Morgunblaðið - 19.02.1986, Blaðsíða 23
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 19. FEBRÚAR 1986
23
f Byggðastofnun lánar 30 milljónir til kaupa á Sölva Bjarnasyni:
Lánsheimild veitt í
ljósi atvinnuástands
— segir Guðmundur Malmquist forstjóri Byggðastofnunar
Úr vinnslusal Fóðurstöðvarinnar.
Fóðurstöðin á Dalvík:
Miklir mögnleik-
ar í meltuvinnslu
„ÉG HEF heimild til þess frá stjórn Byggðastofnunar, að Lána Ut-
geðarfélagi Bílddælinga 28 milljónir og hreppnum 2 milljónir vegna
kaupa á togaranum Sölva Bjarnasyni. Þessir aðilar eiga eftir að
gera grein fyrir veðum og fleiri þáttum vegna lánanna og þeir eru
að vinna að þvi nú. Byggðastofnun stendur þarna frammi fyrir
vandamáli á BUdudal, þar sem atvinna og afkoma hefur verið byggð
á útgerð þessa togara. Yrði hann seldur annað, eru fyrirsjáanleg
mikil vandræði og erfiðleikar i atvinnulífi staðarins. Þá er það stjórn-
ar Byggðastofnunar að meta það hvort hún vill lána svona mikla
fjármuni til að viðhalda atvinnulífinu á staðnum eða leita annarra
leiða tíl þess,“ sagði Guðmundur Malmquist, forstjóri Byggðastofnun-
ar, er hann var inntur skýringa á þessum lánveitingum.
__ Dalvík 12. febrúar.
Á SÍÐASTA ári hóf Fóðurstöðin
á Dalvik meltuvinnslu til hliðar
við fóðurgerð fyrir loðdýr. Var
þetta gert m.a. til að geta haldið
fullri vinnu í stöðinni þann tíma
sem fóðurþörf er í lágmarki svo
og þarf töluvert magn af lýsi í
loðdýrafóður og notar stöðin allt
að 600 1. af lýsi á dag í fóðrið sem
hún framleiðir, en við meltu-
vinnsluna fæst nokkurt magn af
lýsi.
Að sögn Símonar Ellertssonar
framkvæmdastjóra hóf Fóðurstöðin
á Dalvík starfsemi sína árið 1984
og er hún samvinnufélag loðdýra-
bænda á Eyjafjarðarsvæðinu allt
austur í Fnjóskadal. Þetta mun ein
stærsta fóðurstöðin á landinu og
starfa þar nú 6 manns. Selur hún
fóður til tuttugu og fjögurra loð-
dýrabúa en stærsti viðskiptavinur
stöðvarinnar er Loðdýrabúið að
Böggvisstöðum sem kaupir nálægt
helmingi af fóðurframleiðslu fyrir-
tækisins. Á síðastliðnu ári afgreiddi
stöðin 2.400 tonn en fyrirsjáanlegt
er að framleiðslan verður um 4.000
tonn á þessu ári. Sagði Símon að
stæðust þær spár yrði heildarvelta
fyrirtækisins nálægt 35—40 millj.
króna. Ef borin er saman framleiðsla
stöðvarinnar í janúar 1985 við sama
mánuð 1986 hefur framleiðslan
aukist um 89% milli ára. Mest af
hráefni fóðurstöðvarinnar er úr-
gangur frá frystihúsi ÚKE á Dalvík
og í Hrísey en um það bil 70% fóðurs-
ins er unnið úr fiskúrgangi. í fóðrið
er svo blandað m.a. kolvetnimjöli,
hænsnakjöti og selkjöti sem sótt er
til Akraness og Breiðafjarðar. Allt
fóður er sett saman eftir uppskrift
Jóns Ámasonar fóðurfræðings.
Fyrri hluta árs 1985 var gerð
tilraun með meltuvinnslu hjá fyrir-
tækinu. Keypt voru tæki frá Vélorku
í Reykjavík til þessara hluta og
önnuðust starfsmenn Fóðurstöðvar-
innar uppsetningu þeirra. Uppsett
má ætla að tæki þessi kosti 1,5—2
millj. króna. Þessi tilraun gaf það
góð fyrirheit að nú er í ráði að auka
meltuvinnslu verulega.
