beach Boys frá síðustu 10 árum. M.a. lögin
„Sall on Sailor“, „Rock and Roll Music“ og
„Good Timin“, auk 26 annarra laga.
Tvær plötur fyrir verð einnar.
Heildsöludreifing
itcidorhf
Símar 85055 og 85742.
MUOMDEILD
v35S\KARNABÆR
>J| Laugavegt 66 — Gl»sib* — Austtirstr.T'ti
r Swm fré Skiptiboröt 85055
EFÞAÐERFRÉTT-
NÆMTÞÁERÞAÐÍ
MORGUNBLAÐINU