Morgunblaðið - 23.03.1989, Blaðsíða 22

22 C
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 23. MARZ 1989
JAPAN - STÆRSTI FISKMARKAÐUR HEIMS
Framandi markaður fyrir flest allt sjávarfang
TSUKIJI-fiskmarkaðurinn í Tókýó er líklega engu
líkur nema sjálfum sér. Fyrir þá, sem aldrei hafa
komið á uppboðsmarkað, er Tsukiji-markaðurinn
nánast ólýsanlegur. Sama má reyndar segja um þá,
sem hafa verið á uppboðsmörkuðunum í Bretlandi
og Vestur-Þýzkalandi. Það fara um 900.000 tonn á
ári í gegnum markaðinn af óteljandi tegundum sjáv-
arafurða auk 3 milljóna tonna af ávöxtum og græn-
meti og 110.000 tonna af kjöti. Fjölmörg uppboð
eru samtímis í gangi og nánast allt úr sjónum er
til sölu, frá þörungum upp í hvalkjöt. Lifandi fiskur
fæst, frystur fiskur, ísaður fiskur og raunar miklu
meira en venjulegum íslendingi getur dottið í hug.
Þótt mörlandanum komi gangur mála á fiskmark-
aðnum í Tókýó einkennilega fyrir sjónir þarf hann
ekki að skammast sín. Venjulegur Japani skilur til
dæmis ekki síbilju uppboðshaldaranna. Það, sem
kemur Vesturlandabúum kannski mest á óvart, er
íjöldi afurða á markaðnum, um 300, og jafnframt
fjölbreytileiki hverrar afurðar fyrir sig þar sem verk-
unaraðferðir eru margar og ólíkar. Á markaðinn
kemur fískurinn frá framleiðendum og miðlurum
og þar er hann boðinn upp. Kaupin gerast með tvenn-
um hætti, annars vegar er fískurinn keyptur beint
út af markaðnum og hins vegar er hann endurseld-
ur innan markaðsins og síðan til neytenda. Það er
ekki aðeins „hráefni", sem selt er á markaðnum,
heldur tilbúnar afurðir sömuleiðis. Fólk kemur gjarn-
an á markaðinn árla morguns og kaupir í matinn.
Hin eiginlegu uppboð hefjast síðla nætur og nota
heildsalar og smásalar tímann fram um óttu til að
vinna afurðimar í neytendapakkningar.
Þó að íslendingar sendi afurðir á þennan markað
breytir það litlu þar. Við höfum tæpast neitt að
bjóða þeim, sem þeir hafa ekki fyrir eða fá reglu-
lega frá öðrum. Það getur hins vegar breytt nokkru
fyrir okkur, meðal annars aukið nýtingu sjávar-
fangs, víkkað sölusviðið og aukið gjaldeyristelq'ur.
Nú er unnið að rannsókn á markaðnum með tilrauna-
sendingum og vonast útflytjendur til að innan
skamms liggi fyrir hvað borgi sig að senda utan.
Hér á eftir verður leitazt við að lýsa Tsukiji-mark-
aðnum og fleiri þáttum er tengjast útflutningi okk-
ar á sjávarafurðum til Japans.
Loðna, verkuð á ýmsan hátt, selst á Tsukiji-markaðnum, en verð
er lágt.
Hvað borgar sig að selja:
Svil, hrogn, lax og rækja með-
sem kemur til greina
Ferskan karfa, eins og Steindór Gunnarsson held-
ur hér á, borgar sig tæpast að selja, verðið stend-
ur varla undir flutningskostnaði.
Fyrir hrogn af ýmsu tagi er greitt hátt verð, séu
gæðakröfur uppfylltar og þroskastig rétt.
al þess,
FORSENDA mögulegs útfiutn-
ings á sjávarafiirðum með
flugi til Japans virðist vera
tviþætt vegna mikils flutnings-
kostnaðar. Annars vegar að
fiskmetið seljist á mjög háu
verði ytra, hins vegar að hrá-
efiiisverð sé afar lágt og helzt
reyndar að hvort tveggja eigi
við. Fiutningskostnað, sölulaun
og fleira má áætla á bilinu 150
til 200 krónur. Möguleikárnir
virðast þvi bundnir við sérstak-
ar tegundir og jafhvel ákveð-
inn tima ársins.
Japönsk svil í góðu standi fara á
um 720 til 880 krónur kílóið á
markaðnum. Slíku verði ætti okkur
að takast að ná, þegar við náum
tökum á verkun þeirra. Nokkuð
hefur borið á því að þau innihaldi
of mikið af vatni og ennfremur eru
þau tæpast nógu þroskuð enn sem
komið er til að falla að smekk Jap-.
ana. Svilin falla undir þá forsendu
að hráefnisverð sé lágt. Þau fylgja
auðvitað óaðgerðum þorski. Hins
vegar kostar nokkra fyrirhöfn að
safna þeim_ saman og búa til út-
flutnings. Áðumefnt verð ætti að
duga.
Norðmenn hafa verið að fá 560
til 640 krónur fyrir kíló af ferskum
laxi. Við ættum að geta náð sama
verði, en flutningskostnaður austur
um er svo hár, að hærra verð þar
en í Bandaríkjunum, skilar ekki
meiru til framleiðendanna. Enn-
fremur virðist útflutningur á laxi
með viðunandi árangri vera bund-
inn vetrarmánuðunum, þar sem
hinn hluta ársins kemur mikið af
japönskum eldisfiski á markaðinn
svo og Kyrrahafslaxi og verð lækk-
ar þá.
