Morgunblaðið - 26.02.1992, Blaðsíða 12
12
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 26. FEBRUAR 1992
Rislítil Hedda
Björn Ingi Hilmarsson og Bára Lyngdal Magnúsdóttir sem Tes-
man og Hedda.
Leiklist
Súsanna Svavarsdóttir
Kaþarsis-leiksmiðja
HEDDA GABLER
Höfundur: Henrik Ibsen. Þýð-
ing: Leikhópurinn. Leikstjórn
og leikmynd: Kári Halldór. Lýs-
ing: Jón Þórðarson. Búningar:
Ólöf K. Sigurðardóttir.
Kaþarsis-leiksmiðjan hefur
fengið inni hjá Leikfélagi Reykja-
víkur og sýnir nú Heddu Gabler
á Litla sviði Borgarleikhússins.
Leikritið er um ráðgátuna Heddu,
sem ætti að una glöð við sitt,
nýgift manneskjan í fallega nýja
húsinu sínu, en dundar sér þess
í stað við að eyðileggja líf þeirra
sem nálægt henni koma. Hún er
gift fræðimanni sem bíður eftir
prófessorsstöðu, ástfangin af öðr-
um sem ætti að fá stöðuna, nema
hann er svo mikill villimaður að
honum er varla treystandi og svo
er það lögmaðuriim sem er ein-
hvers konar hliðstæða Heddu og
gengur fyrir einni hugsun: „Eg
vil.“ Enn koma til sögunnar Tea,
sem er andstæða Heddu og vill
fóma sér fyrir ástina, Júlla, sem
er frænka eiginmannsins, sem er
enn meiri andstæða og vill fóma
sér fyrir hvem sem er, og svo er
Berta, vinnukona Heddu.
Hedda finnur engan tilgang í
lífinu. Hún er dekurrófa sem er
orðin, leið á öllum í kringum sig
og verður leið á öllu um leið og
það gerist. Hún er skorðuð inn í
lítið og þröngt samfélag, þar sem
staða konunnar er inni á heimil-
inu; hún er framlenging af karlin-
um. Allt sem hún gerir tengist
honum á einhvem hátt. Annars
verður hneyksli. Og þótt Hedda
virðist hafa hlotið fremur fijáls-
legt uppeldi jaðrar tilhugsunin um
hneyksli við náttúruhamfarir.
• Hedda er auðvitað hundóánægð
með þetta (og skyldu margir lá
henni það?). En hún hefur ekki
verið alin upp til að gera neitt
annað og henni hefur ekki heldur
verið kennt að bijótast út úr hefð-
inni. Þegar Tea kemur til sögunn-
ar verður Heddu Ijóst hversu
óbærileg staða hennar sjálfrar er.
Tea hefur kosið að yfirgefa mann
sinn og fylgja Ejlert Lövborg, sem
Hedda elskar. Tea veit afskaplega
vel að framkoma hennar veldur
hneyksli, en hún er tilbúin að
fórna öllu fyrir manninn sem hún
elskar. Það var Hedda ekki til í
að gera. Ejlert hefur gríðarlegt
aðdráttarafl fyrir hana, en hann
brýtur norm og gildi samfélagsins
og var drykkfelldur í meira lagi
þegar Hedda var í tygjum við
hann, svo hún lætur hann sigla.
Tea hefur endurreist Ejlert og
hann byijar ekki aftur að drekka
fyrr en Hedda ögrar honum. Það
verða átök milli kvennanna um
sál Ejlerts og auðvitað sigrar
Hedda, en sá sigur kostar mann-
fórnir.
Bára Lyngdal Magnúsdóttir fer
með hlutverk Heddu, en það verð-
ur að segjast eins og er að hún
er engin Hedda. Leikurinn snýst
um þessa konu og hún á að vera
sterkust á sviðinu, hvort sem hún
talar eða ekki, hún á að vera
sterkust í sýningunni, hvort sem
hún er á sviðinu eða ekki. Bára
hefur ekki nægilega mikla útgeisl-
un til að uppfylla þessi skilyrði.
