Morgunblaðið - 14.06.1995, Blaðsíða 28

28 MIÐVIKUDAGUR 14. JÚNÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREIIMAR
Skoða - kanna og
koma á bráðamóttöku
ENGINN lofaði eins miklu og
Framsóknarflokkurinn í nýliðinni
kosningabaráttu til að bjarga
skuldastöðu heimilanna. Flokks-
þing framsóknarmanna ályktaði
fyrir kosningar að ráðast J)yrfti í
stærstu skuldbreytingu Islands-
sögunnar og einn aðaltalsmaður
flokksins í þessu máli, Guðni Ág-
ústsson, orðaði það svo á Alþingi
sl. vetur; „Líf, heill og hamingja
þúsunda heimila ungs fólks um
land állt veltur á skjótum aðgerð-
um. Málið þolir enga bið. Það verð-
ur að ganga strax til verks.“
„Bjargvættir heimilanna"
Og nú eru „bjargvættir heimil-
anna“ sjálfir komnir í ríkisstjórn,
og þá þolir málið bið. Ekkert ligg-
ur á að fá lögfestar aðgerðir til
að bjarga heimilunum. Einkavæð-
ing á ÁTVR, ofurtollar á landbún-
aðarvörur og aðgerðir sem fækka
um 400-500 manns í smábátaút-
'gerð og ógnar lífsviðurværi
margra byggða í landinu eru nú
mál málanna hjá framsóknar-
mönnum, en ekki skuldastaða
heimilanna.
Gleymd eru orð núverandi við-
skiptaráðherra, sem flutti frum-
varp ásamt öllum þingmönnum
framsóknarmanna um greiðsluað-
Iögun. Það töldu þeir lífsnauðsyn
að lögfesta á síðasta þingi, og
Finnur Ingólfsson núverandi við-
^skiptaráðherra sagði þá að tími
kannana og skoðana á ástandinu
væri liðinn, en tími aðgerða væri
runninn upp.
Þegar eftir loforðum framsókn-
armanna er gengið á
Alþingi, eru svör fé-
lagsmálaráðherra að
nú þurfi bara að skipa
nefndir til að skoða
og kanna málið. Og
félagsmálaráðherra
bætti við að koma
þyrfti á bráðamóttöku
í félagsmálaráðuneyt-
inu, væntanlega þá
fyrir kjósendur Fram-
sóknarflokksins, sem
hljóta að verða fyrir
áföllum þegar þeir nú
uppgötva blekkingar
og svikamyllu fram-
sóknarmanna í kosn-
ingabaráttunni.
Og hver voru loforð Fram-
sóknarflokksins;
*Tafarlaus lagasetning um
greiðsluaðlögun fyrir skuldsett
heimili
*Lækka skuldir fólks eða frysta
tímabundið
*Veija 3 milljörðum til lífskjara-
jöfnunar
*Draga úr skattaálögum hjá
meðaltekjufólki - hækka skatt-
leysismörk barnabætur og vaxta-
bætur
*Lengja húsnæðislánin í 40 ár
Allir í biðröð
Og nú bíður fólk eftir aðgerðum
framsóknarmanna í húsnæðismál-
um og hefur af því tilefni frestað
sínum fasteignaviðskiptum, m.a.
vegna loforða um greiðsluaðlögun,
lánalengingu í 40 ár og hækkun
á lánshlutfalli í húsbréfakerfmu
úr 65% í 75%. Ljóst
er að yfirlýsingar um
aðgerðir í húsnæðis-
málum, sem ekki ligg-
ur fyrir hvenær koma
eiga til framkvæmda,
geta haft mjög óæski-
leg áhrif á fasteigna-
og vaxtamarkaðinn.
Slíkt getur hæglega
komið í bakið á fólki.
Þannig er hætta á að
vextir og áföll skrúfist
upp, þegar allir fari í
biðröð eftir að loforðin
verði efnd og fresti
sínum fasteignavið-
skiptum, þar til að-
gerðir koma til fram-
Bjarnargreiði
Því er það alvarlegur hlutur,
þegar félagsmálaráðherra ætlar
nú að skipa nefnd sem starfa á
fram á næsta vetur t.d. til að skoða
hvaða áhrif lánalengingar i 40 ár
hefur, þegar hann hæglega gæti
fengið þá niðurstöðu á 2-3 klukku-
tímum ef hann bæri sig eftir henni.
