Morgunblaðið - 20.11.1996, Síða 20

Morgunblaðið - 20.11.1996, Síða 20
20 MIÐVIKUDAGUR 20. NÓVEMBER 1996 LISTIR MORGUN’BLADIÐ Fingrafimi og frásagnargleði Morgunblaðið/Árni Sæberg SIGRÚN Erla Sigurðardóttir, Bryndís Gunnarsdóttir, Erna Guð- marsdóttir og Helga Steffensen ásamt Ole-Bruun Rasmussen. LEIKUST Lcikbrúðuland HVAÐ ERÁ SEYÐI? Höfundar handríta, brúða og leik- tjalda: Erna Guðmarsdóttir, Bryndís Gunnarsdóttir og Helga Steffensen. Leikstjóri: Ole Bruun-Rasmussen. Tónlist: Magnús Kjartansson. Ljósa- hönnun: David Walters. Tæknimað- ur: Sigrún Erla Sigurðardóttir. Leik- raddin Júlíus Bijánsson, Margrét Helga Jóhannsdóttir, Sigrún Edda Bjömsdóttir og Theodór Júlíusson. Fríkirkjuvegi 11,17. nóvember. VARLA er hægt að segja að Ieikbrúðuhefð sé mjög sterk í ís- lensku leikhúsi, en þær þijár kon- ur sem standa á bak við þessa sýningu, Erla Guðmarsdóttir, Bryndís Gunnarsdóttir og Helga Steffensen, hafa allar lagt sitt af mörkum til að skapa og viðhalda því brúðulífí sem hérlendis hefur þó þrifist við góðan orðstír undan- farna áratugi. Að þessu sinni hafa þær fengið til liðs við sig kunnan danskan brúðuleikhúsmann, Ole Bruun-Rasmussen, og í samvinnu við hann hefur þeim tekist að setja á svið ævintýralega fallega og hugvitssamlega brúðusýningu; þríleik sem þær kalla Hvað er á seyði? Sýningin samanstendur af þremur sögum: Óhreinu börnin hennar Evu, Kolrassa krókríðandi og Sögupotturinn. Sú fyrsta bygg- ir á alþekktri þjóðsögu, en hand- rit, brúður og leiktjöld eru eftir Erlu Guðmarsdóttur. Þetta er n.k. skýringarsögn á tilvist huldufólks og segir frá því þegar Eva felur fyrir Guði þau börn sem hún náði ekki að þrífa áður en himnafaðir- inn kom í heimsókn. Sterkur ljóð- rænn blær var yfír þessum þætti og auk brúðanna og leiktjaldanna réð þar um mestu afar falleg tón- list Magnúsar Kjartanssonar, svo og ljósahönnun Davids Walters. Bryndís Gunnarsdóttir vann handrit sitt upp úr gamla ævintýr- inu um Kolrössu krókríðandi og þríhöfða risann og blandar hún á skemmtilegan hátt saman leik- brúðum af öllu tagi og frá mismun- andi tímum: allt frá skuggamynd- um og litlum handbrúðum upp í barbídúkkur og brúður í fullri lik- amsstærð. Þessi hluti þríleiksins sýndi vel margvíslega möguleika leikbrúðusýningar og eins og fyrsti þáttur einkenndist af ljóðrænu var það góðlátlegur húmor sem ein- kenndi þennan þátt. Síðasti þáttur sýningarinnar er Sögupotturinn eftir Helgu Stef- fensen þar sem einnig er leikið á skemmtilegan hátt með ýmsa túlk- unarmöguleika leikbrúðulistarinn- ar. Sérstaklega var vel útfærður leikbrúðuleikur á þvottasnúru. Sagan sem Helga veiddi upp úr Sögupottinum að þessu sinni fjall- aði um menn og dýr og móðurást- ina hjá báðum tegundum og end- aði sagan á „móraliseringu“ um að ef allir elskuðu alla væri heimurinn góður. Þótt um þijár aðskildar sögur sé að ræða er sýningin hönnuð sem ein heild og saman sýna sögurnar þijár vel þá miklu vídd sem brúðu- leikhúsið býr yfír og skemmtilega fjölbreytni í leikbrúðugerð. Þær Erla, Bryndís og Helga stjórna sjálfar öllum brúðunum og var augljóst að þar voru vanar konur á ferð, hvergi misfella í fíngrafími og annarri tækni. Magnús