Melta er unnin úr fiskslógi en
áætlað er að hér á landi falli til um
120—180 þús. tonn af fiskúrgangi
sem fleygt er á sjó og í landi. Ef
þessu væri breytt í lýsi og mjöl
fengjust fyrir það um 350—550
millj. króna. Melta er efni sem brotn-
ar niður á sama hátt og gerist í
meltingarvegi dýra. Verkunin bygg-
ist á því að sýru er blandað saman
við ferskt sjávarfang og þannig
drepnar niður óæskilegar bakteríur.
Náttúrulegir efnakljúfar slógsins
bijóta niður próteinsambönd efnisins
í smærri einingar og efnið verður
að þunnfljótandi legi. Lýsið er síðan
skilið frá og búið til mjöl eða meltu-
þykkni úr afganginum. Meltuþykkn-
inu er síðan blandað saman við dýra-
fóður. Sjálf þarf stöðin mikið lýsi
og því þótti tilvalið að nýta aðstöðu
fyrirtækisins til að framleiða það lýsi
sem hún þyrfti til fóðurgerðarinnar.
Viðræður hafa verið í gangi við Lýsi
hf. í Hafnarfirði um að selja þeim
allt umframlýsi og yrði settur upp
-LOoHJ.iÝsisgámur á
„Það var niðurstaða stjómar stofn-
unarinnar að veita mér heimild til
þessara lánveitinga og ég er að
vinna úr henni, leita eftir veðum
°g tryggingiim," sagði Guðmundur.
„Við erum að endurlána erlent ijár-
magn og megum illa við að tapa
því. Stofnunin vill ekki fara þessa
leið, hvað sem hún kostar, við viljum
skoða það til fullnustu að gera þetta
svona, fremur en að atvinnulíf á
staðnum leggist í rúst. Samkvæmt
niðurstöðu könnunar á möguleikum
þessarar út.gerðar, getur hún geng-
ið í góðu árferði og við hagstæð
skilyrði. Fiskvinnslan á Bíldudal
hefur verið vel rekin og skilað góðri
framlegð.“
Telur stofnunin rétt að fyrirtæki,
sem á ekkert eigið fé til útborgunar,
fái að kaupa skip?
„Þetta er vandamál, sem
Byggðastofnun stendur frammi
fyrir á mjög mörgum stöðum, þar
sem sjáanlegir möguleikar til at-
vinnuuppbyggingar eru mjög ein-
hæfír. Þar er oft á tíðum ekkert
eigið íjármagn til af ýmsum ástæð-
um. Þá þarf að meta þetta hveiju
sinni hvort lána skuli fé á þessa
staði. Mér hefur verið veitt heimild
til lánveitingarinnar að vissum skil-
yrðum uppfylltum."
Er Byggðastofnun með þessu að
tryggj3- það, að ekki tapist útistand-
andi lán, sem þegar hafa verið veitt
til Bíldudals, verði atvinnubrestur á
staðnum?
„Nei, ég get fullyrt, að það var
ekki sjónarmiðið. En mikið opinbert
fé er bundið þama auk fjár einstakl-
inga, sem bundið er í húsum þeirra
á staðnum. Fiskveiðasjóður, Lands-
bankinn og Byggðastofnun eigp
þama verulegar fjárhæðir bundnar
í landi. Þama em miklar eignir og
þær verður að nýta. Fiskvinnslan
sem slík er í dag í fullum skilum
við Byggðastofnun. Hún hefur
fengið mikil lán undanfarin ár, en
líka greitt nokkuð vel af þeim,“
sagði Guðmundur Malmquist.
Svavar Armannsson, aðstoðar-
forstjóri Fiskveiðasjóðs, sagði í
samtali við Morgunblaðið, að við
sölu uppboðsskipanna gætti sjóður-
inn fyrst og fremst hagsmuna
sinna. Hann seldi skipin þeim, sem
hæst byðu og gætu sýnt fram á
nægileg veð fyrir lánum og
greiðslugetu. Sjóðnum væri það
óviðkomandi hvaðan fé til útborg-
unar til dæmis væri fengið.