í fyrsta lagi er ljóst að afföll
munu aukast við lánalengingu úr
25 árum í 40 ár. Þannig má gera
ráð fyrir að afföll sem nú eru 11%
myndu aukast í 18%. Að auki er
líklegt að söluverð eigna sem væru
með 40 ára lán yrði verulega
hærra en eign sem væri með 25
ára lán. Áætla má að seljandi 7-8
milljón króna eignar gerði kröfu
til kaupenda um 500 þúsund króna
hærra verð fyrir eign sem kaup-
Bjargráð framsóknar-
manna, segir Jóhanna
Sigurðardóttir, mun
engu skila fyrir fólk í
greiðsluerfiðleikum.
andi hyggðist bjóða í með 40 ára
lánstíma húsnæðislána. Þannig
myndi 3 þúsund króna lækkun á
greiðslubyrði á mánuði hjá fólki
með 40 ára lánstíma og 3 milljón
króna húsbréfalán hverfa í meiri
afföllum og hærra verði íbúðar.
Heildarvaxtagreiðslur á 3 millj-
ón króna fasteignaveðbréfi til 25
ára eru nálægt 2 milljónir allan
Iánstímann en gera má ráð fyrir
að þær yrðu tvöfalt meiri eða um
4 milljónir á fasteignaveðbréfi til
40 ára, auk þess sem eignarmynd-
unin yrði mun hægari. Eftir stend-
ur síðan hver bæri kostnaðinn sem
myndaðist vegna mismunar sem
yrði á útstreymi vegna 25 ára
bréfa og hægara innstreymi vegna
40 ára bréfa vegna breytinga á
lánstíma eldri lána, sem ekki er
ólíklegt að yrðu skuldarar fast-
eignaveðbréfanna.
Gallarnir við lánalengingu til
40 ára eru því augljósir:
Aukin afföll og kostnaður fyrir
skuldara
Hærra íbúðarverð og hægari
eignarmyndun
Tvöfalt meiri vaxtagreiðslur á
lánstímanum
Jóhanna
Sigurðardóttir
kvæmda.
Væntanlega mun nefnd félags-
málaráðherra, sem starfa á fram
á næsta vetur til að komast að
þessum augljósu staðreyndum og
fá þá niðurstöðu að þetta bjargráð
framsóknarmanna mun engu skila
fyrir fólk í miklum greiðsluerfið-
leikurrt. Slík vinnubrögð eru ekki
bara alvarleg fyrir fólkið sem á
hlut að máli. Það er líka ábyrgðar-
hluti að setja fasteignamarkaðinn
í uppnám í marga mánuði meðan
nefnd ráðherra skoðar og kannar
úrræði sem þegar liggur ljóst fyr-
ir að er bjarnargreiði við fólkið.
Auk þess sem umræðan ein og sér
getur skrúfað upp vexti, en það
eykur bæði greiðslubyrði heimila
og atvinnulífsins.
Hverjir fá hækkun á
lánshlutfalli?
Félagsmálaráðherra lofaði því
fyrir einum mánuði að hann
myndi hækka lánshlutfalli í hús-
bréfakerfinu úr 65% í 75% fyrir
fyrstu íbúðarkaupendur. Þetta er
vissulega aðgerð sem myndi auð-
velda fólki íbúðarkaup. En nú er
ráðherrann kominn á flótta frá
þeirri yfirlýsingu, því á Alþingi
upplýsti hann að lánshlutfallið
muni einungis hækka í 70%. Eftir
því verður nú gengið á Alþingi,
hveijir það verða sem njóta muni
þessarara hækkunar. Mun fólk
sem misst hefur íbúð sína og
stendur uppi eignalaust fá þessa
hækkun? Á að útiloka hjón eða
sambúðarfólk, sem enga íbúð
eiga, ef annar aðilinn hefur ein-
hverntíman á ævinni átt hluta í
íbúð sem hann hefur misst? Hvað
ef fólk hefur skilið og stendur
uppi eignalaust, en vill stofna
heimili aftur á að útiloka það frá
hærra lánshlutfalli?
Þeir sem allan vanda heimilanna
ætluðu að leysa í kosningabarátt-
unni - eiga vissulega ýmsu ósvar-
að við fólkið í landinu.
Höfundur er þingmaður fyrir
Þjóðvaka.
