Morgunblaðið - 16.11.1994, Blaðsíða 22

22 MIÐVIKUDAGUR 16. NÓVEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Skúríngar, skrift-
ir og leikstjórn
Hafnsögnbrot er yfirskrift þriggja stuttverka sem
áhugaleikfélagið Hugleikur frumsýnir í kaffileik-
húsinu í Hlaðvarpanum annað kvöld. Þorgeir
Tryggvason og Unnur Guttormsdóttir svipta
hulunni af Hugleik og verkunum þremur.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
VIÐ litinn vog í litlum bæ heyja litla Gunna og litli
Jón lífsbaráttu sína og dreymir um betra líf.
„VIÐ svífumst lítils þegar við vilj-
um skemmta fólki,“ segja Þorgeir
Tryggvason og Unnur Guttorms-
dóttir félagar í áhugaleikfélaginu
Hugleik sem frumsýnir Hafnsögu-
brot í Kaffileikhúsinu í Hlað-
varpanum á morgun, fimmtudag.
Um er að ræða þijú stuttverk sem
mynduðu hluta sýningarinnar
Hafnsögur sem Hugleikur stóð
fyrir í Hafnarhúsinu síðastliðið
vor. Sú sýning naut mikilla vin-
sælda og komust færri að en vildu.
Nú gefst tækifæri til að beija hluta
hennar augum en sakir anna hjá
leikfélaginu verða sýningar af
skornum skammti.
Hafnsögubrot eru eftir fimm
höfunda og í leikstjórn jafn margra
leikstjóra. Sonur og elskhugi fjallar
um tvær konur sem taka tal saman
á kaffihúsi við höfnina. Þær eru
gjörólíkar manngerðir, hafa átt
ólíka ævi og hafa ólík lífsviðhorf.
Engu að síður leiðir tal þeirra í
ljós að sögur þeirra tvinnast saman
á ótal vegu. Höfundar eru Sigrún
Óskarsdóttir og Ingibjörg Hjartar-
dóttir en leikstjórn annast Vilborg
Valgarðsdóttir og Árni Baldvins-
son.
Anna Kristín Kristjánsdóttir
skrifar stuttverkið Litla Gunna og
litli Jón en leikstjóri er Unnur
Guttormsdóttir. Við lítinn vog í litl-
um bæ heyja Gunna og Jón lífsbar-
áttu sína og dreymir um betra líf.
Hversu lítið Gunna elskar Jón verð-
ur svo bara að koma í ljós.
Sleppa löngum andlátssenum
Matselja hans hátignar er óperu-
þykkni. Þykkni vegna þess að í
þessu tólf mínútna langa verki
leynast allar eigindir óperu sem,
að sögn aðstandenda, er venjulega
teygð upp í 3-4 tíma með endur-
tekningum og löngum andlátssen-
um. Hér er allt til alls; göfugur
konungur, illa innrættur og van-
skapaður bróðir hans, viðurstyggi-
leg eldabuska, kolbíturinn sonur
hennar og prinsessa. I höll kon-
ungs brugga matselja hans og öf-
undsjúkur bróðir honum launráð.
En vald örlaganna lætur ekki að
sér hæða og hugumstór Tenór
kemur upp um heila ráðabruggið.
Höfundar og leikstjórar eru Ár-
mann Guðmundsson og Þorgeir
Tryggvason.
„Hugleikur er ekki síður rit-
smiðja en leikhús. Kannski væri
réttast að kalla hann leikverka-
smiðju,“ segir Þorgeir. „Félagar
skrifa leikritin, leikstýra þeim,
leika, smíða, sauma, mála og
hvísla. Þannig verða sýningar til,
einn félagi bregst við því sem ann-
ar hefur gert og útkoman er óút-
reiknanleg."
Átta tugir manna hafa tekið
þátt í starfi Hugleiks á þeim ára-
tug sem hann hefur verið við lýði
en í dag eru virkir félagar á milli
tuttugu og þijátíu. „Við lifum í
sátt og samlyndi enda er þetta
góður hópur sem er einstaklega
skemmtilegt að vinna með,“ segir
Unnur sem var í þeim hópi sem
setti leikfélagið á laggirnar. „Enda
skröltum við áfram,“ bætir Þorgeir
við. Þau eru á einu máli um að
hópvinna sem þessi kalli fram
ýmislegt sem einstaklinginn hafí
ekki órað fyrir að byggi innra með
honum. „Til að byija með ætlaði
ég bara að skúra og vera með
baksviðs en áður en ég vissi af var
ég farin að leika, skrifa og leik-
stýra,“ segir Unnur.
