Morgunblaðið - 26.07.1984, Blaðsíða 18
18
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 26. JÚLl 1984
Nú þegar ég tek mér penna í
hönd til að minnast vinar og hús-
bónda í nær 43 ár, ryðjast fram í
huga minn margar hugljúfar
minningar, allt frá barnæsku
minni fram til síðustu daga og ég
geri mér grein fyrir því, að ég er
varla maður til að koma hugsun-
um minum í orð, hér ætla ég að
fara að skrifa minningar um
mann, sem var enginn meðalmað-
ur, heldur einhver stórbrotnasta
persóna þjóðarinnar síðustu ára-
tugi, en mér finnst ég knúinn til
að minnast hér eins besta vinar
míns og velgerðarmanns, svo ná-
tengt hefur líf mitt verið lífi hans
og starfi.
Ég var aðeins 14 ára gamall, er
ég fyrst kom til starfa að Hellu,
feiminn og óframfærinn sveita-
drengur og áræddi ekki að spyrja
um verðandi húsbónda minn, en
beið átekta í búðinni þar, að mér
fannst í nokkuð langan tíma. Loks
birtist Ingólfur Jónsson og tók
mig tali og bauð mér síðan { eld-
húsið til sinnar indælu konu, Evu
Jónsdóttur, sem bar fyrir mig alls
konar góðgæti. Þar með var ísinn
brotinn og síðan hef ég verið hálf-
gerður heimagangur hjá þessum
ágætu hjónum.
Þó ég hafi unnið undir stjórn
Ingólfs Jónssonar að meira og
minna leyti { langan tíma, hefur
mér aldrei verið skipað að gera
eitt eða annað, heldur aðeins verið
mælst til þess, að þessu eða hinu
væri sinnt, og þá ætíð af hógværð
og stillilngu. Eg þarf því ekki að
kvarta undan þvi, að Ingólfur hafi
verið harður húsbóndi, síður en
svo, en auðvitað var ekki alltaf lit-
ið á klukkuna, en þau verk unnin
er aðkallandi voru hverju sinni.
Þegar Ingólfur Jónsson tók að sér
starf framkvæmdastjóra við hið
nýstofnaða kaupfélag á Hellu,
1935, kaupfélagið Þór, var þar ekki
um blómlega byggð að ræða, að-
eins eitt verslunarhús sem í var
íbúð og svo 2 lítil vöruhús, en hann
hófst ótrauður handa um upp-
byggingu staðarins og þegar ég
kom þangað fyrst 1941, voru kom-
in þar 3 íbúðarhús, stórt vöru-
geymsluhús og veitinga- og gisti-
staður, auk þess var þar komið
nýbyggt sláturhús er Sláturfélag
Suðurlands átti. Og uppbygging-
unni var haldið áfram, Ingólfur
rak kaupfélagið af útsjónarsemi
og dugnaði eins og honum var lag-
ið og unni sér engrar hvíldar. Á
næstu árum byggði kaupfélagið
trésmiðju, bifreiðaverkstæði,
frystihús, bakarí og samkomuhús
og umsvif þess jukust jafnt og þétt
og starfsmönnum þess fór fjölg-
andi, þeir fóru síðan að byggja sér
íbúðarhús og byggðin jókst ár frá
ári og hefur verið að því fram á
þennan dag og nú eru um 600 íbú-
ar á Hellu og um 150 (búðarhús.
Það sjá allir að það þarf meira en
meðalmann til að koma öllu þvf (
framkvæmd er Ingólfur orkaði.
Hann var ekki aðeins kaupfélags-
stjóri á Hellu, hann var kjörinn á
Alþing fyrir Rangæinga 1942—
1959 og síðan 1. þingmaður Sunn-
lendinga frá 1959—1978 er hann
lét af þingmennsku. Frá 1953—
1956 var hann viðskipta- og iðnað-
armálaráðherra og frá 1959—1971
var hann landbúnaðar- og sam-
göngumálaráðherra. Auk þessa
gegndi Ingólfur Jónsson fjöl-
mörgum trúnaðarstörfum innan
Sjálfstæðisflokksins um árabil og
var einn af burðarásum flokksins.