Um prestamál í Hverageröi
og vanhæfi kirkjuyfirvalda
, KÆRLÆKI, friður og lotning,
þannig endar biskup íslands grein
sína í Mbl. í síðustu viku þar sem
hann er að svara opnu bréfi mínu
sem reyndar er stílað til kirkjumála-
ráðherra en ekki biskups. I grein
biskupsins er reiddur á loft refsi-
vöndurinn og skal nú flengdur
snautlega menntaður forseti bæjar-
stjórnar Hveragerðis firrtur sann-
leika í anda, ofsafenginn og heiftúð-
ugor. Svona umsögn hef ég aldrei
fengið áður, hvorki frá manni né
mús né heldur frá biskupi.
Kærleiks-, friðar- og lotningar-
postulinn styður þessa einkunna-
gjöf sína við tilvísun í ræðu Guðna
rektors Menntaskólans í Reykjavík,
-sem var að útskrifa síðasta stúd-
entahóp sinn. Rektorinn talar um
hógværð við sína stúdenta og ef
ég man rétt fengum við nýstúdent-
ar frá Akureyri svipaða ræðu frá
okkar kæra skólameistara Þórarni
Björnssyni fyrir um það bil 40 árum.
Og rétt er það, að ekki veitir af að
minna menn sífellt á að gæta hóg-
værðar og auðmýktar gagnvart líf-
inu en mér er ekki grunlaust um
að biskupar falli undir sömu reglu,
og það hefði biskupinn átt að hafa
hugfast þegar hann ritaði greinina
„Um heift í Hveragerði".
En hvers vegna er biskupinn
svona reiður? Það skyldi ekki vera
að þrátt fyrir allt leynist eitt lítið
sannleikskom í bréfi mínu til kirkju-
málaráherrans. Einhvers staðar
stendur, að sannleikanum verði
hver sárreiðastur. Viðbrögð bisk-
upsins við þessu litla opna bréfi
Tiínu til kirkjumálaráðherra eru
vissulega með þeim
hætti, að hann ætti
sjálfur að hugleiða vel
og vandlega hugtökin
hógværð, lotning, kær-
leiki og friður.
Ekki er úr vegi fyrst
biskup leitar fanga hjá
húsbónda Menntaskól-
ans í Reykjavík til þess
að gefa mér fallein-
kunn, að ég minnist
rétt aðeins á gamlan
nágranna skólans séra
Friðrik Friðriksson, en
hann ásamt foreldrum
mínum blés í mig því
lítilræði af kristilegum
anda, sem ég hef í farteski mínu.
Það hefur oft reynst mér vel í líf-
inu, einkum þegar ég hef þurft að
taka erfiðar ákvarðanir, að spyija
sjálfan mig, hvað heldur þú að séra
Friðrik hefði sagt við þessu? Ég
leyfi mér því af hógværð og í góðri
trú, að benda biskupi á þetta ráð,
áður en hann lyftir refsivendinum
í næstu blaðagrein um eitthvert
málefni.
En Hvergerðinga og prestastétt
landsins skiptir litlu máli, hvaða
meiningar biskup leggur í þessi
stóru hugtök hér að framan og
ennþá minna máli prívatskoðanir
þess er þessar línur ritar. Hitt get
ég fullvissað biskupinn um, að vali
prests hér í plássinu mun ég engu
ráða nema ef til kæmi að vera hugs-
anlega eitt atkvæði í slíku vali. Og
biskupi til frekari upplýsingar gildir
sú regla hér í pólitíkinni eins og
reyndar annars staðar á landinu,
að enginn einn ræður.
Atkvæði íbúanna réðu
hér meirihluta og einn
varð að velja til þess
að vera fremstan með-
al jafningja í bæjar-
stjórninni. Þeir 370
íbúar Hveragerðis,
sem óskuðu eftir því,
að embætti prests í
Hveragerði yrði aug-
lýst laust til umsóknar
tóku einnig þátt í
sveitastjórnarkosning-
um í Hveragerði. Þetta
fólk er óvant fámennis-
stjórn og biskupsyfir-
lýsingum úr Reykjavík.
En víkjum nú að staðreyndum
þessa máls, köllun prests til Kot-
strandar- og Hveragerðissókna og
viðbrögðum fólksins hér, sem fara
svona fyrir bijóstið á biskupi ís-
lands.