Kjart- ansson samdi og flutti tónlist við sýninguna alla og átti hún mikinn þátt í að skapa rétta stemmningu, en sterkust kom tónlistin út í fyrsta þættinum þar sem hún var hreint afbragð. Ljósahönnun David Walters er einnig vönduð og vel lukkuð og tæknilega vel útfærð af Sigrúnu Erlu Sigurðar- dóttur. Óhætt er að áiykta að aiiir viðkomandi hafi lært nokkuð af hinum danska leikstjóra, Ole Bru- un-Rasmussen, sýningin sem heild ber list hans gott vitni. Þetta er metnaðarfull sýning sem bæði böm og fuilorðnir geta auðveld- lega hrifist af. Soffía Auður Birgisdóttir Aðdáandi númer eitt KVIKMYNPIR Bíóborgin, Bíóhöll- i n , Ný ja Bíó Kcíla- vík og Borgarbíó A k u r cy ri AÐDÁANDINN „THEFAN“ ★ ★ Leikstjóri: Tony Scott. Handrit: Phoef Sutton. Kvikmyndataka: Dariusz Wolski. Aðalhlutverk: Ro- bert De Niro, Wesley Snipes, Ellen Barkin, John Leguizamo og Benicio Del Toro. Tri Star. 1996. ENGINN er betri í því að túlka innibyrgða reiði en Robert De Niro. Hann hefur gert það í sín- um bestu myndum einkanlega „Taxi Driver" og hann gerir það í nýjustu mynd sinni, Aðdáand- anum. Líkt og leigubílstjórinn Travis í þeirri mynd er hann ut- angarðs og hvergi viðurkenndur. Hann er fráskilinn einstæðingur sem fær ekki að hitta son sinn og virðist vina- og fjölskyldulaus með öllu. Og hann er skapbráður sölumaður, sem misst hefur vinn- una. Allt gerir þetta að verkum að sýður á De Niro. Hann er tímasprengja. Og það sem gerir útslagið í reyfara eins og þessum; uppáhalds hafnarboltaleikarinn hans stendur sig ekki í stykkinu. Á endanum beinir hann reiði sinni að honum eins undarlegt kannski og það nú er. De Niro myndar óþægilega spennu í fyrri hluta myndarinnar þegar lýst er hvernig smám saman aðdáand- inn sekkur dýpra og dýpra í bilun sína. Það er ekki mjög sannfær- andi frá hendi handritshöfundar- ins en De Niro kemst ansi langt, kjaftfor og dónalegur og gersam- lega óútreiknanlegur, þar til hann missir endanlega tökin á tilverunni. Aðdáandinn er spennutryllir en það er ekki mikill hasar í henni og spennan mætti gjarnan vera meiri. Hún er mest á sál- fræðilegu plani í lýsingu á því hvernig einlægur aðdáandi geng- ur af göflunum. Það vantar tals- vert uppá byggingu sögunnar til að gera hana sannfærandi. Menn hafa átt erfitt í einkalífi án þess að snúa því upp á fræga fólkið og leggja það í einelti. De Niro leikur ósköp venjulegan mann með íþróttadellu sem verður fyr- ir nokkru mótlæti í lífinu líklega eins og við öll en gerast menn morðingjar vegna þess? Áður en lýkur er reynt að setja dýpri merkingu í söguna með snyrti- legri athugasemd um þá sem hafa það til að bera sem kemur þeim áfram til frægðar og frama og ríkidæmis og þá sem aðeins eru efnilegir en verða aldrei meira en það. Því miður hafa leikstjórinn Tony Scott og handritshöfundur- inn Phoef Sutton enga tilburði til að kafa ofan í slíkar flækjur því þeim er meira í mun að nýta orkuna í De Niro og keyra frá- sögnina áfram. De Niro perónan er sama ráðgátan í lokin og hún var í upphafí, einfari og furðu- frík. Við fáum aldrei að kynnast sálarlífí aðdáandans að neinu ráði. Persóna hans er of einhliða. Það er ekkert margbrotið við hana og maður fær