Morgunblaðið - 25.04.1987, Side 54

Morgunblaðið - 25.04.1987, Side 54
54 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 25. APRÍL 1987 Kosningarnar Nýju kosningalögin: 62 þingsætum skipt á kjördæmi eitt jöfnunarsæti er óbundið í dag er í fyrsta sinn kosið sam- kvæmt nýjum kosningalögum. Markmiðið með þeim er í fyrsta lagi að jafna kosningarétt eftir búsetu og í öðru lagi er reynt að ná fullum jöfnuði milli flokka. Einn þeirra, sem hefur verið þingmönnum til aðstoðar við að útfæra reglur í samræmi við þessi markmið er Þorkell Helga- son prófessor við raunvisinda- deild Háskólans. Hann ritaði grein um nýju kosningalögin hér i blaðið 7. mars síðastliðinn og hefur veitt leyfi sitt til að sá kafli hennar, þar sem nýja kerf- inu er lýst sé endurbirtur i dag. Fer hann hér á eftir. Þingsæti verða alls 63 og skipt- ast þannig í hefðbundin kjördæmis- sæti og sæti sem háð eru jöfnunarákvæðum (uppbótarsæti): Kjörd. Jöfn. AUs sæti sæti Reykjavík 14 4 18 Reykjanes 9 2 11 Vesturland 4 1 5 Vestfirðir 4 1 5 Norðurland vestra 4 1 5 Norðurland eystra 6 1 7 Austurland 4 1 5 Suðurland 5 1 6 Samtals 50 12 62 Auk þess er eitt jöfnunarsæti óbundið kjördæmum og getur kom- ið sem viðbót í eitt þeirra. Ræðst það af kosningaúrslitum hvert það fer. Svipar þessu sæti því til hinna gömlu uppbótarsæta. Reyndar er nokkur sveigjanleiki í skiptingu sæta milli kjördæma. Átta af þing- sætunum 62 er skipt fyrir hverjar kosningar milli kjördæmanna sam- kvæmt sérstakri formúlu sem tekur mið af kjósendatölu. Ofangreind skipting gildir við næstu kosningar. Ekki er þó líklegt að þessi niðurröð- un riðlist í náinni framtíð. Kjördæmissætum er úthlutað með reglu stærstu leifar. Hvemig það gerist verður best lýst með dæmi. Lítum á fimm-manna kjör- dæmi þar sem þrír listar voru í kjöri og hlutu atkvæði sem hér segir: X-listi Y-listi Z-Iisti Samt. 2800 1500 1200 5500 Þá skal fyrst ákvarða kjördæmis- tölu sem svo er nefnd í lögunum. Er hún meðaltal atkvæða að baki hveiju þingsæti, þ.e.a.s. tala gildra atkvæða deilt með þingsætatolunni. í dæminu nemur því kjördæmistal- an 5500/5=1100 atkvæðum. Úthlutun fer þannig fram að fyrst hlýtur sá listi sæti er fékk flest atkvæði, eða X-listinn. Atkvæðatala hans er síðan lækkuð sem nemur kjördæmistölunni og er þá 1700. Enn á X-listinn flest atkvæði og hlýtur því einnig annað sætið. Að því loknu verður atkvæðaleif hans 600 atkvæði. Er þá komið að Y-list- anum að hljóta þriðja sætið og á hann þá atkvæðaleif upp á 400 atkvæði. Síðasta kjördæmissætið, það ijórða, fellur þá til Z-listans út á 1200 atkvæði og eftir verða 100 atkvæði. Þetta er dregið saman í næstu töflu þar sem sýnd er at- kvæðatala að lokinni hverri úthlut- un og endanlegar atkvæðaleifar: X-listi Y-listi Z-Iisti Samt. 2800 1500 1200 5500 1700 400 100 600 Röðsæta l.og2. 3. 4. 