Tvær ættir
Þorgeir rekur þennan góða
starfsanda til þess að leikfélagið
hafi byggst upp í krin'gum „tvær
ættir“, eins og hann kemst að orði;
sjúkraþjálfaragreinina og félags-
ráðgjafagreinina. Unnur er sjúkra-
þjálfari og einskonar ætthöfðingi
þeirrar greinar enda stofnfélagi.
Þorgeir kom hins vegar til skjal-
anna síðar er hann kvæntist inn í
sjúkraþjálfaragreinina. Unnur
bendir reyndar á, að með Þorgeiri
hafi fæðst þriðja greinih sem hún
kallar Norðlingakvíslina. „Þetta
tvinnast og þrinnast saman á ýmsa
vegu,“ verður Þorgeiri að orði.
Húsnæðisvandi háir Hugleik en
leikfélagið hefur lengi verið á hrak-
hólum. „Við erum á götunni um
þessar mundir," segir Unnur. Hug-
leikur hefur fundið sýningum sín-
um vettvang víða í gegnum árin.
Má í því samhengi nefna Galdra-
loftið, Félagsstofnun stúdenta,
Tjarnarbíó • og Hafnarhúsið. Þá
skaut Hlaðvarpinn skjólshúsi yfir
eina sýningu fyrir tæpum áratug;
þannig að leikfélagið rennir ekki
alveg blint í sjóinn nú. Þau Unnur
og Þorgeir bera höfuðið hátt þrátt
fyrir húsnæðisleysið enda á Hug-
leikur traustan hóp aðdáenda sem
fylgir honum hvert fótmál. Þá
bendir Þorgeir á að mótlæti hafi
eflt margan listamanninn til dáða.
„Það má í raun líkja okkur við
berklaveiku skáldin. Þau þrifust á
sjúkdómi sínum; við þrífumst á
húsnæðisleysinu. “
Tónlistarverðlaun
Norðurlandaráðs 1995
Sænskur kór-
stjóri verð-
launahafi
SÆNSKI kórstjórinn Eric Ericsson
fær Tónlistarverðlaun Norður-
landaráðs 1995. í greinargerð dóm-
nefndar segir að hann hafi end-
urnýjað kórsöng og starfsemi kóra
á Norðurlöndum.
Verðlaunin eru 350.000 danskar
krónur og verða afhent ásamt bók-
menntaverðlaunum Norðurlanda-
ráðs á 46. fundi Norðurlandaráðs í
Reykjavík_ í febrúar.
Tveir Íslendingar hafa fengið
Tónlistarverðlaun Norðurlanda-
ráðs, þeir Atli Heimir Sveinsson
1976 og Hafliði Hallgrímsson 1986.
Fyrir íslands hönd átti Bergljót
Jónsdóttir sæti í dómriefndinni að
þessu sinni og er hún jafnframt
formaður nefndarinnar.
------4----------
Viltu verða
hluti Monu
Lisu?
NÆSTA VOR verður vígt nýtt safn
í La Coruna á Spáni. Safnið verður
kallað Domus og er helgað tilveru
mannsins. Meðal verka sem þar
verða sýnd er risastór eftirlíking
af málverki Leonardos da Vinci,
Monu Lisu.
Verkið verður ekki málað heldur
sett saman úr tíu þúsund passa-
myndum. Tölvuskjár mun veita
upplýsingar um nöfn og þjóðerni
þeirra sem myndirnar eru af.
Þeir sem vilja verða hluti þessar-
ar nýju Monu Lisu skulu senda
passamynd af sér ásamt nafni og
fæðingarlandi til Casa de las Cienc-
ias, Parque de Santa Margarita,
E-15005 La Coruna Spáni.
Afbragðs Beckett
LEIKUST
Sigtúnum 1, Selfossi
LEIKFÉLAGSELFOSS
Við bíðum eftir Godot eftir Samuel
Beckett. Leikstjórn, þýðing, leik-
mynd: Eyvindur Erlendsson. Leik-
endur: Sigurgeir Hilmar Friðþjófs-
son, Steindór Gestsson, Guðjón H.
