Morgunblaðið - 18.07.1997, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ
DAGLEGT LIF
FÖSTUDAGUR 18. JÚLÍ 1997 B 7
GAUTISIGÞÓRSSON
Menningin rannsökuð
á breiðum grundvelli
til dæmis í Bandaríkjunum, lendir í
því að þui-fa að leita undii’ hinum
ólíklegustu nöfnum. Mín deild heitir
til dæmis „Comparative_ Studies in
Discourse and Society". Áherslurnar
í náminu geta verið mjög mismun-
andi milli háskóla, sumstaðar er til
dæmis lögð megináhersla á tengsl
við heimspeki og annarstaðar á bók-
menntafræði.
Deildin mín er frekar heimspeki-
lega sinnuð, en áherslurnar fai’a þó
líka mikið eftir kennurum. Við höf-
um mikið sótt í Frankfurtarskólann,
en forsprakkar hans rannsökuðu
menninguna á mjög breiðum grund-
velli, á forsendum mai-xisma, og
fundu meðal annars upp hugtakið
„menningariðnaður“. Mikil áhersla
er lögð á megin-
landsheim-
speki og sér-
staklega á
Morgunblaðið/Jim Smart
' franska heimspekinginn Michel
Foucault. Einnig er töluverð söguleg
áhersla í kennslunni og Marx, Ni-
etzche og Freud eru mikið lesnir.
Prófessoramir koma úr ýmsum
áttum, sumir hafa félagsvísindalega
menntun og aðrir hugvísindalega, og
umsjónarkennari minn er til dæmis
tónlistarfræðingur. Slík fjölbreytni
er bæði upplífgandi og spennandi, en
getur þó skapað hættu á því að
menningarfræðin breytist í hálfgerð-
an hrærigraut, þar sem fólk veit lítið
um mjög margt. Pað hefur ekki
gerst ennþá, en það er þó nauðsyn-
legt að maður fari með töluvert
ákveðnai- hugmyndir út í þetta nám
og móti sér stefnu mjög snemma."
Mars og Venus
Gauti segist vera spenntastur fyi’-
ir nútímanum og sérstaklega rann-
sóknum á alþýðumenningu, eða
„popular culture". „Ég hef mikinn
áhuga á rannsóknum á þvi sem fólk
gerir í sínu daglega lífí og felur í sér
einhverja merkingu og jafnvel póli-
tískt gildi, en er ekki endilega skilið
sem slíkt. Ég skrifaði ritgerð í vor
sem endurspeglar vel mitt áhuga-
svið. Hún fjallai’ um þá mikið seldu
bók, Karlar eru frá Mars og konur
eru frá Venus, sem er í raun kjörvið-
fangsefni menningarfræðings,
því að í henni eru viðtekn-
ar hugmyndir settar
fram eins og þær
væru staðreyndir
með því að nota
orðræðu
sálar-
„ÉG hef mikinn
áhuga á rannsókn-
um á því sem fólk
gerir í sínu dag-
lega lífi og felur í
sér einhvetja
merkingu og jafn-
vel pólitískt gildi.“
fræðinnar. Bókin fjallar eiginlega
um það hvaða sögur fólk vill segja
sjálfu sér um samskipti kynjanna.
Höfundurinn hefur í fjölmörg ár
haldið námskeið um hvemig eigi að
hegða sér i hjónabandi og hann
hreinlega spyr fólk hverju það sé til-
búið að trúa um karla og konur. Síð-
an er því pakkað saman í mjög auð-
læsilega bók og markaðssett sem
niðurstöður „hlutlægra“ rannsókna.
Þessi bók er glæsilegt dæmi um
vel heppnaða markaðsfræði og það
sem verið er að selja fólki eru við-
teknar goðsagnir um hlutverk og
„eðli“ kynjanna. Þær hafa ákveðinn
sögulegan bakgrunn, eru mótaðar af
fortíðarþrá til eftirstríðsáranna, sem
er mjög ríkjandi hjá Bandaríkja-
mönnum. Alveg síðan Ronald Reag-
an komst til valda og áhrif tníaðra
afturhaldsafla jukust, hafa þeir þráð
hinn áhyggjulausa tíma fyrir tíð
femínisma, Víetnamstríðsins, efna-
hagski’eppunnar, pillunnar og kyn-
lífsbyltingarinnar, réttindabaráttu
blökkumanna og samkynhneigðra og
svo framvegis. Aðalatriðið hérna er
að alþýðumenning er rammpólitísk í
því hvernig hún mótar hugsunarhátt
okkar, og í þessu tilviki er það
íhaldssöm poppsálarfræði sem endar
uppi í hjónarúmi hjá fólki eins og
mér og þér.