4 Atkv.leif 600 400 100 1100 Þannig er kjördæmissætum hvers kjördæmis úthlutað og ganga þá út 50 sæti alls. Þau sæti sem eftireru, 13 talsins, eru til jöfnunar á milli flokka og er þeim skipt eftir landsfylgi með d’Hondts-reglu. Er hér engin breyting frá samsvarandi ákvæðum kosningalaganna frá 1959 og skal því ekki farið nánar út í þá sálma. En nú er eftir að koma þessum 13 sætum til einstakra framboðs- lista. Er það ekki auðvelt verk svo öllum líki. Einfaldast virðist að líta á þær atkvæðaleifar, sem nú eru eftir og halda áfram úthlutun á grundvelli þeirra. I kjördæminu, sem haft var til viðmiðunar, hefur X-listinn stærstu atkvæðaleif. Ef það er stærsta atkvæðaleif á landinu færi samkvæmt þessu fyrsta jöfnunarsætið til hans svo framarlega sem flokkur hans á rétt á jöfnunarsætum. Ef ekki, verður að ganga fram hjá listum X-flokks- ins. Úthlutun á þessum nótum er þó ekki sanngjöm vegna mismun- andi stærðar kjördæma. Oll fyrstu jöfnunarsætin gengju út í Reykjavík og á Reykjanesi og gæti þá reynst erfitt að koma síðustu jöfnunar- mönnum fyrir á landsbyggðinni. Skv. nýju lögunum er því mæli- kvarðinn á stöðu manna ekki sjálf atkvæðaleifín heldur hlutfall henn- ar af kjördæmistölunni. Þannig er t.d. staða næsta manns á X-list- anum mæld sem 600/1100=55%. Flokksbróðir hans, sem hreppir hærri atkvæðaleif eða t.d. 1000 atkvæði í öðru kjördæmi þar sem kjördæmistala er 2500, er þá lægra settur þar sem hlutfall hans er ein- ungis 40%. Að fengnum þessum mælikvarða á stöðu manna mætti ætla að nú væri unnt að ganga á röðina og úthluta eftir hlutfalli atkvæðaleifa af kjördæmistölu. Þegar svo var gert þótti þingmönnum að ekki fengist eðlileg dreifíng milli þétt- býlis og dreifbýlis í þingliði flokk- anna. Því var farin málamiðlun sem felst í því að skipta úthlutun jöfnun- arsætanna í nokkra áfanga: í fyrsta áfanga ganga þeir menn fyrir sem hafa atkvæðaleif er nem- ur a.m.k. 4/s, eða 80%, af kjördæm- istölu og gildir þá einu í hvaða kjördæmi það er. I liðnum kosning- um hefðu þessir forgangsmenn oftast verið í Reykjavík 'og á Reykjanesi, t.d. tveir í Reykjavík en einn á Reykjanesi. I öðrum áfanga er úthlutun tak- mörkuð við eitt sæti í hveiju þeirra kjördæma sem ekki hlaut sæti f fyrsta áfanga. í þessum áfanga er þá lokið úthlutun á landsbyggðinni, en að jafnaði er engu sæti úthlutað á suðvesturhominu. FÉLAG heyrnarlausra hélt fund með fulltrúum flokkanna 11. apríl síðastliðinn i húsnæði fé- lagsins á Klapparstíg 28. Mættu þar fulltrúar frá Alþýðuflokkn- Með þriðja áfanga er lokið út: hlutun kjördæmisbundinna sæta. í reynd eru það síðustu sætjn í Reykjavík og á Reykjanesi. Fjórði áfangi tekur til úthlutun- ar á óbundna sætinu. Þegar að því kemur er vitað hvaða flokkur fær sætið, en eftir er að fínna þvi kjör- dæmi. Er það gert með sérreglu. Nokkurra sérákvæða er vert að geta. Þannig koma þeir listar ekki til álita við úthlutun kjördæmissæta sem hlotið hafa minna en 2/s af kjördæmistölu. (Ef þetta nær til fleiri en eins lista er þessi þröskuld- ur í reynd lægri.) Á sama hátt eru listar undir þriðjungi af kjördæmis- tölu útilokaðir frá öllum jöfnunar- sætum. í öðrum áfanga gildir og sérstakur þröskuldur Ganga skal fram hjá listum með