Hann gegndi einnig ýmsum trún-
aðarstörfum fyrir þjóð sína og var
ætíð ötull baráttumaður fyrir
þjóðarhag.
Það er því skarð fyrir skildi við
fráfall Ingólfs Jónssonar, hans er
ekki aðeins sárt saknað af vanda-
mönnum og vinum, heldur hefur
íslenska þjóðin misst einn af sín-
um bestu sonum. Bændur landsins
mega sakna vinar í stað, hann var
ætíð ótrauður baráttumaður
þeirra og hafa þeir sennilega aldr-
ei átt betri landbúnaðarráðherra,
að öllum ólöstuðum. Hann barðist
einnig fyrir bættum samgöngum
og bera vegir landsins baráttu
hans glöggt vitni í dag, og ekki má
heldur gleyma orkumálunum, þar
lagði Ingólfur líka hönd á plóginn
með sínum alkunna dugnaði.
Hann unni landi sínu og þjóð og
vildi allt til vinna að bæta hag
hennar og trúði á framtíð lands og
þjóðar.
Ingólfur Jónsson var fæddur í
Bjóluhjáleigu í Holtum 15. maí
1909, sonur sæmdarhjónanna
önnu Guðmundsdóttur og Jóns
Jónssonar er þar bjuggu. Hann
ólst þar upp til unglingsára við
ýmis sveitastörf eins og siður var
á þeim tíma, var tvær vertíðir í
Vestmannaeyjum og fór síðan á
Hvitárbakkaskóla, er hann hafði
unnið fyrir skólagjaldinu. Að
skólavist þar lokinni hélt hann til
Noregs og dvaldist þar um tíma,
kom sfðan heim og stundaði
barnakennslu o.fl. uns hann tók
við rekstri kaupfélagsins Þórs á
Hellu við stofnun þess og hafði
umsjón með þvi félagi til dauða-
dags, siðustu árin sem stjórnar-
formaður og eru ótaldar allar þær
ferðir sem hann fór milli Reykja-
vfkur og Hellu undanfarin ár, eftir
að hann hóf búsetu i Reykjavfk.
Ingólfur Jónsson kvæntist eftirlif-
andi eiginkonu sinni, Evu Jóns-
dóttur frá Árbæ f Holtum, og
eignuðust þau 2 börn, Guðlaugu
Jónu, gift Garðari ólafssyni úr-
smið, og Jón Örn, lögfræðing,
kvæntur Ástríði Jónsdóttur,
barnabörn þeirra eru nú orðin 6 og
1 barnabarnabarn.
Þrátt fyrir erilsöm trúnaðar-
störf i þágu lands og þjóðar gaf
Ingólfur sér alltaf tíma til að vera
umhyggjusamur og góður heimil-
isfaðir og undi sér best i faðmi
fjölskyldunnar. Frú Eva bjó hon-
um fagurt og hlýlegt heimili, þar
sem gott var að koma og finna
vináttu og traustleika húsbóndans
og þiggja rausnarlegar veitingar
húsfreyjunnar, sem bornar voru
fram með hennar glaðlega við-
móti, enda var alltaf mjög gest-
kvæmt á heimili þeirra hjóna,
bæði á Hellu og i Reykjavík.
Margir áttu erindi við húsbónd-
ann, menn komu til hans til að
leita ráða um vandamál sin og
óska eftir fyrirgreiðslu og með
sinni meðfæddu hjálpsemi reyndi
Ingólfur að leysa hvers manns
vanda, er til hans leitaði.
Ingólfur var mjög hreinskiptinn
maður, en gætinn i orðum og at-
höfnum, heiðarlegur og trygglynd-
ur og segja má að með honum sé
genginn einn svipmesti fulltrúi
þeirra hugsjóna, er einkenndu
hetjur þær, sem settu svip sinn á
vort unga lýðveldi.
