Morgunblaðið - 25.02.1990, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ SAMSAFNIÐ SUNNUDAGUR 25. FEBRÚAR 1990
C 31

Dean Rusk gengur yfir Austurstræti í góða veðrinu,

SIMTALID...
ER VIÐ ÓLAF BJARNA GUÐNASON,
SPURNINGAKEPPNIDÓMARA.
Þaö er engin spuming
18691
Já.
— Góðan dag, er Ólafur B.
Guðnason við?
Hann sem talar.
— Komdu sæll, Andrés Magn-
ússon á Morgunblaðinu hérna
megin línunnar. Ég ætlaði að eiga
við þig stutt símtal um spurninga-
keppni Stöðvar tvö, Bæirnir
bítast.
Já, það ætti að vera í lagi.
— Fyrsta spurning: Hvernig
gengur þér að semja spumingar
endalaust?
Það gengur furðuvel. Að vísu
er ég ekki einn í þessu, því bæði
er Ómar nú duglegur við að semja
spurningar og svo sér Agnes Jo-
hansen alfarið um vísbendinga-
spurningarnar. En þetta er tals-
verður starfi, ég er umkringdur
óheyrilegum stöflum uppflettirita,
alfræðiorðasafna og annars slíks
— mest erlent. Það er tiltölulega
auðvelt að semja spurningar fyrir
sérsviðin, en það eru almennu
spurningarnar, sem era erfiðast-
ar, því þær þurfa að spanna mjög
breytt og almennt þekkingarsvið
í senn.
— Ertu maður smáfróður —
þ.e.a.s. með það, sem á erlendum
tungum nefnist
„trívía" á reiðum
höndum?
Ja, svona ... ég
tók nú ein-
hverntíman þátt í
svipaðri spum-
ingakeppni og datt
út í annarri umferð
við Íítinn orðstír.
Og ég hef aðeins
einu sinni leikið
„Trivial Pursu-
it“ ... þar sem ég
stóð mig vitaskuld
mjög vel. En ef
satt skal segja hef
ég ekki mikinn
áhuga á spurningakeppni sem
keppnisíþrótt.
— Veistu hver er höfuðborg
Hong Kong?
Já. Það er Victoria.
— Hvernig fórstu að þessu?
Þessi spurning verður í næsta
þætti [sýndur í kvöld].
— Hefur þú haft rangt fyrir ' *
þér?
Já, það hefur komið fyrir og
fer held ég varla hjá því þegar
um svona fjöldaframleiðslu á
spurningum er að ræða. En þetta
er bara eins og í fótboltanum —
úrskurður dómara stendur, hversu
ósanngjarn, sem hann kann að
virðast. Menn ættu bara að reyna
að búa til 1.500 spurningar sjálfir!
— Hættir þú stundum við
spurningu, sem þér finnst of erfið?
Ég hætti sjaldnast við spurn-
ingu, en ég breyti stundum um
orðalag. Ef ég spyr: „Um hvern
var sagt ,Það míga utan í hann
allir hundar’?" er ekki gefið að því •
verði svarað. Ef ég tek fram að " ~
það hafi verið Jón Hreggviðsson,
sem átti þessa mannlýsingu, er
líklegra að menn tengi. Það er
engin spurning þung eða létt. Það
er þungt, sem maður veit ekki og
létt sem maður veit. Það er hins
vegar orðalag
spurningarinnar,
sem ræður því
hversu fljótt menn
kveikja á sam-
henginu.
— Engin spurn-A-j
ing?
Engin spurning.
— Heyrðu, ég
þakka þér bara
fýrir spjallið og
greinargóð svör.
Já, og ég þakka
fyrir spurningarn-
ar. Blessaður.
Ólafur B. Guðnason.

