Morgunblaðið - 16.08.1992, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 16. ÁGÚST 1992
31
Gárur
eftir Eltnu Pálmadóttur
Skuldadansinn
Sá sem lifir í voninni, dansar
án hljóðfæris, er orð dagsins
í dagbókinni minni á þessum
drottinsdegi. Svona orðtak léttir
lundina í morgunsárið. Maður sér
fyrir sér dansarana fremja kúnst-
ugar furðuhreyfingar án áforms
eða tilefnis. Kannski ekkert
skrýtið, eftir á að hyggja. Líkist
ekki samfélagsdansinn okkar
dulítið slíkum tiiburðum án
markmiðs eða fyrirheits?
Og þó! Ef að er gáð kemur
oftast í ljós „system í galskap-
inu“. Hreyfingarnar beina
dönsurunum í sömu átt, svo þeir
lenda allir í sama horninu á fé-
lagsheimilinu okkar,
rétt eins og halli sé
á gólfinu. Allir í
horni skuldasúpunn-
ar - opinberir dans-
arar, fyrirtækja-
dansarar og þeir sem
dansa einir. Þeir
bara lenda þarna án
rytma eða leiðsagn-
ar. Þótt lagið heyrist
ekki er það vísast
alls staðar. Viðhorfið
í samfélaginu er eins
og gólfhalli, beinir
öllum í skúldaátt.
Einu sinni var
maður á íslandi, sem
kallaður var Óli þjóf-
ur - af því stolið var
frá honum snemma
á ævinni. Þessi saga
kom upp í hugann í
fyrra þegar banki
stöðvaði lán til fyrir-
tækis, sem þegar
skuldaði honum eitthvað um 200
milljónir króna og ekki líklegt til
að borga. Upphófst hávær um-
ræða. Og hver var skúrkurinn?
Sá sem lánaði auðvitað. Skuldar-
inn átti alla samúð. Ekki eins-
dæmi.
Með ýmsum aðgerðum virðast
verslanir t.d. beina einstakl-
ingunum í skuldaátt. Gera þeim
sem kjósa að staðgreiða það
a.m.k. illmögulegt án skaða.
Skrýtið! Nýlega var haft eftir
einum athafnasamasta kaup-
manni í tískuverslun undanfarin
ár, Hjördísi Gissurardóttur, sem
rak m.a. Benetton, og var að
útskýra af hvetju hún hætti öllum
rekstri: „Þá fer stór prósenta af
sölu í kortasölu og fólkið í þjóðfé-
laginu er orðið það auralaust að
oft þarf að skipta kortagreiðslum
í tvennt. Það sér hver heilvita
maður, sem kann að leggja sam-
an tvo og tvo og fá út fjóra, að
þegar lánað er vaxtalaust á sama
tíma og þarf að staðgreiða auk
prósenta til kortafyrirtækjanna
þá er orðið ansi lítið eftir.“ Um-
mælin komu upp í hugann um
daginn við Borgarfjarðarbrúna,
þar sem við ísborðið stóð ung
kona með lítinn dreng til að
kaupa ís og rétti stúlkunni kortið
sitt til greiðslu. Hvað skyldi nú
þurfa að leggja mikið aukalega
á þennan litla ískúf í brauðformi
til að greiða kostnaðinn vegna
kortaskuldarinnar?
Fyrir jólin í vetur, er fyrir dyr-
um stóðu stórinnkaup í matvör-
um, spurðist ég fyrir í fjölmörg-
um stórverslunum og mörkuðum
hvar væri gefinn afsláttur vegna
staðgreiðslu. Erfitt var að finna
nokkurn sem kærði sig um slík
viðskipti. Þegar svo Landsbank-
inn hækkaði nýlega verðið á ávís-
anablöðunum svo að hvert blað
kostar 25 krónur fer tap þess sem
vill staðgreiða með ávísun að
verða nokkuð dijúgt. Hann er
beinlínis neyddur út í kortavið-
skipti, sem hann borgar ekkert
V
fyrir, úr því staðgreiðslan er ekki
talin eftirsóknarverð. Skrýtið?