* Sóknarnefndir ákveða að kalla
prest til starfa í aprílmánuði sl.
og áður en sá gjörningur er klár-
aður koma fram óskir allra bæj-
arstjórnarmanna og 370 íbúa
sóknarinnar rúmlega 30% sókn-
arbama um að prestsembættið
verði auglýst laust til umsóknar.
Nefndirnar og biskupinn telja
enga ástæðu til þess að verða
við þessum óskum.
* Stjórn Prestafélags íslands sam-
þykkir hörð mótmæli við þessari
köllun, að vísu ekki einróma, einn
stjórnarmanna gerir athugasemd
við skoðanir kollega sinna í
stjórninni, og nú hefur sá verið
skipaður biskupsritari.
Þessi makalausa með-
ferð á skipun prests í
Hveragerði og Kot-
strandarsókn, segir
Knútur Bruun, er
ekki kirkjuyfirvöldum
í landinu til sóma.
* Formaður Prestafélagsins kærir
þessa afgreiðslu til kirkjumála-
ráðuneytis og ennfremur séra
Egill Hallgrímsson, sem telur, að
á sér og reyndar öðrum prestum
séu brotin lög. Allir þegnar lands-
ins eigi að hafa þau sjálfsögðu
réttindi að geta sótt um lausar
stöður.
* Kirkjumálaráðuneytið tilkynnir
biskupi Islands með bréfi dags.
24. maí 1995 eftirfarandi: „Þar
sem verulegur formgalli er á því,
hvernig staðið var að meðferð
málsins, sem felst aðallega í því,
að kjörmenn prestakallsins voru
eigi boðaðir á sameiginlegan
fund, eins og áskilið er í 7. gr.
laga nr. 44/1987 um veitingu
prestakalla telur ráðuneytið sér
eigi fært að verða við erindi yðar
frá 11. apríl sl. um áð skipa séra
Jón Ragnarsson til að vera sókn-
arprestur prestakallsins tíma-
bundið.“ Spurt hefur verið, kann
biskupsembættið ekki til verka?
* Biskup íslands lýsir því yfir í rík-
Knútur Bruun
isútvarpinu, að muni sóknar-
nefndir óska eftir að endurtaka
köllunina þá muni hann strax
heimila að svo verði gert. Þessi
yfirlýsing var lesin í útvarpinu,
áður en sóknarnefndirnar fara
fram á þeimild til að endurtaka
köllun. í útvarpinu sá biskupinn
enga ástæðu til þess að minnast
á óskir 370 sóknarbarna um að
embættið yrði auglýst.
* Sóknarnefndimar endurtaka síð-
an köllunina með blessun biskups,
presturinn skal ti! Hveragerðis,
hvað sem tautar og raular.
* Með bréfi dags. 7. júní sl. sendir
hæstarréttarlögmaður í Reykjavík,
f.h. Björgvins Ásgeirssonar íbúa í
Hveragerði, sem tekið hefur þátt í
starfi í Hveragerðiskirkju um langt
árabil, prófasti, kirkjumálaráð-
herra, biskupi íslands og formönn-
um sóknarnefnda stjórnsýslukæru,
þar sem hann telur alla þessa aðila
vanhæfa til þess að koma að þessum
málum í annað sinn. Lögmaðurinn
vísar til laga um réttindi og skyldur
starfsmanna ríkisins nr. 38/1954
og jafnframt til stjórnsýslulaga nr.
37/1993 kröfum sínum til stuðn-
ings. Nú fer að hitna í kolunum,
því eins og biskup ritaði í blaða-
grein sinni, eru allir jafnir fyrir lög-
unum jafnt biskupar sem og forset-
ar bæjarstjórna.
En hvernig sem öll þessi kæru-
mál enda er eitt víst, að þessi maka-
lausa meðferð á skipun prests í
Hveragerði og Kotstrandarsókn er
ekki kirkjuyfirvöldum í landinu til
sóma. Ráðlegra hefði verið að fara
að með meiri gát og kannski hefði
biskupinn átt að spyija sjálfan sig
í huganum, hvað hefði séra Friðrik
sagt við þessu.
Að lokum þetta. Megi mér og
biskupi Islands auðnast að temja
okkur hógværð, kærleika og frið
og jafnframt að starfa með auð-
mýkt í huga.
Höfundur er forseti bæjurstjórnar
Hveragerðis.