Morgunblaðið - 25.11.1992, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 25. NÓVEMBER 1992
37. ÞING ALÞYÐUSAMBANDS ÍSLANDS Á AKUREYRI
Miklar umræður spunnust um kjara- atvinnu- og efnahagsmál
Ríkisstj ói'iiin hefur sagt
sig úr lögum við friðinn
Akureyri, frá Hjálmari Jónssyni ög Margréti Þóru Þórsdóttur blaðamönnum
ÞUNGT hljóð var í fulltrúum á þingi Alþýðusambands íslands í
umræðum um hjara- atvinnu- og efnahagsmál í gær og virtust flest-
ir þeirra sem til máls tóku vera sammála um að stríðshanska hefði
verið kastað, aðgerðum ríkisstjórnarinnar í efnahagsmálum var líkt
við blauta tusku í andlit verkafólks og kváðu margir litla gleði fylgj-
andi þvi að taka utan af þessum ,jólaglaðningi“ ríkisstjórnarinnar.
Þá var forysta sambandsins gagnrýnd fyrir að hafa tekið þátt í við-
ræðum við fulltrúa vinnuveitenda og ríkissljórn.
Morgunblaðið/Rúnar Þór
Ari Skúlason hagfræðingur ASÍ kynnti efnahagsaðgerðir sljórnvalda
fyrir þingfulltrúum.
Jóhannes Sigursveinsson, Dags-
brún, hóf umræðuna og sagðist
hann hafa haldið að atvinnumála-
nefnd hefði átt að gera tillögur um
atvinnumál og móta stefnuna fyrir
hönd Alþýðusambandsins en mál
hefðu þróast á þann veg að ríkis-
stjómin hefði hirt úr tillögunum það
sem þeim best þótti henta.
Rúnar Sveinbjörnsson, Félagi ís-
lenskra rafvirkja, sagði að ef til
staðar hefði verið eitthvert traust
til ríkisstjómarinnar þá hefði það
brostið með þessum aðgerðum. í
tillögu sem hann bar fram kom
m.a. fram að aðgerðir stjómvalda
væru sem blaut tuska í andlit launa-
fólks og hvatti hann til þess að
launafólk segði upp samningi sínum
við ríkið. Hann sagði það litlum til-
gangi þjóna að ræða um það fram
og til baka á þinginu hvað hin og
þessi leiðin í efnahagsmálum hefði
skilað. „Það þýðir ekkert að segja
hér, ef þessi leið hefði verið farin
hefðu við haft svona og svona mik-
ið út úr því, en svo komu vondu
karlarnir í ríkisstjórninni og eyði-
lögðu allt fyrir okkur,“ sagði Rúnar.
Grétar Þorleifsson, Félagi bygg-
ingamanna í Hafnarfirði, sagði rík-
isstjómina hafa stolið af sér glæpn-
um, sú vinna sem lögð hefði verið
í umræður í félaginu að undanfömu
og tillögur sem í kjölfarið fylgdu
væru orðnar úreltar eftir að til-
kynnt var um ráðstafanir ríkis-
stjómarinnar. Þar væri um stríðsyf-
irlýsingu að ræða og þyrftu þing-
fulltrúar að bregðast við henni.
Hafsteinn Stefánsson, Verka-
lýðsfélaginu Þór á Selfossi, sagði
það vekja furðu hve illa ríkisstjóm-
inni gengi að stjóma landinu.
Stjómin hefði breitt yfír sig sauð-
argæru og rætt aðgerðir til úrbóta
en ávallt hefði glitt í úlfshárin.
Björn Snæbjörnsson, Verkalýðs-
félaginu Einingu á Akureyri, kallaði
aðgerðir ríkisstjómarinnar jóla-
glaðning sem litla hrifningu vekti
meðal launafólks, enda kaldar
kveðjur sem fylgdu, skertar bama-
og vaxtabætur, virðisaukaskattur á
hitaveitur og fjölmargt annað sem
kæmi sér illa fyrir láglaunafólk.
