Morgunblaðið - 05.01.1988, Side 33

Morgunblaðið - 05.01.1988, Side 33
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 5. JANUAR 1988 33 • fjölskylda 11 þjóðanna ekki fundið til þess að norræn sam- vinna hafi verið færð aftar í forgangsröðinni hvað Danmörk varðar. Stefna Dana varðandi nor- ræna samvinnu er eins kröftug og fijó og áður. Keijo Korhonen er þeirrar skoð- unar að ef litið sé á aðild Dan- merkur að Evrópubandalaginu frá formlegum sjónarhóli geti hún skapað vandamál, en hann bætir við: Við höfum ekki orðið vör við nein vandamál, sem er reyndar mjög dæmigert fyrir norræna sam- vinnu. Við erum afar sveigjanleg í samvinnunni. Ef sú staða kæmi upp að Danmörk neyddist til að veíja milli Norðurlanda og Evrópubanda- lagsins viðurkennum við að það sé þeirra mál. Korhonen ræðir einnig þá stöðu sem nú hefur komið upp vegna þess að nú er Dani formaður Evr- ópubandalagsins: Einmitt núna væri ástæða til að ætla að þetta sé meira vandamál en áður, og við vorum reyndar efins um að þetta gengi í haust, en eng- in vandamál hafa komið upp. Samstarfið hefur þó ekki gengið algjörlega vandræðalaust fyrir sig. Erik Tellman bendir á að meðan Danmörk hefur farið með for- mannsembættið í Evrópubandalag- inu hafi Danir ekki lagt fram neina samnorræna álitsgerð. Ole Bierring útskýrir þetta: Við frá Norðurlöndunum deilum verkefnunum á milli okkar, en við Danir höfum þurft að biðjast undan að leggja fram samnorrænar álits- gerðir á þessum tíma, einfaldlega vegna þess að með núverandi starfsliði höfum við ekki haft bol- magn til þess. Ole Bierring leggur áherslu á að Danmörk hafi staðið á bak við allar þær samnorrænu álitsgerðir, sem leitt hafi getað gott af sér. Biering kallar þetta „heimskulega aðstöðu", þar sem hér sé um samnorrænar álitsgerðir að ræða sem Danmörk standi á bak við, og stuttu seinna hafí Danmörk lagt fram sameigin- lega álitsgerð landa Evrópubanda- lagsins. En álitsgerðirnar hafa verið mjög líkar, það hefur í mesta lagi verið blæbrigðamunur, segir Ole Bierr- ing. Þróunin Svo virðist sem samvinna ríkja Evrópubandalagsins nái nú yfir miklu fleiri svið en áður. Erik Tell- man segir: Áður var samvinna landa Evr- ópubandalagsins hjá Sameinuðu þjóðunum takmörkuð við sérstök svið, en nú lítur út fyrir að löndin vinni saman svo að segja á öllum sviðum. Ymislegt bendir til að sam- vinna landanna sé komin á góðan rekspöl. Ole Bierring er sammála því að samvinna landa Evrópubandalags- ins færist stöðugt yfir á fleiri svið, og hann segir: Þetta er ekki knúið fram — þetta er eðlileg þróun hvemig sem á er litið. Þegar kannað er hvernig Norður- löndin greiði atkvæði í samanburði við lönd Evrópubandalagsins kemur í ljós að Norðurlöndin greiða at- kvæði eins í 72,9% tilvika, en Evrópubandalagslöndin aðeins í 38,7% tilvika. Ole Bierring vísar því á bug að þessar tölur gefi til kynna að helmingi meiri eining ríki meðal Norðurlanda en landa Evrópu- bandalagsins: Það er ekki erfiðara að vera sam- mála í Evrópubandalaginu en meðal Norðurlandanna þegar um megin- drætti er að ræða, segir Ole Bierr- ing, en að visu kann svo að vera hvað einstaka tillögu varðar. Öryggismál Fulltrúarnir eru sammála um að það sé óeining meðal Norðurland- anna um öryggismál. Keijo Kor- honen segir: Við höfum að lang mestu leyti sömu stefnu í afvopnunarmálum, en það er óeining um einstök mál. Sú staðreynd að tvö landanna