Hún er afskaplega sæt Hedda en
hálf karakteriaus; of mild í skepn-
uskapnum, engist líkamlega, kúg-
ast og strýkur niður eftir sjálfri
sér til að túlka innri átök og skil-
ar hugsun ekki nægilega vel, það
er að segja innri barátta Heddu
kemur hvorki fram í blæbrigðum
raddar né í augunum. Speglar
sálarinnar er of lygnir.
Með hlutverk Jörgens Tesman,
eiginmanns Heddu, fer Bjöm Ingi
Hilmarsson og kemur mjög svo á
óvart. Tesman er örugglega ekki
skemmtilegasta hlutverk í heimi,
en Bjöm Ingi vinnur það vel. Þessi
þurri fræðimaður er bemskari,
einlægari og eðlilegri en maður á
að venjast með Tesman, fullur af
tilhlökkun fyrir framtíðinni, kann
ekki að dyljast og fínnst eins eðli-
legt að Hedda sé eiginkona hans
og henni fínnst það óeðlilegt.
Hann er maðurinn sem lifír
augnablikið og kann bæði að
gleðjast og hryggjast með sjálfum
sér og öðrum, þótt hann sé mjög
upptekinn af fræðistörfum sín-
um.. En hann er voðalega feginn
að Ejlert ætlar ekki að sækja um
prófessorsstöðuna á móti honum.
Þótt vinna Björns Inga á hlutverk-
inu sé vammlítil, var kaflinn þar
sem Tesman og Ejlert standa
andspænis hvor öðmm bestur í
túlkun hans.
Erla Ruth Harðardóttir vann
hlutverk frænkunnar, Júlíönu
Tesman, vel. Júlla frænka er svo
laus við þá hugsun að hún megi
vera til að hún hefur hafnað eigin
lífí og lifað fyrir móður sína. Þeg-
ar sú deyr ætlar Júlla að finna
einhvern annan til að lifa fyrir,
einhvern sem getur ekki séð um
sig sjálfur. Erla Ruth skilaði þess-
,ari einhliða konu prýðilega. Það
sama má segja um Steinunni Ól-
afsdóttur sem leikur vinnukonuna
Bertu.
Harpa Arnardóttir leikur Theu.
Hún er ágæt sem hin kyrra,
feimna Thea, en hefur lítið vald
yfír henni þegar kemur að því að
sýna örvæntingu, eins og aðrir
sem sveiflast í geðinu í sýning-
unni, sveiflast hún í skapinu.
Erling Jóhannesson fer með
hlutverk Ejlerts Lövborg, manns-
ins sem veður í kvenfólki, snill-
ingsins sem drekkur sig út af
kortinu. En Erling hefur lítið í
þetta hlutverk að gera. Túlkun
hans á Ejlert er flöt. Hann vantar
bæði hrokann og harminn í
augnaráðið, ögrandi líkamsburði
og svipbrigði til að fylgja veðrinu
í sálinni eftir. Hann er of mikið
eins, hvort sem hann er stillti
kvöldgesturinn, reiður út í Heddu
eða fullur og slæptur að ýta Theu
frá sér og gera upp dramatísk
samskipti við Heddu. Aðdráttarafl
hans á sviðinu er of lítið ctil að
hægt sé að trúa því að tvær kon-
ur bítist um hann — og það hefur
ekkert með útlit að gera.
Sigurþór Albert Heimisson leik-
ur svo Brack lögmann. Ég get vel
ímyndað mér að Sigurþór eigi
ýmislegt til en lögnin á Brack var
dálítið sérkennileg. Textameðferð
hans og raddbeiting var í einhvers
konar„Sledge Hammer“ stíl sem
auðvitað er paródía á Humphrey
Bogart stílinn. Því miður, og
Brack var eins og úr öðru leik-
riti. Ekki þar fyrir, Sigurþór fylgdi
þessum leikstíl eftir í hvívetna.
Af þessu má líklega sjá að mér
þótti leikhópurinn ekki valda hinu
mikla drama um Heddu Gabler.
Það var of agað yfirbragð á sýn-
ingunni og hana vantaði ögrun
og dirfsku og hana vantaði eld-
inn. Það var hvergi nein Iífshætta
og því fannst manni alveg út í
hött að bæði Ejlert og Hedda
skyldu skjóta sig.