Hátekjuskattur væri sýndar-
mennska ein og sálfræðilegt bragð
og hvergi væri minnst á fjármagns-
skatt. „Við verðum að skoða okkar
hug, en gefumst ekki upp fyrir
stjórnvöldum. Við getum ekki liðið
að verið sé að skerða laun fólks sem
kannski eru ekki nema á bilinu 40
til 50 þúsund á mánuði. Við verðum
að krefjast þess að þetta fólk fái
skerðinguna bætta. Beijum í borðið
og látum í okkur heyra,“ sagði
Björn Snæbjömsson.
í máli Gylfa Páls Hersis, Dags-
brún, kom fram að þó svo útreikn-
ingar sýndu að skerðingin í kjölfar
aðgerða ríkisstjómarinnar næmi 6%
yrði hún mun meiri þegar búið
væri að taka ýmsa hluti með í reikn-
inginn, einkum í ljósi þess að dreg-
ið yrði úr kostnaði við mennta- og
heilbrigðismál sem bitnaði á launa-
fólki. Félagi hans úr Dagsbrún, Sig-
urður Bessason, sagði ríkisstjómina
vanhæfa og það eina sem hægt
væri að gera væri að láta hana
fara frá.
Ólafur Pétursson gagnrýndi for-
ystu Alþýðusambandsins fyrir að
taka þátt í umræðunum í atvinnu-
málanefndinni og sagði menn þar
hafa tekið sér einræðisvald, þeir
sem kosnir hefðu verið.til verksins
hefðu verið reknir heim. Grétar
Þorsteinsson, Trésmiðafélagi
Reykjavíkur, sagði það hafa verið
mistök að hafa ekki farið með þá
umræðu sem átti sér stað í nefnd-
inni út í hreyfínguna. Hann sagðist
vera ósáttur við aðgerðir stjómar-
innar og þingið hlyti að mótmæla
þeim kröftugiega. Að sínu mati
hefði kostnaðarlækkunarleiðin ver-
ið skynsamlegust í stöðunni, en
gengisfelling væri einhver mesta
kjaraskerðing sem launafólk gæti
fengið yfir sig. Hún væri fyrsta
skrefíð og væntanlega fylgdi önnur
á eftir, hrunadansinn væri hafínn.
Hafliði Jósteinsson, Húsavík,
sagði það óvirðingu ef þingið hafn-
að ekki aðgerðunum og spymti við
fæti. Kvaðst hann ekki trúa því að
þingið sæti þegjandi og hljóðalaust
undir yfírvofandi aðgerðum, ríkis-
stjórnin væri höfuðóvinur verka-
fólks og það myndi ekki láta valta
yfír sig. „Þetta er nánast eins og
sprengja sem varpað er hér inn á
þingið,“ sagði Hafliði. Sigurður Ing-
varsson, Arvakri, Eskifírði, sagði
ríkisstjóm Davíðs Oddssonar vera
búna að segja sig úr lögum við frið-
inn í landinu. Hún hefði kastað
stríðshanska og hafnað þvf að taka
hann upp aftur. Vissulega væru
vandamál til staðar í þjóðfélaginu,
en það væru skýr skilaboð falin í
þeirri leið sem stjómin hefði valið,
hún vildi ekki tekjujöfnun, hátekju-
skatt, fjármagnstekjuskatt, og ekki
Sigurður Ingvarsson, varafor-
maður verkamannafélagsins Ár-
vakurs á Eskifírði og formaður fisk-
vinnsludeildar Verkamannasam-
bands íslands, sagði að allt væri
ekki gott um þennan samning að
segja og ráðherrar hefðu teygt sig
langt í að fegra hann. Á samningn-
urn væm ágallar að hans mati og
við hefðum tvíhliða samning við
Evrópubandalagið um innflutning á
fiski sem fæli í sé verulegar tollaí-
vilnanir. Líklega gilti það um 70%
af fískútflutningnum. Þannig væri
allur frystur fískur tollfijáls og
sama gilti um fullbúnar fískvömr.
Það sem væri nýtt að með samn-
ingnum næði þetta til ferska físks-
ins einnig.
hert skattaeftirlit né heldur lækkun
vaxta. Stjórnin hefði hafnað stöð-
ugleika og samráði og augljóslega
væri kjarastríð framundan.