Margir kannast við „Rakara-
frumvarpið" i skáldsögu
Halldórs Laxness Brekkukotsann-
ál en eftirfarandi er ekki texti
skáldsins: „Hið háa Alþing, sem
nú situr hefir aukið stórlega gjöld
vor og annara þegna ríkisins til
ríkissjóðs. Viljum vér, þó nærri
oss sé sorfið gjarna inna slík gjöld
af hendi, hér eftir eins og að
þessu, en því aðeins er von til
þess að vér megnum svo gera,
að vér fáum óháðir að vinna svo
mikið sem vér orkum, og þegar
oss og viðskiftamönnum vorum
hentar bezt.“
Það er ekki nýtilkomið að mönn-
um gangi erfiðlega að standa skil
á opinberum gjöldum, ekki er það
heldur nýnæmi að reynt sé að tak-
marka vinnutíma ýmissa stétta
með lagaboði. Hinn 6. apríl 1924
sáu fjórir rakarar sig tilknúna að
FRÉTTALJÓS
ÚR
FORTlD
Morgunblaðið/Bjarni
skrifa alþingi og mótmæla frum-
varpi sem Jakob Möller 3. þing-
maður Reykvíkinga (í Sjálfstæð-
isfl. eldra, síðar yngra. Innsk. blm.)
lagði fram þess efnis að sam-
þykktir um lokunartíma sölubúða
næðu einnig til þjónustu á vinnu-
stofum svo sem rakarastofna.
Þetta frumvarp var lagt fram
vegna tilmæla Rakarafélags
Reykjavíkur sem taldi vinnutíma
stéttarinnar óhæfilega langan.
Einn helsti stuðningsmaður frum-
varpsins var Jón Baldvinsson for-
ystumaður í Alþýðuflokknum. I
mótmælum rakaranna fjögra var
m.a. skírskotað til hagsmuna
verkamanna og sérstaklegá sjó-
manna: „Slíkir menn vinna þó svo
mikið gagn og sæmdir, sér og landi
sínu ... Flestir þessara manna
hvorki vilja né geta rakað sig sjálf-
ir, vilja og fá sér höfuðböð, og
Atvinnufrdsi —
vinnuvemd -
siðmenning
Rakarafrumvarpið
1924-28
yfirleitt gera það, sem til þess
þarf, að þeir haldi heilsu sinni, og
líti út eins og siðaðir menn.“ Efri
deild Alþingis tók þessi og fleiri
rök til greina og felldi frumvarpið.
Kristilegt?
Árið 1925 var samhljóða frum-
varp lagt fram. Með frumvarpinu
fylgdi greinargerð frá Rakarafé-
laginu, þar var bent á fordæmi í
nágrannalöndum, endurtekið að
vinnutími á rakarastofum í
Reykjavík væri óhæfilega langur
og hvatt til þess að „einstakir rak-
arar geti ekki haldið uppi óhæfi-
legri samkeppni". Málið var ítar-
lega rætt á Alþingi, Bjarni Jónsson
frá Vogi sagði í neðri deild að
frumvarpið væri „óþarft og á vit-
lausum grundvelli bygt ... Undar-
legt má heita, að einmitt á sunnu-
dögum, þegar menn þurfa helst
að vera skafnir skuli rakarabúðir
vera lokaðar." Frumvarpið var þó
samþykkt í deildinni en mætti
harðvítugri andstöðu í þeirri efri.
Sr. Eggert Pálsson mælti í mót
Jakob Möller
Jón Þorláksson
Jón Baldvinsson
framvarpinu og sagði að menn
ættu að fá að sjá fyrir sér og sínum
og taldi ennfremur til baga ef ein-
staklingar yrðu að hlaupa frá vinnu
til að njóta þjónustu rakara. Jónas
Jónsson frá Hriflu taldi það gegna
furðu að Eggert, þjónandi prestur
skyldi gleyma kröfum kirkjunnar
um helgidagahald. Eggert aftur á
móti sagði að helgun hvíldardags-
ins byggði á því innra í manninum
en ekki því ytra. Frumvarpið var
fellt á jöfnum atkvæðum í efri
deild.
Árið 1926 urðu enn snarpar
umræður. Björn Líndal taldi það
ekki stríða gegn almannaheill að
leyfa mönnum að vinna heiðarlega
vinnu eins lengi og þeim sjálfum
sýndist. Efri deild felldi frumvarpið
aftur á jöfnum atkvæðum.
1927 var frumvarpið enn lagt
fram í efri deild. Deildin hélt sínum
vana og felldi málið á jöfnu.
Tjóðurmenning og
kratadindlar
Sumarið 1927 var kosið til al-
þingis og Framsóknarflokkur
komst til valda með stuðningi Al-
þýðuflokks. Jóni Baldvinssyni þótti
því ástæða til að berjast fyrir þessu
fomhelga baráttumáli þegar þing
kom saman í janúar árið eftir. Það •
má merkja af þingtíðindum Morg-
unblaðsins 3. febrúar að blaðamað-
ur var ekki hrifinn af þessari þraut-
seigju: „Rakara“-frumvarpið, hið
margumtalaða, og margendur-
risna ... skert svo atvinnufrelsi
manna... nema á þeim tímum, sem
„háttvirtir" jafnaðarmenn vilja að
unnið sje. Og þingbændur sem
flagga með bændamenningu í bak
og fyrir, dindlast aftan í jafnaðar-
mönnum í því sem öðru. Er hin
íslenska bændamenning að verða
einskonar „tjóður“-menning?“
Spurningunni var svarað á Al- •
þingi, Jón Þorláksson forystumað-
ur íhaldsmanna (síðar sjálfstæðis-
manna) og fleiri héldu uppi vömum
i nafni atvinnufrelsis en allt kom
fyrir ekki; frumvarpið var sam-
þykkt með 8' atkvæðum gegn sex
og í þeirri neðri með fimmtán at-
kvæðum gegn fjórum hinn 11.
febrúar.