minna en 7% fylgi. Að lokum er atriði sem flækir lögin, en er því miður nauðsynlegt innan þess kerfis sem hér er lagt til grundvallar: Eftir að flokkur er úr leik, vegna þess að hann hefur fengið úthlutað öllum þeim sætum sem honum ber, verður að endur- reikna kjördæmistölur og atkvæða- leifar. Er það gert þannig að felld um, Sjálfstæðisflokknum, Al- þýðubandalaginu, Flokki mannsins, Borgaraflokknum og Kvennalistanum. Á fundinum eru niður atkvæði og þingsæti þessa flokks. Lítum aftur á dæmið og gerum ráð fyrir að X-flokkurinn hafí hlotið öll þau sæti sem honum ber áður en komið er að úthlutun á jöfnunarsætinu í kjördæminu og eigi því ekki frekari rétt til sæta. Virk atkvæði er þá 5500-2800=2700 sem skiptast á milli 5-2=3 þing- sæta. Ný kjördæmistala verður þá 2700/3=900 atkvæði. Atkvæðaleif listanna er þá 1500-900=600 hjá Y-lista og 1200-900=300 hjá Z- lista. Athygli skal vakin á því að summa leifanna er 600+300=900 atkvæði eða jöfn nýju kjördæmis- tölunni. Áhrif endurreikninganna eru einmitt þau að ónotuð atkvæði nægja á hverjum tíma fyrir þeim sætum sem eftir er að úthluta, en í dæminu er það aðeins eitt sæti. Nú verður mælikvarðinn á stöðu þessara lista að sjálfsögðu hlutfall leifanna af nýju kjördæmistölunni eða 600/900=67% hjá Y-lista en 300/900=33% hjá Z-lista. Samsvarandi endurreikningi á kjördæmistölu er og beitt ef listi fellur undir lágmarksákvæðið við kjördæmisúthlutun. bar margt á góma, m.a. málefni heyrnarlausra, en ræður og svör voru flutt jafnóðum á táknmáli fyrir fundargesti. Morgunblaðið/Þórarinn Friðjónsson g* raöauglýsingar — radauglýsingar — raðauglýsingar nauöungaruppboö Nauðungaruppboð Að kröfu Byggðastofnunar og lönlánasjóðs, fer fram oplnbert upp- boð á húseigninni Vesturbraut 20, Búðardal, þinglýstri eign Mel- borgar hf. þriðjudaginn 28. apríl kl. 14.00. Uppboðiö fer fram i skrifstofu sýslumanns Búöardals. Pátur Þorsteinsson, sýslumaður. Nauðungaruppboð á fasteigninni Heiðarbrún 52, Hveragerði, þingl. eign Sveins Kristins- sonar, fer fram í skrifstofu embættisins, Hörðuvöllum 1, Selfossi, þriðjudaginn 28. apríl 1987 kl. 11.15. Uppboösbeiöandi er veðdeild Landsbanka Islands. Sýslumaður Árnessýslu. Nauðungaruppboð annaö og síðasta fer fram á Ólafsvegi 12, eign Gunnlaugs Gunnlaugs- sonar, þriðjudaginn 5. maí nk. kl. 16.00 á eigninni sjálfri. Bæjarfógetinn i Ólafsfirði, 24. april 1987. Nauðungaruppboð á fasteigninni Bröttuhlíð 8, Hveragerði, þingl. eign Sigriðar Gunnars- dóttur, fer fram í skrifstofu embættisins, Hörðuvöllum 1, Selfossi, fimmtudaginn 30. aprfl 1987 kl. 10.00. Uppboösbeiðandi er veödeild Landsbanka (slands. Sýslumaður Árnessýslu. Nauðungaruppboð á þingl. eignarhluta Einars Oddssonar [ jörðinni Vestri Loftsstaðir, Gaulverjabæjarhreppi, en talin eign Helga Þórs Jónssonar, fer fram i skrifstofu embættisins, Hörðuvöllum 1, Selfossi, miðvikudaginn 29. apríl 1987 kl. 13.30. Uppboðsbeiðandi er Búnaðarbanki (slands. Sýslumaður Árnessýslu.

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.