aldrei al- mennilegt svar við því af hveiju hún gerir það sem hún gerir. Myndin hefur mörg einkenni annarra mynda Scotts sem henta yfírborðskenndri poppmenningu eins og dynjandi rokktónlist, ögrandi nærmyndir og hraðar klippingar svo manni á aldrei að leiðast og gerir það í raun ekki. Leikurinn er misjafn. De Niro gæti leikið óþokkann í svefni en Wesley Snipes virkar fremur lit- laus hafnarboltahetja. Aukaper- sónur varða söguna engu hveru mikið sem John Leguizamo reyn- ir mikið að leika stælgæjalegan umboðsmann og Ellen Barkin gellulega íþróttafréttakonu. Arnaldur Indriðason MYNPUST Lfstasafnið á Akureyri LJÓSMYNDIR OG BLÖNDUÐ TÆKNI Þorvaldur Þorsteinsson. Opið kl. 14-18 alla daga nema mánudaga til 24. nóvember; aðgangur ókeypis. SAMBAND eða sambandsleysi lífs og listar hefur verið listamönnum vaxandi áhyggjuefni á þessum síðustu áratugum aldarinnar og endurspeglast í spumingunni um tilgang listarinnar í nútímasamfélagi. Þessi spurning hefur valdið listamönnum vaxandi áhyggjum eftir því sem þeir telja hærri veggi og aukna einangrun aðskilja listina og hið almenna líf þorra fólks — að fólkið, sem listinni sé ætlað að snerta, sé hætt að líta á listina sem hluta af sínu daglega lífi, heldur sé hún í huga þess eitt- hvað óskiljanlegt eða ósnertanlegt, sem sé í mesta lagi ætlað fáum útvöldum. Spurningunni um tilgang listarinnar fyr- ir samtímann verður aldrei svarað svo öllum líki, enda byggjast svörin á persónulegum viðhorfum sem öll eru jafn rétthá. Hins vegar hafa ýmsir listamenn ieitast við að opna með nýjum hætti samband listarinnar og daglegs lífs og notað til þess ýmsar áhugaverðar aðferðir. Þorvaldur Þorsteinsson hefur unnið mikið á þessum vettvangi og sýning hans í Lista- safninu á Akureyri er án efa ein merkasta tilraun listamannsins á þessu sviði. Sýning- unni hefur hann valið yfirskriftina „Eilíft líf“ og með henni má segja að hann hafí kosið að breyta formerkjum umræðunnar allrækilega. Hér er ekki sett upp listaverk, heldur er settur upp spegill: ímyndir sem tengjast daglegu lífi fóiks eru fluttar inn í Eilíf list í lífinu sjálfu sali listasafnsins, og verða þannig ígildi list- leggur áherslu á þetta atriði, þó ekki séu ar— sem þýðir þá einfaldlega að listin fel- ist í lífínu sjálfu. Þessar svipmyndir byggjast á mikilli sam- vinnu listamannsins við fjölda fólks, sem fæst leggur stund á myndlist, eins og hann bendir á í sýningarskrá. ímyndirnar hefur Þorvaldur sett fram í nokkrum flokkum verka, sem hver um sig er sjálfstæð heild innan sýningarinnar. ”Athafnir“ er röð ljósmynda af algengum gerðum fólks í heimahúsum, sem spanna dijúgan hluta af því sem daglegt líf býður okkur upp á. Hér má sjá fólk borða, tala saman, þrífa, horfa á sjónvarp, þvo, baka, rífast, elskast, sinna börnum o.s.frv. Engin athöfn er annarri merkilegri, því hér birtist jafn hrynjandi hins daglega lífs í öllu sínu ríkidæmi og tilbreytingarleysi í senn — uppspretta allrar listar. „Akademíur" vísa til þess að þroski og uppfræðsla hvers manns fer fram með stöð- ugum hætti í daglegu lífí, en ekki aðeins innan viðurkenndra skólastofnanna; þannig getur lærdómurinn sem var dreginn af sam- ræðum manna hjá