Björnsson, Davíð Kristjánsson,
Magnús. K. Eyjólfsson. Sunnudagur
13. nóvember.
VIÐ Sigtún 1 á Selfossi, niðri
við ána og í skugga verslunarhúss
KÁ, stendur lítið rauðmálað hús
sem áður hýsti Iðnskólann en er
núna athvarf Leikfélags Selfoss.
Þar inni er lágt til lofts, anddyrið
hallærislegt, salurinn mjór, sviðið
þröngt. Eigi að síður er þar at-
burði að sjá um þessar mundir
sem eru athyglisverðir og eftir-
minnilegir. Eyvindur Erlendsson
hefur þýtt og sviðsett þar eitt af
áleitnustu verkum leikbókmennta'
aldarinnar af fæmi sem aðdáun
vekur og fengið til liðs við sig
suma bestu leikara á Suðurlandi
(og þótt víðar væri leitað). Þessir
menn kallast áhugaleikarar enda
sinna þeir hver um sig eigin
brauðstriti við önnur störf, einn
í Hveragerði, annar í Grímsnesinu
og sá þriðji á Selfossi. En í Godot
sprengja þeir af sér hömlur allra
merkimiða og stíga fram á sviðið
sannir, þroskaðir listamenn.
Sigurgeir Hilmar Friðþjófsson
leikur Vladimir og Steindór
Gestsson Estragon, tvo utan-
garðsmenn sem bíðá eftir Godot
sem aldrei kemur. Þeir eru svo
allslausir að þeir eiga enga fortíð,
enga sögu að segja, enga endur-
minningu, ekkert nema larfana
utan á sér, gulrót og næpu. Þó
eiga þeir hvor annan og skilgreina
sig í tóminu hvor fyrir hinn. Og
þeir eiga hug sinn og tungumálið,
kjarnmikið, safaríkt og það mótar
hug þeirra og endurspeglar og
veitir þeim nokkurs konar hetju-
lega reisn í lífi án tilgangs. Báðir
leikararnir, Sigurgeir og Stein-
dór, skilja þessa strípuðu eymd
að því er virðist í beinum sér og
skila henni til áhorfenda að innan
um langan veg og í því er leiksig-
ur þeirra beggja fólginn. Báðir
hafa þeir hljómfagrar, sterkar
raddir, njóta þess að beita þeim
vel. Látbragð allt (og samleikur)
er eins og best má vera, þaulæft,
gáfað, og ekki eru þeir félagar
sístir þegar skopið rís upp í fasi
þeirra og orðbragði gegnum allan
nöturleikann. Chaplin og Keaton
eru sem betur fer aldrei fjarri.
Leynist endurlausnin kannski í
skopinu? Er burleskan sá háttur
sem hentar okkur best nú þegar
ekkert tollir lengur undir einum
hatti? Þeir félagar, Sigurgeir og
Guðjón eru báðir þaulæfðir gam-
anleikarar og sú reynsla nýtist
þeim vel. Pozzo, kúgarinn sem
týnir tíma og sjón, er vel leikinn
af Guðjóni H. Björnssyni og
Magnús Kjartan Eyjólfsson er
prýðilegur drengur sem drengur.
Og svo er það Davíð Kristjánsson
sem Lucky, tregur, tjóðraður ves-
alingur sem reynir að koma reiðu
á hugsanir sínar og heimsmynd í
einni átakanlegustu einræðu leik-
bókmenntanna. Davíð er svo kyrr
að það hriktir í manni við að horfa
á hann. Og þegar hann hefur upp
raust sína er reiðileysi huga hans
algert, átakanlegt, nístandi. Mað-
ur finnur hvernig trúfestin við
blekkingu vitsins brestur og hökt-
andi flýr. Og þegar Guðjón tekur
sín fyrstu spor í tjóðruðum dansi
fangar hann tímann og sveigir
undir vald sitt í tempóinu. Yndis-
legt.