Ferskur karfí hefur líkað vel, en
verð hefur ekki verið nægilega hátt.
Útflutningur án taps tæpast mögu-
legur.
Hvað varðar útflutning á öðrum
hefðbundnum fiski, er verð eystra
einnig of lágt miðað við verð upp
úr sjó hér heima og flutningskostn-
að.
Japanir borða mikið af hrognum
eins og kaup þeirra á frystum loðnu-
og þorskhrognum sýna. Laxahrogn
eru í mjög háu verði í Japan svo
og ígulkerahrogn og krabbahrogn.
Utflutningur á þessum afurðum
stendur undir kostnaði, en öflun
þeirra í miklum mæli virðist vanda-
söm. Svipaða sögu má segja um
skötuselslifur, sem er mjög dýr
eystra. Öflun hennar hlýtur að vera
nokkuð stopul, þar sem beinar veið-
ar á skötusel eru ekki stundaðar
hér. Möguleiki er einnig talinn á
útflutningi á ígulkerum, tijónu-
krabba, rækju og jafnvel humri.
Þettar eru viðkvæmar afurðir og
missa lit fljótt. Því er mikilvægt að
halda lífínu í kykvendunum eins
lengi og unnt er meðan á flutning-
um stendur til að liturinn haldist.
Lifandi fiskur er eftirsóttur í Jap-
an. Á Tsukiji-markaðnum er meðal
annars hægt að fá ýmsan flatfisk
lifandi fyrir þúsundir króna hvert
kíló. Rækju er einnig gjaman hald-
ið lifandi í blautu sagi og hækkar
það verðið verulega.
Japanir borða mikið af hráum
físki — sushi. Forsenda þess að
hann sé borðaður þannig er fersk-
leiki og gæði. Náist að uppfylla þær
kröfur getur það aukið möguleika
okkar. Niðurstaðan virðist vera sú,
að útflutningur á takmörkuðu
magni mjög sérstakra sjávarafurða,
svilja, skötuselslifrar og hrogna af
ýsmu tagi, geti orðið árangursrík-
ur. Útflutningur á laxi í verulegum
mæli gæti einnig verið arðbær yfir
vetrarmánuðina, séu gæði nægileg
og framboð stöðugt. Með því móti
mætti ef til vill lækka kostnað við
flutning og sölu. Fersk rækja virð-
ist einnig eiga möguleika, takist að
halda litnum í lagi. Það er margt
sem hefur áhrif á möguleika okkar.
Veðurguðimir hafa til dæmis komið
því þannig fyrir að tilraunir á þorra
og góu til sölu ýmissa afurða hafa
gengið illa. Afurðimar hafa ýmist
ekki náðst úr sjónum, eða ófærð
hefur teppt flutninga á landi. Til-
raunimar þurfa því greinilega að
standa lengur yfír áður en nokkru
er hægt slá föstu hvað möguleika
okkar varðar.
HÁSKÓLATÓNLEIKAR
INORRÆNA HUSINU
Á Háskólatónleikum, miðvikudaginn 29. mars, munu þær Guðný
Guðmundsdóttir og Delana Thomsen leika saman á fiðlu og pianó.
Á efiiisskránni eru sónata í c-moll op. 30 nr. 2 og rómanza í F-dúr
op. 50, eftir Beethoven.
Beethoven samdi sónötuna árið
1802 og tileinkaði hana Alexander
I. Rússakeisara. Sónatan er ein hin
alvarlegasta af fiðlusónötum hans,
full af andstæðum, þar sem skipt-
ast á mikil ólga og hæglát kyrrð.
Talið er að í þessari sónötu hafi
Vaknað fyrstu hugmyndir Beethov-
ens að Hetjusinfóníunni, segir í frétt
frá tónleikanefnd Háskólans.
Guðný Guðmundsdóttir er 1. kon-
sertmeistari Sinfóníuhljómsveitar
íslands síðan 1974. Hún hóf nám
í fiðluleik sex ára í Tónlistarskóla
Hafnarfjarðar og lauk einleikara-
prófi frá Tónlistarskólanum í
Reykjavík 1967, þar sem hún stund-
aði nám undir handleiðslu Bjöms
Ólafssonar. Guðný stundaði síðan
framhaldsnám við Eastman-tónlist-
arháskólann í New York og einnig
við Juilliard-tónlistarháskólann,
þaðan sem hún útskrifaðist með
Masters of Music-gráðu.
Hún hefur komið fram á einleiks-
tónleikum og leikið með kammer-
sveitum víða í Evrópu og Banda-
ríkjunum. Auk starfa sinna með
Sinfóníuhljómsveitinni hefur Guðný
kennt við Tónlistarskóla Reykjavík-
ur frá 1974.
Delana Thomsen er af dönsku
bergi brotin en búsett í Banda-
ríkjunum. Hún hefur verið virkur
kammerhljómlistarmaður síðastlið-
in 15 ár og komið fram víða.
Hún kennir píanóleik við Man-
hattan School of Music og stjómar
píanókennslu við The Day School
Music Conservatory. Delana hefur
Guðný Guðmundsdóttir
áður komið fram í Reykjavík á veg-
um Kammermúsíkklúbbsins og
hlaut þá mjög góða dóma.
Delana Thomsen
Tónleikamir verða í Norræna
húsinu klukkan 12.30 til 13.00 og
eru öllum opnir.