eru hlutlaus og þijú í NATO býður auðvitað upp á mismunandi stefnur í öryggismálum. Ole Bierring bendir á hvernig afstaða sé tekin í einstökum málum: Auðvitað gengur þetta út á það að við lítum á textann sem liggur fyrir, en síðan getur atkvæða- munstrið haft áhrif — verðum við í réttum félagsskap? Best væri að við hefðum bæði Norðurlöndin og Evrópubandalagslöndin með okkur, eða að minnsta kosti hæfilegt þver- snið af báðum hópunum. Danmörk vill helst ekki vera einangrað í öðr- um hvorum hópnum. Framtídin Norrænu þjóðimar eru ekki stofnun heldur óformlegur hópur og sem slíkur er hann til og á hann er litið sem framfaraafl í heiminum, segir Anders Ferm, og Keijo Kor- honen bætir við: Menn gleyma mjög oft að ein- mitt norræn samvinna er það nærtækasta, nánasta og tryggasta, sem Norðurlöndin eiga kost á innan Sameinuðu þjóðanna. Erik Tellman slær botninn í um- ræðuna: Norræna samvinnan er svo rót- föst og nauðsynleg að hvað sem seinna kann að gerast, heldur hún áfram á einn eða annan hátt. Höfundur starfar sem upplýsinga- fulltrúi hjá Norræna félaginu í Danmörku. AF ERLENDUM VETTVANGI eftir JOHN MADELEY Milljónir dejrja að óþöifu Hávaðalaust fjöldadráp vannæringar og sýkingar - þannig hljóð- ar lýsingin sem Barnahjálparsjóður Sameinuðu þjóðanna gefur á dauða þeirra um 250.000 barna sem deyja víða um heim i viku hverri. E inn skæðasti vegandi bam- anna er uppþornun líkamans í kjölfar langvarandi niðurgangs. Árlega veldur þessi sjúkdómur dauða þriggja milljóna barna, þótt unnt sé að bjarga svo til öllum þessum ungu vemm á auðveldan hátt og svo ódýrt að engir foreldr- ar ættu að þurfa að horfa upp á böm sín deyjáaf þessum sökum. Aðferðin sem beitt er nefnist á ensku „oral rehydration", sem þýðir nánast inntaka vökvabind- andi efna. Fyrir andvirði tæplega ijögurra íslenzkra króna kaupa foreldrar smápoka af söltum, sem bömin taka inn til að fyrirbyggja vökvamissi - eða foreldramir geta útbúið sína eigin blöndu úr salti, sykri og vatni. Bamahjálparsjóðurinn, UNIC- EF; segir að reynslan hafí sýnt að inntaka vökvabindandi efna beri tilætlaðan árangur: „Þessi aðferð var svo til óþekkt fyrir fimm ámm, en nú nota hana um 20% allra foreldra í þróunarríkjun- um og koma þannig í veg fyrir dauða rúmlega 600.000 bama á ári.“ Engu að síður er þróunin „allt of hægfara" segir í skýrslu UNIC- EF. „Það má ekki viðgangast lengur að þijár milljónir bama látist árlega úr uppþornun." Þörf fyrirfræöslu Til að stuðla að lausn þessa vanda telur UNICEF mesta þörf fyrir aukna fræðslu - „að kenna öllum foreldmm að nýta sér það sem þegar er vitað um þessa ein- földu og ódým leið til verndar bömunum, og veita foreldmnum nauðsynlega aðstoð." í þessu skyni er í skýrslunni hvatt til sameiginlegs stórátaks kennara, fjölmiðla, opinbeira stofnana og góðgerðasamtaka til að vekja áhuga almennings um allan heim. Þijár milljónir bama til við- bótar munu deyja á árinu 1987, segir í skýrslunni, úr mislingum, stífkrampa og kíghósta. Auk þess munu um 200.000 börn hljóta „varanlega bæklun" af völdum lömunarveiki. Einnig í þessum tilvikum er leiðin til úrbóta kunn. „Víðast hvar em ónæmisaðgerðir að- gengilegar," segir UNICEF. „Unnt hefði verið að bjarga lífi og limum svo til allra þessara bama með nokkmm bólusetning- um sem kosta nálægt 185 krónum fyrir hvert bam.