Þessi maður býr yfir agaðri
leiktækni, tilfinningalegri dýpt og
sterkri nærveru. Islenskir kvik-
myndaleikstjórar verða að finna
hann og festa á ræmu. Á bak við
þessa ágætu leikara og allt um
kring sveimar svo Eyvindur Er-
lendsson, sá sem les Passíusálm-
ana, þýðir Tsjekhov, leggur sig
ekki eftir tittlingaskít. Ekki gafst
tími til að bera þýðingu hans á
Godot saman við frumtextann eða
eldri þýðingu annars ágæts leik-
hússmanns, Árna Ibsens, en hún
hljómar kjarnyrt, þjál, gælir við
orðaleiki og upphefur stundum
textann svo hann. verður e.t.v.
öllu hátíðlegri en frumtextinn en
eykur við það enn á meðvitað
framandlegt yfirbragð sýningar-
innar. Fagurfræði hraðans í sýn-
ingunni er vönduð. Tíminn til að
horfast í augu við tómið og kom-
ast undan er ávallt til staðar en
aldrei of langur. Textinn byggir
sjálfur upp dáleiðsluáhrifin. Þessi
sýning er svo góð að hún þorir
að flýta sér ekki. Búningar eru
smekklegir og í góðu litasamræmi
við ákaflega einfalda, sterka,
markvissa og vel unna leikmynd.
I þessari leiksýningu er hugsað
fyrir öllu.
Hvergi verður allsstaðar. Ekk-
ert erum við öll, kristilega
kannski. Kómísk örugglega. För-
um og sjáum. Sigrum á Selfossi
með Eyvindi & Co. Verðum aldrei
söm. Förum nú. Förum.
Guðbrandur Gíslason.
Sinfóníuhljómsveit Islands
Verk eftir Þorkel, Moz-
art og Rakhmaninov
Á TÓNLEIKUM Sin-
fóníuhljómsveitar ís-
lands í Háskólabíói á
morgun, fimmtudag-
inn 17. nóvember, kl.
20 mun Takuo Yuasa
frá Japan stýra Sinfón-
íuhljómsveitinni. Hann
er hér nú í annað sinn,
en síðast var hann hér
fýrir tveim árum.
Takuo Yuasa hefur
vakið athygli fyrir
hljómsveitarstjórn og
sækjast ýmsar af
stærstu hljómsveitum
Evrópu eftir því að fá
hann til að stjórna,
segir í kynningu. Hann
starfar mikið með BBC
hljómsveitinni í Skot-
landi, þar sem hann er
fastur gestastjórnandi.
Einleikari köldsins er
svissneski klarínettu-
leikarinn Hans Rudolf
Stalder, en hann nýtur
álits sem klarínett- og
bassethornleikari og er
eftirsóttur víða sem
einleikari.
Fiskveiðideila hvati
að tónverki
Á tónleikunum verða flutt verkið
Haflög eftir Þorkel Sigurbjörnsson,
sem hann samdi árið 1973 þegar
fiskveiðideila Breta og íslendinga
stóð sem hæst og var sú deila
kveikjan að vekinu. Haflög voru
frumflutt árið 1974, en hafa ekki
heyrst á tónleikum síðan.
Að flutningi Haflaga
loknum mun Hans Ru-
dolf Stalder leika klarí-
nettukonsert Mozarts,
sem af mörgum er tal-
inn vera eitt fegursta
verk sem Mozart
samdi. Fáum mun vera
kunnugt að hljóðfæri
klarínettleikarans sem
Mozart samdi verkið
fyrir, Antons Stádlers,
var dálítið stærra en
venjulegt klarínett sem
gerði að verkum að
hljóðfæri hans náði
fjórum hálftónum
dýpra en hefðbundið
klarínett. Mozart not-
færði sér þessa eigin-
leika hljóðfæris Stadl-
ers til fulls svo af þeim
sökum þarf að breyta
verkinu lítilsháttar svo
hægt sé að leika það á
venjulegt klarínett og
þannig þekkjum við
klarínettukonsertinn í
dag. Á seinni árum
hafa verið smíðuð
klarínett eins og það
sem Mozart samdi kon-
sertinn fyrir og leikur einleikari
kvöldsins einmitt á þannig hljóð-
færi.
Síðast á efnisskránni er sinfónía
nr. 3 eftir Rakhmanínov sem hann
samdi árið 1936, sex árum áður
en hann lést. Sinfónía þessi hefur
aldrei verið flutt hér á tónleikum
áður.
Hans Rudolf Stalder