Ekki er langt síðan Jóhannes í
Bónus, einn fárra í matvöruversl-
un sem kýs fremur staðgreiðslu,
lét hafa eftir sér í viðtali sem
skýringu á því að hann hafnaði
greiðslukortum og selur ódýrar
gegn staðgreiðslu:
„Það þótti nokkuð djarft, en
gerði það að verkum að peningar
komu hraðar inn og við gátum
greitt okkar birgðir miklu hraðar
en tíðkast hafði í smásöluverslun
hér. Heildsalar treystu sér því til
að bjóða okkur betra verð sem
við létum eranea beint til við-
skiptavinanna. Við það fjölgaði
þeim og við gátum fjölgað. Þessi
verslanafjöldi hefur gert okkur
kleift að hagræða enn frekar í
rekstrinum." Eftir að hafa iesið
heilræði dagsins tók við lestur
Morgunblaðsins með þær fréttir
að stærstu verslanakeðjurnar,
Hagkaup og Bónus, hefðu tekið
saman. Ætluðu að stíga saman
dansinn hér eftir. Þótt báðir fari
ekki alveg í sömu átt, annar lán-
ar út á kort og hinn lætur kúnn-
ann njóta staðgreiðslu, þá er
ekki endilega ástæða til að halda
að annar stígi á tæmar á hinum.
Enda fullvissað um að báðir aðil-
ar verði reknir alveg eins og fyrr
og hver stjórni sínum sporum.
Dulítið kúnstugt var svo að sjá
formann Neytendasamtakanna
vera að snupra fyrirfram á skján-
um einmitt þessa tvo aðila, sem
á undanförnum árum hafa verið
útsjónarsamastir og duglegastir
að ná niður vöruverði á matvæl-
um í landinu, þótt þeir ætli sam-
an í dansinn. Ætti ekki að saka
svo lengi sem viðskiptavinurinn
á val um að kaupa á lægra verði
og staðgreiða í kjarakaupaversl-
un í fábrotnu húsnæði eða greiða
heldur hærra verð fyrir að versla
í glæsihúsakynnum við lengri
opnunartíma, jafnvel um helgar,
og fá greiðslufrest út á plast-
kort. Auðvitað verður að greiða
eitthvað fyrir það.
Er það samt ekki skrýtið hve
umhugað öllum er um hylli skuld-
aranna umfram þá sem stað-
greiða? Víst ekkert við því að
gera. Hver er svo vitlaus að borga
25 krónur á hveija ávísana-
greiðslu í stað þess fá að skulda
í margar vikur út á kort án þess
að greiða krónu fyrir? Sá verður
hið snarasta að stíga í skulda-
dansinn. Þeim sem ekki gerir það
verður troðið um tær. Líka af
ríkisvaldinu með sína ráðdeildar-
skatta. Það sér í skuldlausum
sinn Óla þjóf.
ÚTSALA!
Laugavegi 49
Okkar vinsæla útsala byrjar í fyrramálið kl. 9.00. Mjög gott úrval af ýmis-
konar íþrótta- og sportvörum. Nýjar eða nýlegar vörur á aldeilis frábæru
verði. Verslið ódýrt á börnin fyrir skólann.
Allt að 70% afsláttur
Adidas Wisdom glansgalli.
Nr. 140-176 ogXS-XL.
Verð 3.990 (áður 7.230).
Adidas Senorita.
Nr. 38-40-42.
Verð 1.490 (áður 6.900).
Adidas Reason.
Tvöfaldur galli. Nr. XS-XL.
Verð nú 5.990 (áður 13.600).
Adidas Hallen innanhússskór.
Nr. 39-47.
Verð 1.990 (áður 3.750).
Adidas Weekend leðurskór.
Eróbikk og götuskór. Nr. 36-42.
Verð 2.990 (áður 5.080).
Adidas Trifoggio takkaskór.
M__.■ _■ ....
Annao, t.o.:
Skólajakkar nr. XS-S-M. Verð 4.990
Sundbolir, öll nr. Verðfrá690
Sundskýlur. Verð frá 590
Leikfimi- og eróbikkfatnaður
Hjólabuxur
Stuttbuxur og bolir
Hettupeysur
Stakar buxur
Töskur
Sokkar
10% afsláttur af öllum öðrum vörum
en útsöluvörum.
Við rúllum boltanum til þín, nú er
tækifærið til þess að gera góð kaup.
Nr. 28-33. Verð 1.990.
Einnig fleiri teg. af takkaskóm.
Adidas Improve.
Nr. 31-36.
Verð 1.990 (áður 3.520).
M9208P