“ Og bólusetningar hafa þegar dregið úr bamadauðanum. í skýrslunni er bent á að „bólusetn- ingar-herferð“ yfírstandandi áratugar hafi þegar náð til um helmings bama vanþróuðu ríkjanna og komið í veg fyrir dauða rúmlega 1,3 milljóna bama á ári. Skæður öndunarfærasjúk- dómur veldur auk þessa dauða tveggja til þriggja milljóna bama innan fímm ára aldurs árlega. Flestum þessara barna hefði verið unnt að bjarga með um 20 króna skömmtum af sýklalyfjum," segir UNICEF. Banvænasti skaðvald- urinn Einna erfíðast getur verið að beijast gegn banvænasta skað- valdinum - næringarskorti. Talið er að þessi skortur eigi hlut að dauða um þriðjungs þeirra 14 milljóna barna sem deyja árlega, segir í skýrslunni. Bent er á að meginorsök van- næringar sé ekki matarskortur, heldur „skortur á nauðsynlegri þjónustu og fræðslu." Með því að tryggja að foreldrar þekki kosti takmörkunar bameigna, bijósta- gjafa og ónæmisaðgerða, og að þeir kunni að vernda böm sín gegn sjúkdómum, „má vinna bug á flestum, en ekki öllum, orsökum vannæringar." Einnig á þessu sviði virðist bjartara framundan. Árið 1980 létust 43.000 böm innan fímm ára aldurs á degi hvetjum í heim- inum. „Árið 1987 var þessi tala komin niður í um 38.000 á dag. Árið 1990 ætti talan að vera kom- in niður í 33.000 á dag eða jafnvel færri." í sumum löndum hefur verið sýnt fram á að unnt er að ijölga ónæmisaðgerðum stórlega á skömmum tíma með sameiginlegu átaki þjóðarinnar. í Senegal í Vestur Afríku hefur til dæmis ónæmisaðgerðum, sem áður vom lítt notaðar þar í landi, fjölgað svo á einu ári að þær ná nú til um 70% þjóðarinnar. í Sýrlandi hefur ónæmisað- gerðum gegn sex helztu sjúk- dómum sem hindra má með bólusetningu fjölgað úr 25% árið. 1985 í 70% árið 1987. Aukin áherzla á heilbrigðis- þjónustu í Pakistan hefur fjölgað ónæmisaðgerðum, sem aðeins náðu til 3% þjóðarinnar árið 1981, upp í 55% á þessu ári. Þarfir barna hafa stöku sinnum verið hærra metnar en rekstur styijalda. Þriðja árið í röð hefur kirkjan í E1 Salvador komið á vopnahléi í átökum hers landsins og skæruliða meðan börn landsins vom bólusett. ' James Grant framkvæmda- stjóri UNICEF telur að árangur- inn sem náðst hefur í að draga úr barnadauða „hafi verið eitt mesta afrek mannsins á þessari öld eða á liðnum öldum." En hann minnir á að á þessum áratug hafí gætt „andstreymis gegn úrbótum fyrir börn heims- ins.“ Vitnar hann í átök og styijaldir í Afríku og Latnesku Ameríku, og bætir við: „Minna áberandi en ekki síður afdrifarík- ur er sá samdráttur í efnahags- málum sem hefur bæði þrengt kjör almennings og dregið úr opin- berri þjónustu í mörgum ríkjum þriðja heimsins." UNICEF áætlar að kostnaður við að koma á „varanlegu og al- þjóðlegu" kerfí ónæmisaðgerða í þróunarríkjunum yrði sem næmi andvirði 500 milljóna dollara (um 18,5 milljarða króna), eða svip- aðri upphæð og 10 fullbúnar orrustuþotur kosta í dag. „Það verður að beina eftirfar- andi spurningu til leiðtoga þjóða heims,“ segir í skýrslunni. „Vilja þeir standa fyrir alþjóðlegu átaki í heilbrigðismálum og beita sér persónulega og pólitískt fyrir því að dregið verði úr bamadauða og vannæringu bama með öllum þeim úrræðum sem tiltæk eru í dag?“ Höfundur er blaðamaður hjá brezka blaðinu The Observ- er. f skýrslu Barnahjálparsjóðs Sameinuðu þjóðanna kemur fram, að yfir fjórar milljónir barna í þróunarríkjunum láta lífið á ári hveiju af völdum næringarskorts.

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.