Bændafundur í Varmahlíð:
Símon Ellertsson framkvæmda-
stjóri Fóðurstöðvarinnar á Dal-
vík.
lýsið og það þannig flutt til Lýsis
hf. Mikil eftirspum er eftir meltu á
ári hjá Fóðurstöðinni. Tilvalið er að
gefa skepnum þetta þar sem kílóið
í hverri fóðureiningu kostar aðeins
9 kr. en kílóið í hverri fóðureiningu
af innfluttu fóðri kostar 21. kr. Því
er ekki að furða þó bændur hafi
nokkurn áhuga á þessu fóðri. Þá
má og benda á að aukið fískeldi
hérlendis kallar á meiri fóðumotkun.
Fréttaritarar
Slælega staðið að sölu
dilkakjöts innanlands
Varmahlíð, 18. febrúar
ALMENNUR bændafundur var
haldinn í Varmahlíð i gærkvöldi
að tilhlutan Landssamtaka sauð-
fjárbænda. Frummælendur voru
Jóhannes Kristjánsson bóndi á
Höfðabrekku, formaður samtak-
anna, og dr. Sigurgeir Þorgeirs-
son sauðfjárræktarráðunautur
og rannsóknarmaður á RALA.
Jóhannes ræddi einkum um
markaðsmál og sölutilraunir þær
sem gerðar hafa verið með dilkakjöt
ww *
Oldrunarfræðafélag Islands:
Ráðstefna um stofnana-
þjónustu fyrir aldraða
ÖLDRUNARFRÆÐAFÉLAG íslands gengst fyrir ráðstefnu i Domus
Medica á föstudaginn um stofnanaþjónustu fyrir aldraða á Stór-
Reykjavíkursvæðinu árið 1985. Markmið ráðstefnunnar er að fá fram
heildaryfirsýn yfir þessa þjónustu eins og hún er í dag og líta fram
á veginn, eins og segir í fréttabréfi frá Öldrunarfræðafélaginu.
Ráðstefna þessi er einkum ætluð sen borgarlæknir. Erindi flytja þeir
Gísli Sigurbjömsson forstjóri Elli-
og hjúkrunarheimilisins Grundar,
Rafn Sigurðsson forstjóri Hrafnistu
í Laugarási, Pétur Sigurðsson for-
stjóri Hrafnistu í Hafnarfírði, Bragi
Guðmundsson yfirlæknir Sólvangs
í Hafnarfírði, Guðsteinn Þengilsson
yfírlæknir Sunnuhlíðar í Kópavogi,
Sveinn R. Ragnarsson, félagsmála-
stjóri á Droplaugarstöðum, Gunnar
Sigurðsson yfírlæknir á Öldruna-
rdeild Borgarspítalans og Þór
Halldórsson yfírlæknir á Öldruna-
rdeild Landspítalans.
Eftir kaffihlé verða almennar
umræður með þátttöku pallborðs.
Umræðum stýrir Guðjón Magnús-
son aðstoðarlandlæknir. Við pall-
borð sitja Gunnhildur Sigurðardótt-
ir hjúkrunarforstjóri, Páll Sigurðs-
son ráðuneytisstjóri, Pétur Sigurðs-
son forstjóri, Þór Halldórsson yfír-
læknir og Þórir Guðbergsson deild-
arstjóri. Ráðstefnunni lýkur klukk-
an 17.00.
Miðað er við 140 þátttakendur
og skal þátttaka tilkynnt á skrif-
stofu Landla^knjfi f| ..
á Bandaríkjamarkað, sem því miður
hafa ekki skilað árangri enn sem
komið er. Taldi Jóhannes einkum
þar um að kenna tímaskorti en taldi
ekki útilokað að þessi markaður
ynnist síðar, og gæfí þá viðunandi
verð fyrir kjötið. Þá ræddi hann
einnig um stöðu þá sem blasir við
vegna fyrirsjáanlegs samdráttar og
minnkandi neyslu á kindakjöti hér
innanlands.
Sigurgeir fór í sinni framsögu
yfír hugmyndir að nýju kjötmati og
kvað mikla nauðsyn að taka upp
mikla verðfellingu á feita kjötinu
þar sem neytendur vildu ekki þessa
vöru og þess vegna þyrftu framleið-
endur að bregðast við því sjónar-
miði.
Húsfyllir var á fundinum, um eða
yfír 200 manns, og margar ræður
fluttar og engar ályktanir gerðar.