Þessi eftirstríðsáraþrá lúrir
reyndar kannski líka í okkur íslend-
ingum, því á þeim tíma var hér mikill
efnahagslegur uppgangur. Við get-
um í þessu sambandi bent á kvik-
myndina Bíódaga og margar bækur
Einars Kárasonar og Einars Más
Guðmundssonar.“
Óttast ekki atvinnuleysi
Gauti lauk BA prófi í al-
mennri bókmenntafræði frá
Háskóla íslands. Hann segist
hafa farið í framhaldsnám í
menningarfræði með það fyrir aug-
um að stunda háskólakennslu. „En
það er líka nóg að gera fyrir menn-
ingarfræðinga úti í atvinnulífínu.
Margir hafa fai-ið að stai’fa við fjöl-
miðla og alls kyns útgáfustarfsemi
og ég veit til dæmis um einn mann
sem býr nú til gagnasöfn fyrir alnet-
ið. Námið gagnast líka fólki sem
stundai’ markaðsfræði, þó það hljómi
þversagnakennt. Allir sem hafa út-
skrifast úr minni deild hafa fengið
vinnu innan árs og ég óttast allavega
ekki atvinnuleysi!“
MEÐ AUGUM LANDANS
I vinnunni
w
H-J
Arna Garðarsdóttir býr ásamt eigin-
manni sínum, Jónasi Tryggvasyni og
ungri dóttur í Seattle. Hún segir
Bandaríkjamönnum þykja það goðsögn
líkast að Evrópubúar fái árlega 4-6
vikna sumarfrí.
<HVER hefur ekki sagt
að íslendingar vinni
mikið, þræli sér út
f ^ myrkranna á milli. Að
1 vísu vinnur fólk mikið á
íslandi og á skilið að fá
f fjögurra til sex vikna
C M 2 sumarfrí> nokkra daga
^ yfír jól og páska auk
annaira tyllidaga sem eru ljós í
myrkri vanans.
Bandaríkjamönnum þykir það
líkjast goðsögn að fólk í Evrópu fái
fjögurra til sex vikna sumarfrí og
alla þessa frídaga inn á milli.
Vinnudagur Bandaríkjamanna er
langur og vinnuárið langt í frá að
vera nokkuð í líkingu við það sem
Islendingar þekkja.
Það er ekki til bóta að hér tekur
það fólk ólíkt lengri tíma að koma
sér í og úr vinnu. Vegalengdir eru
almennt mun lengri en íslending-
ar eiga að venjast og umferðará-
lagið algerlega óþolandi. Fólk þai-f
virkilega velta því fyrir sér
hvenær það leggur af stað í vinnu
til að komast hjá verstu umferðar-
hútunum. Reyndar er Seattle talin
vera fjórða versta borgin i Banda-
ríkjunum hvað varðar umferðar-
öngþveiti. Þar kenna menn um
jnikilli fólksfjölgun á svæðinu og
litlum betrumbótum á gatnakerfi.
Síðast heyrði ég þau rök að marg-
sinnis væri búið að gera tillögur að
úrbótum en þeim ávallt skotið á
frest vegna fjárskorts og þess hve
ört bílaflotinn stækkaði, það væri
sama hvað gert væri það myndað-
ist bara nýr umferðarhnútur.
Annars þykir fólki hér ekkert
tiltökumál að eyða tveimur tímum
í ferðalög til og frá vinnu. Menn
vakna snemma og halda til vinnu.
Venjulegur vinnudagur er frá
klukkan átta til fímm en margir
vinna vel framyfír þann tíma. Hér
er yfirvinna yfirleitt ekki greidd
sérstaklega. Samið er um árslaun
sem skiptast niður á 12 mánuði og
algengt er að útborgað sé á
tveggja vikna fresti. A þessu svæði
þykir ágætt að vera með árslaun
frá 60.000 dollurum eða um 4,2
milljónum króna og uppúr. Ef við-
komandi er með sex stafa tölu á
launaseðlinum eða „six fígure
number" eins og þeir segja hér, þá
sér maður dollaramerki í augum
fólks af lotningu fyrir viðkomandi.