Drengskapur var aðalsmerki
Ingólfs og allan þann tfma er við
þekktumst, heyrði ég hann aldrei
mæla misjafnt orð um nokkurn
mann. Hann bar virðingu fyrir
skoðunum annarra þótt þær féllu
ekki að hans eigin og var þá sama
hver i hlut átti, höfðingi eða barn.
Nú þegar leiðir skilur um sinn,
finnum við hjónin að margs er að
minnast og margt er að þakka og
vottum við frú Evu, börnunum og
öllum ástvinum og ættingjum
okkar dýpstu samúð og vonum að
minningin um göfugan mann megi
verða ykkur huggun í harmi.
Hjörleifur Jónsson
Ungur að árum hóf Ingólfur
Jónsson afskipti af verslunarmál-
um Rangæinga. Hann var einn af
forgöngumönnum um stofnun
Kaupfélagsins Þórs á Hellu árið
1935 og varð þá framkvæmda-
stjóri þess. Alltaf síðan hefur
hann haft mikil afskipti af félag-
inu og verið einn aðalmaður þess,
nú sfðast stjórnarformaður. Ekki
er vafi á því að stofnun kaupfé-
lagsins á Hellu var mikið fram-
faraspor fyrir Rangæinga. Þá
fengu þeir frjálsræði f viðskiptum
umfram það sem ýmsir aðrir
höfðu. Jafnframt hafði kaupfélag-
ið forgöngu um ýmsa þætti iðnað-
ar og þjónustu sem þar hefur risið.
Með kaupfélaginu var lagður
grunnur að þeirri byggð sem risið
hefur á Hellu.
Ingólfi var alla tíð mjög annt
um Hellu, uppbyggingu byggðar-
innar og alla starfsemi þar. Nafn
hans var jafnan kennt við staðinn
og hann tengdur honum sterkum
böndum.
Eftir sjö ára starf sem kaupfé-
lagsstjóri var Ingólfur kjörinn á
þing fyrir Rangæinga þar sem
hann átti sæti samfellt f 36 ár og á
þeim tíma ráðherra í hálfan ann-
an áratug. Af þeim fjölmörgu
málum sem Ingólfur vann að og
beitti sér fyrir stóðu málefni
Rangæinga honum vafalaust
næst, enda neytti hann allra
bragða sem gáfust til að vinna að
hagsmunamálum þeirra.
Á uppvaxtarárum Ingólfs voru
allir Rangæingar bændur og ann-
að sveitafólk. Það var ekki fyrr en
hann var kominn til fullra starfa
sem þetta fór að breytast m.a.
fyrir atbeina hans sjálfs og að
svokallað þéttbýli myndaðist i
Rangárvallasýslu.
1 endurminningum sfnum segir
Ingólfur frá þvf að á unglingsár-
unum hafi sér runnið mjög til
rifja bág kjör allt margra bænda
og litill ábati af miklu erfiði
þeirra. Það var þvi sjálfgefið að
þegar hann fékk tækifæri til,
gerðist hann málsvari þeirra og
talsmaður. Ingólfs verður vafa-
laust lengst minnst fyrir forgöngu
hans i landbúnaðarmálum. Þekk-
ing hans á öllum þáttum landbún-
aðar var með ólíkindum. Áhuga og
atorku skorti heldur ekki enda
sótti hann málefni bænda af þvi-
líku kappi að öðrum þótti stundum
nóg um. Ingólfur hafði oftast mik-
inn árangur og þrátt fyrir skiptar
skoðanir um einstök mál mun
landbúnaður á íslandi lengi enn
njóta góðs af verkum hans. Um
það verður ekki deilt.
Á fyrri hluta þingmennsku
sinnar hafði Ingólfur forystu um
rafvæðingu sveitanna. Þess verður
lengi minnst og þá ekki sist af
Rangæingum. Þá beitti Ingólfur
sér mjög fyrir stórbættum sam-
göngum út frá aðalþéttbýli lands-
ins og sá þar mikinn árangur
verka sinna.