Hafsteinn Eggertsson tók í sama
streng, sagði skilaboð ríkisstjómar-
innar til 460 fulltrúa á þinginu þau
að öllu samráði hefði verið hafnað
í kjara- efnahags- og atvinnumál-
um, hún hefði þar með hafnað þjóð-
arsátt en kastað þess í stað stríðs-
hanska. Menn þyrftu að búa sig
undir átök við fjandsamlega ríkis-
stjóm.
Kári Amór Kárason, Verkalýðs-
félagi Húsavíkur, sagði að menn
þyrftu að læra af því sem gerst
Þá varaði Sigurður við því að það
að tengjast svo stómm vinnumark-
aði sem Evrópumarkaðnum myndi
veikja stöðu okkar og gera hana
jafnvel vonlausa. Atvinnurekendur
vilji flytja inn vinnuafl nú jafnvel
þó innlent vinnuafl fáist á stöðun-
um. Innflutningur á fólki frá lág-
launasvæðum í Austur-Evrópu gæfi
forsmekkinn af því sem kynni að
verða ef samningurinn yrði að vem-
leika. Erlent vinnuafl krefðist ekki
yfirborgana og hefði ekki áunnin
veikindarétt til dæmis.
Hansína Á. Stefánsdóttir, for-
maður Alþýðusambands Suður-
lands, sagði að menn þyrftu að
hyggja vel að því hvort samningur-
inn hefði ekki í sér fólgin ýmis
hefði undanfarið. Alþýðusambandið
hefði farið inn í viðræður með
vinnuveitendum og ríkisvaldi, en
vissulega væri ávallt matsatriði
hvort ganga ætti til slíkra við-
ræðna. Fyrst og fremst hefðu menn
horft til þess atvinnuleysis sem ríkj-
andi væri og ekki væri við unandi
og í ljósi þess hefðu menn viljað
gera eitthvað í málunum. Nú byggju
menn við það að niðurstöðumar
væm þeim ekki að skapi, þeif hefðu
verið plataðir, stjómvöld hefðu ekki
verið tilbúin að hlusta á það sem
verkalýðshreyfmgin hafði fram að
færa og byrðarnar hefðu ekki verið
fluttar til þeirra sem meira mega
tækifæri, eins og á sviði jafnréttis,
menntunar, neytendavemdar og í
vísindum og tækniþróun. Samning-
urinn gæfi fyrirheit um framfarir á
fíölmörgum sviðum. Hann fæli í sér
hættur, en einnig möguleika og
tækifæri.
Margrét Björnsdóttir frá starfs-
mannafélaginu Sókn sagði að í
EB-löndunum væm innan við 20%
félagsmenn stéttarfélaga og at-
vinnurekendur gerðu það víða að
skilyrði að fólk væri ekki í stéttarfé-
lögum. Gengjum við inn í EES jafn-
gilti það afnámi verkalýðsfélagana.
Grétar Þorleifsson frá Félagi
byggingariðnaðarmanna í Hafnar-
fírði sagði að menn óttuðust það
sem þeir hefðu ekki næga þekkingu
á og stjórnmálamenn hefðu einfald-
að afleiðingar samningsins. Hætt-
urnar væru margar honum tengdar
og hann væri í hjarta sínu andvígur
þessum samning. Þá þyrfti að draga
sterkar fram kröfuna um þjóðarat-
kvæði.
sín heldur yfír á alla jafnt. Þessu
hlyti þingið að mótmæla kröftug-
lega, það friðsamlega ástand og
samráð sem ríkt hefði á vinnumark-
aði undanfarin ár væru úr sögunni.
Nú þýddi ekki bara að láta í sér
heyra og mótmæla heldur yrðu
menn að vera samstíga, með því
móti næðist árangur.
Magnús L. Sveinsson, Verslunar-
mannafélagi Reykjavíkur, sagði að
öllum hefði verið ljóst að grípa
þurfti til aðgerða í efnahagsmálum
og verkalýðshreyfíngin hefði tekið
þátt í umræðunum til að stuðla að
því að komast mætti út úr erfiðleik-
unum. Því ættu ráðstafanir nú ekki
að koma á óvart, þó svo að inni-
hald þeirra gerði það kannski. Sagði
Magnús að megináherslan hefði
verið lögð á að bæta úr atvinnu-
leysi, en það hafði komið mjög mis-
jafnlega niður á starfsgreinum.