Það er ekki nóg með að vinnu-
dagurinn sé langur hér, fólk er
farið að heiman á bilinu hálf sjö til
hálf átta á morgnana og komið aft-
ur svona um hálf sjö á kvöldin,
heldur eru sumarfríin engin! Það
þykir okkur að minnsta kosti sem
komum frá Islandi. Hér fá flestir
um tvær vikur í sumarfrí, og er
það jafnvel með því skilyrði að
ekki megi taka vikurnar tvær sam-
an. Stundum eru þessar tvær vik-
iu’ launáðar, stundum ekki. Þeir
sem eru heppnir fá þriggja vikna
sumarfrí. Ég er reyndar ekki að
tala hér pm sjálfstæða atvinnurek-
endur. Ég þekki dæmi um tann-
lækni sem vinnur þrjá daga í viku
frá klukkan tíu að morgni til átta
að kvöldi en nýtir svo tíma sinn á
annan hátt hina fjóra dagana og
tekur sér almennileg sumarfrí.
Aðrh’ frídagar eru fáir hér.
Mesta ferðamannahelgi ársins hér
er í kringum þakkargjörðarðhátíð-
ina. Þá viku eru fimmtudagur og
föstudagur frídagar hjá flestum.
Fólk þarf að ákveða sig með löng-
um fyrirvara ef ætlunin er að fara
eitthvert með flugi. Ef fólk ætlar
að aka er eins gott að skipuleggja
leiðina með fyrirvara og fara tím-
anlega af stað, annars eyðir það
meginhluta dagsins í að mjakast
áfram fet fyrir fet út úr borginni.
Við þessar aðstæður; langa
vinnudaga, fáa frídaga og hlægi-
'lega stutt sumarfrí, verður fólk
óskaplega skipulagt og ætlar að
komast yfír marga hluti um hverja
helgi. því vakna „Kanamir“ fyrir
allar aldir, fara út og trimma í
svitagallanum og drífa sig svo í
morgunverð á einhverjum morg-
unverðarstað. Síðan er haldið í
búðarráp sem getur auðveldlega
tekið heilan dag hér eða þá í garð-
vinnu og jafnvel á „baseballleik"
sem tekur marga klukkutíma.
Ekki má gleyma að með öllu þessu
fylgir stutt stans til að gleypa í sig
mat stöku sinnum. Eiginlega finnst
mér þeir aldrei gefa sér tíma í neitt
almennilega, eru einhvemveginn
alltaf að keyra á milli staða.
Ef fjölskyldan ákveður að fara í
sumaríri til Hawaii eða Mexíkó,
eins og algengt er, em pakkaferðir
hér miðaðar við fjórar, fímm eða
sjö nætur. Ég stend mig að því að
hugsa með mér að það taki því
varla að leggja af stað, maður er
ekki fyrr kominn en halda þarf
heim aftur.
Það er kannski ekki skrítið að
flestir vilji vera sinn eiginn hema.
Launþegar em ekki í sameiginleg-
um samtökum þar sem þess er
gætt að ekki sé hreinlega gengið
yfir þá varðandi vinnutíma, laun
og almenn frí.
Hver er svo að tala um að ís-
lendingar vinni mikið?
Notaðu aðeins það besta,
notaðu TREND snyrtivörur
Með TREND nærðu árangri.
TREND naglanæringin styrkir
neglur. Þú getur gert þínar eigin
neglur sterkar og heilbrigðar.
TREND handáburður með Duo-
liposomes, ný tækni sem vinnur
inní húðinni. Einstök gæðavara.
Snyrtivörumar frá TREND eru fáanlegar
í apótekum og snyrtivöruverslunum um
land allt.
lilEND"
COSMETICS
Einkaumboð og heildsala
S. Cunnbjörnsson £ CO,
Iðnbúð 8,210 Carðabæ.
Símar 565 6317 og 897 33'7- Fax 565 8217.
>
i