skósmiðnum, í litlu hverfísbúðinni, í fataversluninni eða í forn- bókabúðinni verið ekki síðri homsteinn í lífinu en annað. Uppsetning ljósmynda af starfsfólki og viðskiptavinum á hefðbundin skólaspjöld í stöður kennara og nemenda allir „nemendumir" nógu háir í loftinu til að ná inn í rammann! Fjársöfnun til mikilvægra málefna hefur lengi verið hluti af íslenskri tilveru og köku- basarinn hefur oftar en ekki verið horn- steinn slíkra safnana. Hér hefur þessi at- höfn verið sett í listrænt samhengi, og kök- urnar gerðar að listaverkum — settar á stöpul og lýstar sérstaklega. Þar með verð- ur sala á köku, sem sköpuð er af alúð og samviskusemi, jafngildi sölu á listaverki; hér hafa kökurnar frá kvenfélaginu Fram- tíðinni líka selst upp. Nýr kökubasar verður haldinn á sama stað hvern laugardag á sýningartímanum og þar með má segja að listin endurnýji sig stöðugt. Innsetningin „Verkaskipti“ er án efa merkilegasti þáttur sýningarinnar, því að þar er komið að kjarna þess verðmæta- mats, sem lífs hvers einstaklings byggist á. Hér hefur listamaðurinn fengið að láni fímm gripi frá heimilum á Akureyri, sem eru viðkomandi einstaklingum ómetanlegir vegna tilfinningalegra og persónulegra tengsla, en eru í augum utanaðkomandi hversdagslegt dót; dýrgripir eins eru drasl annars. Þessi skipti setja einnig spurningar- merki við skilgreiningu listaverks, þar sem viðkomandi hafa fengið iánuð listaverk úr eigu safnsins í staðinn, og í huga lista- mannsins eru það jöfn verkaskipti. Þurrkað- ar rósir í límdri glerkrukku, hringur, nunnu- líkneski, lítil símaskrá og þjóðsögur Jóns Árnasonar, stillt upp á silki í veglegum glerkössum, verða þannig jafngild skráðum verkum þekktra listamanna — lífið jafngildi listarinnar. Innsetningin „Maríumyndir" hefur á sér trúarlegt yfirbragð, þar sem myndir af Akureyrar-Maríum eru settar upp sem alt- aristafla. í stað ímyndar guðsmóður koma þannig börn, fullorðnar konur á peysuföt- um, fermingarstúlkur og ferðalangar — og niðurstaðan getur aðeins orðið ein: María var ein af þeim. Tveir þættir til viðbótar sýningunni tengj- ast út fyrir safnið. „Mínútumyndir“ eru stuttar hljóðmyndir, hugleiðingar fjölda ein- staklinga um lífið og tilveruna — traust, tilgang lífsins, draumastarfíð, samband við náungann, stefnumörkun, stund hamingj- unnar — hugleiðingar sem hver heimspek- ingur gæti tekið undir. í Degi-Tímanum birtast daglega myndir af sex ónafngreind- um einstaklingum undir yfirskriftinni: „Bestu þakkir fyrir ykkar framlag til listar- innar“. íhugun um eðli framlagsins leiðir okkur fljótt að þeirri niðurstöðu að þessi kveðja getur átt við alla landsmenn — allir greiða fyrir listina, flestir njóta hennar og fjöldinn allur tekur þátt í að skapa hana. Þannig má segja að eilíf list felist í lífínu sjálfu og þetta er sá kjarni sem listamaður- inn hefur komið auga á og setur svo skemmtilega fram með þessari sýningu. Er rétt að hvetja sem flesta norðan heiða til að líta inn á sýninguna í Listasafni Akur- eyrar og vona að hún rati síðan með einum eða öðrum hætti til suðvesturhornsins, þó síðar verði. Eiríkur Þorláksson

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.