Það kom einkum fram í máli bænda
sem til máls tóku að þeir teldu að
slælega hefði verið staðið að auglýs-
inga- og sölustarfsemi á dilkakjöti
hér innanlands en vafalaust mætti
auka neyslu aftur með úrbótum á
því sviði. Þá komu einnig fram
hugmyndir um að sauðfjárbændur
gætu diýgt tekjur sínar með ýmsu
móti, til dæmis stórbættri meðferð
og nýtingu á ull. Ýmislegt fleira
bar á góma, þar á meðal kom fram
gagnrýni á mikinn milliliðakostnað
í sölukerfí landbúnaðarvara yfír
höfuð.
— P.D.
fyrir sveitarstjómir, starfsfólk í
öldrunarþjónustu og þjónustu-
nefndir aldraðra. í tengslum við
hana verður sýning á húsbúnaði og
sjúkravörum fyrir hjúkranarstofn-
anir.
Ráðstefnan hefst með ávarpi
Ragnhildar Helgadóttur heilbrigðis-
og tryggingamálaráðherra klukkan
10, föstudaginn, 21. febrúar. Síðan
mun Ársæll Jónsson formaður Öldr-
unarfræðafélags íslands setja ráð-
stefnuna. Bjöm Önundarson trygg-
ingayfírlæknir flytur erindi um hver
greiðir fyrir stofnanaþjónustu aldr-
aðra, Þórir Ólafsson frá daggjalda-
nefnd talar um ákvörðun daggjalda
og Gunnhildur Sigurðardóttir
hjúkranarforstjóri talar um fram-
kvæmd laga um málefni aldraðra.
Þá fjallar Vilborg Ingólfsdóttir
hjúkranarfræðingur um biðlista
fyrir langvistun. Fundarstjóri fyrir
hádegi verður Sigurveig H. Sigurð-
ardóttir yfírfélagsráðgjafí.
Eftir matarhlé verður fjallað um
þjónustu, mannafla og samstarf.
G. John-
Tvö fiskeldis-
frumvörp lögð
fram á næstunni
FISKELDISNEFND hefur lokið gerð tveggja áfangaskýrslna og
skilað tillögum að tveimur frumvörpum til ríkisstjómarinnar. Ríkis-
stjórnin hefur samþykkt bæði fmmvörpin og er nú verið að undir-
búa flutning þeirra á alþingi. Búist er við að menntamálaráðherra
flytji fmmvarp um Rannsóknadeild fisksjúkdóma í febrúar og í
kjölfar þess fylgi fmmvarp um breytingu á veðlögum.
Ofangreint kemur fram í Eldis- verði eiginfjármagn eldisfyrirtækis.
fréttum, fréttabréfí Landssam-
bands fískeldis- og hafbeitarstöðva.
Einnig kemur fram að fram til þessa
hefur verið útilokað fyrir fískeldis-
fyrirtæki að veðsetja framleiðslu
sína, en nú hillir undir lausn þess
vandamáls. Fiskeldisnefndin hefur
rætt þessi mál á fundum með full-
trúum banka og tryggingafélags.
Þær hugmyndir eru einkum uppi
að meta verðmæti eða veðhæfni
físksins mánaðarlega út frá vaxtar-
forsendum sem koma fram í trygg-
ingaskírteini. Nefndin hefur einnig
rætt við banka um lánafyrirgreiðslu
til fiskeldisfyrirtækja. Hugmynd er
um að bankar láni 75% sem eins-
^Jconarstofm og rekstrarlán, en 2^%^
Rekstrarlán greiðist mánaðarlega
til eldisfyrirtækis eftir verðmætum
fisksins á hveijum tíma þangað til
eldisstöðin fer að skila hagnaði.
Fiskeldisnefndin hefur fjallað um
eignaraðild útlendinga að fískeldis-
stöðvum. Ákveðin sjónarmið hafa
komið fram í nefndinni en þau era
ófrágengin að því er fram kemur í
Eldisfréttum. Þessi sjónarmið era:
1) Erlendur samstarfsaðili afli er-
lends láns í hlutfalli við eignaraðild.
2) Islenskir samstarfsaðilar samein-
ist í eitt félag og félagið sé í sam-
vinnu við erlenda aðila. Þetta er
gert til þess að erlendi aðilinn geti
ekki keypt upp einstaka hluthafa
-Qgþannig eignast meirihluta.