Uppsetningin er dálítið ómark-
viss. Innri átök eru sýnd með því
að persónurnar kúgast og fara í
keng, sem er harla óeðlilegt. Þar
með verða vandamál þeirra líkam-
leg fremur en hér sé verið að fara
persónulegu sálfræðilínuna og hin
raunverulegu átök verksins, sem
byggja á því hvernig konur eru
skilgreindar í þessu samfélagi og
hvernig það fer með þær, verður
aukaatriði. Hér er bara verið að
setja upp leikrit sem heitir Hedda
Gabler, um pena og hversdags-
lega konu úti í bæ, og ekki að sjá
að tekin sé afstaða um hvað verk-
ið snýst. Að minnsta kosti skilar
það sér ekki yfir til áhorfandans.
Leikmyndin var mjög einföld og
stílhrein en sviðið, leikrýmið, var
allt of stórt. Leikararnir eru yfir-
leitt ekki nógu sterkir til að halda
salnum svona standandi á víð og
dreif. Það hefði þurft að þjappa
þeim meira saman. Þetta, ásamt
löngum epísódum þar sem verið
var að vafstra á sviðinu við að
færa til blóm og vesenast með
ferðatöskur og kampavín, gerði
sýninguna losaralega og lang-
dregna. Búningarnir voru að
mestu hlutlausir, sérstaklega á
karlmönnunum, en búningar
kvennanna voru eintóna, aðallega
í brúnum litum og mér þóttu bún-
ingar Heddu púkalegir. Hún er
öðruvísi kona en Thea og Berta
og Júlíana og það hefði mátt und-
irstrika betur.
Arnarfjörður:
Lömbin á Osi heimsótt
EINS og fram kom í frétt Morgunblaðsins laugardaginn 15.
febrúar eru 23 ær bomar á bænum Ósi í Arnarfirði. Fyrsta
lambið fæddist 21. desember og urðu lömbin um 30 talsins, en
fimm þeirra drápust eftir burð, þar af þrílembingar.
Ósi.
Morgunblaðið slóst í för með
Halldóri Jónssyni, sjópósti frá
Bíldudal, miðvikudaginn 19. febr-
úar sl. til að heimsækja bænduma
á Ósi, þá Pétur Sigurðsson og
Þorbjöm Son hans. Þeir feðgar
búa þar einir og em með 280 ær.
„Já fyrsta lambið kom 21. des-
ember síðan hafa þau komið með
nokkra daga og vikna millibili.
Við höfum þurft að vera yfír fénu
dag og nótt, og það er mikil
vinna,“ sagði Pétur á Ósi í sam-
tali við Morgunblaðið.
En hver er skýringin á þessum
burði núna? „Ja, þetta kom aldrei
fyrir féð sem við höfðum áður.
Þetta fé sem við erum með núna
er allt aðkeypt. Fyrir nokkrum
ámm urðum við að skera niður
allt okkar fé, sem og féð á Laugar-
bóli, án þess að þess þyrfti,“ sagði
Pétur.
Aðspurður kvaðst Pétur muna
eftir að slíkt hafí gerst áður en
ekki í svona miklum mæli. „Það
bára fjórar síðasta vetur en það
er ekkert til að tala um.“
Á Ósi er til nóg af heyi en það
fer mikið í skepnurnar og líka
mikið til spillis því æmar draga
heyið um alla hlöðu. Pétur og
Þorbjöm segja að það sé erfítt
að stía fénu í sundur og verst
þegar æmar bera með löngu milli-
bili. En lömbin em spræk og vel
á sig komin. Það er líkast að sauð-
burður sé hafínn að fullu þegar
útihúsin á Ósi em skoðuð. Alls
staðar má sjá lömb jarmandi inni
á milli básanna. En þó svo bænd-
ur í Mosdal hafí tekið forskot á
sauðburðinn þá styttist í vorið og
þá hefst hinn eiginlegi sauðburð-
Pétur Sigurðsson bóndi á Ósi.
ur.
- R. Schmidt
Halldór Jónsson sjópóstur.
MorgunDlaoio/KODert scnmiai
Þorbjörn Pétursson með tvö hvít lömb sem fæddust í janúarlok.