Hjálparaðgerðir stjórnvalda hefðu
fyrst og fremst átt að koma sjávar-
útvegi til bjargar og einnig iðnaði
í landinum, en ekki hefði staðið á
því að fulltrúar sjávarútvegsins
hefðu grátið hástöfum í fjölmiðlum
og sagt ráðstafanirnar ekki skila
nægilega miklu.
Hvað aðstöðugjöld varðar, sagði
Magnús að af 4,3 milljörðum sem
í heild væru greiddir í aðstöðugjöld
væri hlutur sjávarútvegsfyrirtækja
700 milljónir, en t.d. væri skipting-
in þannig í Reykjavík að verslun
og viðskiptalíf greiddu um 50% allra
aðstöðugjalda til borgarinnar.
Kvaðst hann rétt mátulega trúa því
að vöruverð lækkaði þó aðstöðu-
gjaldð væri fellt niður og vísaði til
nýlegra umræða um nautakjöt í því
sambandi.
Hansína Á. Stefánsdóttir, Versl-
unarfélagi Suðurlands, sagði að-
gerðir ríkisstjórnarinnar vera kalda
vatnsgusu á launafólk, fulltrúar
sambandsins hefði lagt mikla vinnu
í að móta tillögur sem m.a. miðuðu
að því að auka atvinnu, en þessum
tillögum ríkisstjórnarinrtar hlyti
þingið að mótmæla. Þeir sem
lægstu tekjumar hefðu gætu ekki
tekið á sig 6% kjaraskerðingu.
Ingibjörg R. Guðmundssdóttir,
Lífeyrissjóði verslunarmanna, sagði
að tillögur þær sem fram hefðu
komið frá verkalýðshreyfingunni
hefðu miðað að því að lágmarka
þær byrðar sem láglaunafólk þyrfti
að bera. Þær aðgerðir sem ríkis-
stjómin gripi til nú legðust hins
vegar jafnt á alla sem kæmi verst
niður á þeim sem minnst mega sín.
Bima Þórðardóttir, Verslunar-
mannafélagi Reykjavíkur, sagði
enga kjarasamninga í gildi lengur
eftir þær aðgerðir sem ríkisstjómin
hefði boðað.
Óskar Vigfússon, formaður Sjó-
mannasambands íslands, sagði að
við ættum í samkeppni við Norð-
menn um fiskmarkaði, en þeir teldu
sig hafa borgað fyrir aðgang ís-
lands að EES-svæðinu. Norska
þjóðþingið hefði samþykkt samn-
inginn með þremur fjórðu hlutum
atkvæða. Á samningnum væru auð-
vitað gallar en það væru líka kostir
við hann. Hvernig héldu menn að
færi fyrir mörkuðum okkar með
saltfisk á Portúgal og Spáni og
mörkuðum okkar fyrir frystan físk
ef við stæðum fyrir utan Evrópska
efnahagssvæðið en Norðmenn væra
innan þess. Samkvæmt spám físki-
fræðinga ættu Norðmenn von á
góðum afla næstu 4 til 5 ár. Þeir
mættu veiða 450 þúsund tonn í
Barentshafínu í ár og það væri
óhætt að segja að við sætum eftir
með öngulinn í rassinum ef við
leyfðum Norðmönnum að sitja ein-
um að þessum mörkuðum.
Skiptar skoðanir iim samning
um Evrópskt efnahagssvæði
MIKLAR umræður urðu um Evrópumál og samninginn um Evrópskt
efnahagssvæði á 37. þingi Alþýðusambands íslands sem var framhald-
ið á Akureyri í gær. Hjá þingfulltrúum komu fram skiptar skoðanir
á samningnum, en á þriðja tug manna tók til máls við fyrri umræðu
um Evrópska efnahagssvæðið og fór dagskrá þingsins talsvert úr
skorðum af þeim sökum. Að umræðum loknum var málinu vísað til
nefndar.